ئەفرین هن جاران ل با کوردێن ئو رفادێ ئارفین یان ئەرفین; بئا رابی عفرين، مدينة عفرين ، مرکز منطقة عفرين ئوو ب زمانێن ئەورۆپایی ئافرن، ناڤێ دەڤەرەکێ یە ل چیایێ کورمێنج ئە جبل الاکراد،ئی رۆ ب ویلایەتا حالابێ ڤە ل سوریێ گرێدا یە.ئا فرین ناڤێ باژارێ ناڤەندیائە ین دەڤەرێ یە ژی.
ئەردنیگاری
حەرێما چیایێ کورمێنج (ئەفرین) بەشێ هەری رۆژاڤا ژ باشورێ بچووکئە .ئە و ل رۆژهلاتێ چیایێ گەور (ئامانۆس) یانێ سەنجەقائی سکەندەروونێ (خەتای) دکەڤە. فەرەهیا ڤێ هەرێمێ ژ رۆژهلات هەیا رۆژاڤا دۆرا 55 کمئە ئوو ژ باکور هەیا باشور دۆرا 75 کمئە . خەتا ترێنێ، کو ژ ستەنبۆلێ دچە حەلەبێ ، د ڤر رە دەرباس دبە.
فرەهیا دەڤەرائا فرینێ ب تەڤ 366 گوندێن خوە ڤە دگهینە 2.033 کم چوارکوشەئە . د باژارێئا فرینێ دە نەزیکی 80.000 نشتیڤان دژین. ل دەڤەرائا فرینێ ب گشتی نزیکی 490.000 کەسان دژین. ب ناڤەندائا فرینێ یا فەرمی ڤە 7 دەڤەرۆک یان ناهیێن دن گرێدایی نە:ئە فرین(ناڤەند)، جندرێس، مابەتا، رەجۆ، شیێ، بلبلێئوو شەرا.واتەیا پەیڤائا فرینێ (افراندن،ئا فرین) جهێ چێبوونا پیرۆزی یە. د 20´ێ تەمووزا 2012´ان دە گەلێ کورد،ئە ڤ باژارێ کورد ب باژارێ دیئێ کورد ب جندرێسێ رە کرا دەستێ خوە دە.
چیایێ هەری بلند ل ڤێ هەرێمێ، چیایێ حاوارێ یە، کو 1200 م ژ روویێ دەریایێ بلندئە .ئە و ل باکورئە ;ئوو ژ رۆژهلات بەر ب رۆژاڤا ڤە درێژ دبە. د باکورئوو رۆژاڤایێ ڤی چیایی رە سینۆرێ ناڤبەرا باکورێ کوردستانێئوو باشورێ بچووک دەرباس دبە. چیایێ حاوارێ، بەر ب باشور ڤە، هەرکو دچە نزم دبە.ئە و ل رۆژهلات دگهینە بلندجهێن شکاکانئوو ل رۆژاڤا دگهینە چیایێنئا مکانئوو خاستیان. ل هەمبەرا ڤان هەرسیان، ل باشورێ ڤێ هەرێمێ، چیایێ لێلوون (بێلوس) راوەستیایە. چیایێ لێلوون ژی، ژ رۆژهلات بەر ب رۆژاڤا ڤە دچەئوو ، ل دەرئوو پشتێن ڤی چیایی،ئا خا کوردان دگهینەئا خائە رەبان. د ناڤبەرا چیایێ لێلوونئوو چیایێ خاستیان دە، دەشتا جوومێ هەیە. دەشتا جوومە گەلەک ب خێرئوو بێرئە .ئە و ل رۆژاڤا دگهینە دەشتا حەمقێئوو ل رۆژهلات، ل بەر باژارێئە فرین، بەر ب باکور ڤە دچەئوو تەنگ دبە.ئە و، ب ڤیئا وایی، ناڤچەیا شکاکان ژ چیایێ خاستیان جودا دکە. چەمێئە فرین، کو ژ باکورێ کوردستانێ، ژ ناڤبەرا مەراشێئوو دلۆکێ (ئەنتابێ) هلداڤێژە، ل نێزیا کەلا حۆری دکەڤە هەرێما چیایێ کورمێنج. چەم، د ناڤچەیا شکاکان رە، تێ هەیا بەر باژارێئە فرینئوو د دەشتا جوومێ رە دەرباس دبەئوو دچە دەشتا حەمقێ، کوئە و تەڤی چەمێئا سێئوو چەمێ رەش دبە;ئوو گشت ب هەڤرە، ل نێزیائە نتەکێ (حەتایێ) دکەڤن دەریا سپی.
چاندنی
حەرێما چیایێ کورمێنج (ئەفرین) ژئا لیێ چاندنیێ ڤە، گەلەک دەولەمەندئە .ئە ڤ هەرێم، بەری هەر تشتی، ب زەیتوونێن خوە گەلەک ب ناڤئوو دەنگئە . ب ملیۆنان دارێن زەیتوونان ل ڤر هەنەئوو هەما تو کوودا بنێری هەر زەیتوون خویادکن. دارێن زەیتوونان، کو هاتنە رێزکرن،ئا خا ڤێ هەرێمێ پر رندئوو خوەشک خەملاندنە. کورد ژ زەیتوونان زەیتێ دەردخنئوو دفرۆشن، یان ژی زەیتوونان وسا دفرۆشن. زەیتوون ژ بۆ زەیتێ نە، یان ژیئە و تێن شێرینکرنئوو خوارن. مەیوێن تری، بەرێ ل ڤێ هەرێمێ، ژ نها بێتر بوون، لێ دیسان ژی، ل گەلەک ناڤچەیان هێن تری پر هەیە. ل باژارێئە فرین هێن میرخانائە رەقێ ژی هەیە. دارێن فێکیان ل ڤر گەلەک هەنە; وەک: حەنار، سێڤ، هولووک، کەرەز (گیلاز) جفتەلە، مشمش (قەیسی) هەژیر، توو، هرمیئوو بهووک. ل هن ناڤچەیان گووزئوو بەهیڤ (بادەم) ژی پر ن. ژ بلی ڤان، گەنم، جەه، شۆفان، گارس، کونجی، بەربەرۆ، نیسک، نۆک، چۆلبان، تتوونئوو بەمب ژی پر تێ چاندن. ل هێلا دن، زەبەش (شووتی) قاوین، شمام، بەهجان سۆر (فرنگی) بەهجان رەش، پیڤاز، سیر، کوندر، ترووزی (خەتی) خەیار (ارۆ) ەنجوور، قەرنەبیت، یسۆت، ترپ (تڤر) بامی، فاسیلە، لۆپکئوو هود. گەلەک پەیدا دبن. حن بەرهەمێن سروشتی وەک سماق، زەهتەرئوو ردار، ژ بەرێ دە، ژ چیایێ کورمێنج دەرتێن.
خوەدیکرنا لاوران (هەیوانان)
بەرێ، ل ڤێ هەرێمێ، پەزێ گەورئوو پەزێ رەش ژی گەلەک دهات خوەدیکرن، لێ نها تەنێ ل هن دەڤەران هەیە;ئوو ب تایبەتی، ژ بۆ هەوجەداریا مالێ. حەر وسا ژی مریشک، قازئوو ئۆ ردەک هەنە. حەسپ، بەرگیر، قانتر، کەر، چێلئوو جامووس ژی، ل هن جهان، پەیدا دبن. خوەدیکرنا مێشێن هنگوڤ ژی بەرێ پر هەبوو.
دیرۆک
چیایێ کورمێنج
ناڤێ ڤێ هەرێمێ، ژ بەرێئوو پاشێ دە، ب ناڤێ کوردان ڤە گرێدایی یە. حێن د دەما یوونانیانئوو رۆمانیان دە ژێرە هن جاران کئاردIیئائوو هن جاران ژی کئوردئیکئا هاتیە گۆتن.ئە رەبان ژێرە گۆتنە: جەبەل-وولئە کراد;ئوو ئۆ سمانیان ژی ژێرە گۆتنە: کüرد-داğ (یانێ دیسا چیایێ کوردان). کوردان ژی هەرگاڤ گۆتنە: چیایێ کورمێنج. حەرێما چیایێ کورمێنج بەشەکئە ژ هەرێما میریتیا کوردان یا کلسێ. ژ میریتیا کلسێ رە، ل گۆر میرێن ڤێ هەرێمێ، میرگەها مەند یان ژی میریتیا جانپۆلاتان هاتیە گۆتن. لێ بەلێ،ئە ڤ میریتیا کوردان، د دەما گەشبوونا خوە دە، ژ هەرێما چیایێ کورمێنج گەلەک فرەهتر بوو. د دەما میرێ مەزن دە، میرێ مەند، ژ باکورێ باژارێ حەمایێ هەیانی ب باشورێ مەراشێ;ئوو ژ دەریا سپی هەیا ب رۆژهلاتێ کلسێئوو ئە زازێئا خا ڤێ میریتیێ بوو. میرێ ماند، د دەما شەرێ خاچەپەرەستان(سەلیبیان) دە،ئا ریکاریا کوردێن ئەیووبی کربووئوو وان ژی، وەک سپاسی، هەرێما قوسێرێ دیاری دابوون وی.
د دەما مالباتا جانبۆلات دە، کورسیا سەرداریێ ژ باژارێ کلسێ چووبوو باژارێ حەلەبێ;ئوو میرێن جانپۆلاتی ل حەلەبێ ژی سەرداری دکرن. د سالا 1606ان دە، کو میر حوسێنێ جانپۆلاتی نەخوەستبوو بئۆ سمانیان رە بچە شەرێئە جەمان، سەدرئە ل-ئەهزەم قویجی مووراد پاشا میر حوسێن ڤەخوەند با خوەئوو ئە و ب خنزی(یخانەتی) کوشت. ژ لەورە، برایێ وی میرئە لی جانپۆلات، ل دژی دەولەتائۆ سمانی، سەرهلدان پێکانی. وی، ژ بلی میریتیا خوە، هەیا نێزیکی شامێئوو لبنانێ ژی خستە بن دەستێ خوەئوو سەرخوەبوونا خوە ژ دەولەتائۆ سمانی دیارکر. میرئە لی جانپۆلات پێوەندیێن دیپلۆماتیک ل گەل میریتیا تۆسکانا یائی تالی (میر فێردیناند) ل دارخستن. وی، پەرە ژی ل سەر ناڤێ خوە چاپکرنئوو ، د مزگەفتان دە، ب ناڤێ وی خوتبە هاتە خوەندن.
دەولەتائۆ سمانی ژ ڤێ یەکێ گەلەکئە نری (تۆرە بوو)ئوو لەشکەر کشاند سەر میرئە لی جانپۆلات. ژ بلی لەشکەرێئۆ سمانی 40.000 کوردێن زولقادری ژی، ب سەرداریا زوولفقار پاشا، ژ هەرێمائا لبستانێ(ئەلبستان) ب سەر میرئە لی دە هاتن. میرئە لی 20.000 سوارئوو 20.000 پەیائا مادە کربوونئوو ل دەشتائۆ رووجێ ب وان رە کەت شەر. د ڤی شەرێ نەوەکهەڤ دە، نیڤێ لەشکەرێ میرئە لی جانپۆلات هاتە کوشتنئوو نەما کاریبوو ل حەلەبێ ژی راوەستە. ب ڤیئا وایی،ئە ڤ میریتیا دەولەمەند، میریتیا میرێ ماندئوو جانپۆلاتان ب داوی بوو، پەردەیا رەش ب سەر دە هاتە بەردان;ئوو ئە و کەتە بن سەرداریا والیێنئۆ سمانی یا یەکسەر(دیرەکت). میرئە لی جانپۆلات د شەر دە نەمر، وی خوە دائا لیەکیئوو پشتی دەمەکێ،ئە و چوو با سلتانئە همەدێ یەکەمینئوو باخشاندنا خوە(یانێئە فووکرنا خوە) ژ وی خواست. سلتانئە همەدئە و پەژراند،ئە و کر بەگلەربەگئوو شاندە رۆمانیا، کو ببە والیێ باژارێ تیمیشوارا. برایێ وی، یێ بچووک ژی خستە دبستانا سلتانیێ. میرئە لی ژ ستەنبۆلێ ب رێ کەتئوو گهیشت باژارێ بێلگراد (پایتەختێ سربیا). لێ سەدرئە ل-ئەهزەم قویجی مووراد پاشا کینا خوە ژ بیر نەکربوو. وی، ب نەهینی (ب دزی) پەیایێن خوە ل پەی میرئە لی شاندن،ئوو وان، ل باژارێ بێلگراد، د کەلا کالیمێکدان دە، بئی خانەتی، میرئە لی جانپۆلات کوشت. د ڤێ ناڤبەرێ دە، دڤێت بێتە گۆتن، کوئە و مالباتا نها ل لبنانێ، ل چیایێ شووف، ب ناڤێ جومبلات کەمال جانپۆلات ، کورێ وی وەلید جانپۆلات ، پێشەنگیا دورزان دکە، ژ نفشێن مالباتا میرێن جانپۆلات ن.
ناڤەندئوو ناڤچەیێن چیایێ کورمێنج
پشتی شەرێ جیهانێ یی یەکەمینئوو ئا ڤاکرنا دەولەتا سووریێ، هەرێمائی سکەندەروونێ (حەتایێ)ئوو هەرێما چیایێ کورمێنج لئا لیێ سووریێ مان. لێ بەلێ باژارێ کلسێ، کو سەرداریا چیایێ کورمێنج ژ ور دە دهاتە کرن، لئا لیێ باکور ما. ژ لەورە، سەرداری (یانێ هوکوومەت) د دەستپێکێ دە هات گوندێ مابەتان. پشتی دەمەکێ، کو باژارێئە فرین نوو هاتبووئا ڤاکرن، سەرداری (هوکوومەت) چوو باژارێئە فرین. بئا وایەکی فەرمیئە فرین بوو هەرێم (قەزا)ئوو سێ ناڤچەیێن وێ هاتن چەسپاندن (تەسبیت کرن).ئە و ناڤچە ژیئە ڤ بوون: حەمام، بلبلئوو رەجۆ. لێ بەلێ، سالا 1938ان، فرەنسا ولایەتائی سکەندەروونێ (حەتایێ) دیاری دا ترکیێ، داکوئە و پشتگریائا لمانیا د شەرێ جیهانێ یی دووەمین دە نەکە. ب ڤێ دۆزێ رە باژارێ حەمامێ ب خێزا(خەتا) سینۆر هاتە پەرچەکرن. ژ بۆنا ڤێ یەکێ، ناڤچە (وەک ناوەند) ژ حەمامێ هات گوندێ جندرێسێ. جندرێسئێ دی بوو ناڤچە (ناهیە). د سالێن 60ی دە، سێ ناڤچەیێن دن، بئا وایەکی فەرمی، هاتن چەسپاندن.ئە و ژیئە ڤ ن: مابەتان، شەرانئوو شیێ. ژ بەر ولۆ، نها ناڤچەیێنئە فرینێ شەش ن (جندرێس، بلبل، رەجۆ، مابەتان، شەرانئوو شیێ). حەرێما چیایێ کورمێنج ب گشتی ژ 366 گوندئوو ناوەندان پێکتێئوو هەما هەمی ژی کورد ن. د دەستپێکا سالێن 60ی دە، کو دەولەتێ رێفۆرمائا خێ پێکانی (بەلاڤکرنائە ردێئا خان ل سەر جۆتکاران) ب ڤێ سەدەمێ، هنئە رد دانئە رەبان ژی. لێ هەژمارا وان گەلەک کێمئە ئوو هەیائە و ژی هینی زمانێ کوردی بوونە.
گەلهەناسی
ئێلئوو ئە شیرێن چیایێ کورمێنج
د راستیێ دە،ئێ لیتیئێ دی ل ڤێ هەرێمێ نامیەئوو هەیا پر کەس ژی هەنە، کو نزانن کائە و ژ کیژانئێ لێ نە. لێ دیسان ژی،ئە مێئێ لئوو ئە شیرێن چیایێ کورمێنج بدن ناسکرن.ئێ لێن ل ڤێ هەرێمێئە ڤ ن:
ئامکان (ئامکی): ژ بلبلێ هەیا رەجۆئوو شیێ بەلاڤ دبن.
بیان (بیی): ب تایبەتی لئا لیێ ناڤچەیا بلبلێ نە.
شێخیان (شێخی): لئا لیێ بلبل، رەجۆئوو هەیا چیایێ خاستیان بەلاڤ دبن.
خاستیان (خاستی): ل چیایێ خاستیان دمینن (ناڤچەیا مابەتان).
جوومیان (جوومی): ل دەشتا جوومێ دمینن (ناڤچەیا جندرێسێ).
ئەڤ پێنجئێ لێن پێشین نشتەجهێن ڤێ هەرێمێ نە، یانێئە و ژ بەرێ دە ل ڤر ن. ب تایبەتیئێ لێنئا مکانئوو جوومیان، کو ناڤێ وان د هەیامێن کەڤنارە دە ژی دەرباس دبە. ژ بلی ڤانئە ڤئێ لێن دن ژی هەنە، کو دبەئە و پاشێ هاتبن ڤێ هەرێمێ.ئە و ژیئە ڤ ن:
شکاکێن (شکاکی): لئا لیێ رۆژهلات دمینن (ناڤچەیا شێرانە). دبە کوئە ڤئێ ل، د دەمەکێ دە، ژ شکاکێن رۆژهلاتا کوردستانێ ڤەقەتیابەئوو هاتبە ڤێ هەرێمێ.
رۆباران (رۆباری): ل رۆژهلاتێ چیایێ لێلوون دمینن.
شێرەوان (شێرەوی): ل رۆژاڤایێ رۆباران، ل چیایێ لێلوونئوو کونتارێن وی دە دمینن.
حەیشتیان (حەیشتی): ل کونتارا چیایێ خاستیان، ل بەر دەشتا جوومێ دمینن.
حنەک ژئێ لا رۆژکی، کو وارێ وانئێ بنگەهین ل هەرێما بەدلیسێ یا باکورێ کوردستانێ یە، ل گوندێ شێخۆرزێئوو دەروودۆرێن وی هەنە. حن کەس ژی، ب تایبەتی ژ گوندێن جۆقێئوو ماراتێئوو هن گوندێن دن دبێژن، کوئە و چەقەلی نە (ێلا چەقەلیان). حن مالبات ژئێ لێن هەرێمێن کوردستانێ یێن دن ژی ل چیایێ کورمێنج پەیدا دبن وەک: دنی، حەڤێدی(حەڤێرکی) زاگیئوو هود.. گوندێن ب ناڤێ خەرزان، خالتان، دملییێنئوو بەهدینان خوەش ددن خویاکرن، کو پێوەندیا وان ب کیژانئێ لئوو هەرێمێن کوردستانێ رە هەیە.
ئۆلئوو مەزهەب
پرانیا کوردێن ڤێ هەرێمێ مسلمان نئوو مەزهەبێ وان هەنەفی یە (نە شافی یە مینا پرانیا کوردێن دن).ئێ زیدی بەرێ ل ڤێ هەرێمێ گەلەک بوون، لێ نهائە و نەئە وقاس پر ن. ب تەنێ چەند گوند مانە، کو ب گشتی هێنئێ زیدی نە. ل هن گوندێن دنئە و نیڤە-نیڤ ن. ل ڤێ هەرێمێ ب تەنێ گوندێ مابەتانئە لەوی نە.
چاندئوو هونەر
فۆلکلۆرئوو چاندا گەلێری
جلێن فۆلکلۆری یێن هەرێما چیایێ کورمێنج، یێن مێران، مینا جلێن پارتێن کەڤنارە نە (کومێ سپی، شەهرا ب رێشی،ئە با ب سورمەئوو شەلوەرێ قەزمیری یێ دەڤلنگتەنگ). گۆڤەندئوو سەمایێن فۆلکلۆری یێن ڤێ هەرێمێ گەلەک ناڤدار نئوو کۆمکێن ڤر یێن فۆلکلۆری، پر جاران، ل سەر تەنگا سووریایێ، خەلاتێن پێشین وەرگرتنە. ژ بەرکو ڤێ هەرێمێ زمانێ خوە پاراستیە، وسا ژی، چاندئوو فۆلکلۆرا گەلێری ژی، ب تایبەتیێن خوە ڤە، ل ڤر هاتیە پاراستن. پر دەنگبێژێن ناڤدار یێن ڤێ هەرێمێ، کو ناڤێ وان هاتیە ناسکرن، هەنە; وەک: حەمووش کۆرک، Iبرامێ بێسنی (ئیبرامێ ترکۆ) جەمیلێ کەرێ، جەمیل حۆرۆ، ئۆمەرێ جەملۆ، ئەڤدێ شەهرێ، حەسنازی، رەشیدێ مەمجووجانێ، ئادیک نەجار، بەیتاز، ئەلیێ کابێ، ئەلی تجۆئوو هود.
تووریزم
سەیرانگەهێن چیایێ کورمێنج
حەرێما چیایێ کورمێنج ژئا لیێئا رخێیۆلۆگیئوو تۆریستیکی ڤە ژی هەرێمەکە گەلەک خوەشئە . وەک هەمووئا لیێن کوردستانێ، د بنئا خا ڤێ هەرێمێ دە ژی، ل هەر جهەکی شۆپا چاندئوو جڤاکێن کەڤنار هەیە. لێ تەنێ هن تشت ژ وان ل بەر چاڤان تێن خویاکرن. ل چیایێ لێلوون گەلەکئا ڤاهیێن کەڤنارئا شکەرەئوو دیار ن. ل ڤی چیایی، یا هەرە ب ناڤئوو دەنگ کەلا سەمانێ یە، کوئە ورۆپایی ژێرە „سان سیمۆن“ دبێژن. حەر سال، ب لەکانئوو قەفلان تۆریست تێن ل ڤێ کەلایێ تەماشەئوو مێزە دکن. ل باکورێ-رۆژهلاتێ هەرێمائە فرین کەلا نەبی حوری هەیە، کو ژ وێ رەئە ورۆپایی „سیرووس“ دبێژن. ل نێزیا ڤێ کەلایێ، پرا کەڤنارە هەیە. پرە ل سەر چەمێئە فرین هاتیەئا ڤاکرنئوو هێن ژی تێ بکارانین. ل دەشتا جوومێ، ژئا لیێ حەمقێ دە هەیا کەلا حۆری، گەلەک گرێن کەڤنارە یێنئا ڤاکری هەنە. حەر گرەک ژ وان، ژ هەرئا لیەکی ڤە، ژ دو گرێن دن ڤە تێ خویاکرن. گاڤا ڤان گران دکۆلن، گەلەک تشتێن ب نرخ ژ وان دەردکەڤن. گرێئە ندارێ ژی جهەک پێوستئە .
ژئا لیێ دن ڤە، سەیرانگەهئوو جهێن بهنڤەدانێ ژی گەلەک هەنە.ئە وێن ب ناڤئوو دەنگئە ڤ ن: کەفرجەنێ: بئا ڤ، دارئوو بەرێن خوە تێ ناسکرن. ل ڤر گەلەکئا شخانەئوو جهێن شاهیان هەنە، کوئە و هەر رۆژ داگرتی نە. باسووتێ: ب دارێن هەنارانئوو کانیا خوە ناڤدارئە . دبێژن کو خوارنائا شخانا ڤر بێ کێماسی یە. مەیدانکێئوو گەمرووکێ ب سیلاڤێنئا ڤێ تێن ناسکرن.ئا ڤا سارسابوونێ، ل بنانیا کەلا حۆری، گەلەک سەیرانگەران بەر ب خوە ڤە دکشینەئوو وسا ژی کتخئوو تسلۆر. کانیا باتمانێ ژی وەک سەیرانگەه ل بەرئا ڤا رەشئە ، لێ ژ بەر کوئە و ل بەر سینۆرئە ، پر مرۆڤ ناچن ور.
وارێن پیرۆز
گەلێ ڤێ هەرێمێ، ب تایبەتی هن جهان، وەک وارێن پیرۆز ناسدکە: کەلا حۆری، زیارەتا حەنێن، زیارەتائا بدورەهمێن، شێخ-بەرکات، زیارەتا چێلخانێئوو هەر وسا ژی مەنانئوو دەیان. دبێژن کو کانیا تورندێئوو گۆلبەهیر ژی ژئا ڤێن پیرۆز ن. ل زیارەتا حەنێن نشتمانپەروەرێ مەزن نئوورئی دئێرسIمئی هاتیە ڤەشارتن.
ئابۆری
کارگەهئوو پیشیی
پرانیا کوردێن ڤێ هەرێمێ ب چاندنیئوو خوەدیکرنا لاوران خەریک ن. بئا ویەکی گشتی،ئێ دی جۆت ب تراکتۆران تێئا ژۆتن. جۆتێ ب دەوێر گەلەک کێم مایە. لێ ژ بلی چاندنیێ، گەلەک کارئوو پیشەیێن دن ژی هەنە. بەرێ هەمووئا ش بئا ڤێ دهاتن گەراندنئوو مەهسەرێن زەیتوونان ژی ب دەواران (بەرگیر یان ژی قانتر). د دەمائی رۆ دە،ئە و هەمی گەریانە سەر کەهرەڤێ (ێلێکتریکێ). ل هەرێمائە فرین، نها گەلەک مەکبەسێن زەیتوونان یێن نووژەن هاتنەئا ڤاکرن. ژ بلی ڤان، کارگەها تەنەکان، یا پەلووش (کەشموون، بێرین) یا سابوونێئوو یا جلان (مەهفووران) هەیە. کانێن کەڤرانئوو یێن چێکرنا هەوجەداریێنئا ڤاکرنا خانیانئوو مالان ژی گەلەک پەیدا دبن.
کرین، فرۆشتنئوو بازرگانی
د وارێ بازرگانیێ دە، کوردێن ڤێ هەرێمێ نە گەلەک ژیر ن. تەڤی دەولەمەندیائە فینێ، خێرئوو بێرێن وان ژ وان رە نامینن. پر کەس بەرهەما خوە پێشدە، بئە رزانی، دفرۆشن بازرگانێن حەلەبێئوو ئە و ب ڤیئا وایی، هەر سال، هەر دەیندار ن.ئە و پەران ب کارئوو نرخێن بها دەیندکنئوو وسا، خێرئوو بێرێن وان، ژ وان رە نامینن. ل ناوەندا باژارێئە فرینئوو هن ناڤچەیان، د هەفتەیێ دە، رۆژەکێ بازار چێدبە. وەک نموونە: لئە فرین رۆژا چارشەمێ، ل جندرێسێ رۆژا دوشەمێئوو هود. ل بازارێ، بئا وایەکی گشتی، ژ بۆ هەوجەداریا مالێ، کرینئوو فرۆشتن پێکتێ.
ناڤێن گوندئوو باژەرۆکان ل کورداخێ، هەرێما (مەنتقا)ئە فرینێ
ناڤێن گوندئوو باژەرۆکان ل هەرێما (مەنتقا)ئە فرینێ (کورداخێ) ب کوردیئوو 'ارابی ب تەڤ هەژمارا نشتیڤانان (سالا 2007)ئوو ناڤێن دەڤەرێن (ناĥیایێن) وانا. [1]
1. ئالەمدارا (’ئەلەمداران) علمدار 823 رەجۆ (راژۆ)
2. ئابوو کەب أبو کعب 235 جندرێس (ژندرەس)
3. ئالتانیا ('ئەلتانیا) رەجۆ (راژۆ)
4. ئانقەلێ أنقلة 2085 شیێ (سهیە)
5. ئاقیبێ ('ئەقیبە) عقيبة 5300ئا فرن (ئەفرین)
6. ئارندێ أرندة / المزينة 2544 شیێ (سهیە)
7. ئاشکێ شەرقی (ئاشکان رۆهاتی) أشکان شرقي 1235 جندرێس (ژندرەس)
8. ئاشکێ خەربی (ئاشکان رۆڤایی) اشکان غربي 1148 جندرێس (ژندرەس)
9. ئاتمانا (ئاتەمانا، 'ئەتمانا) عطمانلي 2085 رەجۆ (راژۆ)
10. ئاڤرەزێ (ئافرازێ،ئا ڤرازێ) أبرز 823 مۆبەتان (مە’بەتلی)
11. ئاخجەلێ آغجلة / البياضة 1045 جندرێس (ژندرەس)
12. بابلیتێ بابليت 164ئا فرن (ئەفرین)
13. بافلۆرێ بافللور / الزهرة 1589 جندرێس (ژندرەس)
14. بالیا (بایلان بلبلێ) بالي کوي / بالي 1075 بلبلێ (بولبول)
15. بانیکێ (بانیکان) بانيک / بان 418 رەجۆ (راژۆ)
16. باسلێ باصلحايا 512ئا فرن (ئەفرین)
17. باسووفانێ (پاسوانێ) باصوفان 901ئا فرن (ئەفرین)
18. باسووتێ (باسۆتە) باسوطه 2389ئا فرن (ئەفرین)
19. بازیێ (بازیان) بازيانلي /البازية 171 شیێ (سهیە)
20. بەدنا (بەهدینان، بە'دنلی) بعدنلي 5384 رەجۆ (راژۆ)
21. بێلێ (بێلانێ) بيلان کوي / بيلان 1517 بلبلێ (بولبول)
22. بێنێ أبين 1142ئا فرن (ئەفرین)
23. بەرادێ براد 1229ئا فرن (ئەفرین)
24. بەربەنێ (بەردەندێ) بربند 1615 رەجۆ (راژۆ)
25. بەرکاشێ برکشلي / برکشة 436 بلبلێ (بولبول)
26. بێخچە باقجة قوناق / قوناق 739 بلبلێ (بولبول)
27. بیێ باعي 626ئا فرن (ئەفرین)
28. بیبەکا (بیبەکان) بيبک أوشاغي / الطفلة 1312 بلبلێ (بولبول)
29. بلبلێ (بولبول) بلبل 4815 بلبلێ (بولبول)
30. بلێلکۆ بلاليکو / بلاليه 2048 رەجۆ (راژۆ)
31. برجێئا بد-ئاللۆ برج عبدالو 1224ئا فرن (ئەفرین)
32. برجێ حێدرێ برج حيدر 616ئا فرن (ئەفرین)
33. برجکێ (برجێ کەمۆشێ) کموش برج / برج کوش 647 جندرێس (ژندرەس)
34. بتێتێ بتيته ( مزرعة ) 54ئا فرن (ئەفرین)
35. بریمجە برمجه / برماجه 2052 مۆبەتان (مە’بەتلی)
36. جەلا (جەلالان) جيلانلي / الغزلان 947 رەجۆ (راژۆ)
37. جەلەمێ جلمه 3705 جندرێس (ژندرەس)
38. چەنچەیلان جنجلي 1369 رەجۆ (راژۆ)
39. چەقەلا ژێرین جقاللي تحتاني / وادي الثعالب 694 شیێ (سهیە)
40. چەقەلێ جوومێ جقللي جوم/ جوم 1225 جندرێس (ژندرەس)
41. چێقلمە جلقمه 258 رەجۆ (راژۆ)
42. چەقماقێ پچۆک (چەقماقان) جقمق صغير/ صوان صغير 714 رەجۆ (راژۆ)
43. چەقماقێ مەزن (چەقماقان) جقحق کبير/ صوان کبير 3360 رەجۆ (راژۆ)
44. چەرخووتا (چەرخووتان) جرختلي 373 رەجۆ (راژۆ)
45. چەتەلێ (زارەتێ) جتل زيارة/الزيارة 1009ئا فرن (ئەفرین)
46. جدێدێ جديدة ( مزرعة ) 122ئا فرن (ئەفرین)
47. جلبرێ جلبل 461ئا فرن (ئەفرین)
48. جندرێس (جندرێسێ; ژندرەس) جنديرس 11054 جندرێس (ژندرەس)
49. چۆبانا (چۆبانا جندرێسێ) جوبانلي 474 جندرێس (ژندرەس)
50. چۆبانا رەجۆ(چۆبانا رەجۆ) جوبانلي / الراعي 577 رەجۆ (راژۆ)
51. چۆلاقا (چۆلاقان) جولقان / جلق 1557 جندرێس (ژندرەس)
52. چۆمازنە (چۆمازنێ، جۆمازنێ) جومازانلي / البلوطيه 244 مۆبەتان (مە’بەتلی)
53. جۆقێ (جوێقێ) جويق / الخضراء 1131ئا فرن (ئەفرین)
54. جوومکێ (جوومێ) جومکه / الجميله 28ئا فرن (ئەفرین)
55. دارگرێ دارکير / دار کبير 3199 مۆبەتان (مە’بەتلی)
56. دەلا داليانلي / الداليه 437 مۆبەتان (مە’بەتلی)
57. دێربەلووتێ دير بلوط 771 جندرێس (ژندرەس)
58. دێوێ ژێرن (دێوێ Ĥۆکۆ) ديوان تحتاني 410 جندرێس (ژندرەس)
59. دێوێ ژۆرین ديوان فوقاني 604 جندرێس (ژندرەس)
60. دێوریش (دەرویشان) درويش أوبه سي /الدرويشية 1071 رەجۆ (راژۆ)
61. دیکێ (دیکان) ديک أوبه سي / الديک 942 بلبلێ (بولبول)
62. دۆدۆ ضوضو 1751 رەجۆ (راژۆ)
63. دوملا (دومبلێ) دومبللي / الأمسية 2183 رەجۆ (راژۆ)
64. 'ئەبوودانێ عبودان 615 بلبلێ (بولبول)
65. 'ئەدەما ('ئادەمان) أده مانلي / اده 1159 رەجۆ (راژۆ)
66. 'ئەفرین (ئافرن) عفرين 36562ئا فرن (ئەفرین)
67. 'ئەلی بیسکێ علي بسکي / العلياء 573 رەجۆ (راژۆ)
68. 'ئەلی کەرا عليکار / علي الأطرش 731 بلبلێ (بولبول)
69. 'ئەمارا (ئانباران) أنبارلي / أنبار 663 مۆبەتان (مە’بەتلی)
70. 'ئێن دارێ (ئان دارا،ئا ین دارێ) عيندارة 248ئا فرن (ئەفرین)
71. 'ئەنابکێ ('Iنابکێ،ئا نابکێ) أناب 879ئا فرن (ئەفرین)
72.ئێ ن-حەجەرێ شەرقێ (ئاین Ĥەجەر رۆهات) عين الحجر 1375 مۆبەتان (مە’بەتلی)
73.ئێ ن-حەجەرێ خەربی (ئاین Ĥەجەر رۆڤا) عين الحجر مۆبەتان (مە’بەتلی)
74. 'ئەرەب شێخۆ عرب شيخو / شيخ العرب 393 مۆبەتان (مە’بەتلی)
75. 'ئەرەبا ('ئەرەبئو شاخی، 'ئەرەبان) عرب أوشاغي / أولاد العرب 3409 مۆبەتان (مە’بەتلی)
76. 'ئەشقیبارێ (قیبارێ) عرش قيبار / الهوى 743ئا فرن (ئەفرین)
77. 'ئەشوونێ ('ئەشوون) عشونة /عشاني 645 بلبلێ (بولبول)
78. فافرتینێ فافرتين 507ئا فرن (ئەفرین)
79. فەقیران (قەرەباش) فقيران/قره باش/ الرأس الأسود 1726 جندرێس (ژندرەس)
80. فرێریێ (فرێرکێ، فرێرکان) فريرية 1594 جندرێس (ژندرەس)
81. گازێ (گازێ) تبه کوي / تليلة 735 رەجۆ (راژۆ)
82. گازێ (گەزێ) غازي تبه / تل غازي 51ئا فرن (ئەفرین)
83. گەمرووکێ (گەمرۆک) کمروک / الجمرکية 2860 مۆبەتان (مە’بەتلی)
84. گەوەندا (گاوندا) کاونده / البتراء 2704 رەجۆ (راژۆ)
85. گەورکا (گەورکان) کاورکان / الفسحة 2417 جندرێس (ژندرەس)
86. گۆبەکێ گولیکا الصرة 1433 مۆبەتان (مە’بەتلی)
87. گۆلیێ ژێرین کوليان تحتاني / ضحاک ت 549 رەجۆ (راژۆ)
88. گۆلیێ ژۆرین کوليان فوقاني / ضحاک ف 739 رەجۆ (راژۆ)
89. گۆردا (گۆردان) کوردانلي / کوردان 1370 جندرێس (ژندرەس)
90. گوندێ چیێ طاغ أوبه سي / الجبليه 895 رەجۆ (راژۆ)
91. گوندێ حەسەن حسن کلکاوي / الحسنية 560 رەجۆ (راژۆ)
92. گوندێ حەیاتێ الحياة 526 مۆبەتان (مە’بەتلی)
93. گوندێ کەرێ صاغر أوبه سي / صاغر 1170 بلبلێ (بولبول)
94. گوندێ کوردۆ هاي أوغلي / العالية 570 بلبلێ (بولبول)
95. گوندێ مەهێ رەجۆ (راژۆ)
96. گوندێ سەلۆ سلو / سليمانية ( مزرعة ) 499 مۆبەتان (مە’بەتلی)
97. گوندێ شێخ شيخلر أوبه سي / الشيوخ 593 رەجۆ (راژۆ)
98. گوندێ مەزن ﮔندي مازن / الکبيرة / بيوک أوبة /ذوق الکبير 109ئا فرن (ئەفرین)
99. حەج بلا حاج بلال 569 شیێ (سهیە)
100. حەج حەسەنا حاج حسنلي / حاج حسن 1399 جندرێس (ژندرەس)
101. حەجئی سکەندەرێ حاج اسکتدر 1176 جندرێس (ژندرەس)
102. حەج قاسما حاج قاسملي / حاج قاسم 580 مۆبەتان (مە’بەتلی)
103. حەج خەلیل حاج خليل 4156 رەجۆ (راژۆ)
104. حەجیکا (Ĥەجیکان) حجيکانلي / الحجيج 414 رەجۆ (راژۆ)
105. حەجلەرێ حاجيلر / الحجاج 1429 جندرێس (ژندرەس)
106. حێکچێ هيکجه / بدر 1110 جندرێس (ژندرەس)
107. حەمامێ حمام 3175 جندرێس (ژندرەس)
108. حەمێلکێ جميلک / جميل 550 جندرێس (ژندرەس)
109. حەملۆرک (گوندێ Ĥەبۆ) حملورک / الدفلة / حبو 824 مۆبەتان (مە’بەتلی)
110. حەمۆ رەجۆ (راژۆ) حمو راجو 673 مۆبەتان (مە’بەتلی)
111. حەسەن دێرا حسن ديرلي / دير حسن 1986 بلبلێ (بولبول)
112. حەیاما هياملي / النور 939 بلبلێ (بولبول)
113. حۆلیلێ (حۆلیلکان) هوليلو / هليل 801 رەجۆ (راژۆ)
114. حۆپکا (حۆپکان) هوبکانلي / القادرية 685 رەجۆ (راژۆ)
115. حوجمالا (Ĥەجەمان) حجمانلي / حوجمان 767 رەجۆ (راژۆ)
116. ئیسکا (ئیسکان) إسکان 1116ئا فرن (ئەفرین)
117. کاخرێ (کاخرێ) إيکي آخور / ياخور 4163 مۆبەتان (مە’بەتلی)
118. کەفەر بەترێ کفر بطرة 63ئا فرن (ئەفرین)
119. کەفەر مزێ کفر مز 466ئا فرن (ئەفرین)
120. کەفەر نەبۆ کفر نبو ( مزرعة ) 140ئا فرن (ئەفرین)
121. کەفەر سەفرێ کفر صفرة 4234 جندرێس (ژندرەس)
122. کەفەر شیلێ کفر شيل 271ئا فرن (ئەفرین)
123. کەفەر زیتێ کغر زيت 727ئا فرن (ئەفرین)
124. کەفەردەلێ ژێرین کفردلي تحتاني1 282ئا فرن (ئەفرین)
125. کەفەردەلێ ژۆرین کفردلي فوقاني2 198ئا فرن (ئەفرین)
126. کێلئی بۆ کيل إيبو / الأقرع 343 مۆبەتان (مە’بەتلی)
127. کێلا (کێلانێ) کيلانلي /السمحة 1256 بلبلێ (بولبول)
128. کەنێ گەورکێ شيخ عبدالرحمن 1059 جندرێس (ژندرەس)
129. کەرسانێ کرسنطاش 148ئا فرن (ئەفرین)
130. کیباشینێ کباشين 583ئا فرن (ئەفرین)
131. کفێرێ کفير 213ئا فرن (ئەفرین)
132. کیلانا کيلانلي / الملساء 227 شیێ (سهیە)
133. کیمارێ کيمار 660ئا فرن (ئەفرین)
134. کۆکانا ژۆرین کوکان / الجزرونية 2141 مۆبەتان (مە’بەتلی)
135. کۆکەبێ کوکبة 173ئا فرن (ئەفرین)
136. کۆرا (کۆران) کوران 1911 جندرێس (ژندرەس)
137. کۆسا (کووسان) کوسانلي 1105 رەجۆ (راژۆ)
138. کۆتانا (کوتانا، کتانا) کوتانلي / المدلله 2409 بلبلێ (بولبول)
139. کوم رەشێ کمرش / الطاقية 706 رەجۆ (راژۆ)
140. کوورا (کووران) کوران 986 رەجۆ (راژۆ)
141. کورێ (کررێ، کوررێ) کري / النصر ( مزرعة ) 502 رەجۆ (راژۆ)
142. کورکێ ژێرن (کوررکان ژێرین) کورکان تحتاني/ الظاهرة الدنيا 970 مۆبەتان (مە’بەتلی)
143. کورکێ ژۆرن (کوررکان ژۆرین) ) کورکان فوقاني / الظاهرة العليا 1446 مۆبەتان (مە’بەتلی)
144. کورزێلێ قرزيحل 1548ئا فرن (ئەفرین)
145. کورزێلێ کورزيل / السعيدة 765 بلبلێ (بولبول)
146. مابەتا (مۆبەتان، مە'بەتلی) المعبطلي 7757 مۆبەتان (مە’بەتلی)
147. ماراتێ معراته 1134ئا فرن (ئەفرین)
148. ماسەکا (مۆسەکان) ماسکانلي/ ماسيکان 2107 رەجۆ (راژۆ)
149. مەملا (ماملان، ما'ملائو شاخی) معمل اوشاغي 3601 رەجۆ (راژۆ)
150. مەدایا مدايا 40 جندرێس (ژندرەس)
151. مەهمەدیێ محمدية 327 جندرێس (ژندرەس)
152. مەمالێ مەزن (مەمالان مەزن) ماملي رەجۆ (راژۆ)
153. مەمالێ پچۆک (مەمالان پچۆک) ماملي / الثدي 1833 رەجۆ (راژۆ)
154. مێرەمینێ مريمين 810ئا فرن (ئەفرین)
155. مەرسکێ معرسة الخطيب 655ئا فرن (ئەفرین)
156. مەریوانێ ژێرین مرونة تحتاني 750 جندرێس (ژندرەس)
157. مەریوانێ ژۆرین مرونة فوقاني 594 جندرێس (ژندرەس)
158. مەسەرکێ (مە'سارکێ) معصرجق / المعصرة 1003 مۆبەتان (مە’بەتلی)
159. مەیدانئە کبەز (مەیدانئا کپاس، ستاسوونێ) ميدان اکبس 1275 رەجۆ (راژۆ)
160. ملە خەلیلا (دوکانێ) منلا خليل / دوکان /شيخ خليل 571 جندرێس (ژندرەس)
161. میرکان (گوندێ Ĥوسێ، Ĥەمتاتۆ، میرکا) ميرکان / الأميرية 3142 مۆبەتان (مە’بەتلی)
162. مسکێ مسکة 1452 جندرێس (ژندرەس)
163. مستئە شوورا مستو عاشور/ عاشور 513 مۆبەتان (مە’بەتلی)
164. مستکان مستکانلي / مستکان 583 شیێ (سهیە)
165. مخارجقێ مغارجق / مغار 928 شیێ (سهیە)
166. مووسکێ (مووسکان) موسيک اوبه سي / موسيه 2660 رەجۆ (راژۆ)
167. نسریێ نسرية 1012 جندرێس (ژندرەس)
168. ئۆبێ (ئۆبێ بالیا،ئۆ بەکان) بک أوبة سي / أوبة 1180 بلبلێ (بولبول)
169. پەنێرەکا رەجۆ (پەنێرەکان رەجۆ) بندرک / القلم 77 رەجۆ (راژۆ)
170. پەنێرەکا (پەنێرەکان) بندرک /بنيرک /القلم 786 بلبلێ (بولبول)
171. قارشقا قارشق 215 بلبلێ (بولبول)
172. قاشا قاش أوغلي / الحاجب 705 بلبلێ (بولبول)
173. قەنتەرێ (قەنتارێ) قنطرة 2065 مۆبەتان (مە’بەتلی)
174. قەرە بابا (قارا بابا) قره بابا / السوده 967 رەجۆ (راژۆ)
175. قەرمیلقێ (قەرمیلقان) قرة متلق / الخزفية 2775 شیێ (سهیە)
176. قێسم (گوندێ قێسم) جتال قويو / البئرين 1749 رەجۆ (راژۆ)
177. قەستەلێ قسطل مقداد / شرقانلي / المشرقة 402 بلبلێ (بولبول)
178. قیلێ قيلة 557 جندرێس (ژندرەس)
179. قر گۆلێ (قری گۆلێ) قوري کول / اليابسة 2377 بلبلێ (بولبول)
180. قترانیێ قطرانلي / قطران 131 مۆبەتان (مە’بەتلی)
181. قزل باشێ (کومسۆرێ) قزلباش / الرأس الأحمر 872 بلبلێ (بولبول)
182. قۆپێ (Ĥەمشەلەک) حمشلک / حمشو 1652 رەجۆ (راژۆ)
183. قۆرنێ قورنة 1467 بلبلێ (بولبول)
184. قۆرتا (قۆرتان; قۆرتانئو شاخی) قورت أوشاغي / هوزان 1361 بلبلێ (بولبول)
185. قۆتا (قۆتان) قوطانلي / قوطان 2194 بلبلێ (بولبول)
186. قودە (کودە) قوده کوي / المرتفعة 1824 رەجۆ (راژۆ)
187. قوژووما (قوجەمانا) قوجه مان / الضخم 1229 جندرێس (ژندرەس)
188. قوربێ قوربة 298 جندرێس (ژندرەس)
189. رەجۆ (راژۆ) راجو 4231 رەجۆ (راژۆ)
190. رەمەدەنا رمضانلي / رمضان 707 جندرێس (ژندرەس)
191. رەمەدیێ رماديه 829 جندرێس (ژندرەس)
192. رۆتەنک روتنک 10ئا فرن (ئەفرین)
193. روتا (روتان، رووتکان) روطانلي / المعزولة 768 مۆبەتان (مە’بەتلی)
194. شادێرێ شيح الدير 714ئا فرن (ئەفرین)
195. ساریا صاري أوشاغي / الصفراء 1200 مۆبەتان (مە’بەتلی)
196. ساتێ ساتي أوشاغي / الصاتي 1390 شیێ (سهیە)
197. ساتیا صاتيان / العطية 1008 مۆبەتان (مە’بەتلی)
198. شەدیا (شەدیان) شديانلي 446 رەجۆ (راژۆ)
199. سەهۆلجکێ سعولجک / السهلية 1062 شیێ (سهیە)
200. سێمالا (سێمالکان) سيمالک / الئلائية 2661 رەجۆ (راژۆ)
201. سێمالکا سه مالک / السمال 964 مۆبەتان (مە’بەتلی)
202. سەنارێ سنارة 2753 شیێ (سهیە)
203. شەرەنلێ (شەهرانێ) شهرانلي 72ئا فرن (ئەفرین)
204. شێرقیا شرقانلي / شرقان 1144 بلبلێ (بولبول)
205. شەوارخا شوارغة الأرز 383ئا فرن (ئەفرین)
206. شەوارخا گووزان شوارغة الجوز 1095ئا فرن (ئەفرین)
207. سێویا أوکسزلي / اليتيمه 813 مۆبەتان (مە’بەتلی)
208. شێخ بلا شيخ بلال (مزرعة) 447 رەجۆ (راژۆ)
209. شێخ چەقەلی شيخ جقاللي(جقاللي) تل الثعالب 1603 شیێ (سهیە)
210. شێخ کێلێ شيخ کيلو / الشيخ الأقرع 752 مۆبەتان (مە’بەتلی)
211. شێخ مهەمەد شيخ محمدلي 1033 رەجۆ (راژۆ)
212. شێخئوو تکا (حیتکان) شيخ هيتکو / الشيخاني 1013 مۆبەتان (مە’بەتلی)
213. شێخۆرزێ (جیررهوس، سێخۆرزێ، نەبی حۆری) شيخ خروز / ( خوروس) 2854 بلبلێ (بولبول)
214. شەیتانا (رەهمانا) رحمانيه 1030 مۆبەتان (مە’بەتلی)
215. سهیێ (سهیە) شيخ الحديد 10098 شیێ (سهیە)
216. سفریێ سفرية 364 جندرێس (ژندرەس)
217. سریا (سهریان) سعريانلي / السعرة 820 بلبلێ (بولبول)
218. سندیانکێ سنديانکي/ زندة کان / زندة 584 جندرێس (ژندرەس)
219. شنگێلێ (شنکێلێ) شنکيل / شنکل 719 بلبلێ (بولبول)
220. شیتکا (شیتکان، شیرکان) شيرکانلي / شيرکان 1407 مۆبەتان (مە’بەتلی)
221. شۆربە شوربة أوغلي / الشوربة 1167 مۆبەتان (مە’بەتلی)
222. سۆرکێ (سۆرکان) سورک / سور 96 رەجۆ (راژۆ)
223. سۆخĝانەکێ صوغانة / البصليه 311ئا فرن (ئەفرین)
224. تل حەمۆ تل حمو 268 جندرێس (ژندرەس)
225. تل سلۆرێ تل سلور 750 جندرێس (ژندرەس)
226. تل تاویلێ تل طويل 211ئا فرن (ئەفرین)
227. تلفێ تلف 200ئا فرن (ئەفرین)
228. ترمیشا (ترمووشان، ترمشکان ) درمشکانلي / درمش 2230 شیێ (سهیە)
229. تۆپەل مەهموود محمود أوبه سي / المحمودية 177 بلبلێ (بولبول)
230. تورندێ (ترندێ) طرندة / الظريفه 706ئا فرن (ئەفرین)
231. ئوبلا أبل أوشاغي / آبل 915 بلبلێ (بولبول)
232. ئوگا ('ئوکان) عوکانلي / عوکان 2561 بلبلێ (بولبول)
233. 'ئومەرا ('ئۆمەران) عمر اوشاغي 1054 رەجۆ (راژۆ)
234. وەلیکلی واليکلي / الولي ( مزرعة ) 425 رەجۆ (راژۆ)
235. خالتا (خالتان) خالتان / خالديه 26ئا فرن (ئەفرین)
236. خازیانا ژێرین خازيان تحتاني 896 مۆبەتان (مە’بەتلی)
237. خازیانا ژۆرین خازيان فوقاني 679 مۆبەتان (مە’بەتلی)
238. خەلیلاکا (خەلیلانکان) خليلاک أوشاغي / الخليل 2147 بلبلێ (بولبول)
239. خەلیلێ کالکۆ خليل کولکو / الوردية 1486 شیێ (سهیە)
240. خەلنێرێ خلنير / النيرة 122ئا فرن (ئەفرین)
241. خەلتێ شەرقی خالطان شرقي 1221 جندرێس (ژندرەس)
242. خەلتێ خەربی خالطان غربي 997 جندرێس (ژندرەس)
243. خەرزا (خەرزان) خرزان 712 جندرێس (ژندرەس)
244. خەزیوێ (خەزوێ) غزاويه 1413ئا فرن (ئەفرین)
245. خدریا (خدران) خضريانلي / خضر 2708 بلبلێ (بولبول)
246. خلالکا (خلالکان) صولاقلي / المروية 3491 بلبلێ (بولبول)
247. خورێبکێ (خرابکێ) خربة الحياة 654ئا فرن (ئەفرین)
248. یالانقۆزێ (رەیهانێ) ) يلانقوز / الريحان 1763 جندرێس (ژندرەس)
249. زێدیێ زيادية 444ئا فرن (ئەفرین)
250. زەلاقێ زلاقة 36 جندرێس (ژندرەس)
251. زەرێ (زا'رێ) زعرة 1650 بلبلێ (بولبول)
252. زەرکا (زەرکان) زرکانلي / المطله 804 رەجۆ (راژۆ)
253. زڤنگێ عشونة / زفنک 397 بلبلێ (بولبول)
بنێرە ژی
کانتۆنائە فرینێ یا رۆژاڤایا کوردستانێ
چاڤکانی
↑ 2001-2009ئا بداللاهئۆ سمان، وەشانڤان، بەرلن.
گرێدانێن دەرڤە
مالپەرێن ل سەرئە فرینێ
مالپەرا فەرمی یا کانتۆنائە فرینێ
ووو.کوردەفرن.جۆم
ووو.ترەژافرن.جۆم
ووو.افرن23.جۆم
ووو.ەفرن.نەت
ابداللاه-ۆسمان.بلۆگسپۆت.جۆم
ووو.ژندرەس.جۆم
ووو.ەفرنتڤ.دە