زوانی یۊگیری هۆرامی و چن خاڵێ پەی وەرچەم گېرتەی
بەشۍ یەکەمە
زەمانێو نەک فرە دووریچ نویستەی نەسری هۆرامی و چاپ بییەی کتېبەکا بە زوانی هۆرامی بەشېو جە ورکەو دڵسۊزەکاو زوانی هۆرامی بې. ئی ورکە جە لایێوەوە و باسو خەتەروو فەوتیای زوانی هۆرامی جە لایێوتەرەوە بی باعێس تاکو هۆرامییە دڵسۊزەکې دەس بکەرا بە نویستەی و ئەوەژیونای زوانی هۆرامی. چوون ئا کاتە هیچ سەرچەمۍو پەی چەنی نویستەی نەبې، هەرکەر بەپاو ئا چېوا کە زانېشا پەی وېش یاسا و ڕانویسێوش نیابێرە و ئا ڕانویسشە گېرتەبێنە وەر و پنەش نویسە. ئینە جە لایێوەوە بی باعێسوو ئەرەچڵەکیای قەڵەم بە دەسە جوانەکاو هۆرامانی و کۊشش دای پەی ترۆقوو زوانی هۆرامی و جە لایێوتەرەوە بی باعێسوو شپرزی نویستەکاو و جیاوازی فرەی جە نویستکانە، بە جۊرېو کە ئیسەیچ هەرچن کەمتەر، بەڵام ئا جیاوازیە هەر پیویۊ و ئینە متاوۆ خەسارێو بۊ پەی دماڕۆو نەسری هۆرامی. هەر ۋەرو ئانەیە گەرەکمانا ئەچی نویستەنە ئیشارە کەرمې بە چن خاڵە زاقا کە موازۆ نویسەرەکې وەرچەمش بگېرا پەی نزیکەوە کەرڎەی نویستەکاشا بە زوانێوی کە گرڎو خەڵکو هۆرامانی بېیاوۆشەنە و سەرو ساختار و ڕازوانی درۊسی هۆرامیچەوە بۊ. وەڵێ ئانەیەنە کە ئیشارە کەرمې بە ئا خاڵا، موازۆ بە پەرسای چن پەرسا و جوابەوە دایشا، باسێو کەرمې سەرو وەڵینەو نەسری جە زوانی هۆرامییەنە و شیکاریێو سەرو ئا زوانو نویستەیە کە ئېمە بە (زوانی یۆگیر) نامېش بەرمێ.
* جە چ زەمانێوەوە نەسری هۆرامی منویسیۆ؟
وەڵینەو نەسری هۆرامی بەپاو ئا بەڵگا کە هەنې دەسماوە هۊرگېڵۆوە پەی کەمتەر جە (60) ساڵا چیەو وەڵتەری و ئاڎیچ ئا نەسرێنێ کە پېسەو ستوونېوې هۆرامیێ جە حەفتەنامەو (کوردستان)یەنە نویسیاینێ. ئا حەفتەنامە جە سڵەکاو (1920ز.) تاکو (1923ز.) جە شارو تارانېیەنە بەرئامان و جە گرڎو کوردستاناتیەنە وەڵا کریانەوە و ئیسە ئارشیوەکەش هەن دەسەوە. دلې ئا حەفتەنامەیەنە و فرەو شمارەکاشەنە ستوونێوە بییێنە بە نامۊ (بەشی هۆرامی) و چا ستوونێنە فرەتەر هەواڵێ ئا حەفتەیە بە هۆرامی نویسیاینێوە. دماو ئانەیە ئێتر چېوی چامنە نییا دەسماوە تاکو دەهەو هەشتا و ڕۊجیاری کە دیسان نویستەی نەسری هۆرامی جە لاو نویسەرەکاماوە دەسش پنە کەرڎەۋە و ئی جارە بە تەشکېوتەر و بە شوعارەو (پارېزنای زوانی هۆرامی) چووزەش بەر ئارڎ و جە لاو قەڵەم بە دەسەکاوە بە شېوې جۊراوجۊرێ پېسەو هۆرەوەگېڵنای داستان و ڕومانی و نویستەی داستانێ و هەرپاسە نویستەی جە ڕۊزنامە و مەجەللەکانە پەرەش پنە دریا و ئیسەیچ فرەو قەڵەم بە دەسەکاو هۆرامانی و بەتاییبەت جوانەکې خەریکېنې درېژە مڎا بە نویستەی نەسری هۆرامی و ڕۊ بە ڕۊ کتېبێ فرەتەرێ بە کتېبخانەو هۆرامانی ئێزافێ مەبان.
عەبدوڵڵا حەبیبی[1].