مهەمەد چەلکی
تراژیدیا نەتەوا کورد زنجیرەکا نە ڤەقەتیایە، مینا تزبیێن سۆفیێن کوردستانێ بەردوام ل دور خوە دزڤڕت. هەر ل سەردەمێ تەلەرویتێن عەرەبێن دەشتەکی یێن شینکاتی نەدیتی و تێر بزکێ خوە نەخاری هێرشی کوردستانێ کری، هەتا ئەڤرۆ ل بن ناڤێن جودا جودا هێرشی کوردستانێ دکن، د هەر هەوەکا ڤان هۆڤێن دژی ژین و سروشتی بۆ سەر کوردستانێ ب هەژمارا ئێکێ ژن، زارۆک، پەککەفتە و ناڤساڵڤە چووین دبنە نێچیرێن ڤان هۆڤان. ئەڤ ڕەنگێ هۆڤەتی و دلڕەقیا داگیرکەر و هێرشکەرێن سەر کوردستانێ د هشێ تاکێ کوردا بوونە سترانێن ب خەم ژ گەوریا ژن و دەنگبێژێن کوردا نفش بۆ نفشی ڤەگوهازتنە. هاوار و بەنگینێن وان پەریشانێن کورد ب پەیڤێن دل و کەزەب شەوات وێ دیرۆکا پری تراژیدی بۆ مە ڤەدگوهێزن و د گوهێن مە دا زومێنە:” هاوار هاوار … هێدی پاژوو … ل مە فەرمانە، فەرمانا مە کوردانە … هێدی پاژوو شەر گرانە …. “،چ ئاگری بەردەتە هەستێن مرۆڤێ کورد.
ب سایا دەنگبێژێن کورد تراژیدیێن مە هەموو هاتنە تومارکرن، ئەگەر نە دا ئەم وێ دیرۆکێ خوینین یا داگیرکەرێن کوردستانێ نڤێسی و پێ باوەرکەین، کو هەتا نوکە هندەک بێ هشێن کورد باوەر ژ وان چیرۆکێن داگیرکەران دکەن و باب کالێن مە ب گاوور و ژ ڕێ دەرکەفتی دهەژمێرن و وان سەربڕێن کورد ب پەهلەوان و خودانێن پەیاما پیرۆز ناڤدکەن و دپارێزن! وەی چ سوسرەتە تو سەربڕ و داگیرکەرێ خوە پیرۆز بکەی و پەیاما وی بپەژرینی، هەرچەندە ئەو پەیام یا تژی کەرب و کین و دژی خوەزا و سروشتیا ڕەوشتێ مرۆڤانە. ب هەمان عەقلیەتا دەشتەکیێن بەرێ دوهی(28-09-2022) ڕژێما خوین و سێدارا ئیرانێ هێرشی سەر بارەگا و کەمپێن ئاوارێن کوردێن ڕۆژهەلاتا کوردستانێ کو ژ دۆزەخا ڕژێما ئاخوندا ئاوارەی باشوورێ کوردستانێ بوونە،کرن.
وەک هەر جار ژن و زارۆک بوونە قوربانی کینا ڕەشا مەلایێن ئیرانێ و هەڤ ئاوازێن وان ل هەرێمێ. دیمەنێن پری ب ژان و دل ئێشن، وێنێن ڤان زارۆکان کو خوەدانە بەر سیڤاندا وێ ڕزدێ( شکەفتۆک ژی نینە) بیرەوەریەکا تەحل ئینا بیرا من. ئەز ژی ل تەمەنێ ڤان زارۆکان بووم هەکو ڕژێما داگیرکەرا عێراقێ ل بهارا 1974ێ هێرشی کوردستانێ کری. ژ بەر کینا ڕەشا فرۆکێن داگیرکەرێ هۆڤ مامۆستایێن مە ئەم ژ خاندنگەهێ دەرخستین و برینە جهکەی دبێژنێ گەرمکێ(گەرمکێ ئەو جهە یێ بارەیاگایێ لقا ئێک ل سەردەمێ شۆرەشا ئەیلۆلێ(1961-1975) لێبوو، نێزیکی گوندێ کێستە).
رۆژەکێ ئەم د وانێ دا بووین، خاندنگەها ل بن دارا بوو، هەکو جوتەکێ بالەفرێن شەرکەر هاتنە هنداڤی مە، گەلەک دنزم بوون، مامۆستای بانگکرە مە و گۆت: نەترسن و ژ جهێن خوە نەلڤن. هەتا بالەفر ژ هنداڤی مە چوون، مامۆستای ئەم هەموو د نابەینا چاڤ زولقوتانەکێ دا ئەم برینە بن بەرا، شکەفت یا ژ پوولا مە دویر بوو لەوان ئەم برینە بن ڕزدێن وان کەڤران، مینا زارۆکێن د ڤی وێنەی دا. هەلبەت ئەم گەلەک ترسیاین و ڕەنگێ مە پێتوی ببوو و دیمەنێن هێرشا سەر زانکۆیا سلێمانیێ(#قەلادزێ#) ئینانە بیرا مامۆستایێن مە، لەوان ئەو ژی پر ترسیان چونکو جهێ ئەم لێ بەری هینگێ بارەگایێ لقا ئێک لێبوو، لێ ئەم زارۆک بووین و مە نەدزانی لێ ترسێ ڕەنگ ل مە نەهێلا بوو. بالەفر دوو سێ جارا ل دوور مە زڤڕین و هەر جار گەلەک خوە نزم دکر. مامۆستایێن مە هەر دکرە هاوار و دگۆتن:” چ نینە خوە نەترسینن و ل جهێ خوە نەلڤن!”، وەکو نوکە بیرا من دهێت ڕەنگێ مامۆستایێن مە بەهتی و ب دەنگەک پری دلۆڤانی لێ یێ تژی ترس دلە دلی مە ددا. دەما دەنگێ بالەفڕا نەمای شونیکا مامۆستایێن مە ڕێ دا مە خوە بگەهینینە شکەفتێ. ئەم گەلەک قووتابی بووین یێن هەر سێ گۆندێن چەلکێ، چەلکا سوریانیان و کێستە ژ بلی هندەک قووتابیێن گوندێ نەرمکێ و بێگۆڤا. هێشتا ئەم د شکەفتێڤە بووین هەکو هاوارا گوندیێن مە و دەوروبەرا گەهەشتە مە و هەر ئێک ل تانا زارۆکێ خوە هاتبوون. ترس و دیمەنێن مامۆستایێن مە هەتا ئەڤرۆ ژبیرا من نەچووینە و لێ هینگێ تێنەگەهشتم کانێ بۆچی مامۆستایێن مە، گۆندیێن مە وەسا ب پەرۆشی ل پارزتنا مە دموکۆر بوون و هەر زووی ل هاوارا مە هاتن، دلە دلی مە ددان و بەردەوام دگۆتن: خوە نەترسینن، چ نینە. مامۆستایێن مە وەک زێرەڤانا ل هنداڤی مە دچکلی بوون و خوە نەدڤەشارتن. نوکە تێدگەهم کو ئەگەر وان ژی خوە ڤەشارتبایە دا ترسا مە زێدەتر لێهێت، لێ دەما مە دەیبابێن خوە دیتین، بێهنا مە هات و هەر کەسەکی ژ مە قەستا دەیبابێن خوە کرن. ڕۆژەکا پری ترس مە دەربازکر. ژ وێ ڕۆژێ و هەتا نوکە ڕێزا مامۆستا یا چوویە دلێ من و مینا بابێ خوە ڕێزێ لێدگرم. هەتا نەبین خوەدی دەولەت، دێ زنجیرا تراژیدیا مە بەردەوام بت، زارۆکێن مە دێ لبن عەورێ ترسا هێرشێن داگیرکەرا مەزن بن. نەفرەت ل تەڤ داگیرکەر و هەڤالبەند و هەڤ ئاوازێن وان بن.[1]