نامۍ: مەحیەدین
نازنام: باباحاجی
نامۊ تاتەی: مەڵڵا نەجمەدین
ساڵۊ پېڎابېیەی: 1904ز.
ڕۊ مەرڎەی: #05_07_1961ز.#
یاگۊ پېڎابېیەی: #تەوېڵۍ_هۆرامان#
یاگۊ مەرڎەی: سلێمانی

$ژیۋاینامە$
مامۊسا بابا حاجی، نامۍ تەمامەش؛ مەحیەدین کوڕو مەڵڵا نەجمەدین کوڕو حاجی مەحیەدین کوڕو مەڵڵا نەزیری گۆرەین. ساڵەو (1904ز.) جە شارەکڵەو تەوېڵۍ ئامان دنیا. نازنامش (بابا حاجی)ن، ئی نازنامە جە وەشەویسینە وەرش گېرتەن، کە قۆم و کەس وکار و خەڵکو هۆرامانی فرەشان وەشسیان. هەر جە سوبحو تەمەنیشەنە دلۍ شارەکڵەو تەوېڵېنە دەسش بە وانای کەردەن، دمای چن ساڵێ پەی وانای زیاتەری، لوان پەی شارەکانو سنە و بانەی، دماتەر گېڵانۆ پەی سلێمانی.
یەرۍ جارۍ هامسەرگیریش کەردەن، هەشت کوڕۍ و دۋۍ کناچېش بیېنۍ. جە تەۋېڵۍ چن ساڵێ خەریکو پەنەیاونای تەلەبا بییەن و فرېشان چېرو دەسا ئاڎیینە فېرۍ زانست و پەروەردەی جوانی بیېنۍ.
دماتەریچ پېسە پیشەو مەڵڵایی و مامۊستایی دلۍ هەردوە دەگاو (گریانە و بۆین) بییەن و خزمەتێ خاسش بە خەڵکو ئا ناوچا کەردەن. دماتەر گېڵانۆ پەی تەۋېڵۍ زاڎگاو وېش، میانو ساڵەکانو(1941_1943ز.) کاتب شارەوانی تەۋېڵۍ بییەن و دماتەریچ لوان خزمەتو (شېخ حیسامەدین)، پېسە ڕاپیشانکارێ پەی ماوێ فرەی خزمەتشەنە بییەن و هەرمان و کارو خەڵکیشان پۊڕنان.
مامۊسا، تەقەللێ فرېش دێنۍ و کۊششی خاسش کەردەن پەی وستەی وەڵۍ ڕۆڵو فېروازا و فېرکەردەیشان، دلۍ کۊ بوارەکانە تاوانش خزمەتێ عال و وەرچەم بە خەڵکو تەۋېڵۍ و ناوچەکانو چواردۆریش بکەرۊن کە چا ماوەنە چاگە بییەن.
چەنی ئانەیچە، مامۊسا جواڼویسێ بۍ وېنە و دەگمەن بییەن و نامبانگش بییەن جە بەهرەی جواڼویسینەو چن یاڎگاریێش تاکو ئیسە مەنېنۍ و ئینێ لاو دۊس و قۆماشۆ. هەمدیس کاری پزیشکینە شارەزایێ خاسش بییەن، ئەرمانای دەوا کوردەواریەکان پەی نەوەشینا، خەڵکی ئیسفاڎەش چەنە کەردېنۍ.
گیانو نیشتیمان پەروەریش بەهېز بییەن، دلۍ کایە سیاسیەکانە بەشداریش کەردەن، ئەندامو حیزبو هیوای بییەن و ماوێچ وەرپەرسو ناوچەو هۆرامانی بییەن. دلۍ دیسپلینی حیزبینە پېوەڼیش بە شېخ لەتیفو شېخ مەحمووڎیۆ بییەن، چن جارێچ سەردای شېخ مەحمووڎیش کەردەن.
هامکاری جە بنیاڎنیای مزگیەکانو (گریانە، بۆین، مزگی بابا ئەسکەڼەری جە تەوېڵۍ) کەردەن، ئاخرو تەمەنیشەنە، مەڵڵاو مزگی بابا ئەسکەڼەری بییەن جە شارەکڵەو تەوېڵۍ.
سەرەتاو مانگەو حوزەیرانی، ساڵەو (1961ز.) مامۊسا بابا حاجی نەوەش مەگنۊو ماراش پەی سلێمانی، تاریخو(#05_07_1961#ز.) کۊچی دمایین مەکەرۊو تەرمەکەیش مەبەراوە پەی تەوېڵۍ و ئەچاگە بە خاکیش مەسپاران. هەر ئەچا ڕۊنە کەمامۊسا کۊچی دمایینش کەردەن، خوڎای گۆرە کوڕێش پەنە بەخشان، نامېشا نییان (ئەمجەد) کە ئیسە مامۊسان.
مامۊسا بابا حاجی هونەرو شېعر نویستێنە دەس و پەنجێ ڕەنگینش بییەن، بەڵام بە داخۆ فرەو شېعرەکاش فۊتیێنۍ، بڕێشان لاو وەچەکاشۆ پارېزیێنۍ.
بابا حاجی نازنامی شېعریش (محی) بییەن، دلۍ بەشێ جە شېعرەکاشەنە ئامان.
(محی) دڵبەر وەکو مەهتاب لە ئاستی من کە ڕووی هانی
بە جارێ دڵمی داگیر کرد، دڵم بوو قۆچی قوربانی.
بە بۊنەو شۆڕشو گەلاوېژیۆ، ساڵەو (1958ز.) ئاهەنگێ خنجیلانە جە تەوېڵۍ سازیۊن، داوا جە مامۊسای مەکەران کە بەشداری بکەرۊن و شېعرێ بوانۊوە. ئاڎییچ ئی کوڵە شېعرۍ مەوانۊوە:
چەند ساڵان لەبەر زوڵم و زۆری زۆر
دەرگای شادیمان، لێ کرابوو مۆر
هەر جار بە جۆرێ، هەر ڕۆژ بە ڕەزمێ
ئەباری باران، هەر جار بە تەژمێ
جارێ ڕەشەبا، جارێ بە تەرزە
خوێناوی لاوان، دەهاتە لەرزە.
پەی لافاوەکەو شارو سلێمانی، ساڵەو (1957ز.) ماچۊ:
شاری سلێمانی شارێکی بەرزی
لەبەر بەرزی خۆت تەواو سەربەرزی
ساڵێ ڕەشەبا ساڵێ بە تەرزە
قامەتی جوانت، دێنێتە لەرزە
پایز بارانی پاڵەی خوێناوە
بۆ لاوانی تۆ، بەینێکە باوە.
پەی کۊچی دمایینو (شێخ حیسامەدین)ی، پارچە شېعرێ درېژەی (148) ڕېسېش متېنەرە، ئینۍ پارچێنە جە شېعرەکۍ:
سەروانتەزروان وەسەر بەرزەوە
ویکۆڵان وە سۆز، دەم وە لەرزەوە
شەتاو مەشنیۆ وەشنۆی شەماڵ
لێڵەن جە دووری، پیری ساحیب باڵ
بولبول قومریان وەسۆز غەمگین
مەحزوون موانان، پەرێ شاهی دین
ژەرەژان وەسۆز موانان کۆ کۆ
هو هو موانۆ، پیری دینم ڕۆ
ئاوێسەر حەزین نەڵکمین ماتەن
کویلەو بزازەرا، جان فیدا ڕاتەن
زەردەلۆ کاڵێ تا گمۆ داڵا
تەختو داڵانی، گرڎ پەی تۆ ناڵا
بەرزەڵنگ بەرزەن وە شاخانەوە
چنوور مەشنیۆ، وە داخانەوە
ماچان نادیار پیر چنار چۆڵەن
ئەڵبەت تەشریفش، جە کراویە دۆڵەن
یا خۆم جە زەڵمەن یام باخەکۆنەن
مەگێڵان غەمگین، یەکسەر جەوبۆنەن
یاخۆم مەبادا جە تەوېڵە بۆ
ئازادی عەشرەت، تەشریف بەردەبۆ
لە بۆ بەقای ئەو دایېم ڕاجییە
ناظمی ئەشعار بابا حاجییە.
وەتەن: ‌ ‌
بە هیمەت وەرنە مەیدان نەماوە بەزمی ڕۆڕۆمان
دەلێدەن تەپڵی هوشیاری، وەتەن ئاوایە ئەمڕۆمان
بە مەعنای (لیس للأنسان) ئەگەر هیمەت بکەن یاران
نەتیجەی بەحری دنیایە، بەکەم کەم تک تکەی باران
بە ئیستیمدای زاتی حەق، بکەین ئیرشادی عیزەتمان
بە پەنجەی حەیدەری ئاسا، بکەین دەفعی ڕەزالەتمان
مەڵێن هیچ ناکرێ و نابێ، بە جۆشن پۆل نەوڕەسمان
بە جورئەت وەرنە مەیدان، پەنا بەین زاتی ئەقدەسمان
وەتەن بێ بەهرە قەد نابێ، لە کوردا شێری شێرانمان
هەیە هەر ماوە هەر وەختێ، بدا تەوفیقی یەزدانمان
مەبن مەحزون بە هیمەت بن، گەڕاوە ڕۆژی مەتڵەبمان
بەکەم کەم دەستی بۆ بگرین، هەتا وەختی ئیشارەتمان
کیفایەت بەرگی نەگبەتمان، نیهایەت خەوی غەفڵەتمان
هەتاکەی ڕەنجبەری خەڵکبین، بە ڕۆح و گیان و سەروەتمان
دەسا (محی) ئومێد وایە نزیک بێ کەسبی صحەتمان
لە گێجی غەفڵەتا دەرچین، نەمێنێ ئەسڵی عیلەتمان.
ئەسعەد ڕەشید.[1]