Pirtûkxane Pirtûkxane
Lêgerîn

Kurdîpîdiya berfrehtirîn jêderê zaniyariyên Kurdîye!


Vebijêrkên Lêgerînê





Lêgerîna pêşketî      Kilaviya


Lêgerîn
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina babetê
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Alav
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
Ziman
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Hesabê min
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
Lêgerîn Tomarkirina babetê Alav Ziman Hesabê min
Lêgerîna pêşketî
Pirtûkxane
Navên kurdî
Kronolojiya bûyeran
Çavkanî - Jêder
Çîrok
Berhevokên bikarhêner
Çalakî
Çawa lê bigerim?
Belavokên Kurdîpêdiya
Video
Sinifandin
Babeta têkilhev!
Tomarkirina Babetê nû
Wêneyekê rêke
Rapirsî
Nêrîna we
Peywendî
Kurdîpîdiya pêdivî bi çi zaniyariyane!
Standard
Mercên Bikaranînê
Kalîteya babetê
Em kî ne
Arşîvnasên Kurdipedia
Gotarên li ser me!
Kurdîpîdiyayê bike di malperê xuda
Tomarkirin / Vemirandina îmêlî
Amarên mêhvana
Amara babetan
Wergêrê funta
Salname - Veguherîner
Kontrola rastnivîsê
Ziman û zaravayên malperan
Kilaviya
Girêdanên bikêrhatî
Berfirehkirina Kurdîpêdiya ji bo Google Chrome
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Çûna jûr
Hevkarî û alîkarî
Şîfre ji bîr kir!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Em kî ne
 Babeta têkilhev!
 Mercên Bikaranînê
 Arşîvnasên Kurdipedia
 Nêrîna we
 Berhevokên bikarhêner
 Kronolojiya bûyeran
 Çalakî - Kurdipedia
 Alîkarî
Babetên nû
Pirtûkxane
Di ziman de xêva fonolojik Abdusamet Yîgît
24-03-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Ziman û Xêv
22-03-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Necat Baysal
20-03-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Bedri Adanır
19-03-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 38
16-03-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Vejîna Kurdistana Xeyalî
15-03-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Xutbeya Şamê
15-03-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Sî û Sê Pencere
15-03-2024
Aras Hiso
Cih
Mêrdîn
12-03-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
XÊV Çî ya?
10-03-2024
Sara Kamela
Jimare
Babet 514,960
Wêne 104,277
Pirtûk PDF 18,883
Faylên peywendîdar 94,729
Video 1,232
Kurtelêkolîn
Çanda Newrozê li Rojhilat û...
Jiyaname
ŞEREFÊ EŞIR
Jiyaname
Bedri Adanır
Jiyaname
Necat Baysal
Kurtelêkolîn
NIMÊJA VÊ DESTMÊJÊ BIVÊNEVÊ YE
‘Li diijî bişaftinê helbestkarekî têkoşer’
Bi rêya kurdîpêdiya hûnê bizanin ku her roj ji rojên salnameyê çi bûyer diqewime!
Pol, Kom: Kurtelêkolîn | Zimanê babetî: Kurmancî - Kurdîy Serû
Par-kirin
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Nirxandina Gotarê
Bêkêmasî
Gelek başe
Navîn
Xirap nîne
Xirap
Li Koleksîyana min zêde bike
Raya xwe li ser vî babetî binivîsin!
Dîroka babetê
Metadata
RSS
Li googlê li wêneyan girêdayî bigere!
Li ser babeta hilbijartî li Google bigerin!
کوردیی ناوەڕاست0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

Pertew Kirmaşanî

Pertew Kirmaşanî
Jiyar Cihanferd
Neteweya kurd di serdema modern de yek ji wan neteweyan e ku di nava dubendî û pirsgirêkên nû de ye, ji ber vê rizgarbûn ji bo wan ne karekî hêsan e; têkoşîneke mezin dixwaze. Bê guman kurd jî li gorî vê rastiyê
têkoşîneke mezin dimeşînin.
Neteweya kurd bi sed salan li welatê xwe berhemên cur bi cur ên wêje û rewşenbîriyê saz kirine. Di sedsala 20’an de girîngiya zimanî-ê ku di pêvajoyeke bi hezaran salan de di pêvajoya pêşketina xwe ya xwezayî de derbas bûye; ji aliyê zanistî, çandî û dîrokî ve derketiye holê û pîvanên kevn ên ku zimanî tenê navgîn û amûreke ragihandinê dihesibînin bêbandor bûne. Bi zanîna girîngiya civakî û rehnasiya zimên diyar dibe ku dewletên dagirker û desthilatdarên navendî bo çi êrişên dijwar tînin ser zimanê kurdî û bi awayekî birêkûpêk ji bo tunekirina wî hewl didin.
Di destpêka modernîteyê de ger riyên hînbûn û geşepêdana zimanî di navbera civakên çandî û nîjadî de weke hev neyên parvekirin ev yek dê bibe sedema tekebir û pozbilindiya neteweya serdest û dagirker, di encamê de xwebaweriya di neteweya bindest de lawaz dibe.
Di sedsala 20’an de modernîte gihîştiye Rojhilata Navîn lê pergalên desthilatdariya neteweyên serwer li ser heman vegotinên devkî yên sedsalên berê û bi şêwazên totalîter û navendparêz hatine avakirin.
Hêza navendperest a dagirker û desthilatdar a li Îranê ev rewşa berê hê zêdetir xurt kir û saziyên cuda yên desthilatdariyê yên wek çapemenî, pergala perwerdehiyê, artêş û hwd xist bin destê xwe û farisî kir zimanekî giştî yê serwer. Ji ber vê rewşa nedadperwer û duçavekiyê, pêşbirka jiyanê di navbera wêjeya kurdî û wêjeya farisî ya hevdem de -ku ji rojname, perwerdehî û weşanê tê piştgirîkirin- dest pê kir.
Ligel destpêka sedsala 20’an ev pêşbirk ji bo zimanê farisî -ku zimanê hikûmetê ye- berdewam e û ev yek bûye sedema paşveçûn û bi perawêzketina wêjeya kurdî ya li rojhilatê Kurdistanê. Bandora wêranker a vê valahiya hêzê ji her derê zêdetir li bajarên mezin ên Kirmaşanê tê dîtin.
Li gel modernîteya li Îranê ya hevdem, pêvajoya bişaftinê dest pê dike û dîsa bandora wêranker a vê plansazî û pêkanîna birêkûpêk li bajarên mezin ji bajarên biçûk û gundên ku dûrî êrîşên rasterast ên vê pola çandî zêdetir xwe nîşan didin. Modernîte ji bo pêşdebirina siyaseta hevbendiya çandî ya hikumetê dibe amraz, mayîna ziman û wêjeya neteweyên bindest her ku diçe zêdetir dikeve nava xetereyê…
Di vê serdemê de neteweya kurd bi dîroka wêjeya klasîk a bi sedsalan ku bi şêwaza goranî hatiye nivîsandin di nav valahiyeke dîrokî de çend dehsalan hatiye paşguhkirin. Heya çend dehsalan, tevgera wêjeyî bêdeng maye û tevgereke wêjeyî nehatiye sazkirin. Lêbelê divê bê zanîn ku di heman demê de, di navbera wêjeya klasîk a goranî û heya helbestên îroyîn a helbestkarên din têkilî hebûne ku helbest nivîsandine. Û îro karê wan bingeha helbestên dawi yên kurdî tê hesibandin û di çarçoveya zimanekî nû de bal kişandine ser mijar û kêşeyên civakî yên Kirmaşanê.
Pertew Kirmaşanî weke helbestkarekî herî dawî, di navbera salên 1980 û 1990’an de derket qada wêjeyê û bi naverokeke nû şêwazeke din di wêjeya kurdî de saz kir. Pertew tevî ku bi zimanê kurdî kêm helbest nivîsandine jî ew helbest bûne nasnameya helbesta Kirmaşanê. Di berdewamiya pêkanînên pişaftinê de, di pergala Pehlewî û Komara Îslamî ya Îranê -ku beşek ji siyaseta rizandina çandî jî di bin bandora wê de mabû- piştî Pertew helbesta kurdî ji nû ve vedijîne û helbestên Pertew ên kurdî ji dewrpêç û bêdengiyê derdikevin.
Heke em behskirina helbesta Pertew li gorî dema tê de binirxînin bê guman em ê bibînin ku ew îro di nav kurdên rojhilatê Kurdistanê de bûye yek ji navdartirîn helbestkar ku divê sedema wê di çend xalên bingehîn de bê ravekirin:
Sedema yekem ew e ku tevî hindikbûna helbestên Pertew ên kurdî, çawaniya wan helbestan ji hejmara wan girîngtir e. Sedema duyem ew e ku, ji ber ruhê wî yê berxwedêr û azadîxwaz û ji ber sekna wî ya li dijî dagirkeriyê helbestên wî neketine xefika hunera pergala desthilatdar û xweserbûna xwe parastine. Sedema sêyem ew e ku nivîsandina bi zimanê kurdî wê demê li Kirmaşanê ne tenê tabû bû, pêkanîna wê jî qedexe bû. Sedema çarem jî ew bû ku li gel helbestên wî li vê devera Kurdistanê dûrketina ji atmosfera helbesta folklorî û afirandina ezmûnên nû pêk hat.
Di heman demê de, piştî Pertew Kirmaşanî, helbestkarên din li her du parêzgehên Kirmaşan û Îlamê derdikevin qadan û tevgereke wêjeyî dest pê dike. Domandin û lêgerîna vê tevgera wêjeyê di nava kom û civakên li Kirmanşan û Ilamê li ser şikandina tabûbûna zimanê kurdî bandor dike. Di vê demê de, di zimanê kurdî nav gel de, kurdî vediguheze zimanekî binirx û bi zimanê kurdî gelek ezmûnên wêjeyî yên cuda tên afirandin.
Îro rewenda helbesta kurdî ya Kirmaşanê bi hêztir bûye û bi dehan helbestkarên nûjen û bi taybetî di warê kurdiya Kirmaşanê de jî (bi kelhûrî) gelek helbestkar derketine û bi rengekî domdar berhemên wan têne çapkirin. Helbet gelek nivîskar jî bi tecrubeyên cuda û afirandina her cureyên wêjeyî ve mijûl in. Ev jî di qada wêjeya kurdî de bûye sedema şikandin û kêmkirina bişaftinê.
Helbesteke Pertew Kirmaşanî bi
kurdiya kelhûrî:
Kem büş biçim dêr e,
ley şurr şurri warane
Yey şew bimîne laman,
mer êre bêawan e
Aman we tu hawirdim,
dî ball û perr im neşkin
Çü kewtiri zexmîg im, hame
lêw ey ban e
Imrêg e çewerrêt im, pamalli
ciwanîtim
Bîla ki demê terr kem,
lew çik çiki zilfane
Kem büş biçim dêr e,
er mirdime çü hîlim
Axi şewiyeget xîs e, ley wexti
zimisan e…[1]
Ev babet 1,063 car hatiye dîtin
Haştag
Çavkanî - Jêder
[1] Mallper | Kurmancî - Kurdîy Serû | موقع https://xwebun1.org/- 13-02-2023
Gotarên Girêdayî: 16
Pol, Kom: Kurtelêkolîn
Zimanê babetî: Kurmancî - Kurdîy Serû
Dîroka weşanê: 04-02-2023 (1 Sal)
Cureya belgeyê: Zimanî yekem
Cureya Weşanê: Born-digital
Kategorîya Naverokê: Gotar & Hevpeyvîn
Kategorîya Naverokê: Helbest
Welat- Herêm: Kurdistan
Meta daneya teknîkî
Kalîteya babetê: 99%
99%
Ev babet ji aliyê: ( Aras Hiso ) li: 13-02-2023 hatiye tomarkirin
Ev gotar ji hêla ( Sara Kamela ) ve li ser 13-02-2023 hate nirxandin û weşandin
Ev gotar vê dawiyê ji hêla ( Sara Kamela ) ve li ser 13-02-2023 hate nûve kirin
Navnîşana babetê
Ev babet li gorî Standardya Kurdîpêdiya bi dawî nebûye, pêwîstiya babetê bi lêvegereke dariştinî û rêzimanî heye!
Ev babet 1,063 car hatiye dîtin
Pelên pêvekirî - Versiyon
Cûre Versiyon Navê afirîner
Dosya wêneyê 1.0.146 KB 13-02-2023 Aras HisoA.H.
Pirtûkxane
Ji şerê malazgirê û heta şe...
Jiyaname
Necat Baysal
Jiyaname
Zîlan Tîgrîs
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 38
Jiyaname
Bedri Adanır
Jiyaname
Müslüm Aslan
Jiyaname
Xecê Şen
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
Viyan hesen
Jiyaname
ŞEREFÊ EŞIR
Jiyaname
Mîran Janbar
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Pirtûkxane
XÊV Çî ya?
Pirtûkxane
Ziman û Xêv
Pirtûkxane
Di ziman de xêva fonolojik ...

Rast
Kurtelêkolîn
Çanda Newrozê li Rojhilat û Îranê
29-06-2023
Evîn Teyfûr
Çanda Newrozê li Rojhilat û Îranê
Jiyaname
ŞEREFÊ EŞIR
26-02-2024
Burhan Sönmez
ŞEREFÊ EŞIR
Jiyaname
Bedri Adanır
19-03-2024
Sara Kamela
Bedri Adanır
Jiyaname
Necat Baysal
20-03-2024
Sara Kamela
Necat Baysal
Kurtelêkolîn
NIMÊJA VÊ DESTMÊJÊ BIVÊNEVÊ YE
26-03-2024
Aras Hiso
NIMÊJA VÊ DESTMÊJÊ BIVÊNEVÊ YE
Babetên nû
Pirtûkxane
Di ziman de xêva fonolojik Abdusamet Yîgît
24-03-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Ziman û Xêv
22-03-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Necat Baysal
20-03-2024
Sara Kamela
Jiyaname
Bedri Adanır
19-03-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 38
16-03-2024
Sara Kamela
Pirtûkxane
Vejîna Kurdistana Xeyalî
15-03-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Xutbeya Şamê
15-03-2024
Aras Hiso
Pirtûkxane
Sî û Sê Pencere
15-03-2024
Aras Hiso
Cih
Mêrdîn
12-03-2024
Burhan Sönmez
Pirtûkxane
XÊV Çî ya?
10-03-2024
Sara Kamela
Jimare
Babet 514,960
Wêne 104,277
Pirtûk PDF 18,883
Faylên peywendîdar 94,729
Video 1,232
Pirtûkxane
Ji şerê malazgirê û heta şe...
Jiyaname
Necat Baysal
Jiyaname
Zîlan Tîgrîs
Pirtûkxane
NÎQAŞÊN FELSEFEYÊ 38
Jiyaname
Bedri Adanır
Jiyaname
Müslüm Aslan
Jiyaname
Xecê Şen
Jiyaname
AYNUR ARAS
Jiyaname
Viyan hesen
Jiyaname
ŞEREFÊ EŞIR
Jiyaname
Mîran Janbar
Jiyaname
Dîlan Yeşilgöz-Zegerius
Pirtûkxane
XÊV Çî ya?
Pirtûkxane
Ziman û Xêv
Pirtûkxane
Di ziman de xêva fonolojik ...

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.33
| Peywendî | CSS3 | HTML5

| Dema çêkirina rûpelê: 0.266 çirke!