پەرتوکخانە پەرتوکخانە
لێ گەڕیان

کوردیپیدیا بەرفرەهترین ژێدەرێ زانیاریێن کوردییە!


گەریانا دەست نیشانکری





لێ گەڕیانا هویر      کیبورد


لێ گەڕیان
لێ گەڕیانا هویر
پەرتوکخانە
ناونامە بو زاروکێن کورد
کرونولوژیا ڕویدانا
ژێدەر
پاش
کومکری
چالاکی
چەوا لێ بگەڕهم؟
بەلاڤوکێن کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
دارشتنا پولا
بابەت ب هەلکەفتێ
ڤڕێکرن
ڤڕێکرنا بابەتی
ڤرێکرنا وێنەی
ڕاپرسی
بوچوونێن هەوە
پەیوەندی
کوردیپیدیا پێدڤی ب چ زانیاریانە!
ستاندارد
رێسایێن بکار ئینانێ
کوالیتیا ڤی بابەتی
ئامراز
دەربارێ مە
ئەرشیڤ ڤانێن کوردیپێدیا
دەربارەی مە چ گوتیە؟
کوردیپیدیایێ بکە د مالپەرێ خودا
تومارکرن / ڤەمراندنا ئیمێلی
ئامارێن مێهڤانا
ئامارا بابەتا
وەرگێرێ فونتا
گهوڕینا دیرۆکان
کۆنترلکرنا ڕاست نڤیسینێ
زمان و شێوەزارێ لاپەرا
کیبورد
لینکێت پێدڤی
ئێکستێنشنا کوردیپێدیا بو گوگڵ کروم
کوکیز
زمان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هژمارا من
چوونا ژوور
دێ بمە هەڤکارێ هەوە
پەیڤا نهێنە تە ژبیر کریە!
لێ گەڕیان ڤڕێکرن ئامراز زمان هژمارا من
لێ گەڕیانا هویر
پەرتوکخانە
ناونامە بو زاروکێن کورد
کرونولوژیا ڕویدانا
ژێدەر
پاش
کومکری
چالاکی
چەوا لێ بگەڕهم؟
بەلاڤوکێن کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
دارشتنا پولا
بابەت ب هەلکەفتێ
ڤڕێکرنا بابەتی
ڤرێکرنا وێنەی
ڕاپرسی
بوچوونێن هەوە
پەیوەندی
کوردیپیدیا پێدڤی ب چ زانیاریانە!
ستاندارد
رێسایێن بکار ئینانێ
کوالیتیا ڤی بابەتی
دەربارێ مە
ئەرشیڤ ڤانێن کوردیپێدیا
دەربارەی مە چ گوتیە؟
کوردیپیدیایێ بکە د مالپەرێ خودا
تومارکرن / ڤەمراندنا ئیمێلی
ئامارێن مێهڤانا
ئامارا بابەتا
وەرگێرێ فونتا
گهوڕینا دیرۆکان
کۆنترلکرنا ڕاست نڤیسینێ
زمان و شێوەزارێ لاپەرا
کیبورد
لینکێت پێدڤی
ئێکستێنشنا کوردیپێدیا بو گوگڵ کروم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونا ژوور
دێ بمە هەڤکارێ هەوە
پەیڤا نهێنە تە ژبیر کریە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارێ مە
 بابەت ب هەلکەفتێ
 رێسایێن بکار ئینانێ
 ئەرشیڤ ڤانێن کوردیپێدیا
 بوچوونێن هەوە
 کومکری
 کرونولوژیا ڕویدانا
 چالاکی - کوردیپێدیا
 هاریکاری
بابەتێ نوی
کەسایەتی
ئەسما یوسف ئەمین
24-03-2024
کاروان م. ئاکرەیی
جهـ
کۆچۆ
21-03-2024
ڤەژەن کشتۆ
کەسایەتی
پشتیوان جەمال ئەحمەد
17-03-2024
کاروان م. ئاکرەیی
پەڕتووکخانە
ڕێبەرێ مامۆستایێ پەروەردەیا وەرزشی بۆ پۆلا حەفتی بنەڕەت تا دووازدێ ئامادەیی
02-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
جهـ
حاتمیە
29-02-2024
ڤەژەن کشتۆ
جهـ
سنونێ
27-02-2024
ڤەژەن کشتۆ
کەسایەتی
سوهەیلا قازی محەمەد
25-02-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
زوڵفا محمود عەبدوڵا کوێخا مارف
25-02-2024
کاروان م. ئاکرەیی
ڤیدیۆ
ئەڤ بیرۆکەیا لە کیڤە سەرچاڤە گرتییە کە دبێژن ئێزیدییەکان کورد نین؟
23-02-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
کەسایەتی
سەبریا هەکاری
21-02-2024
زریان سەرچناری
ئامار
بابەت 514,875
وێنە 104,261
پەرتوک PDF 18,882
فایلێن پەیوەندیدار 94,718
ڤیدیۆ 1,232
کەسایەتی
کەریم کابان
کەسایەتی
کوێستان داودی
جهـ
تل قەسەب
کەسایەتی
سەردار محەمەد عەبدولڕەحمان
کەسایەتی
سەبریا هەکاری
سادق بەهادین ئامێدی
بەرهەمێن خوە ب ڕێنووسەکە پوخت ژبو کوردیپێدیا بنێرن. ئەم ژبۆ وە دێ ئەرشیڤ کەین و بو هەتاهەتا ل بەرزە بوونێ دپارێزن!
پول: کەسایەتی | زمانێ بابەتی: کرمانجی - کوردیی سەروو
هەڤپشکی کرن
Facebook0
Twitter0
Telegram3
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber1
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
هەلسەنگاندنا بابەتی
8 دەنگ 4
نایاب
گەلەك باشە
ناڤنجی
خراب نینە
خراب
بو ناڤ لیستا کومکریا
ڕایا خو دەربارەی ڤی بابەی بنڤێسە!
گهوڕنکاریێن بابەتی!
Metadata
RSS
گووگلا وێنا بو بابەتێ هەلبژارتی!
گوگل دەربارەی بابەتێ هەلبژارتی!
کوردیی ناوەڕاست41
Kurmancî - Kurdîy Serû23
English5
عربي1
فارسی1
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

سادق بەهادین ئامێدی

سادق بەهادین ئامێدی
ل گولانا ساڵا 1918 ێ ل #ئامێدی#ێ ژ دایک بوویە، بنەمالا وان ل ئامێدیێ ب ناڤێ (مالا کوتا - کوتا زادە) یا ناڤدارە، بابێ وی مروڤەکێ ژ خو شەرم کری و بەرخۆڤەبوویە ل دویف هێزو ڤەژانا خو کریاری و فروتن کریە ، مالا خو ب سەرفەرازی خودان کریە ، ل سالا 1932 ێ دژیێ 8 سالیێ دا ل خواندگەها ئامێدیێ قوناغا سەرەتایی ب دوماهی ئینا. ژ بەر دەست کورتیێ نەشییا ل سەر خواندنێ بەردەوام بیت ، ژ بەر کو دڤیا بچیتە مویسل و پارە پێ دڤیان ، ژ هەژاری و بەلەنگازیا بارێ جڤاکی ، خواندن برێڤە هێلا ، پشتی سێ سالان ژ نوی بەردەوامیێ پێ د دەت ، ل سالا 1933 ێ داخوازی ژ خەلکێ ئامێدیێ هاتەکرن ل گەل گوندێن رەخ و روی بو ڤەکرنا رێکا ترومبێلا ل ناڤبەرا گوندێ بێبادێ و ئامێدیێ کو بێبادێ ژ (8-10) کم ژ هاڤینگەها سویلاڤێ یا دویرە ، (س.ب. ئامێدی) ژی ئێک بوویە ژ وان کەسێن پشکداری دڤەکرنا رێکێ دا کری ، پشتی ب دوماهیک هاتی (مەلک فەیسەلێ ئێکێ) هات و رێک ب رەنگەکێ فەرمی ڤەکر ، ئێکی ژ مروڤێن ئامێدی کو محەمەد سەلیم عبدالعزیز - برایێ شەهید عزت عبدالعزیز - گوتێ عەریزەکێ بو مەلکی بنڤیسە و تێدا بێژێ خواندنگەهەکا ناڤنجی ل ئامێدیێ ڤەکەت بو وان کەسێن خواندنا خو ب دوماهی دئینن ، بەلێ ئەڤ داخوازە بجە نەهات، ل سالا 1935 ێ ژ نوی دەست دایە خواندنا خو ل ئامادەیا مویسل بو ماوێ پێنچ سالان ، پشتی بدوماهیک ئینای چوویە بەغدا ل کولیژا (دار المعلمین العالیه) پشکا جڤاکی گەلەک دناڤ پشکێن کولیژێ دا هاتی یە و چوویە هەتا کول وێ پشکێ بنەجێ بووی ، پشتی خواندنا کولیژێ بدوماهی هاتی بوویە سەیدا ل باژێرێ #کەرکووک#ێ ل روژا 23-09-1944 ڤەگوهاستیە ناڤنجیا باژێرکێ (هەلەبچە) و حەفت سالا مایە ل وێرێ ، پاشی ڤەگوهاستیە باژێرێ #سلێمانی#ێ و ژ وێرێ ژی ڤەگوهاستیە ناڤنجیا (زاخو) و سالەکێ مایە ل وێرێ ، هەتا دوماهیێ بەرێ وی دایە باژێرکێ (هیت) کو جهێ دەست پێکرنا وی بوویە ژلایێ ئەدەبییا تا ڤە هەر وەک وی ب خو د دیدارەکێ دا گوتێ . پشتی سالەکێ مایە ل وێرێ ڤەگوهاستیە بەغدا ل ناڤنجیا (الرصافه) بو ماوەیێ سێ سالان، ل سالێن ( 1956 و 1957 و 1958) ێ، ئامێدیێ ل بەغدا هەڤدە سالان کار کریە و دەرس گوتینە، پێنچ سالا ل وەزارەتا پەروەردێ ل رێڤەبەریا خواندنێن کوردی ، پاشی بوویە ئەندامێ لژنا زمانێ کوردی ل کورێ زانیاری یا کوردی ژ بلی کو ل زانکویا بەغدا بو ماوێ شەش سالان دەرس گوتی نە .
ئامێدیێ و بزاڤ
ئامێدیێ گەلەک پشکداری یێن د یانەیێن رەوشەنبیری و جڤاکی و دەزگایێن راگەهاندنێ دا کرین ، ژ وان یانەیا (یانەی سەرکەوتن) و رادیویا کوردی ل بەغدا هەر ژ سالا 1956 ێ هەتا چوویە بەر دلوڤانیا خودێ ، گەلەک گوتار و بابەت ل دور تورە و ئەدەبێ کودی ، زمان و کاروبارێن جڤاکی یێن کوردان و د رۆژنامە و گوڤاران و رادیویا کوردی دا بەڵاڤ کرینە. ژ جهێن بابەت لێ بەڵاڤ کرین : برایی ، برایەتی ، هاوکاری ، رۆژێ نوێ، بەیان ، رەوشەنبیری نوێ ، گوڤارا چیا، نووسەری کورد، رۆژی کوردستان ، دەفتەری کوردەواری ، روناهی و گوڤارا کوری زانیاری کورد. ل دەمێ ئامێدیێ ل رێزا دوویێ ناڤنجی ل مویسل ، رۆژنامەک بدەست خو ئێخست بناڤێ (ژیان )، ل دەمێ خواندی چ تام ژێ وەرنەگرت چنکی هێشتا چ تام ژ خواندنا کوردی نەدزانی ، پشتی هێدی هێدی خواندی ، رابو کاغەزەک بو ریڤەبەرێ رۆژنامێ فرێکر ب زمانێ عەرەبی دا بەردەوام بگەهتێ ، و دراڤێ وێ رۆژنامێ دا بو وان فرێبکەت ، بەلێ رێڤەبەرێ بەرپرس ژ روژنامێ روژنامە بو فرێکر بێ دراڤ و سوپاسیا ئامێدی کر ، ل رێزا سێ یێ دەست ب نڤیسینا کوردی کر، سالا 1958 پشتی شوڕەشا 14 ی تەمووزێ دەست دا قەلەمێ خو و هندەک بابەت بو رادیویا کوردی ل بەغدا نڤیساندن و هندەک ژ ئنگلیزی وەرگێرانە سەر زمانێ کوردی. دڤی ژییێ کورتێ (64) سالی دا گەلەک ژ بەرهەمێن خو هێلاینە ب جهدا و نە گەهشت هەمیا چاپ و بەڵاڤ بکەت ، چنکی هەر سال پەرتوکەک چاپ دکر ژ بلی بابەتێن رۆژنامە و گوڤارا دا بەڵاڤ دکرن، ژ پەرتوکێن وی یێن نە هاتینە چاپ کرن :
دیروکا تورێ کلاسیکی یێ کوردی .
چێروکێن کوردی (سەرهاتی).
بابەتێن ڤەگوهاستی بو سەر زمانێ کوردی .
ئەگەر بنێرینە گوتار و بەرهەمێن وی یێن چاپ کری ، خزمەتەکا گەلەک مەزن پێشکێشی مللەتێ خو کری یە ژ لایێ ئەدەبێ کوردی (کرمانجی) ڤە. چنکی گەلەک بابەت د تاریێ دا مابوون ، ئێخستنە بەر روناهیێ هندەک پشکوژ گەش کرن و کرنە گولەکا گەش ، هەر ژ سالا 1973 ێ حەتا رۆژا وەغەرا دوماهیێ بجێ ئینای ، بەردەوام بوویە ل سەر چاپ کرنا بەرهەمێن خو ، هەر وەسا پشتی وی ژی هەر هاتینە چاپ کرن . د ڤی ژیێ کوردت دا بزاڤا وی یا مەزن کو چ جارا نەهێتە ژ بیر کرن، پەرتوکێن وینە ، یێن کو هەمی وەکو گەلاڤێژەکا گەش د ئەسمانێ تورەیێ کوردی دا د بڕسقن . ژ بلی پەرتوکا ، (ئامێدی) گەلەک کورتە ژین ل سەر هۆزانڤانێن کورد ل بەراهیا پەرتوکا دا نڤیسینە وەک :
ژیانا ئەحمەدێ خانی بو چاپا (مەم و زین ) ل هەڤلێرێ سالا 1968 هاتیە چاپ کرن .
ژیانا ئەحەمەدێ نالبەند بو دیوانا ئەحمەدێ نالبەند/بەرگ (1) ژ لایێ نڤیسەر (خالد حسێن ) ڤە ل دهوکێ چاپ بوویە.
بەراهیک بو دیوانا (پشکوژەک ژ باخچێن کوردستانێ یا هۆزانڤان محەمەد امین ئاغا ئاکرەیێ ل سالا 1971 ێ ل دهوکێ چاپ بوویه) .
بزاڤا خودێ ژێ رازی (ئامێدی) گەلەکا بەردەوام بو ژ نڤیسینا ژیانا هۆزانڤانا و ساخ کرنا بەرهەمێن وان ، دوێ بزاڤێ دا گەلەک پەرتوک ئێخستینە بەر دەست کو مروڤ ب چ رێیا نەشێت خو ژێ دویر بێخیت و دناڤ پەرتوک خانا هەر نڤیسەرەکێ کورد دا نەبن نە خاسمە ئەڤێن حەس ژ شەعرا کلاسیکی دکەن .
بەرهەمێن وی یێن کوردی
ئێدیەمێن کوردی :
ل چاپخانا (الشعب) سالا 1973 ێ کوری زانیاری کورد ل بەغدا چاپ کریە، ب تیپا (ئا) دەست پێ دکەت و ب تیپا (م) ب دیماهی دهێت ل گەل دویڤەلانکەکێ ب کورتی ، ژ چەند پەرتوکێن زمانێن کوردی و عەرەبی مفا دیتیە بەر پەرێ (4) ێ دا (ئامێدی) دبێژیت : (ئەڤ نڤشتە یا من پێشکێشی ئەکادمیا کوردی کری چارەسەریەکا لایەکێ زمانێ کوردی دکەت و زاراڤ و ئیدیەمن ) د ڤێ پەرتوکێ دا ئیدیەم یا نڤیسی پاشی راڤا وێ و ل دویفرا رامان ب زمانێ عەرەبی ، پەرتوک (160) بەرپەرە دگەل دویڤەلانەکێ ب قەبارێ بەتال. ئەڤ پەرتوکە گەلەک یا بنرخە ژلایێ زمانیڤە ، چنکی ئەگەر زمانێ مە هندەک کێماسی تێدا هەبن ، مرۆڤ نەشێت نەپێ باخڤیت و نە ژی پێ بنڤیسیت . ئەگەر زمان یێ لەنگ بیت کەس د داخازا مروڤی ناگەهیت هەروەکی (ئامێدی) دبێژیت : (زمان کلیلا سەربەستی و ئازادیا هەمی مللەتانە بێ جودایی ، شوینەوار و رەوشەنبیریا مللەتی بزمانێ وی د هێتە پاراستن ، هەر وەسا مللەت بزمانێ ماکێ دهێنە نیاسین و خودان سەنگ و بهانە) (بەرێ خۆبدە : نوبهارا سەیدایێ مەزن ئەحمەدێ خانی/بەرپەرێ 22) لەورا ڤێ کارێ پیرۆز، جهێ ڤالا ژ پەرتوکین زمانێ یێ پر کری و بزاڤا ئێکێ یە ژ لایێ ئامێدی ڤە هاتیە چاپ کرن .
رێزمانا کوردی :
سالا 1976 ێ ب رونیویێ هاتیە چاپ کرن . ژ (156) بەرپەرن فولسکاب پێک هاتیە، ژ کومەکا وان گوتارێن ل کولیژا ئادابێ پشکا زمانێ کوردی وەک وانە (دەرس) گوتین چاپ کریە، ژ بو نڤیسینا وێ مفا ژ هژمارەکا ژێدەران کریە .
دیوانا مەلایێ جزیری :
سالا 1977 ێ ژ لایی کوڕێ زانیاری کورد ڤە ل بەغدا چاپ بویە گرنکترین دیوانە ژ دیوانێت هۆزانڤانێن کورد ژ بەر کو (جزیری ) سەرکێشێ هوزانا کلاسیکیا کوردی یە . ئەڤ دیوانە (640) بەرپەرە و ژ (122) هەلبەستان پێک هاتیە ژ هەمی جورێن هونەرێ هەلبەستان ب زمانێ کوردی و عەرەبی و فارسی ل سەر ئەبجەدی یا عەرەبی ژ بلی دەنگێ پیتا (ع. غ) نەبن هەمی پیتێن دی هەلبەست پێ ڤەهاندینە .
دیوانا پەرتویێ #هەکاری# :
سالا 1978 ێ ل (دار الحریە للطباعه) چاپ کریە و ژ بەڵاڤوکێن دەزگەها رەوشەنبیری وبەڵاڤ کرنا کوردی یە ل بەغدا ، (175)هەلبەست دناڤ (238) بەرپەران دا هەلگرتینە.
نوبهارا سەیدایێ مەزن ئەحمەدێ خانی :
ئەڤ پەرتوکە ژی ژ بەڵا کری یێن کوڕێ زانیاری کوردە ل بەغدا ، (95) بەرپەرە و فەرهەنگوکا نوبهارێ یە ژ لایێ ئەحمەدێ خانی ڤە بو زارویێن کوردا هاتیە نڤیسین ، ئامێدی دانەیێن وێ کوم کرینە و تویژاندیە و سالا 1979 چاپ کریە.
هۆزانڤانێت کورد :
ئەڤ پەرتوکە ژی ژ بەڵاڤ کری یێن کوڕی زانیاری کوردە سالا (1980) ێ ب قەبارێ مەزن (624) بەرپەران دا چاپ کریە . ل دور ژیان و بەرهەمێ (19) نوزدە هۆزانڤانێن کوردە، ئەوژی ئەڤەنە :
1- عبدالصمد بابەک. 2- مەلایێ جزیری. 3- فەقێ تەیران. 4- علی حریری. 5- مەلا مەنسوورێ گرگاشی. 6- خالد ئاغایێ زێباری. 7- مەلا حوسێنێ باتەیێ . 8- ئەحمەدێ خانی. 9- پەرتویێ هەکاری. 10- بەکر بەگێ ئەرزی. 11- شێخ نورەدینێ بریفکانی. 12- شێخ طاها یێ مایی. 13 - حوسنی یێ بامەرنی. 14 - شێخ غیاث الدین نەقشەبەندی . 15-مەلائەنوەرێ مایی. 16- طاهرێ شوشی. 17- ئەحمەدێ نالبەند. 18-طاهرێ روژدی. 19- شێخ مەمدوحێ بریفکی .
7- خان و مان :
ئەڤ پەرتوکە پێک هاتیە ژ چەند سەر هاتی و چێروکێن زارڤەکرنێ کو هەمی یێن هاتینە وەرگرتن ژ گوتن و سەر هاتی یێن کەلەپورێ کوردی ، ژبەڵاڤ کرنا دەزگەها رەوشەنبیری و بەڵاڤ کرنا کوردی یە ، سالا 1981 ێ ب قەبارێ مەزن د (264) بەرپەران دا و ژ (5) پێنچ پشکا پێک دهێت هاتیە چاپ کرن.
8- مەولیدا مەلایێ باتەیی :
دگەل دا (عەقیدا ئیمانێ ) یا ئەحمەدێ خانی . سالا 1982 ێ ژ لاێی ئەمانەتا گشتی یا رەوشەنبیری و لاوان ل هەڤلێرێ هاتیە چاپ کرن، پێک هاتیە ژ (76) بەرپەران و تویژاندی یە ژ چەندین ژێدەرا .
9- رێز و سەروبەرێن ژنئینانێ و کەڤنە شەهیان و گوڤەند :
پەرتوکەکا کەلەپوری فلکلوری یە ل دور ناڤ و نیشانێن خویە ، دەزگەها رەوشنبیری بو بەڵاڤ کرنا کوردی ل سالا 1984 ێ پشتی وەغەر کرنا وی بەڵاڤ کریە و د بەرگەکێ رەنگین دا و ب (120) بەرپەران ، تێدا ل دور سەر و بەرێن ژن ئینانێ و سترانێن فلکلوری ئەڤێن ل بەرێ د هاتنە گوتن گەلەک تێدا هەنە.
10- رێزمانا کوردی - کرمانجی یا ژوری و ژێری یا هەڤبەرکری :
ئەڤ پەرتوکە ل سالا 1987 ێ ژ لایێ زانکویا صلاح الدین ڤە هاتیە چاپ کرن، پێک هاتیە ژ (481) بەرپەران و ل بەغدا هاتیە چاپ کرن. ل دور ئاریشە و بابەتێن زمانەوانی پەیڤی یە و هەردو زاراڤ هەڤبەری ئێک کرینە، ئەڤ پەرتوکە پشتی وەغەرکرنا وی هاتیە چاپ کرن. هەژی گوتنێ یە کو سادق بەهائەددین ئامێدی ل رۆژا 16-06-1982 ێ د کوم بونەکا زمانەڤانیا کوڕێ زانیاری کوردی دا ل بەغدا چوویە بەر دلوڤانیا خودێ ..
ڤەکولینێن بەر فرە
د ژیانا خو یا رەوشەنبیری دا ، (ئامێدی) مشە گوتارێن ئەدەبی نڤیسینی نە بەلێ یێن ب رەنگ ڤەکولین و گەلەک درێژ نە خاسمە ئەڤێن ل گوڤارا کوڕی زانیاری کورد، بەڵاڤ بووین نمونێن ڤێ چەندێ نە، ئەوژی سێ گوتارێن گەلەک بەر فرەهن :-
1- سەر هوستایێ کێش و ڤەهاندنێ مەلاێ جزیری :
ئەڤ گوتارە یان ڤەکولی نە ژ (173) بەرپەران پێک هاتی یە و سێ پشکا د گوڤارا ناڤ بری دا د هژمارا ئێکێ بەرگێ سیێ سالا 1975 ێ و هژمارا بەشێ دوویێ ژ بەرگێ سیێ 1976 ێ و پشکا سیێ هژمارا بەرگێ چوارێ یێ سالا 1976 ێ بەڵاڤ کریە.
پاشی ئەڤ بابەتە د پەرتوکا (هەزانڤانێت کورد) دا بەرپەرێن (25 - 175) هاتیە بەڵاڤ کرن.
2- هۆزانا کوردی و هاڤلییا وێ ب هۆزانا عەرەبی و فارسی ڤە :
ئەڤ گوتارەژی هەر د گوڤارا کوڕی زانیاری کورد دا بەرگێ شەشێ سالا 1978 دا هاتیە بەڵاڤ کرن و ژ (43) بەرپەران پێک هاتیە .
3- جەلادەت بەدرخان :
ژ (31) بەرپەران پێک هاتیە و د بەرگێ (7) حەفتێ یێ سالا 1980 دا ژ گوڤارا ناڤبری هاتیە بەڵاڤ کرن .
ئامێدی و زمانی کوردی
کەسێن خزمەتا ملەتێ خو بکەن گەلەکن ، لێ خزمەت هەنە ژ هندەک خزمەتێن دیتر ب مفا و بەرهەمدا ترن ، چ خو بکەنە قوربان یان ژی ژ هێز و ڤەژەن و بزاڤا خو تشتەکێ دی تر بکەتە دیاری بومللەتێ خو . ژ ڤان کەسان تەخا کو هەردەم ب بزاڤ یا رەوشەنبیر و تورەڤانایە .
ئێک ژ کەسێن ڤێ تەخێ خزمەتەکا مەزن پێشکێشی کوڕێن مللەتی و رەوشەنبیریا کوردی کری نڤیئسەرێ خودێ ژێ رازی (سادق بەهائەددین ئامێدی) یە.
ئامێدی و بزاڤا رەوشەنبیری
ژ خواندن و ل دویڤ چونا (س. ب.ئامێدی ) بو تورەو ئەزمانێ کوردی ، نەخاسمە ل دەست پێکا خواندنا خۆ یا ناڤنجی ل مویسل و دەمێ ل نک شەهیدێ کوردینی یێ عزەت عبدالعزیز، ئەڤی گەلەک هان د دا کو بەردەوام بخوینیت و رۆژنامە و گوڤارێن کوردی د گەهاندنێ و ئێکەمین جار رۆژناما (ژیان ) ل سالا 1936 ێ گەهشتیە دەستێ وی و پشتی خواندنێ ، کاخەزەک بو خودانێ وێ نڤیسی یە و بەردەوام گەهشتی یێ . ل دویڤ دا هەر وەک (ئامێدی) بخو دبێژیت کو گوڤارا (گەلاوێژ) خواند و هێدی هێدی فێری زارێ کرمانجی یا ژێری بوویە، پاشی دویڤ دا گوڤارا (هاوار) چەند هژمارەک ژێ دەست کەفتینە و خواندی نە، هەر وەسا گوڤارا (ڕوناهی ).
هەر ل دەست پێکا ژیانا خو بەر دەوام بویە ل سەر خواندن و نڤیسینێ و لدویڤ چوونا بابەتێن دیروکێ و زمانی و جڤاکی و تورەیی . لێ دوماهیێ وەک رێباز بو هەر نڤیسەرەکی ، کو ل بەراهیێ هەر بابەتەکێ هەبیت ل سەر دنڤیسیت ، لێ ب درێژاهیێ سالا ، د دەراڤەکی یان دووا بتنێ دا د نڤیسیت و هەمی هێز و ڤەژەن و زانینا خو تێدا د مەزێخیت . ژ نڤیسەرێن ڤی رەنگی ، سەیداێ مە سادق بەهائەددین ئامێدی یە کو ڤەژاندنا ژیان و بەرهەمێ شاعرێن کلاسیکیێن کرمانجی خەم ژێ خواری یە و باشترن نمونە ژی پەرتوکێن وی یێن چاپ کری نە ، ئەڤە ئێکە ، یا دووێ ژی پویتە پێدانا وی ب زارو زاراڤا رێزمانا کوردی ب هەردو زارێن کرمانجی (ژووری و ژێری)، دیسان باشترن نمونە گوتار و پەرتوکێن وی یێن چاپ کری نە .
دڤێ کورتە گوتارا بیرهاتنا وەغەرکرنا خودێ ژێ رازی دا ، ب پێتڤی زانی هندەک تیشکێن روناهیێ بەردەینە سەر لایێ دوویێ ژ پویتە پێدانا وی بو زمان و تورەیێ کوردی ئەو ژ لاێی زمانەوانی یە .
ئامێدیێ و زمانەوانی
ئێکێ وەکی سادق بەهائەدینێ ئامێدی، یێ کو کارێ خو تەرخان کری بو خزمەتا زمانێ کوردی ، پێ نەڤێت دێ ل سەر چەند رێکا خزمەت و رەنجا خو پێشکێش کەت ، لەوڕا ئەو ژی ب رێیا چەند دەرگەهان شیایە وێ خزمەتێ بکەت چ ب رێیا بەرنامێن ئێزگێ کوردی ل بەغدا، چ ب رێیا نڤیسینێ و بەڵاڤ کرنا گوتاران یان ژی دانانا پەرتوکان و چاپ کرنا وان ، ئەڤە هەمی ژبلی کو بو ماوێ چەند سالان ل کولیژا ئادابێ - ل زانکویا بەغدا وەک وانە بێژ (محاضر) دەرس گوتی نە و بو ڤێ مەرەمێ چەندین چێروک و سەر هاتی و تەمسیلی و شانوگەری نڤیسی نه( 3).
بەری بچینە دناڤ کاکلکا بابەتی دا فەرە راو بوچونێن نڤیسەری بخو ل دور زمانێ کوردی بزانین ، ل دور پاراستنا زمانێ کوردی د بێژیت : (بو مللەتێ کورد ژ لایەکی ڤە بێ گومان جهێ سەر بلندایێ و شانازیێ یە ، ژ بەرکو نەژادێ خو پێ پاراستی یە ، ژ لایێ دووێ ڤە بەرێ بنگەهێ و بنیاتی یە بو مانا هاڤلی ئو یەکبوینی و ئێکاتیا مللەتێ کوردێ لێک ڤەکری ، ژێک ڤەدەر تەرابەرا ل چەند وەلاتان) (4)
ئەف چەند رێسکە دتژی رامان و پەژنن، نە خاسمە ژ لایێ سیاسی ڤە کو هەبوونا مللەتێ کورد ل سەر ستوینا سەرەکی کو (ئەزمانە) راوەستیا یە . ل ندور پویتە پێدانا وی بو زارێن زمانێ کوردی و هەڤبەرکرنا وان ، (ئامێدی) بخو دبێژیت : (دانانا پەرتوکەکا هەڤبەرکی یا هەردو زارێت کوردی یێت بنگەهێ کرمانجی یا ژووری و ژێری هیڤی و ئومێدا من بوویە هەر ژ سالا (1936) ێ ل دەم و چاخێ هێش ئەس شاکرد بوم ل پولا دووێ ل قەتابخانا ئامادەیا مویسلێ، دەمێ کو رۆژناما (ژیان) بو من د هات و جودایی ل بەر چاڤێت من دیار دبون کو چەند من هزرێت خو دکرن ئەز تێ نە دگەهشتم ب دورستی ...) (5)
پشتی چەندین بزاڤ و نڤیسینا ل دور ڤێ چەندێ و هەولێن وی جهێ خو گرتین ، ل دوماهیێ زانکویا سلێمانی یێ/بەری کو بێتە ڤەگوهاستن بو هەڤلێرێ - کولیژا ئادابێ - پشکا کوردی ل دویڤ بانگەوازا وی هاتیە و چاپکرنا بەرهەمێ وی کو پەرتوکەک بویە ژێرا چاپ کریە . هەر ل دور نڤیسینا گوتاران ل دور زمانێ کوردی کو دهێنە هژمارتن ژ بەرهەمێ سەیدای یێ دەست پێکێ ، دوو گوتارن ل دور (ڕێزمانا کوردی) د هژمارێن ( 7، 8) ژ گوڤارا روناهی و هژمارەکا (ڕوژی نوێ ) دا ل سالا 1961 ێ بەڵاڤ کرینە . هەردوو گوتار بابەتەکێ زمانڤانێ نە و بەرسڤن ل سەر گوتارەکا (چێژنی) یا د گوڤارا (ڕوژی نوێ) دا بەلاڤبوویی.
بزاڤێن وی د بیاڤێ زمانێ کوردی دا
1- بەرنامەیێن ئیزگەی :
هەر بەرنامەکێ نڤیسەری نڤیسیبا، بزاڤ دکر تێدا بتر خەلکی لێ کوم بکەت و گوهدار ژێرا مشە ببن، هەر وەسا ئەزمانێ نڤیسینا بەرنامەی دەولەمەند دکر ب پەیڤێن رەسەنێن زمانێ کوردی و تێدا ب سەدان پەیڤ ژ مرنێ رزگار کرینە لەورا ل دور ئاخفتن و ڤەگێرانا وان پەیڤان وی بخو هەردەم بەرنامێن خو پێشکێش دکرن . هەر وەسا ل دور زارێن زمانێ کوردی، سەیدای د بەرنامەیەکێ هەفتیانە ل ئێزگا کوردی ل بەغدا هەبو تێدا چارەسەریا گیروگرفتێن زمانی دکرن.
2- گوتار :
هەر وەک بەری نوکا مە دایە خویا کرن کو بەرهەمێ دەست پێکێ یێ نڤیسینا سەیدایی دوو گوتارێن زمانەوانی بوون ل ژێر ناڤێ (ڕێزمانا کوردی) هەروەسا دوو رۆژنامە و گوڤارێن کوردی دا وەک : برایی ، برایەتی، رۆژی کوردستان، پەروەردە و زانست، هاوکاری ، بەیان ، گوڤارا کوری زانیاری کورد، چەندین گوتار تێدا بەلاڤکرینە و دان و ستاندن ل سەر چەندین بابەتێن زمانەوانی کری یە .
3- پەرتوک :
دڤی بیاڤی دا ، سەیدای تەقسیری نەکریە و شیایە سێ پەرتوکان چاپ بکەت ، هەر چەندە پەرتوکەک پشتی وەغەرکرنا وی هاتیە چاپ کرن. ئەڤ پەرتوک ژی ئەڤەنە :
آ - ئیدیەمێت کوردی :
سالا 1973 ل چاپخانا (الشعب) ژ لاێی کوری زانیاری کورد ڤە د (160) بەرپەراندا هاتیە چاپ کرن. ئەڤ پەرتوکە چارەسەریا لایەکێ زمانێ کوردی دکەت کو زاراڤ و ئیدیەمن. ئیدیەم نڤیسی یە و پاشی راڤەیا وێ و ل دویڤ دا رامان ب زمانێ عەرەبی ، پەرتوکەکا بنرخ و ب بهایە ژلایێ زمانی ڤە، چنکی هەر وەک (ئامێدی) بخو دبێژیت (زمان کلیلا سەربەستی و ئازادیا هەمی مللەتانە بێ جودایی، شوینەوار و رەوشەنبیری یا مللەتی بزمانێ وی تێنە پاراستن، هەر وەسا مللەت بزمانێ ماکێ تێنە نیاسین و خودان سەنگ و بهانه).
ب - رێزمانا کرمانجی :
سالا 1976 ب رونیویێ دناڤ (156) بەرپەرێن فولسکا ب دا هاتیە چاپ کرن و پێک هاتیە ژ کومەکا وان گوتارێن ل کولیژا ئادابێ پشکا زمانێ کوردی وەک دەرس گوتین چاپ کری یە . ژ بو نڤیسینا وێ چەندین ژێدەر بکار ئیناینە و ل دور نرخ و بهایێ وێ زانایێ کورد پروفیسور قەناتێ کوردۆیێڤ دبێژیت (من کتێبا تە (رێزمانا کرمانجی) ستاند، ئەز گەلەک ژ تە رازی مە و گەلەگ ب من خوەش هات هەمو فکر و مەزموین وێ ژ بمن خوەش هات )
ج - رێزمانا کوردی :
ئەڤ پەرتوکە (ڕێزمانا کوردی - کرمانجیا ژووری و ژێری یا هەڤبەرکری ) ل سالا 1987 ێ ل سەر کیستێ زانکویا سەڵاحەدین هاتیە چاپ کرن و پێکهاتیە ژ (481) بەرپەران . هەر وەسا بێترین ئاریشە و بابەتێن زمانەوانی گرتی نە و لدوی هەردوو زارا (دیالێکتان) هەڤبەرکرینە و گەهشتیە ئەنجامەکێ دروست بو کار ئینانا هەر پەیڤ و هەڤوکەکا هەبیت. ئەڤ پەرتوکە پێتڤیە وەک بابەتەکێ رێزمانی ل زانکویان بهێتە خواندن ، چنکی پەرتوکا ئێکانەیە ب ڤی جوری دەرکەفتی و نڤیسەرێ وێ شارەزایی د هەردوو زارایێن سەرەکی دا هەبێت و ئەوی بخو بو ماوەیەکێ وەک سەیدا دەرس ل زانکویێ گوتین. [1]
ئەڤ بابەتە 28,821 جار هاتیە دیتن
هاشتاگ
ژێدەر
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | ماڵپەڕی ئامێدی
فایلێن پەیوەندیدار: 1
بابەتێن پەیوەستکری: 14
روژا ژدایک بوونێ: 00-00-1918
روژا وەغەرکرنێ: 16-06-1982 (64 سال)
No specified T3 82: No specified T4 35
ئاستێ خواندنێ: پەیمانگە (لیسانس)
جوڕێ خواندنێ: پەروەردە
جوڕێ خواندنێ: جوگرافیا
جوڕێ کەسی: نڤێسەر
د ژیانێدا مایە؟: نەخێر
زمان - شێوەزار: ک. باکوور
نەتەوە: کورد
هۆکارا گیان ژ دەستدانێ: مەرگێ سروشتی و نەساخی
ڕەگەز: پیاوان
تایبەتمەندی یێن تەکنیکی
خودانێ ڤی بابەتی مافا وەشانێ بابەتی دانە کوردیپێدیا، سوپاس!
کوالیتیا ڤی بابەتی: 99%
99%
ئەڤ بابەتە ژ لایێ: ( هاوڕێ باخەوان ) ل: 03-08-2010 هاتیە تومارکرن
ئەڤ بابەتە بو دویماهیک جار ژ لایێ: ( هاوڕێ باخەوان )ڤە: 24-10-2023 هاتیە ڕاست ڤەکرن
ناڤ و نیشانێن بابەتی
ئەڤ بابەتە 28,821 جار هاتیە دیتن
فایلێن پەیوەست کری - ڤێرشن
جور ڤێرشن ناڤێ تومارکەری
فایلا وێنەیی 1.0.138 KB 03-08-2010 هاوڕێ باخەوانهـ.ب.

روژەڤ
کەسایەتی
کەریم کابان
18-01-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەریم کابان
کەسایەتی
کوێستان داودی
26-01-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کوێستان داودی
جهـ
تل قەسەب
01-02-2024
ڤەژەن کشتۆ
تل قەسەب
کەسایەتی
سەردار محەمەد عەبدولڕەحمان
06-02-2024
کاروان م. ئاکرەیی
سەردار محەمەد عەبدولڕەحمان
کەسایەتی
سەبریا هەکاری
21-02-2024
زریان سەرچناری
سەبریا هەکاری
بابەتێ نوی
کەسایەتی
ئەسما یوسف ئەمین
24-03-2024
کاروان م. ئاکرەیی
جهـ
کۆچۆ
21-03-2024
ڤەژەن کشتۆ
کەسایەتی
پشتیوان جەمال ئەحمەد
17-03-2024
کاروان م. ئاکرەیی
پەڕتووکخانە
ڕێبەرێ مامۆستایێ پەروەردەیا وەرزشی بۆ پۆلا حەفتی بنەڕەت تا دووازدێ ئامادەیی
02-03-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
جهـ
حاتمیە
29-02-2024
ڤەژەن کشتۆ
جهـ
سنونێ
27-02-2024
ڤەژەن کشتۆ
کەسایەتی
سوهەیلا قازی محەمەد
25-02-2024
کاروان م. ئاکرەیی
کەسایەتی
زوڵفا محمود عەبدوڵا کوێخا مارف
25-02-2024
کاروان م. ئاکرەیی
ڤیدیۆ
ئەڤ بیرۆکەیا لە کیڤە سەرچاڤە گرتییە کە دبێژن ئێزیدییەکان کورد نین؟
23-02-2024
ڕۆژگار کەرکووکی
کەسایەتی
سەبریا هەکاری
21-02-2024
زریان سەرچناری
ئامار
بابەت 514,875
وێنە 104,261
پەرتوک PDF 18,882
فایلێن پەیوەندیدار 94,718
ڤیدیۆ 1,232

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.33
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| دروستکرنا لاپەری 0.14 چرکە!