هەلاجی پيشەيگە لە پيشەيل باو ک لەزوورم شارەيل عراق ناوداری داشت، ک هەرچەنی ناوچەيل مەردمی زياتر مامڵە وەليا کرديان.
ئی پيشە لەوەردەم پيشکەفتنەيل تەکنۆلۆجی ئامێرەيل تازەيش هەر مقەيەتی لە خوەی کرد و هەناسەی خوەی وەردەوامە لەژيان لە نەوەيگه و ئەرا نەوەيگ تر لەرێ ميراتگەری لە باوگەيله و ئەرا رووڵەيل.
هەلاج ئه و کەسەسە ک هەوەجەيل ئسراحەتی ئەرا گشت فەرشەيليگ ئەرامان ئامادە ئەکا جوور پاڵشت و مەندەر و لاف و جەودەلی، ئمجا وەی تاريفە ئەرا ئی پيشەی کلتووريە ئەوە ئەرامان دەرکەفێد ئی پيشە پيشەيگە وەل پەرەسەندن ژيان يەيش پەرەسەند و وەشيوەيگ وەرفراوان بڵاو بوی و هويچ کويچه و ناوچەيگ نيە لەی هەر پاريزگايگ لە پاريزگايەيل عراقی بەتاڵ بدێ لەی پيشە، ک وەشيوەيگ وەرفراوان پيشەی هەلاجی لەتيان دوينريەێد.
هەلاج لە يەک وەخت دوو کار ئەکا ک پيکهاتگە لە دويرانن و نەخشەکيشی، چوينکە فەرشەيل دويرنێد وەگشت جوانييگ و رەسم و زخرەفەيش لەبان لاف دروس ئەکا. هەلاج خاس بايەسە دويراننيش بزانێد و بزانێد چوينن دەرزی وەکار ئەيەرێد و نەخشاسازی فەرشەيل بکا وەشيوەيگ جوان و پەسەن، ک وەگوورەی سەرڕشتەی لە پيشەگەی ناوداری پەيا ئەکاو مەردم زياتر روێ لەلی ئەکەن.
هەلاج چەن ئامێرەيليگ وەکار ئەيەرێد جوور دار نەرم ک لەی دار ئەنار وەکاری ئەيەرێد و کەوانەيی ئەدێ و تەليگ کانزايی لەخوەی گرتگە وەل چەکوشيگ تەختەيی ک هەلاجەگە وەپی هەلاجی پەمگ ئەکا لەوەختيگ پەمگەگە لەرێ تەلەگەوە ئەيەرێدە کار, يەيش بيجگە دەرزی و دليوان و مەچير و کشتەوان ک دەرزيەگەی وەناو پەمگەگە وەپی رەی ئەکا و بيجگە قەمچييگ ک هەلاجەگە وەپی فەرش و پاڵشت پەمگين و پاڵشت خوری وەپی دروس ئەکا وەل کار پەردەيی و دويراننی.
جوورەيل فريەيگ لە پەمگ هەن، تەنيا هەلاجەيل ناسنەی، ک ئەويش جياوازە لەڕوێ خاسی و نرخەوە، ئمجا پەمگ لۆکەی گردەکانی نرخی 3000 دينارە و پەمگ شەراحی نرخی 2500 دينارە و پەمگ فانيلە وە 1500 ديناره و پەمگ روينين وە 500 دينارە ک جوورەگەی ئەوە نە خاس نيە.
يەيش وەهەمان شيوە ئەرا خوريەيل جوراوجوور ک پيکهاتنە لە خوری پەتووەيل ک نرخەگەی 1500 ديناره و خوری پەتگ ک يەيش جووريگە ئەرزان و رەواجی فريەيگ ديرێد لەلای خيزانەيل فەقير حاڵ و ئەيەرنەی کار ئەرا فەرش ناوماڵ.
زوورم هاووڵاتيەيل پەمگ وەپيان خاستره و بريگيش لە ناوچەيل دويرنشين لەشار و ئاوايەيل خوری وەپيان خاسترە لەوەر ئەوەگ خوەيان لەلی ديرن و چشتەيل فريەيگ لەلی دروس ئەکەن جوور مەندەر و دوشەک و لاف و پاڵشت. دی وەگوورەی وەخت ئی کارە لەلای هەلاجەيل پەرە سەند و هەڵاج وجوود خوەی لەناو گشت کويچه و ناوچه و خيزانەيليگ عراقی ئسپات کرد وەگشت پيکهاتەيلێ، وەتايبەت لە وەرزەيل هاوسەرگيری ک هەرچەنی تەکنۆلۆجيايش روێ لە پيشکەفتن کردگە لەئاست پيشەسازيەيل.
ئمجا لە نەريتەيليگ ک باو بوێ لەلای خيزانەيل کورد فەيلی ئەوە بوێ ک يەکيگ لە رووڵەيليان هاوسەرگيری بکردياد، دی خيزانەگەی دەس کرديانە تازەکردنەوەی فەرش و برتاڵەيل ناو ماڵه و ئه و چشتەيلە ک هاوسەرەيل هەوەجە وەپی کرديان، دی خيزانەيل فەيلی هەلاجە چڕيانە ماڵ ئەرا ئەوەگ هەلاجی ئەرا فەرشەيليان بکا وەگوورەی خواست هاوسەر و بايەسە دەزگای تەواويگ ئامادە بگرياتاد هەر لە دوشەک و فەرش بگر تا لاف و پاڵشت و چشتەيل تر، وەختيگيش هەلاجەگە کوتايی وە کارەگەی باوردياد، خيزانە فەيليەگە دەس کرديادە چەسپانن پويل و شرينی لەقەی فەرش هاوسەرگيريەگە لەوەر تەوەڕک وەل هەڵهەڵه و شادی.
بيگومان پيشەی هەلاجی موويگ کلتووری وەرگرت و دەسوەرداری زەحمەتە، ک هەرچەنی کاڵای بيگانە کاريگەری فريەيگ ديرێد، ئمجا ناوچەيل کوردەيل فەيلی لە بەغدا کەسەيليگ لەتی هەڵکەفت وە جوانی ئی پيشە ئەنجام ديان و لەوانەيش ئەرا نموونە: حسێن لەک(ئەبو موسا)و موقبل هەلاج و حەميد(ئەبو عسام)و ئبراهيم(ئەبو فەوزيە).
له و هووکارەيليشە ک هەڕەشە لەی پيشەی کلتووريە وە نەمان کرديان، پيکهات لە هاوردەکردن فەرشەيل ئامادەکرياێ ک فريەجار لە سەرچەوەيگ خراويگ هاوردە کريەن جوور چين و تايوان و بەراوردی وەل فەرشەيل عراقی جيوازی ديرێد، وەلێ وەکاربەرەگە وەخاستر زانێدەی لەوەر کەميی نرخەگەی و حازری کاڵاگە، هەر وه و خاتريشە ئيسە هاووڵاتی ئەرا نموونە ناتويەنێد چەوەڕێ هەلاج بکا ئەرا ماوەی چەن رووژيگ وەخاتر تەواوکردن دوشەک يا لاف و پاڵشت، مەگەر ئه و راسيە بزانێد و گشتلايگ زاننەی ک کاڵای عراقی قايمتر و تەمەنيشی دريژترە.[1]