هاووڵاتیان و مرۆڤدۆستانی ئازیز
کەس و کاری قوربانیانی کیمیاباران، ئەنفالەکان و کۆمەڵکوژییەکان
خانەوادەی شەهیدان
چاودێری کوردۆساید - چاک، لە ڕێکەوتی 2002/1/6 دامەزرا، ئەمساڵ پێدەنێتە سیانزەهەمین ساڵی تەمەنیەوە. مەبەست لە دامەزراندنی ئەم ڕێکخراوە، یەکخستنی هەوڵ وتێکۆشانەکان بوو بۆ ناساندنی دۆزی ژینۆسایدی کورد و بە دادگاییگەیاندنی بکەرانی لە " دەوڵەتان – کۆمپانیاکان- کەسەکان هەروەها کارکردن دژ بە پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤ بەرامبەر گەلی کوردستان لە هەرچوار پارچەی کوردستاندا.
ڕێکخراوەکەمان یەکەمین ناوه ندی کوردی بوو له سه ڕ دؤزی جينؤسايد له هه موو به شه کانی کوردستان کاری کرد.هەر زۆر زوو توانی وەک ڕێکخراوێکی بوێر لە هەوڵوێست و پشوودرێژ لە هەوڵدان و داهێنەر و بە سەلیقە لە کارکردن لە ناو جەماوەر بناسرێت، لەو کاتەوە تاکو ئێستا ڕۆژانە لە ڕاگەیاندنە کوردی و بیانییەکانەوە گوێبیستی کارو چالاکییەکانی بووین.
کارە زۆرو زەبەنەکانی ڕێکخراوی چاودێری کوردۆساید لە (12) ساڵی ڕابردوودا گەواهی چالاکی و دڵسۆزی ڕێکخراوەکەمان دەدەن، ئامادەبوونی لە هەموو شوێن و پێگەکانی تێکۆشان دژ بە کورد کوژی و پێشێلی مافی مرۆڤ و پێشێلی ئازادییەکان، ئامادە بوونمان لە هەموو ئه و خۆپیشاندان و چالاکی و ڕێپێوانانەی لە کوردستان و هەندەران ئەنجامدران.
چاودێری کوردۆساید یەکەم ناوەند بوو بۆ دۆزی ژینۆسایدی کوردی بە دیدێکی کوردی و کوردستانیانە هاوکات لە کوردستان و هاندەران ڕاگەیەنرا.
کارو چالاکییەکانی (12) ساڵی ڕابردوو هێندە زۆرن، پێویستمان بە کاتيکی زؤر دەبێت بۆ باسکردنیان.بەلام هێندە دەڵێن کە هەر ئەو چالاکیانە بوون ڕێکخراوەکەمانی خۆشەویست و ناسراوتر کرد.
چاودێری کوردۆساید لە هەوڵی بە دادگایی گەیاندنی تاوانبارانی ئەنفال و هەڵەبجەدا دەست پێشخەربووە،لە جوڵاندنی هەندێک کەیسی هەستیاردا لە ڕیزی پێشەوەدا بووە. لە تۆمار کردنی سکاڵادا لەسەر بڕێک تاوانکاری جینۆساید، هاوکار و پاڵپشت بووه ياخود دەستپێشخەر بووە.
لە هەموو ئەو میحنەتانەی لە تەواوی پارچەکانی کوردستان بەرەو ڕووی کورد بونەتەوە، ڕێکخراوەکەمان یەکەم دەنگ هەڵبڕ بووە و لە سەنگەری پێشەوە بووە، چۆن بۆ ئەنفال و هەڵەبجە سوتاوە، ئاواش یەکەم لایەن بووە یادی تاوانه کانی سەردەشت و قاڕنێ و قەڵاتان و عامودای کردۆتەوە.
چالاکانە پشکداری لە دۆزی دادگایی فرانس ڤان ئانرات کرد، سکاڵاکەرانی بۆ دادگا ئامادە کرد، شایەدحاڵی بۆ دۆزییەوە، چەندین خۆپیشاندانی سازو ئامادە کرد، بەشێکی گرنگ لە خەرجی پارێزەری قوربانیانی دابینکرد، ئاکامی ئەم ڕەنج و تێکۆشانەش سزادانی تاوانبار (رانسڤان ئانرات) بوو بە (17)ساڵ زیندانی. ئەم کارەش دەنگدانەوەی باشی لە ڕاگەیاننەکانی هۆڵەندی و جیهانی هەبوو، که بەهاترین بەشداری کورد بوو لە دادگاییەکەدا،ئەویش بە سایەتی خودی دادگا.
چاک هەمیشە لە گەڵ خۆشی و ئازارەکانی کوردستانیانی سەرتاپای کوردستان و کوردانی هه موو جيهان ژیاوە، لە میحنەتەکانیان بە تەنیا بەجێیانی نەهێشتووە، لە گەڵ قامیشلو ومهاباد و ماکۆ و عامودا و کۆپانی لەسەر شەقامەکان بووە، لە کاتی تۆپباران و هێرشی داگیر کەران دەنگە زوڵاڵەکەی ناڕەزایەتی جەماوەر بووە، چۆن هەمیشە لەگەڵ هەڵەبجەو گەرمیان بووە، ئاواش بووە بۆ سنەو مەریوان و دیاربەکر. چاک چۆن بەپەرۆش بووە بۆ مافی قوربانیانی ئەنفال و کیمیاباران، چۆن لە پێشەوە بووە بۆ داکۆکی لە مافی مرۆڤی کورد، ئاواش دژ بە موتوربەکردنی لیستی شەهیدان و پێشمەگەی دێرین بووە بە جاش و تاوانکاران، هەر بۆیەش کاتی خۆی پاکسازی لیستی شەهیدانی کرد بە ئەمری واقیع بەسەر وەزارەتی شەیهداندا.
هاوکات لە 14-4-2006 و 21-8-2008 بووە دەستپێشخەر بۆ جۆپشدانی شەقام و هوشیارکردنەوەی جەماوەر بۆ داخوازی مافە یاساییەکانی و ناسینی کردەی ئەنفال بە ژینۆساید و داوای لێبوردن کردن لە کورد لە لایەن حکوومەتی عێراقییەوە و داواکردنی چارەنووسی بێسەروشوێنکراوانی ئەنفال لە پێشیانەوە 18 پاکیزەکەی کورد لە میسر، هەروەها توانی چەندین شایەتی گرنگ بۆ دادگای باڵای تاوانەکان پەیدا بکات لەوانە هەردوو پرۆفیسۆری نەمساوی و بەلجیکی." هندريکس و فلارينکه "
چاک بەوە ناسراوە هەمیشە دەستپێشخەر بووە لە کار و چالاکی مەیدانییدا، هەر بەم هۆیەوە کاتێک مافی قوربانیانی ئەنفال پێشێل کرا سکاڵای خۆی تۆمار کرد دژ بە بەرزترین پلەی دەسەڵاتدارییەتی لە عێراق، هاوکات بە هۆی کەمتەرخەمیان لە دۆزی ئەنفالدا داوای دەستلەکارکێشانەوەی بالاترين دەسەڵاتی کرد لە کوردستان، بەم هۆیانەوە فشاری زۆری بۆ هێنرا، وەلێ ملی نەدا بە پاڵەپەستۆکان و لە میتۆدی کارکردنی خۆی لای نەدا و بەردەوام بوو لە هەڵوێستەکانی، چاک ئابلووقەو بایکۆتی پێ باشتربوو لەوەی تەسلیمی دەسەڵاتداران ببێت یا ببێتە داردەستی لایەنەکان.
چاک لە ڕیزی پێشەوەی کارکردن بووە بۆ وەستاندنی سزای لە سێدارە لە خۆرهەڵاتی کوردستاندا، بە شانازییەوە ڕۆڵێکی بەرچاومان هەبوو له هەڵوەشاندنەوەی بریاری لە سێدارەدانی ڕۆژنامەنوس و چآلاکوانان (هیوا بوتیمار و عەدنان حەسەن پور)...
لە ڕێکەوتی2012/11/28 سەرۆکی فراکسیۆنەکانی پەرلەمانی سوید تاوانەکانی هەڵەبجە و ئەنفالیان بە جینۆساید ناساند، دەسکەوتێکی مەزن بوو بۆ گەلەکەمان، کە کۆمیتەی سویدی چاک ڕۆڵی سەرەکی و گرنگی هەبوو تێیدا. هەر ڕێکخراوی ئێمە بوو دۆسیە‌ی هەڵەبجە و ئەنفالی گەیاندە پەرلەمانەکانی سویسرا، بەریتانیا، نەرویج و گفتوگۆیان لەسەر کرا... چاک بۆ یەکەم جار لە مێژووی کورددا توانی لە ئازاری 2012 کۆنفرانسێکی نێودەوڵە‌تی لە نێو بارەگای نەتەوەیەکگرتوەکان له ژنێڤ بەبەشداری کۆمەڵێک پسپۆری کورد و بیانی ساز بکات...
له ئاستی کارکردن دژ بە تیرۆری چالاکوانان و ڕۆژنامەنوسان ڕۆڵی کاریگەرمان هەبووە لە ئەوروپا و کوردستان، لە گەیاندنی هەواڵی تاوانەکان و لە قاودانییان وه ‌فشار خستنە سەر دەستەڵاتی وکوردی بۆ سزادان و دادگاییکردنی بکوژان. وەک چۆن هەمیشە پشتگیری داخوازی و داواکاریی خۆپیشاندەران و جەماوەری نارازی کوردستانی کردوە...
لەسەر ئاستی نووسینگەی باشوور و کۆمیەی ولاتەکان لە ئەورپا کۆمەڵێک چالاکی باش و گرنگ ئەنجام دران، کە بە هەمویان خەرمانی چالاکیەکانی (چاک) یان پێ مەزن کردوە.
هەموو دەزانین کە هێرشی تیرۆریستانی داعش لە ساڵی ڕابردوودا و جینۆسایدکردنی کوردانی ئێزیدی، جارێکی تر سەلماندیەو‌ە، کە هێشتا گەلەکەمان تەنانەت لە باشوریشدا له هەڕەشەی جینۆسایدی تر ڕزگاری نەبووە.
چاودێری کوردۆساید - چاک بڕیارە لە داهاتویەکی نزیکدا کۆنگرە‌ی پێنجەمی خۆی لە وڵاتی بەلجیکا ساز بکات، کە بە دڵنیاییەوە دەبێتە هۆیەکی کاریگەر بۆ نوێژەنبوونەوە و چالاکبوونەوە بۆ کار و خەباتی زیاتر و بە بایەختر، هاوکات هەموو لایەک دڵنیا دەکەینەوە، کە چۆن (12) ساڵ لەمەوپێش بە بەیاننامەیەک هاتینە مەیدانەوە تا خزمەت بە دۆزی ڕەوای گەلەکەمان بکەین، هەر واش بەڵین دەدەین لە داهاتووشدا چاکتر و بوێرتر و سەربەخۆتر بین، وە لەسەر پەیامەکەی خۆمان بەردەوام بین.
لە کۆتاییدا داوا لە دڵسۆزانی گەلەکەمان و دۆستانی ڕیکخراوەکەمان دەکەین پشتیوانی ناوەندەکەمانبن بۆ بەردەوامبوون لە کارو چالاکی و خزمەتی پتر بە دۆزی جینۆساید بەگشتی و هەلەبجەو ئەنفال بە تایبەتی.
پیرۆزبێت یادی دوانزەهەمین ساڵەی دامەزراندنی ڕێکخراوەکەمان
چاودێری کوردۆساید - چاک
06-01-2015