$هەڵەکە لەکوێیە؟ چارەسەر چییە؟$
#ڕێبین ئەحمەد ڕەشید#

ئیسلامییەکان یا #مەریوان وریا قانع#؟
دینداریی مرۆڤی کورد ئەمڕۆ تووشی قەیرانی نامۆبوون هاتووە بەدەست فەقیهانی حەرام و حەڵاڵ و پۆلیسەکانی شوناسی دینییەوە لەلایەک و لائیک و دژەدینی تەحریفکەر لەلایەکی دیکەوە. ئەمیان باوەڕی بە تەدلیلی ناعەقڵانی و نا ئیجتیهادی هەیە بۆ دەق و ئەویتریان باوەڕی بە تەحویلی پۆزەتیڤیستی positivist reductionism هەیە بۆ ژیان و شێوازی دینداریی خەڵک. لێرەوە کۆی جومگەکانی دین کراونەتە قوربانی تەدلیلێکی ناعەقڵانی و تەحویلی مەرامخوازی ناڕوون.
دین بە پێچەوانەی ئێران و تورکیا بۆ کورد زیاتر دەلالەتێکی کلتووری-ئیمانی هەیە تا ئەوەی ڕقێک یا چێژێکی نۆستالژیکی وەک ئەوەی لە ئێران و تورکیادا هەیە دنەی بدات. نە وەک ویلایەتە فیقهییەکەی ئێران دین بەئاگر و ئاسن حوکم دەکات تا دژە دین بەو شێوەیە پێیدا هەڵشاخێن و لە ڕێگای بەبارمتەگرتنی ئاکتی چەند نادانێکی ئیسلامی سیاسییەوە هەموو ناتەواییەکانی کۆمەڵگای وەک عەلاگە پێدا هەڵواسن، نە وەک تورکیا کەمالیستیەکەش قەدەخە کراوە تا چێژی زیندووکردنەوەی شوناسەکەی چاوی دینداران و تەبەقە سیاسییەکەی سوور بکات و هەموو دەرەوەی خۆیا بە دوژمن بزانن، وڵات بۆ یار و نەیار دابەش بکەن. دیندار کوردەواری بۆ ئەوەی بژێتەوە دەبێت دووبارە لەسەر چوار پایەی بنەڕەتی خۆی بوونیاد بنێتەوە:
یەکەم: سەرلەنوێ تەفسیرکردنەوەیەکی ئیمانی و ڕۆحی بۆ ئەو دەقانەی باس لە بوون دەکەن و ئاشتکردنەوەیان لەگەڵ دەقی دینی و کاڵکردنەوەی دیوە ئەبستراکت و یاساییەکەی فیقە و شەریعەتی فیقهی بەسەر مان فراوانەکەی بوون و غایەتەکەی.
دووەم: ئازادکردنی ڕۆحی تاک و داواکردنی ئازادی بێ مەرج و بێ پێشمەرج و بێ پێشداوەری هیچ جۆرە ئایدۆلۆژیایەک.
سێیەم: بەبنەماگرتنی ئەساسیاتێکی گەردوونی و جیهانیی خاوەن مانا بۆ بنەما دینییەکان، ئاڕاستەکردنی کۆمەڵگا بە ئاڕاستەیەکی مانا و ئیمانی دینی نەک ئاڕاستەکردنی بە ئاڕاستەیەکی شوناسێکی دیاریکراوی دینی.
چوارەم/ جیاوازی کردن لەنێوان سوننەت و توراسی دینی، بەچاوی گومان و ناڕاست لە کۆی ئەو توراسە بڕواندرێت کە گەیشتووە بە ئێمە تا ئەوەی لەژێر ڕۆشنایی مەتنە سەریح و موحکەمەکانی قورئاندا ساخ و درووستییان دەسەلمێنرێت. واتە توراس هەمووی وەک ناڕاست ببینرێت تا ئەوەی دانە دانە ساخییان دەسەلمێنرێت. [1]