библиотека библиотека
Поиск

Kurdipedia является крупнейшим источников информации курдским курдам!


Параметры поиска





Расширенный поиск      Клавиатура


Поиск
Расширенный поиск
библиотека
Имена для курдских детей
Хронология событий
Источники
История
Пользователь коллекций
виды деятельности
Помощь в поиске?
Публикация
видео
Классификации
Случайная деталь!
Отправлять
Отправить статью
Отправить изображение
Опрос
Ваше мнение
контакт
Какая информация нам нужна !
Стандарты
Правила использования
Параметр Качество
Инструменты
Нарочно
Архивариусы Курдипедии
Статьи о нас !
Kurdipedia Добавить на ваш сайт
Добавить / удалить e-mail
Статистика посетителей
Статистика статьи
Конвертер шрифтов
Календари Конвертер
Проверка орфографии
Языки и диалекты страницы
Клавиатура
Удобные ссылки
Расширение Kurdipedia для Google Chrome
Cookies
Языки
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Мой счет
Вход
Членство !
Забыли пароль !
Поиск Отправлять Инструменты Языки Мой счет
Расширенный поиск
библиотека
Имена для курдских детей
Хронология событий
Источники
История
Пользователь коллекций
виды деятельности
Помощь в поиске?
Публикация
видео
Классификации
Случайная деталь!
Отправить статью
Отправить изображение
Опрос
Ваше мнение
контакт
Какая информация нам нужна !
Стандарты
Правила использования
Параметр Качество
Нарочно
Архивариусы Курдипедии
Статьи о нас !
Kurdipedia Добавить на ваш сайт
Добавить / удалить e-mail
Статистика посетителей
Статистика статьи
Конвертер шрифтов
Календари Конвертер
Проверка орфографии
Языки и диалекты страницы
Клавиатура
Удобные ссылки
Расширение Kurdipedia для Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Вход
Членство !
Забыли пароль !
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Нарочно
 Случайная деталь!
 Правила использования
 Архивариусы Курдипедии
 Ваше мнение
 Пользователь коллекций
 Хронология событий
 виды деятельности - Курдипедиа
 Помощь
Новый элемент
биография
Гюльгусейна Асановича Мусаева
26-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
биография
Халил Чачанович Мурадов
22-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
библиотека
Неолитическая керамика Загроса и Северной Месопотамии как исторический источник
06-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
биография
ФАЙЗО АГИТОВИЧ ШАМОЯН
20-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
библиотека
Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков (1886) г
18-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
библиотека
Курды в Ассамблее народа Кыргызстана: укрепление толерантности
18-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
библиотека
КУРДСКИЙ ЯЗЫК (Диалект корманджи)
20-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
библиотека
ИСТОРИЯ ЭТНОСОВ КАЗАХСТАНА (1991–2016 гг.)
17-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
биография
НУРЕ ДЖАВАРИ
13-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
биография
Георгий Мгоян
01-02-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Статистика
Статьи
  537,050
Изображения
  109,462
Книги pdf
  20,223
Связанные файлы
  103,714
видео
  1,531
Язык
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
306,433
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,760
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,977
عربي - Arabic 
30,360
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,924
فارسی - Farsi 
9,609
English - English 
7,552
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,647
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Категория
Pусский
Статьи 
585
библиотека 
355
биография 
166
Изображение и описание 
13
Публикации 
5
Места 
4
Цитаты и фразы 
2
Археологические места 
2
мученики 
2
документы 
2
Стих 
2
видео 
1
Произведения 
1
Репозиторий
MP3 
324
PDF 
31,275
MP4 
2,522
IMG 
200,602
∑   Всего 
234,723
Поиск контента
биография
ВАСИЛЬЕВА ЕВГЕНИЯ ИЛЬИНИЧНА
биография
Махмуд Бакси
биография
Алиев Ага Алигама оглу
биография
ОЛЬГА ИВАНОВНА ЖИГАЛИНА
биография
Приск Мгои
کورد لە جەنگی عێراق و ئێراندا چی بۆمایەوە؟
Курдипедия — крупнейший многоязычный источник курдской информации! Архивариусы и сотрудники есть в каждой части Курдистана.
Категория: Статьи | Язык статьи: کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish
Делиться
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Рейтинговая статья
Отлично
очень хороший
Средний
неплохо
плохой
Добавить в мои коллекции
Ваше мнение о предмете!
предметы истории
Metadata
RSS
Поиск в Google для изображений, связанных с выбранным элементом !
Поиск в Google для выбранного элемента !
Kurmancî1
English0
کرمانجی0
هەورامی0
لوڕی0
لەکی0
Zazakî0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Français0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Catalana0
Cebuano0
Čeština0
Esperanto0
Fins0
Hrvatski0
Kiswahili سَوَاحِلي0
Lietuvių0
Norsk0
Ozbek0
Polski0
Português0
Pусский0
Srpski0
балгарская0
қазақ0
Тоҷикӣ0
Հայերեն0
ترکمانی0
हिन्दी0
ქართველი0
中国的0
日本人0

کورد لە جەنگی عێراق و ئێراندا چی بۆمایەوە؟

کورد لە جەنگی عێراق و ئێراندا چی بۆمایەوە؟
پەیسەر پرێس
جەنگێک قوتابی لەناو پۆلی قوتابخانەکەی دەهێنایە دەرەوەو ڕەوانەی بەرەکانی جەنگی دەکرد، کاتێک دەگەڕایەوە لەبری قەڵەم و کتێب و جانتاکەی چەک و فیشەکی پێبوو، لەناو بازاڕەکاندا گەنجێک ڕەشبگیر دەکراو و ئێوارنێک تەرمەکەیان بەسەر ئۆتۆمبێلێکەوە دەهێنایەوە بەردەرگا، ژنێک لە چاوەڕوانی هاتنەوەی هاوسەرەکەیدا شەوڕۆژی دەخستە سەریەک و تا ئێستەش نەگەڕاوەتەوە، هەبوو لەناو ئاوی دەریادا کوژراو بوو بە خۆراکی ماسی، هەشبوو لەناو کێڵگەی میندا بەجێماو تا (ئێسک)ەکانیشی نەپورتوکا کەس نەیوێرا بچێت و بیهێنێتەوە..
چیرۆکەکانی جەنگ ئەوەندە زۆرن کۆتاییان نایەت، لە هەمووشی ناخۆشتر ئەوەیە لەناو جەنگدا شتێک نامێنێتەوە ناوی مرۆڤ و بەهاکانی بێت، شتێک نیە ناوی زەردەخەنەو خۆشیەکانی ژیان بێت، هەموو جێگەیەک تارمایی مردن و هەڕەشەکانی لەناوچوون وەکو سێبەر بە شوێنتەوەیە.
جەنگە هەشت ساڵیەکەی نێوان عێراق و ئێران 1980/1988 لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی بە جەنگی یەکەمی کەنداو ناسراوە، عێراقیش پێی دەگوت -قادسیەی سەدام- و ئێرانیش ناوی نابوو -شەڕی بەرگریی پیرۆز-. شەڕێک بوو لە دوای شەڕی ڤێتنام لە دژی ئەمەریکا لەسەدەی بیستەمدا بە دووەم درێژترین شەڕ تۆمارکراوە.
ئەگەر دوور نەکەوینەوە بۆ ناکۆکیەکانی نێوان عێراق و ئێران لەسەرەتای ناکۆکیەکانی سەفەوی و عوسمانیەکاندا ئەوا لە مێژووی نزیکدا بەرلەوەی ئەو شەڕە دەستپێبکات عێراق و ئێران ناکۆکیی درێژخایەنیان هەبوو لە سەر سنوورەکانی نێوانیان بە تایبەتی ئاوی شەتولعەرەب، هۆکاری تەقینەوەشی لەوکاتەدا تۆمەتبارکردنی ئێران بوو لەلایەن عێراقەوە بە هەوڵدان بۆ هەناردەکرنی شۆڕشی ئیسلامی بۆ عێراق و وڵاتانی دیکە، کە تەنها ساڵێک بوو ئەو شۆڕشە حوکمی تارانی گرتبووە دەست.
بەرپرسێکی باڵای عەرەبستانی سعودیە لە چاوپێکەوتنێکدا دەڵێت: هەموومان دەزانین کە سەددام بە مانای وشە فەرمانڕەوایەکی تاوانبار و خوێنڕێژ بوو، بەڵام ئەوە خومەینی بوو، کە لە وتارێکدا ڕایگەیاند، یەکەم جار عێراق ئازاد دەکات، دوای ئەوە ڕوو دەکاتە وڵاتانی کەنداو و بە زەبری هێز ڕزگاریان دەکات.
هۆکارەکانی جەنگەکە:
1-پێش لە جەنگەکە ناکۆکی کەسێتی لە نێوان سەدام حسین سەرۆک کۆماری عێراق و ئایەتوڵاخومەینی ڕابەری شۆڕشی ئیسلامی ئێران لە ئارادا هەبوو، کە هەندێک بۆ ئەوەی دەگەڕێننەوە کە سەدام حسین چەند مانگێک دەبوو لە جێگری سەرۆک کۆمارییەوەی ببوە سەرۆک کۆماری عێراق و لەناخی خۆشیدا دەیویست ڕۆڵی جەمال عەبدولناصری سەرۆکی پێشووتری میسر بگێڕێتەوە کە وەک باوکی ڕۆحی عەرەبەکان وابوو، ئەو بانگەشەی بۆ ئومەی عەرەبی دەکردو خۆی وانیشان دەدا کە خەمی هەموو وڵاتانی عەرەب وەک یەک دەخوات. سەدام حسین یش دەیویست خۆی بە براگەورەی هەموو وڵاتانی عەرەب دابنێت، بەڵام دوای چەند مانگێک لە سەرۆک کۆمارییەکەی شۆڕشی ئیسلامی لە ئێران ڕویدا و هێندەی پێینەچوو بە هۆی ئەو شەڕەوە ئەو خەونە لەبارچوو. لە کاتێکدا کە خومەینی لە وتارێکدا سەدام حسیەنی بە مەترسی لە سەر ناوچەکە دەزانی.
2-جیاوازی ئایدۆلۆژی و بیروڕیان لەسەر کۆمەلێک کێشەی وەک (سنوەرکانیان کە پاشخانی مێژوویی هەبوو هەر لەو پێناوەشدا چەندین ڕێکەوتنیان واژۆکردبوو کە دیارترینیان ڕێکەوتنی 1975-03-06ی جەزائیرە لە نێوان ئەو دوووڵاتەدا) دوای ئەوەش تێڕوانینیان بۆ ئیسلام دوو تێڕوانینی جیاوازبوو، سەدام دەیوست ئیسلام وەک کەلتوورێکی عەرەبی بۆ خۆی بەکاربهێنێت و خومەینیش دەیویست ڕابەرایەتی موسڵمانانی جیهان بەدەستەوە بگرێت. سەدام سونە مەزهەب و خومەینیش شێعە مەزهەب، بێگومان ناکۆکی نێوان ئەو دوو مەزهەبەش سەدان ساڵە درێژەی هەیەو تا ئێستەش بەردەوامەو کاریگەریی خۆی هەیە.
3-ئاڵۆزی ناوچەکە یەکێکی تر بوو لەو هۆکارانە کە سەدام لەوە دەترسا عێراقیش بگرێتەوە، لەوانەش کودەتاکەی کەنعان ئیڤرین لە تورکیا، شۆڕشی ئیسلامی لە ئێران سەرجەم وڵاتی گرتبوویەوەو جۆرێکی لە گۆڕانکاریی ڕیشەیی دروست کردبوو. ئەمانەش مەترسی گەورەیان لەسەر سنورەکان بۆ عێراق دروست دەکرد، بەتایبەتی ئێران کە خومەینی لە بیری ئەوەدا بوو ئەو شۆڕشە لە سنورەکانی خۆی بباتە دەرەوەو یەکەم وڵاتی دراوسێشی عێراق بوو، ئەو لەوە دەترسا کە دەست لەگەڵ شێعەکانی عێراق تێکەڵ بکات و بەڕەکەی لەبنپێ دەربهێنن. لە هەمان کاتیشدا لە ڕۆژئاوای عێراقیشەوە وڵاتی سوریا هەبوو کە پشتیوانی تەواوەتی لە ئێران و شۆڕشەکەی دەکرد و هاوپەیمانی تەواوەتی ئێران بوو بۆئەوەی فشاریش لە سەر ئەو وڵاتەش دروست بکات، هەربۆیە پێشبینی عێراق ڕاست دەرچوو لە ساڵی 1982 یەکێک لە بۆرییە نەوتیەکانی عێراقی داخست کە لە سوریاوە تێپەڕیدەکرد. ناردنە دەرەوەی شۆڕش دروشمێکی دیاری شۆڕشی ئێران بوو کە لە هەمان کاتدا لەناو لوبنان و یەمەن و هەندێک وڵاتی دیکەی عەرەبیدا ڕەنگی دابوویەوە بەتایبەتی لیبیاکەی موعەمەر قەزافی، کە ئەویش خۆی بە جێگرەوەی جەمال عەبدولناصری لە مێشکدا هەبوو. هەرەوەها زۆرێک لە بزوتنەوەی ئیسلامیەکان چوونە ژێر ئەو کاریگەرییەو ئەمەش ئەوەندەی تر ترسی لای سەدام حسین دروستکرد هەربۆیە بیری لەوە کردەوە ڕایبگرێت.
4-وڵاتانی عەرەبی دنەی سەدام حسین و ڕژێمەکەیان دەدا تا ببێتە بەربەست لەبەردەم ئەو شۆڕشەدا، بەتایبەتی عەرەبستانی سعودیەو کوەیت، ئەوان بە هەموو جۆرێک هاوکاری سەدامیان دەکرد و سەدامیش وڵاتەکەی ناونابوو (دەرگای ڕۆژهەڵاتی وڵاتانی عەرەب) سەدام هەموو جارێک دەیگوت ئەگەر عێراق بکەوێت دەرگای ڕۆژهەڵاتی عەرەب دەشکێت.
5-هەڵوەشاندنەوەی سەرجەم ڕێکەوتنەکانی نێوان –شای ئێران- و ئەمەریکاو ئیسرائل و ناوهێنانیان بە شەیتانی گەورە، ئەمەش بووە هۆی ئەوەی کە لە لایەن ئەمەریکاوە پشتیوانی لە عێراق بکرێت و ڕێگە بۆ ئەو شەڕە خۆشبکرێت. بارەگا فەرمی ئیسرائیلی دایە نوێنەری فەلەستینیەکان و بە ئەمەریکاشی دەگوت شەیتانی گەورەو دەیگوت دەبێت ئیسرائیل لەسەر لاپەڕەکانی ڕۆژگار بسڕینەوە.
6-هەردولا بە شێوەی کرداریی کاریان بۆ هەڵوەشاندنەوەی ڕێکەوتن نامەی جەزائیری 1975-03-06 دەکرد، لەڕێگەی ئێرانەوە هانی هێزە کوردیەکانیان دەدا گەشە بکەن و بچنەوە ناو خاکی عێراق و چالاکی ئەنجام بدەن، لەلایەکی دیکەشەوە عێراقیش هێزەکانی موجاهیدینی خەلقی ئێرانی پڕچەک دەکرد و میدیای زەبەلاحی بۆ دادەمەزراندن و دەیناردنەوە بۆ ناو خاکی ئێران و لە هەمان کاتیشدا هێزە کوردیە ئۆپۆزسیۆنەکانی ئێرانیشی پرچەک دەکرد و لەڕێگەی ئەوانەوە چەندین کاری سەربازی دەکرا.
شەڕەکە چاوەڕێی تەقاندنی فیشەکێک بوو:
هەموو ئامادەکارییەکان بۆ هەڵگیرسانی شەڕەکە پێگەشتبوو، وەک دەگوترێت شەڕ گەشتوبووە بەردەرگای هەردولا، هەردوکیشیان ئامادەکارییە هەمە لایەنەکانیان خستبووە گەڕ، لەگەڵ یەکەم کڵپەی شەڕەکە، عێراق ئێرانی بەوە تاوانبار دەکرد کە لە 4 ی ئەیلولی 1980 دا هێرشی کردوەتە سەر ناوچەکانی #خانەقین# و مەندەلی، هەروەها عێراق هەوڵی تیرۆرکردنی تاریق عەزیزی وەزیری دەرەوەی دایە پاڵ ئێرانیەکان لە ساڵی 1980دا، هەبۆیە لە 1980-09-17 سەدام حسین بە فەرمی و یەکلایەنە ڕێکەوتنی جەزائیری1975 ی هەڵوەشاندەوە کە بە(ڕێکەوتنی دراوسێی چاک) ناسرابوو. یەکێک لە خاڵەکانی ئەو ڕێکەوتن نامەیەش لەسەر (شەتولعەرەب)و دورگەکانی (تونبی گەورە) و (تونبی بچووک)ە کە خاوەندارێتیەکەیان بدرێتە ئێران، لەبەرامبەر ئەوەدا ئێران پشت لە شۆڕشی کورد بکات و نەهێڵێت لە سنورەکانی باکووری عێراقەوە کێشەی بۆ دروست بکەن، هەربۆیە لەو ڕۆژەدا سەدام حسین بە ئاشکرا گوتی : شەتولعەرەب مافی وڵاتی عێراقە، ئەگەر لە قۆناغێکدا دانمان پێدا نابێت بدرێتە ئێران ئەوا لە ئەمڕۆوە ڕایدەگەیەنین کە خاکی عێراقە. ئەمەش بووە هۆی نیگەرانی ئێرانیەکان و ڕەتیان کردەوە کە شەتولعەرەب خاکی عێراق بێت.
لە دووکەڵەوە بۆ ئاگری شەڕ:
هەربۆیە دوو ڕۆژ دوای ئەو بڕیارەی سەدام حسین تۆپخانەکانی ئێران کەوتنە بۆردومانکردنی سنورەکانی عێراق لە شەتولعەرەب و سەرجەم دامەزراوە ئابوریەکانی کردە ئامانج. سێ ڕۆژ دوای ئەوە عێراق کەوتە پەلاماردانی زەمینی و لەبەرەی ناوەڕاستەوە (قەسری شیربن و مەهران و موسیان) و لەباشوریشەوە هێزە پیادەکانیان ڕوباری(کارون)یان تێپەڕاند و بەرەو ئابادان ملیاننا. جەنگەکان قوربانی گەورەیان لێدەکەوتەوەو تا دەهات ئاگری جەنگ زیاتر کڵپەی دەسەند تا لە 1980-10-24 دا شاری خوڕەمشەهریان کۆنترۆڵکرد. کاتێک عێراق دەستی بەسەر ناوچەیەکی زۆری ئێراندا گرتبوو، بەشێکی زۆری کانەنەوتەکانی ئێرانی کەوتبووە دەست، داوای ئاگربەستی کرد، لە لایەک بۆ ئەوەی هۆشێکی زیاتر بەسەر سوپاکەیدا بێتەوەو لە لایەکی دیکەشەوە، لەناوچەدا جێگیر ببێت. بەڵام کاتێک سوپای عێراق لە شاری (دیزفول)ی ئێرانی تێکشکان و زیانی گەورەیان بەرکەوت، ئەم شکستە وایکرد لە ساڵی 1982 و بە چەند قۆناغێک هێزەکانی عێراق پاشەکشەیان کردەوە بۆ ناوخاکی عێراق، لێرەوە قۆناغی دووەمی جەنگەکە دەست پێدەکات کە دەبوو عێراق بچێتە قۆناغی بەرگریکردن لە سنورەکانی خۆی، چوون لە لایەک ئێران هۆشێکی هاتبویەوە بە بەردا و زیاتر خۆی ڕێکخستبویەوەو لە لایەکی دیکەشەوە توانیبووی هەستی مەزهەبی و ئاینی زۆرینەی خەڵکی وڵاتەکەی بجوڵێنێت و بیانباتە بەرەکانی جەنگ، هەروەها عێراقیش گەشتبوویە ئەو بڕوایەی ئێران ئەو تیکە چەورەش نیە کە بتوانێت بە یەکجار قووتی بدات.
ئەمەریکا دژایەتی ڕاگەیاند:
گەرچی کێشەی نێوان ئەمەریکا و ئێران دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتاکانی شۆڕشی ئێران و دواجاریش لە 1981 دا بە کێشەی بارمتەگیراوەکانی ناو کۆنسوڵخانەی ئەمەریکا لە تاران زیاتر ئاڵۆزی کەوتە نێوانیان بەڵام لە سەرەتای ساڵی 1983 ئەمەریکا بڕیاریدا خۆی و هەموو هاوپەیمانەکانی چەک بە ئێران نەفرۆشن و بە پێچەوانەوە هاوکاری عێراق بکەن تا پێیان دەکرێت. لەبەر ئەوەی کە ئێران بە تەواوی کەوتبوویە دژایەتیکردنی ئەمەریکیەکان و گەوەرترین هاوپەیمانی لەناوچەکەدا کە خۆی لە ئیسرائیل دا دەبینییەوە.
لە وشکانییەوە بەرەو دەریا:
یەکێکی دیکە لە قۆناغەکانی ئەو جەنگە گواستنەوەیەتی لە وشکانیەوە بۆ قوڵاییەکانی دەریا، هەربۆیە لە ساڵی 1984 ەوە جەنگی کەشتیگەلی دەریایی دەستیانپێکرد، دەستپێکردنی ئەو جەنگە کە سنورەکانی دەکەوتنە ئاوەکانی کەنداوی(عەرەبی) یان (فارسی)و ئەوەش بووە هۆی نیگەرانی ئەو وڵات و کۆمپانیایانەی بازرگانی نەوت و بابەتەکانی دیکەیان لەو ناوچەیەدا دەکرد، هەربۆیە ناچار بوون سنورێک بۆ جەنگەکە دابنێن و هەندێکجاریش چاو سوور بکەنەوەو هەڕەشە بکەن. لە نێوان ساڵانی 1985/1986 زۆرینەی فشاری جەنگەکە لەسەر کەنداو و ڕووبەرە ئاویەکانی نێوان هەردوو وڵاتدا بوو، بۆیە نەتەوە یەکگرتوەکان لە ژێر فشاری وڵاتە هەمیشەییەکانی ئەندامدا ناچار بوون سنوو بۆ ئەو جۆرە جەنگە دابنێن.
موشەک و شەڕی شارەکان:
لە دوا پێشکەوتنی شەڕەکە بەکارهێنانی مووشەکی زەبەلاح و دوور هاوێژ بوو کە یەکەمجار لە لایەن عێراقەوە دەستیپێکرد و یەکەم ئەزموونی مووشەکەی (سکۆد B) بوو کە عێراق خۆی بەگەورەیی لێی نوسیبوو (صاروخ الحسین) و ئاڕاستەی شارە گەورەکانی دەکرد و دانیشتوان و خەڵکی سڤیلی لە ناوەندی پارێزگاکاندا دەکردە ئامانج، لەناوئەو هێرشانەدا موشەکی (زەمین بە زەمین)ی ئاڕاستەی هەردوو گەورە شاری (قوم و تاران)یش کرد کە ژمارەی موشەکە بەکارهاتوەکانی عێراق بریتی بوون لە 519. لە بەرامبەر ئەوەدا ئێران جەنگی زەمینی لە باشووری وڵاتەوە گواستەوە بۆ باکووری ڕۆژئاوای و لە مانگی 3-1988 دا شاری #هەڵەبجە# و دەوروبەری کۆنترۆڵکرد.
ئەوهێزانەی لە ساڵی 1980 بەشدارییان لە جەنگەکەدا کردبوو لەم وێنەیەدا ڕوون کراوەتەوە.
عێراق کە خاوەنی 37 ملیارد دۆلار پارەی یەدەک بوو، کە لە جەنگەکە هاتەدەر لە 50 بۆ 80 ملیارد دۆلار قەرزدار بوو بوو.حاڵی ئێرانیش هیچ لەوە باشتر نەبوو.
بە پێی ئامارە فەرمیەکانی ئێران زیانەکانی وڵاتەکەیان بەم شێویەبووە:
172056 چەکداری جۆراوجۆر لەبەرەکانی جەنگ کوژراون، لە کاتێکدا 15959 کەس خەڵکی سڤیل لەناو گوند و شارەکانداو لەکاتی کاری ڕۆژانەیاندا کوژراون. 3828 مامۆستای قوتابخانە، 36167 قوتابی لە قۆناغەجیاوازەکانی خوێندن دا و ئەرتەشیەکان 48 هەزار کەس و بەسیجیەکانیش 85222 یان کوژراون. 44% ی کوژراوەکانی ئێران تەمەنیان لە نێون 16 بۆ 22 ساڵیدا بووە، هەر بەپێی ئامارەکانی ئێران 4363 ژنی پەرستارو پزیشک کوژراون کە زۆرینەیان لە بۆمبارانی شارەکاندا کوژراون. 320 هەزار کەس کەم ئەندام بوون و لەگەڵ ئەوەشدا 100 هەزار برینداری چەکی کیمیاوی هەبوون کە 8 هەزاریان حاڵیان زۆر خراپ بووەو ژمارەیەکیشیان تا ئێستەش ماون و چارەسەر وەردەگرن. چوون ئەو میدیا فەرمیەکانی ئەو وڵاتە باس لەوە دەکەن کە سوپای عێراق 3500 جار بە ئەندازەی جۆراوجۆر گازی کیمیاوی لە دژی سوپا و خەڵکی وڵاتەکەی بەکارهێناوە تەنها لە ڕۆژئاوای پارێزگای #ئیلام# لەناوچەی (هەلالە و نەی) نزیکەی 100 هەزار قوربانی لێکەوتوەتەوە لە نێوان بریندار و کوژراودا.
کورد لە هاوکێشەی شەڕەکەدا:
ئێران لە سەرەتای شۆڕشەوە 1979 پەیمانی زۆری بە کوردەکانی وڵاتەکەی دا کە کێشەیان چارەسەربکات و بە هاوبەشی لە حکومەتی نوێدا بمێننەوە، بەڵام ساڵێکی پێنەچوو هەموو شتێک پێچەوانە بوویەوەو ئەوەی کە حساب بێت بۆ کوردەکانیان نەدەکرد. عێراقیش لەدەیان دانوستان و گفتوگۆی چارەسەری کێشەی باشووردا شکستی هێنابوو، بۆیە کێشەی کورد لە هەردوو وڵاتدا بە کێشەیەکی زیندووی بەردەوام دەهاتە ئەژمار.
کاریگەرییەکانی لەسەر کوردستان:
کوردستان کە بەشی ڕۆژهەڵاتی بەر وڵاتی ئێران و باشوورەکەشی بەر وڵاتی عێراق دەکەوێت، سنووری ئەو دووڵاتە بە ئەندازەی سنووری نێوان هەردوو پارچەی کوردستانە کە لەڕووی عێراقەوە لە (مەندەلی)یەوە درێژ دەبێتەوە تا دەگاتەوە کۆتا سنورەکانی کوردستان لە باکووری ڕۆژئاوای #ورمێ#.. هەربۆیە زیانێکی گەورەی بەر هەردوو بەشی ڕۆژهەڵات و باشوور کەوت، چ لەڕووی مرۆیی یان ژینگەیی و لەبەر یەکهەڵوەشانی ژێرخانی ئابووری و ئەو ژمارە دامەزراوەیەی کەلە کوردستان هەبوون.
کوژرانی ڕۆڵەی کورد:
لە هەردوو بەشی باشوور و ڕۆژهەڵاتی کوردستان، زیانێکی زۆر لەکورد کەوت، چونکە بەشێکی زۆری شەڕەکان لە ناوچە سنوورییەکانی کوردستان ڕوویاندا تاڕادەیەکی زۆر گۆڕەپانی یەکلاکردنەوەی دەسەڵات بوو بۆ هەردولایان، جیا لەوەش وێرانکردن و سوتاندنی هەزاران گوند و گیان لەدەستدانی هەزاران سەربازی کورد کە لەریزەکانی هەر دوو سوپای عێراق وئێراندابوو زیانی ڕاستەوخۆی ئەو جەنگەبوو.
کیمیابارانی #سەردەشت# و هەڵەبجە:
لە هەمووی جەرگبڕتر کیمیابارانکردنی هەردووشاری سەردەشت وهەڵەبجە بوو لەلایەن عێراقەوە. بەهۆی ئەم جەنگەوە ئابووریی هەردوو وڵات زیانێکی زۆریان بەرکەوت، لەو شەڕەدا نزیکەی نیو ملیۆن سەربازی هەردوولا کوژران و نزیکەی هەمان ژمارەش لە هاووڵاتیانی مەدەنی کوژران. بەهۆی بەکارهێنانی چەکی کیمیاوی لەلایەن فڕۆکەکانی عێراقەوە لە 28/6/1987 لە دژی هاوڵاتیانی سەردەشت و گوندی (ڕەشە هەرمێیان)ی ڕۆژهەڵاتی کوردستان و لە ئەنجامدا بووە هۆی شەهید بوونی 130 هاوڵاتی سڤیل و برینداربوونی ژمارەیەکی زۆر هاوڵاتی کورد و پاشان لە 16/3/1988 ی شاری هەڵەبجەو خورماڵ و دەورو بەر بەر هێرشی فڕۆکەکانی عێراق کەوتن و بووەهۆی شەهیدبوونی نزیکەی 5 هەزار هاوڵاتی و بریندار بوونی سەدان کەسی دیکە، کە تا ئێستەش ژمارەیەکیان بەدەست ئێش و ئازارەوە گوزەرانیان تاڵ بووە.
وێرانبوونی شارە کوردستانیەکان:
وێرانبوونی شارە سنوریەکانی هەردوولا لە ڕۆژهەڵات لە شارەکانی قەسری شیرینەوە بیگرە تا دەگاتەوە #پیرانشار#و لە باشووری کوردستانیش لە مەندەلی و خانەقینەوە بیگرە تا دەگاتەوە سنورەکانی حاجی هۆمەران هەموو شارو گوندی سنورەکان وێران بوون و بەشێک لەو شارانەش تەخت بوون لەنمونەکانی شاری #مەریوان# و سەردەشت لەرۆژهەڵات و سەیدسادەق و #قەڵادزێ#ش لە باشوور کە بە پێی ئامارەکان زیاتر لە 50 شارو شارۆچکە وێران بوون و زیانی زۆریان بەرکەوتووە.
شاربەدەرکردنی کوردانی فەیلی:
لە ناو تەپوتۆزی ئەم جەنگەدا کورد زیانی گیانی و ماڵی گەورەی بەرکەوت، هەرلەسەرەتاوە کوردانی فەیلی بەر پەلامار کەوتن و کۆمەڵکوژو وڵات بەدەرکران وهەموو موڵک وسامانیان دەستی بەسەرداگیرا، بەپێی هەندێک سەرچاوەی نافەرمی نزیکەی 200 دوسەهەزار بوونەتە قوربانی.
ئەنفال و...
لەساڵی 1983 بارزانیەکان کەوتنە بەرپەلامارو بەبیانوی ئەوەی #پارتی دیموکراتی کوردستان# بەسەرۆکایەتی #مەسعود بارزانی# بەشداری بەرەی جەنگی حاجی ئۆمەران- گردەمەندی کردووە لە پەنای سوپای ئێراندا دژ بە سوپای عێراق، 8000 هەشت هەزار پیاوی بارزانی لەتەمەنی 12 ساڵیەوە بۆ 70 ساڵی دەستگیر و ئەنفالکران و دواتر سەدام حوسین لە شاشەی تەلەفزیون لەبارەی چارەنوسیانەوە بەراشکاوی گوتی خیانەتیان کردووەو ناردمانن بۆدوزەخ، ئەمەش پەیامێکی ڕونی کوشتنیان بوو، لەدوای ڕوخاندنی حکومەتی بەعسیەکاندا لەبەلگەنامەکانی حزب ودەوڵەتدا دەرکەوت هەموویان لە بیابانەکانی خواروی عێراق گوللەباران کراون نزیکەی 503 کەسیان لە شەترەو شەنافیە دۆزرانەوە. 16ی نیسانی ساڵی 1987 هەردوو گوندی بالیسان و شێخ وەسانان پێکەوەو لەیەککاتدا لە لایەن سوپای عێراقەوە پەلاماردران و بەچەکی کیمیایی لێیان دراو بەهۆی گازەوە کۆمەڵکوژی وبرینداری لێکەوتەوەو دواتریش بریندارەکان بێ سەروشوێنکران ونزیکەی 25 پیاوو منداڵ لەدوای ڕاپەرینی ساڵی 1991 لە نزیکەی کارگەی قیری شاری #هەولێر# ڕوفاتەکانیان دۆزرانەوەو پێنج کەسێکیشیان لە نزیک کارگەی قیری شارۆچکەی خەلیفان دۆزرانەوەو ئەوانەی ترهەتا ئێستا بێ سەروشوێنن.
سەرەڕای پەلاماردانی ناوچەکانی سەرگەڵو، کەناروێ، قەرەداغ و #گەرمیان# بەشێوەیەکی گشتی وئەنجامدانی چەند قۆناغێکی ئەنفالی کوردان.
دوژمنێکی بەردوام:
مین یەکێکی دیکەیە لەو کێشە گەورانەی کە لەئەنجامی ئەو جەنگەوە بۆ کوردستان جێماوە، بەپێی ئاماری لایەنە بەرپرسەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان و بەڕێوەبەرایەتی گشتی دەزگای مین (3149) کێڵگەی بە مین چێنراو لەدوای تەواو بوونی جەنگ لە کوردستان بوونیان هەبووە، کە مەزەندە کراوە نزیکەی 10 ملێۆن مین لە سەر سنوەرکانی نێوان هەردوو بەشی کوردستان بەجێ مابن و لە دوای تەواو بوونی ئەو جەنگەو بەتایبەتی لە دوای ڕاپەڕینی 1991 ەوە تا ئێستەش خەڵک دەبنە قوربانی و بەسەدان کەس لە هاوڵاتیانی کوردی هەردوو پارچەکەی کوردستانی شەهید کردووەو بەهەزاران هاوڵاتی دیکەشی کەم ئەندام کردووەو لە هەندێک ناوچە دوای ڕاوەستانی جەنگ کە 31 ساڵ تێدەپەڕێت، هێشتا مەترسی مین لەسەر هاوڵاتیانی هەندێک ناوچەی کوردستان هەرماوە.
کۆچ و گواستنەوەی بەزۆر:
لەئەنجامی ئەو جەنگەدا ژمارەیەکی زۆر لە هاوڵاتیانی کوردی هەردوولا ناچار بە کۆچکردن بوون، هەروەها دروستکردنی ناوچەی قەدەغەکراوی جەنگی زیانی گەورەی بەر هەردوو پارچەی کوردستان گەیاندووە، بەتایبەتی لەباشووری کوردستان بە دروستکردنی ئۆردوگا زۆرەملێ، سەرانسەری کوردستان زیانی گەورەی بە کورد لە هەموو ڕوویەکەوە گەیاندووە کە دیارترینیان لە قاڵبدانی چالاکیەکانی پێشمەرگەبوو.
کارەساتی دەروونی جەنگ:
لە ڕووی دەرونییەوە جەنگی هەشت ساڵە کێشەی گەورەی بۆ کوردستانیان و ناوچەکە دروستکردووە، چوون جەنگەکە بووە هۆی تێکدانی باری ئاسایشی ژیان و ئاسایشی خۆراک و هەڕەشەی مردنی ڕۆژانە، هەتیوو کەوتن و بێوەژن کەوتنی دەیان هەزار کەس، دڵنیا نەبوونی هیچ کەس لەژیان و مان و مردنی خۆی. جگە لەکەمئەندامیەکی زۆر و بێ لانەو خانووی هەزاران هاوڵاتی کوردستان.
زیانەکانی ژینگە:
کوردستان ناوچەیەکی شاخاوی ڕازاوە بە دارستان و ڕووبەری زۆری سەوزاییە، ژینگەیەکی لەبارو جوانی ئەوتۆی هەبووە کە سەدام حسین لە سەری ڕەش و لەو شوێنەی کە ئێستە بارەگای مەسعودبارزانی سەرۆکی پارتی دیموکراتی کوردستانی لێیە، کۆشکی هاوینەی سەرۆکایەتی خۆی لێ بونیاد بنێت و بەکوردستان بڵێت (بەهەشتی خودا لەسەر زەوی)، بەڵام بە هۆی ئەو جەنگەوە بەهەزاران هێکتار باخ و دارستانی سروشتی سوتان و لەناوچوون، سەدان کانی و سەرچاوەی ئاوی کوێرکرانەوە، بەشێکیان لەلایەن ڕژێمی عێراقەوە بەکۆنکرێت داپۆشران و بەشێکی تریشی پڕکرانەوەو هەندێکیشیان دەرمان و ژەهری کوشندەیان تێکرا. زۆرینەی ڕەهای ئاژەڵە کێویەکان لەناوچوون، یان ناچار بە (ڕەو)کران بۆ ناوچە هەرە دوورەکان، ئەم زیانە گەورەیە لە ژینگەی کوردستان دوای 31 ساڵ لەکۆتایی جەنگەکە تائێستەش نەهاتووەتەوە سەر خۆی.
خیانەت و دروستبوونی جاش:
دەرکەوتنی جاش و موستەشاروخەڵکی سیخوڕ لەهەردوو بەری کوردستان، یەکێک بوو لە گۆڕانکارییی خراپەکان کە تا ئێستەش کاریگەری ماوەو بووەتە هۆکاری سەرەکی ڕوداوە ناخۆشەکان، ئەوەش بووەتە هۆی ئەوەی کە سیخوڕو دارودەستەی هەردوو دسەڵاتداری داگیرکەر زۆر ببن و نەک هەر شەرم نەکەن و هەست بەتاوان و خیانەت نەکەن، بەڵکو خۆیانی پێوە بابدەن و بە شێوەیەک لە شێوەکان بە شانازیشی بزانن. هەرچەندە بەبڕیاری (بەرەی کوردستانی) جاش و موستەشارەکانی باشوور ل 1991 بەر لێبوردن کەوتن، بەڵام دیاردەی جاش تا 2003 ش هەر مابوویەوەو کاری خۆیان هەردەکردو لە خزمەتی ڕژێمی پێشووی عێراقدا بوون، دوای 31 ساڵ لە کۆتایی هاتنی ئەو جەنگە لە بەشی ڕۆژهەڵاتی کوردستان دیاردەی جاشایەتی بەردەوامەو بگرە لە برەویشدایەو بەشێک لە هۆکارەکانی کێشەی حیزبە کوردیەکانی ڕۆژهەڵات چ لەناوەو چ لە دەرەوەش دەگەڕێتەوە بۆ جاش و سیخوڕەکانی کۆماری ئیسلامی.
دیوێکی دیکەی جەنگ:
سەرەڕای هەموو ئەو خراپیانەی کەلەئەنجامی شەڕەکە کەوتەوە ئەو جەنگە سوودی گەورەی هەبووە بۆ کوردستان، بەڵام بەشێوەیەکی ستراتیژی و گرنگ:-
1-هەڵوەشاندنەوەو کارپێنەکردنی ڕێکەوتن نامەی جەزائیری 1975-03-06 بوو کەتەوەری سەرەکی ئەو ڕێکەوتنە بریتی بوو لەتوانەوەو نەهێشتنی شۆڕشی کورد، لەئەنجامی ئەو ڕێکەوتنە شۆڕشی ئەیلوول شکستی هێناو بەشێک لەکورد بە(نسکۆ) و بەشەکەی دیکەی بە (ئاشبەتاڵ)ناوی دەبەن. دوای ڕاوەستانی ئەو جەنگە کوردستان لە هەردوو دیوەکەیەوە بەرەو بوژانەوەیەکی باش ڕۆشت و حاڵی لەسەردەمی جەنگ زۆر باشتر بوو.
2-هەروڵاتێکیان بۆ بەرژەوەندی خۆیان پشتیوانی زۆریان لە حیزبە کوردیەکانی وڵاتی بەرامبەر دەکرد، هەربۆ نموونە عێراق پشتیوانی زۆری لە حیزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران و کۆمەڵەی زەحمەتکێشان و خەبات و چەند حیزبێکی دیکە دەکردو ئێرانیش پشتیوانی لە هێزە کوردیەکانی وەک (پارتی دیموکراتی کوردستانی عێراق) و (یەکێتی نیشتیمانی کوردستان) و (بزووتنەوەی ئیسلامی لە کوردستان- عێراق)و (حیزبی سۆسیالست)و چەندین حیزبی دیکە دەکرد، هەردوولایان بۆ مەرامی خۆیان (زۆر و کەم) بەکاریان دەهێنان، وەک شارەزایان باسی دەکەن سەرەڕای دیوە نەرێنی و خراپەکانی ئەوەش هەلێک بوو بۆ مانەوەی کوردو تەجاوەزکردنی ئەو دۆخە نالەبارە کەلەدەسەڵاتی کورددا نەبوو، چوون لەناو ئەو هەموو ئاگربارانەدا کورد توانییان بمێننەوەو درێژە بە خەبات بدەن.
3-جەنگی عێراق - ئێران زۆر هاوکێشەی سیاسیی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا گۆڕی و یەکێک لەهۆکارە گرنگەکان بوو بۆ ڕوودانی جەنگی دووەمی کەنداو 1991 کەبە (گەردەلوولی بیابان) ناسراوەو بووەتە هۆی لە قاڵبدان و سنووردارکردنی تواناکانی سوپای عێراق و نەمانی دەسەڵاتی ناوەند بەسەر بەشێکی زۆری خاکی عێراق لە باکوور و باشووری عێراق، پاشان ڕودانی ڕاپەڕینی کوردستان لە بەهاری 1991 و لێکەوتەکانی ئەو گۆڕانکارییانە لەناوچەکەدا بوونەتە سەرەتایەکی باش بۆ گۆڕانکاریی لە ژیانی کوردەکانی هەردوو پارچەی کوردستان، بەتایبەتی سەرەتایەکی باش بوو بۆ دروستبوونی حکومەتی هەرێمی کوردستان(سەرەڕای هەموو کەم و کوڕیەکان).
هەرچەندە جەنگ بۆ ماوەی هەشت ساڵ هەردوو وڵاتی نیگەران و پەشێوو نابووت کردبوو، توانا سەربازی و ئابوری و ئەمنیەکانی بەچۆکدا هێنابوون، چەندین جار ئاگربەستی تاک لایەنە ڕادەگەیەنراو ئەوی دیکە قبووڵی نەبوو، وەفدی وڵاتان و ڕێکخراوو کەسایەتیە دیارەکانی جیهان یەکی چەند جارێک بەختی خۆیان بۆ ڕاوەستانی جەنگ تاقیکردەوە بەڵام هەموویان بێوەڵام مانەوە.
لە ساڵی1987دا نەتەوە یەکگرتوەکان بڕیاری 598ی دەرکرد وتا ساڵی 1988 نەهاتە بواری جێبەجێکردن، لە ڕۆژی 1988-08-08 بە ڕەزامەندی هەردولا جەنگەکە ڕاوەستاو بۆ ڕێکخستنەوەکانی سنوور گەڕانەوە سەر ڕێکەوتن نامەی 1975-03-06ی جەزائیری نێوانیان، پرۆسەی ئاسایی کردنەوە لە هەموو بوارەکاندا دەستیان پێکرد و تا ساڵی 2003 ش گۆڕینەوەی دیلی هەردوولا بەردەوام بوو. ڕێبەری ئێران کە زۆرینەی جارەکان ڕاوەستاندنی جەنگی ڕەتدەکردەوە لەسەر تەلەفزیۆنی فەرمی وڵاتەکەی گوتی : ئەگەر وەستانی جەنگ خواردنەوەی پیاڵەیەک ژەهر بێت من دەیخۆمەوە. جەنگەکە بە جۆرووک کۆتایی پێهات کە هیچ لایەک براوە یان دۆڕاوە نەبوون. هەرچەندە هەردولا خۆیان بەر براوەش زانیبێت..
ئەوەی جێگەی سەرنجە: سەرەتای جەنگەکە بە هەڵوەشانەوەی ڕێکەوتن نامەی جەزائیری نێوان هەردوو وڵات دەستی پێکرد و کۆتاییەکەشی بە گەڕانەوە بۆ جێبەجێکردنی ئەو ڕێکەوتنە کۆتایی هات، ئیتر ماڵوێرانی هاوڵاتیان و لەناودانی ئابوری و ئاسایشی وڵات و دواکەوتن و لەناوبردنی ئەو هەموو توانا مرۆییە بە واژۆی نێوان دوو وەزیری دەرەوە کۆتایی هات[1].

Этот пункт был написан в (کوردیی ناوەڕاست) языке, нажмите на значок , чтобы открыть элемент на языке оригинала!
ئەم بابەتە بەزمانی (کوردیی ناوەڕاست) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
Эта статья была прочитана раз 4,474
Ваше мнение о предмете!
Хэштег
Источники
[1] Веб-сайт | کوردیی ناوەڕاست | پەیسەر پرێس
Связанные файлы: 1
Связанные предметы: 1
1. Даты и события 07-08-2019
Категория: Статьи
Язык статьи: کوردیی ناوەڕاست
Дата публикации: 07-08-2019 (5 Год)
Города: Халабджу
Города: Сердешта
Города: Мариван
Города: Ханакине
Города: Каср Ширин
Города: Peeranshahar
Города: Илам
Города: Урумия
Города: Каларе
Города: Qeredaĝ
Города: Эрбиль
Классификация контента: Психология
Классификация контента: курдский вопрос
Классификация контента: Окружающая среда
Классификация контента: Религии и атеизм
Классификация контента: Военные
Классификация контента: Исследование
партия: К. Д. П.
партия: Комала З.
Страна - Регион: Восточного Курдистана
Страна - Регион: Южного Курдистана
Страна - Регион: Палестина
Страна - Регион: Израиль
Страна - Регион: Соединенные Штаты
Страна - Регион: Турции
Страна - Регион: Ливия
Страна - Регион: Ираке
Страна - Регион: Ирана
Страна - Регион: Алжир
Тип документа: Исходный язык
Технические метаданные
Параметр Качество: 99%
99%
Эта запись была введена ( نالیا ئیبراهیم ) в 07-10-2019
Эта статья была рассмотрена и выпущена ( ئاسۆ ئەحمەدیان ) на 07-10-2019
Эта статья была недавно обновлена ​​( Хавре Баххаван ) на: 31-07-2022
URL-адрес
Эта статья была прочитана раз 4,474
Прикрепленные файлы - Версия
Тип Версия Редактирование имени
Фото файл 1.0.278 KB 31-07-2022 Хавре БаххаванХ.Б.
Фото файл 1.0.1472 KB 07-10-2019 نالیا ئیبراهیمن.ئـ.
Kurdipedia является крупнейшим источников информации курдским курдам!
биография
Аристова Татьяна Фёдоровна
Статьи
Битва езида Хасана-аги и Слепца Равандузи
биография
ФАЙЗО АГИТОВИЧ ШАМОЯН
биография
Чатоев Халит Мурадович
библиотека
Неолитическая керамика Загроса и Северной Месопотамии как исторический источник
биография
Мусаелян Жаклина Суреновна
биография
Гюльгусейна Асановича Мусаева
Изображение и описание
Курдянки В Национальных Костюмах 1928
биография
Пашаева Ламара Борисовна
биография
Омархали Ханна Рзаевна
Статьи
Свободный Курдистан): трудный путь к самоопределению (1970-е годы — XXI век))
биография
Джангир ага Хатифов
Изображение и описание
Шейх Aбдель- салям Барзани с вице-консулом России в Урмии Н.М. Кирсановым 1914
Статьи
V. МЕЖДУНАРОДНЫЙ КУРДСКИЙ СИМПОЗИУМ Мела Махмуд Баязиди & Август Жаба и их наследие
Изображение и описание
Тбилиси (1903 г.)
библиотека
Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков (1886) г
Изображение и описание
Сыканье (1907 г.)
библиотека
КУРДСКИЙ ЯЗЫК (Диалект корманджи)
Статьи
Курды в Великой отечественной войне: краткий очерк
биография
ОЛЬГА ИВАНОВНА ЖИГАЛИНА
библиотека
ИСТОРИЯ ЭТНОСОВ КАЗАХСТАНА (1991–2016 гг.)
библиотека
Курды в Ассамблее народа Кыргызстана: укрепление толерантности
Археологические места
Замок Срочик
Статьи
Саратовский Курдистан
Изображение и описание
Кочевники огня из Месопотамии (1908)
биография
Георгий Мгоян

Текущий
биография
ВАСИЛЬЕВА ЕВГЕНИЯ ИЛЬИНИЧНА
23-11-2013
Хавре Баххаван
ВАСИЛЬЕВА ЕВГЕНИЯ ИЛЬИНИЧНА
биография
Махмуд Бакси
14-12-2021
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Махмуд Бакси
биография
Алиев Ага Алигама оглу
17-12-2021
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Алиев Ага Алигама оглу
биография
ОЛЬГА ИВАНОВНА ЖИГАЛИНА
08-01-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ОЛЬГА ИВАНОВНА ЖИГАЛИНА
биография
Приск Мгои
26-04-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Приск Мгои
Новый элемент
биография
Гюльгусейна Асановича Мусаева
26-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
биография
Халил Чачанович Мурадов
22-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
библиотека
Неолитическая керамика Загроса и Северной Месопотамии как исторический источник
06-08-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
биография
ФАЙЗО АГИТОВИЧ ШАМОЯН
20-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
библиотека
Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков (1886) г
18-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
библиотека
Курды в Ассамблее народа Кыргызстана: укрепление толерантности
18-07-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
библиотека
КУРДСКИЙ ЯЗЫК (Диалект корманджи)
20-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
библиотека
ИСТОРИЯ ЭТНОСОВ КАЗАХСТАНА (1991–2016 гг.)
17-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
биография
НУРЕ ДЖАВАРИ
13-04-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
биография
Георгий Мгоян
01-02-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Статистика
Статьи
  537,050
Изображения
  109,462
Книги pdf
  20,223
Связанные файлы
  103,714
видео
  1,531
Язык
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
306,433
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
89,760
هەورامی - Kurdish Hawrami 
65,977
عربي - Arabic 
30,360
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
17,924
فارسی - Farsi 
9,609
English - English 
7,552
Türkçe - Turkish 
3,667
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Deutsch - German 
1,647
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
130
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Категория
Pусский
Статьи 
585
библиотека 
355
биография 
166
Изображение и описание 
13
Публикации 
5
Места 
4
Цитаты и фразы 
2
Археологические места 
2
мученики 
2
документы 
2
Стих 
2
видео 
1
Произведения 
1
Репозиторий
MP3 
324
PDF 
31,275
MP4 
2,522
IMG 
200,602
∑   Всего 
234,723
Поиск контента
Kurdipedia является крупнейшим источников информации курдским курдам!
биография
Аристова Татьяна Фёдоровна
Статьи
Битва езида Хасана-аги и Слепца Равандузи
биография
ФАЙЗО АГИТОВИЧ ШАМОЯН
биография
Чатоев Халит Мурадович
библиотека
Неолитическая керамика Загроса и Северной Месопотамии как исторический источник
биография
Мусаелян Жаклина Суреновна
биография
Гюльгусейна Асановича Мусаева
Изображение и описание
Курдянки В Национальных Костюмах 1928
биография
Пашаева Ламара Борисовна
биография
Омархали Ханна Рзаевна
Статьи
Свободный Курдистан): трудный путь к самоопределению (1970-е годы — XXI век))
биография
Джангир ага Хатифов
Изображение и описание
Шейх Aбдель- салям Барзани с вице-консулом России в Урмии Н.М. Кирсановым 1914
Статьи
V. МЕЖДУНАРОДНЫЙ КУРДСКИЙ СИМПОЗИУМ Мела Махмуд Баязиди & Август Жаба и их наследие
Изображение и описание
Тбилиси (1903 г.)
библиотека
Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков (1886) г
Изображение и описание
Сыканье (1907 г.)
библиотека
КУРДСКИЙ ЯЗЫК (Диалект корманджи)
Статьи
Курды в Великой отечественной войне: краткий очерк
биография
ОЛЬГА ИВАНОВНА ЖИГАЛИНА
библиотека
ИСТОРИЯ ЭТНОСОВ КАЗАХСТАНА (1991–2016 гг.)
библиотека
Курды в Ассамблее народа Кыргызстана: укрепление толерантности
Археологические места
Замок Срочик
Статьи
Саратовский Курдистан
Изображение и описание
Кочевники огня из Месопотамии (1908)
биография
Георгий Мгоян

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.83
| контакт | CSS3 | HTML5

| Время создания страницы: 0.547 секунд!