دانەری ئاوازی ئەی ڕەقیب و کەسایەتی خزمەتگوزار و هۆشیار و ناو بزر، لە ساڵی 1905 لە#کۆیە# لە دایک بووە، لەگەڵ دڵداری شاعیر خزم و نزیک بووە، لای مەلا سەعد لە سوختەخانە، دوایی چووەتە قوتابخانە، سوختەیی و سەرەتایی لەکۆیە خوێندووە، خانەی مامۆستایانی لە#کەرکووک# تەواوکردووە.
بۆ یەکەمجار لە ساڵی 1925 لە بەسرە دامەزراوە بە مامۆستا! دوایی داوایان کردووە و گەڕاوەتەوە کۆیە، کە هاتۆتەوە لەسەر ڕێگای گوندی شیلە و کانی قەرە لە کۆیە جەنابی مەلای گەورە و جمیل ئاغای حەوێزی قایمقامی ئەو دەمی کۆیە و عەبدالڕەحمان شەرەف بەڕێوەبەری قوتابخانە بووە لەگەڵ ئاپۆرەیەکی خەڵک لەپێشوازی دابووین. ئەو ڕێزدار و ئازیزە لە کۆیە، خۆشەویست و کەسایەتی بووە بۆیە، بەو شێوازە پێشوازی لێکراوە، شایستەبووە بۆیە ڕێزی لێنراوە، بەمامۆستایەتی گەڕاوەتەوە، لە شاری خۆی حەساوەتەوه.
لە ساڵی 1930-1932 بەڕێوەبەری قوتابخانەی ئولا بووە، لە کۆیە چالاکی هونەری هەبووە نواندنی (کچی کوردستان) ی ڕێکخستووە (کورد چییەتی) کردووە، ئەو دەم بە کوردایەتیان وا گووتووە، مامۆستای (کاکە زیاد ئاغای غەفوری و مستەفا خۆشناو نافیز جەلال و مەسعود محەمەد و بەکر ئاغای حەوێزی و عەلی عەبدوڵڵا و نەجیبەخانی کچی مەلای گەورە و یونس ڕەئوف دڵدار و عومەر جەلال و مەجید شێخ نوری و چەندین ناوداریی دیکەبووە) .
دوایی گواستراوەتەوە بووەتە بەڕێوەبەری فەرمانگەی (ئینحساری توتن) لە کەرکووک و بەسرە و ئەوجا هاتۆتە #سلێمانی# لە ساڵانی 1947-1957 لە سلێمانی ژیاوە، لەگەڵ کەسایەتییە ناودارەکەی سلێمانی ئاشنایەتی و تێکەڵاوی هەبووە، ناسراو بووە سەرسام بووین بەهەڵوێست و ئاکاری، بەخۆشەویستی و ڕێزداری، هەرچەندە دوور کەوتۆتەوە و لە کۆیە بەڵام لەگەڵ خەڵکی کۆیە دانەبڕاوە، دۆستایەتی بەهێزی لەگەڵ کاکەزیاد ئاغا غەفوری و عارف ڕەشید سەقا و مەسعود محەمەد و عەبدولڕەزاق بیمار و سەمەد بەنا و محەمەد بەکر بەناو لەگەڵ ناوداران هەبووە! زۆر سەرسام بووە بەدەنگی تایەر تۆفیقی نەمر حەزی زۆر لەمەقام و دەنگی بووە، بەبیر و یادگارو خەیاڵ هەر لە کۆیە بووە گەرچی بە جەستە لەوێ نەبووە، ساڵی 2001 مامۆستا محەمەد داریاس لەبەغدا سەردانی کردووە و بەدیداری شاد بووە بۆیە لە گۆڤاری (ئاسۆی پەروەردەیی ژمارە (5) ئاداری 2001) دیمانەکەی بڵاوی کردۆتەوە و نووسیویەتی: مامۆستا فەرمووی: (من کۆیەی وەفا و زانست و ناوداران قەت لەبیر ناکەم، کۆیە شاری خۆمە من منداڵی کۆیەم لە کۆیە گەورەبووم و ئێستاش بەو هەوایە دەژیم کە لە کۆیەوە دێت)
مامۆستا عەبدولخالق قوتب زاوای مامۆستای ناودار ڕفیق خادم سجادە بووە سێ کوڕ و سێ کچی هەبووە، لە ڕۆژی 102-06-2002 لە تەمەنی 97 ساڵی گیانی سپاردووە لە بەغدا.[1]