شرۆڤەیەک بۆ هەلبەستا: (ل سەردەمێ “شکاندنا مللەتان”) یا تۆماس هاردی

بەرهەڤکرن و وەرگێڕان ژ ئینگلیزی: شەمال ئاکرەیی

تۆماس هاردی هەلبەستڤان و ڕۆماننڤیسێ ئینگلیز (2ێ خزیرانا 1840 – 11ێ کانوونا دویێ 1928)، هەلبەستا خوە یا ل ژێر ناڤێ (ل سەردەمێ “شکاندنا وەلاتان” “In Time of” The Breaking of Nations “) ل سالا 1915ێ دەما کۆ جەنگێ جیهانی یێ ئێکێ د کەلەکەلا خوە دا بوو نڤیسیە، پاشی ل هەیڤا کانوونا دویێ ل سالا 1916ێ ل ڕۆژنامەیا Saturday Review دا بەلاڤبوویە..

ئەڤ هەلبەستە دهێتە هەژمارتن، ئێک ژ ناڤدارترین و بەربەلاڤترین هەلبەستێن تۆماس هاردی.

ل ڤێرە، دێ شرۆڤەیەکا کورت ل دۆر ڤێ هەلبەستێ و ئه و هێما و سیمبۆلێن هاتینە ب کارئینان بەرچاڤ کەین.

ل سەردەمێ ” شکاندنا مللەتان”

ناڤونیشانێ هەلبەستێ، ئاماژەیەکە بۆ پرتووکا پیرۆز، پەیمانا کەڤن، و ب دروستی بۆ سیفرا ئیرمیا 51:20: “تو بڤرێ شەڕێ منی و چەکێ جەنگێی: چونکی ئەز ل گەل تە دێ مللەتان شکێنم، و دێ تە حەز هەبیت. داکۆ مللەتان ژ ناڤ ببەی”. ب دەستەواژەیەکا دی، ئەڤ هەلبەستا هاردی ل سەردەمەکی هاتیە نڤیسین کۆ سەردەمێ “ژ ناڤچۆنا مللەتان”، ئانکۆ جەنگێ جیهانی یێ ئێکێ، بوو. ئەڤ مفا وەرگرتنا هاردی ژ تەوراتێ، ئاماژەیە بۆ هندێ کۆ جەنگ و شەڕ پشکەکەن ژ دیرۆکا مرۆڤایەتیێ، لەوڕا ئه و کار و کارەساتێن ل جەنگێ دقەومن زێدەباری کۆ د ناخ هەژین و هەرفێنەرن، نە تشتەکی نوونە!.

ئەگەر هەر سێ کۆپلەیێن ڤی هەلبەستا کورت شرۆڤە بکەین، دێ خوەیا بیت کو تۆماس هاردی د کۆپلەیا ئێکێ دا دبێژیت:

1
“ب تنێ ئه و جۆتکارەکە ب دۆنەمان ئەردی دکێلیت

هێدی، ب بێدەنگی ب ڕێڤە دچیت

هەسپەکێ پیر و نیڤ نڤستی پێڕایە،

دهەلنگڤیت و سەرێ خوە دهەژینیت.”

دەما جۆتکار ب هنجاڕێ خوە ئەردی دکێلیت، ئه و ئاخێ سەر و بن دکەت و پارچە پارچە دکەت و جەنگ ژی هەر ڤی کاری دکەت، وەلات و نەتەوەیان ژێکڤە دکەت!. ئەڤ چەندە مینا خەونەکێ یە ل پێشچاڤێن مللەتان و باوەڕ ناکەن، لەوڕا هەر وەکو د نیڤ نڤستی بن و هەر سەرێن خوە دهەژینن..

2
“ب تنێ ئه و داڤەکا زراڤا دووکێلێ یە

ژ جۆخینێن پووشی بلند دبیت

لێ ل گەل بۆرینا دەم و چاخان

ل گەل نەمانا دەستهەلاتان

هەر وەک خوە دمینیت.”

کۆپلەیا دویێ، مینا یا ئێکێ ب پەیڤا “ب تنی” دەستپێ دکەت، ئانکۆ ئەڤە (دووکێل) هەر تشتە جەنگ ل دووڤ خوە دهێلیت، “داڤەکا زراڤا دووکێلێ” ژ کۆمێن پووش و پەلەخی دەردکەڤیت دەما دهێتە سۆتن، ئەڤە دیمەنەکێ خوەیا یێ جەنگێ یە، لێ دیمەنێ نەپەنێ جەنگێ یێ (نە) خوەیایە، چونکی ڕەنگە دووکێل یا زراڤ و کێم بیت، لێ ئیمپراتۆریێن مەزن دهەرفینیت.

3
“ل وارا کچەک و هەڤالێ وێ خوەیا دبن

پەیڤێن عەشقێ د گوهێن هەڤدا دبێن،

جەنگ و شەڕ دێ د شەڤێدا بەرزە بن

لێ چیرۆکا ئەڤینا وان دێ مینیت نەمر”.

کۆپلەیا دووماهێێ ئانکۆ یا سێیێ، تەکەزیێ ل سەر کچەکێ و ئەڤیندارێ وێ دکەت، کو د نێڤ ڤان دیمەنێن کاڤلکاردا دژین، لێ ل گوندێ خوە عەشقێ دکەن. مەبەستا هاردی یێ هەلبەستڤان ل ڤێرە ئەوە کۆ هەر چەندە جەنگ گەلەک دیمەنێن کرێت یێن کوشتن و مالوێرانیێ نیشان ددەت، لێ ژیان هەرتم هند دیمەنێن جوان ژی هەمبێز دکەت. تۆماس هاردی د ڤی هەلبەستا خوە یا کورت دا دخوازیت ببێژی: “جەنگ و شەڕ ب داوی دهێت لێ ئەڤینی دێ مینیت نەمر” .

ژێدەر: [1] https://poetryarchive.org/poem/time-breaking-nations/

https://interestingliterature.com/2016/10/a-short-analysis-of-thomas-hardys-in-time-of-the-breaking-of-nations/