“Het enige dat erger is dan blind zijn, is zicht hebben, maar geen visie.”
Dit veelzeggende citaat van de Amerikaanse auteur, politieke activiste en lector, Helen Adams Keller (1880-1968), die zelf blind was, is een kernspreuk dat het hele boek prachtig samenvat. Het boek, ‘Iraanse Odyssee’, is het autobiografische verhaal en debuut van de uit Oost-Koerdistan afkomstige Gohar Kordi, dat fragmenten uit haar woelige leven in woorden brengt.
Ongewenst en onbemind
Misschien was het te pijnlijk om haar eigen naam te gebruiken, of misschien werd ze wel echt zo genoemd. Hoe het ook zij, de lezer beleeft het verhaal uit de ogen van Monir. Monir, die sinds haar vierde blind is door toedoen van een ernstige ziekte, groeit op in een primitief dorpje als ongewenst kind en krijgt geen enkele kans vanuit de omgeving om zich te ontplooien. Blind zijn wordt er gezien als een zware handicap en met de komst van haar zichtverlies verdampte alle hoop op een fatsoenlijke toekomstige levenspartner. Haar wordt geen ‘normale’ jeugd gegund, omdat ze ook niet ‘normaal’ is.
Haar moeder, die verbitterd is door tegenslagen in haar leven maar heil in haar religie zoekt, vervloekt haar. Ze wordt zo zwaar door haar agressieve oudere broer mishandeld, dat ze uit extreme wanhoop met een creatieve oplossing haar uitvlucht zoekt. Zonder van ook maar enige vorm van onderwijs te hebben genoten, zorgt ze er eigenhandig voor dat ze op haar dertiende terecht komt in een blindeninstituut;, geleid door Duitse missionarissen. Ondanks dat ze hier seksueel wordt misbruikt, wordt ze uiteindelijk de eerste blinde vrouw die aan de Universiteit van Teheran mag studeren.
Tegenslag en succes
Dit is in een notendop het autobiografische verhaal van de onvoorstelbaar dappere Gohar Kordi, een Koerdische vrouw die visueel beperkt is. Ondanks alle zware tegenslagen die ze in haar leven heeft moeten verduren, is ze succesvol afgestudeerd aan de universiteit, komt ze aan een man en krijgt ze, zoals ze zelf beschrijft, een prachtig mooi kindje.
Buiten het verhaal dat we in de “Iraanse Odyssee” te lezen krijgen komen we weinig te weten over de schrijfster zelf. We weten dat ze als eerste blinde vrouw aan de Universiteit van Teheran afstudeert in Literatuurwetenschappen, omdat ze wegens haar visuele beperkingen geen exacte vakken mocht volgen. Ook weten we dat ze momenteel in de Engelse hoofdstad Londen woonachtig is.
Visie en zicht
Het gevoel van machteloosheid die een visuele beperking met zich mee kan brengen zal voor velen herkenbaar zijn, in verschillende gradaties uiteraard. Hoeveel mensen kent iedereen niet die zonder de bril of contactlenzen geen goed zicht heeft? Meer dan 300 miljoen mensen wereldwijd kunnen niet goed zien zonder bril. De gemiddelde leesliefhebber is daar clichématig geen uitzondering van, inclusief ondergetekende boekenwurm. Volgens het Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) zijn ruim de helft daarvan slechtziend en zo’n 37 miljoen zou blind zijn.
De lezer krijgt een kijkje in de wereld van slechtzienden door de ogen van een in Iran opgegroeide Koerdische vrouw in een tijd waarin het leven zonder visuele beperkingen al een flinke strijd op zich was. Pijn, drama, weemoed, angst en machteloosheid kenmerken het verhaal. Vooral de mishandeling en oneerbiedige behandeling die de personage doormaakt, is ronduit slopend.
In 1993 is het boek in het Engels uitgegeven en in 1997 is de Nederlandse vertaling gepubliceerd.
Boek info
Uitgever: Arena
Publicatie jaar: 1997
Taal: Ned
Originele taal: Eng
Opbouw: 199 p. , 20 cm
Genre(s): Proza (romans/novellen)
vertaalde literaire romans, verhalen, novellen
ISBN: 9789069741208
Born: Azady