پردی تەقتەق بناسە؟
پردی تەقتەق، ڕایەڵی بەیەکگەیاندنی (شوان وساڵەیی وشێخ بزێنی)ی شاری کەرکوکە بەشارۆچکەی تەقتەق و کۆیەو ڕانیەو قەڵادزەو باشوری ڕۆژهەڵاتی شاری هەولێرهەولێر، بۆسوود وەرگرتن لەکات ونزیک بوونەوەی ناوەڕاستی عێراق بەسنوری (ئێران –عێراق) بیرۆکەی سەرەکی بنیات نانیەتی. ساڵی (1954) شەریکەیەکی عەرەبی لەلایەن وەزارەتی ئاوەدانکردنەوەی سەردەمی (مەلیکە گچکەلە) فەیسەڵ کوڕی غازی ڕوپێو(مسح)ی جیۆلۆجی باشوری (تەق تەق) ی کردوە شوێنی ئێستای پردەکە، بۆدڵنیابوون لەتوانای بەردەکان وخاکەکەی، دواتر کۆمپانیای (بیتۆن مونیر باو) ی ئەڵمانی دەستی کردوە بەبنیاتنانی پردەکە. ئەم پردە پێکهاتەکەی لەدوازدە پایەی(دینگە) ڕاگر پێکهاتووە کەدوازدە پلێت لەژێر زەویدایە، هەرپلێتەو درێژی بەمەترێک مەزندە دەکرێت، نێوپایەکان بەپێبلیکانە (پەیژە) دەتوانی بچیتە نێویانەوە، ئەم دینگانە پردەکەیان کردووە بەحەوت بەشەوە، ئەم بەشانە لەسەرەوەی پردەکە بەچواردە کەوانەی کەمەرەییەوە بەیەکەوە گرێدراون بۆئەوەی قورسایی پردەکە بەیەکەوە بەستراوی بگوێزنەوە سەردینگەکان واتا(ستونی وئاسۆیی) جگە لەمەش هەربەشە پردێک (20 سم) نێوانیانە بۆکشانی هاوینە لەلایەک و ئەگەربەشێکیان کەوت یادووچاری داڕمان یاوێرانکردن بێ کارلەبەشەکانی ترنەکات، زۆربەی کەرەسەی بەکارهاتوو لەبنیاتناندا شیش وچیمەنتۆو پلێت بەکارهاتووە ئەڵمانەکان زۆر بەووردی وئەندازیارانە کارەکانیان ئەنجام داوە، بۆنمونە(مستەر شومایزە) سەرپەرشتی میکانیکی کردوە وەک ئامێرەکان، (مستەر ووڵی) سەرپەرشتی کەرەستەی چیمەنتۆو شیش وپلێتی کردوە، (مستەرئەلفرێد) بەهاوکاری (هاری وبلفکان) هەمووکارەکانی نەجاڕی لەئەستۆبووە، مستەرهێرد ئەفسەرێکی ئەندازیاری سەربازی سەردەمی هیتلەر بووە سەرپەرشتیاری کۆمپانیای (بیتۆن مونیر باوی) کردووە بەهاوکاری (مایگەرد) ئەندازیاری شارستانی کەیاریدەدەری بووە، لەگەڵ هەموو ئەمانەش (مستەر سۆبەر) کەئینگلیزێکی خەڵکی سکۆتلەندا بووە کارووباری گشتی پردەکەی لەئەستۆدابووە، هەموو ئەمانە لەساڵی 1956 لەقەڵاتەی ئەمڕۆلەنێو کەمپدا سەرپەرشتیاری پردەکەیان دەکرد، ئەوان توانیان شوێنی ئێستای قەڵاتە بەوشێوە جوانە ڕێک بخەن،بەڵام بەداخەوە ئەمڕۆئەم قەڵاتەیە دووچاری نەمان ولەناوچوون هاتووە ! ڕۆژانەی کرێکار لە (200) فلس تاوەکو (1000) فلس بووە، واتا دیناری شینی عێراقی بۆیەئەوکات خەڵکی ناوچەکە دەیان ووت گۆمەشین دیناری شین چونکە ئەوگۆمەشینە زووتر تەنها ئەگەر هاوینان خۆیان تێدا فێنک کردبێتەوە کەچی بەهۆی ئەوکرێکاریەوە خەڵکی ناوچەکە بوژانەوە.، جگە لەمرۆڤەکان گوێدرێژەکانیشیان ڕۆژانە کاتێ بارەچەوی بەستی ئەوکاتی تەق تەقیان هێناوە (200) فلس وخاوەنەکانیان (600) فلسیان وەردەگرت. ئەم کرێکارانە ڕۆژانە سێ شەفت کاریان کردووە هەرشەفتەو (8) کاتژمێر، لەنێوان (200- 800) کرێکارلەهەرشەفتێکدا، ئەم پردە گوژمەی (750000) دیناری عێراقی بۆتەرخان کراوە، یەک دیناری ئەوکات (3-4) دۆلاری ئەمریکی بووە، لەئەنجامی لافاوێکی بەهارەی زێی بچوک بەشێک لەکارەکان زیانیان بەرکەوت بۆیە شەریکەی (تأمین) 150000 دیناری تری بۆتەرخانکرد ئەم پڕۆژە گەورەیە وەزیری نێوخۆی عێراقی ئەوسەردەم (سەعید قەزاز) سێ جارسەردانی کردووەو لەگەڵ کۆمپانیاکاندا کۆبونەوەی لەتەق تەق کردووە. ئەگەرچی مام ڕەفیق کوێخاڕەشید دەڵێ لە01-01-1958 تەواو بووەو وەرگیراوە، بەڵام وێنەگری چنارۆک بەکامێرای (عەلی حەمەد ئەمین)وێنەیەک لەساڵی 1957 گیراوە کەبەشداربوانی ئاهەنگی کردنەوەی پردەکە دەخاتە ڕوو کەپێک هاتووە لە (د. فەخری دەباغ، محمود زیاد ئاغا، عەلی مەولود معاونیپۆلیسی کۆیە، هادی ڕەشید چاوشلی قائیمقامی کۆیە، شەفیق سابیر، کاکەزیاد ئاغا، حاکم بایزئاغای دزەیی، سوعاد تاڵەبانی بەڕێوبەری ناحیەی تەق تەق، عەبدولحەمید حاجی مەلا تۆفیق، مستەفابەگ، نوێنەری موتەسەریفی کەرکوک، ئەندازیار مەجید عومەر)، ئەم پردە دوای (56) ساڵ لەتەواوبوونی ئەگەر (60-65) تەنی بەسەراببڕێت ئینجا (2-2،5) ملم دادەبەزێت.[1]

#هەولێر |