ناوی شەمسەدین ئەبو عەباس ئەحمەد کوڕی ئیبراهیم کوڕی خەلەکانی ئەربیلی شافعیە، یەکێکە لەزانا بەناوبانگەکان، ساڵی 1187ی زایینی لە شاری #هەولێر# لەدایک بووە، لەوێ سەرەتاکانی زانستی ئایینی تەواوکردووە، ساڵی 1205 ی زایینی شاری هەولێری جێهێشتووە و بەرەو شاری حەڵەب بەڕێ کەوتووە، پاشان چووە شام و چوار ساڵ لەوێ ماوەتەوە، دواتر چووە وڵاتی میسر و لەخوێندنگای (الفخریە) بووەتە مامۆستا، پاشان گەڕاوەتەوە شام و بووە بەگەورەی قازیان، بەڵام لەئاکامی شۆڕشێکدا کە والی هەڵیگیرساند بەند دەکرێت و پاش دوو هەفتە ئازاد دەکرێت، هەر لەشام پەڕتووکە بەناوبانگەکەی خۆی بەناوی (وفیات الاعیان و انباو الزمان) داناوەو بۆ چەند زمانێکی جیهانی وەرگێڕدراوە و خزمەتێکی گەورەی بەمێژووی ناوچەکە کردووە، چەندین پەڕتووکی تری دەربارەی زانستی (فقە) و (المعانی) داناوە، هەندێک شیعریشی نووسیوە کە گوزارشت لەناسکی سروشت ئەکەن. ئیبن خەلەکان ساڵی 1260و لە تەمەنی 73 ساڵیدا کۆچی دوایی کرد لە شاخی “قاسیون” لە شاری دیمەشق بە خاک سپێردراوە.
ئیبن خەلەکانی زانا و مێژوو نووس ئیبن خەلەکان شارەزاییەکی زۆر باشی لە فقە و ئوسوڵ و زمانی عەرەبیدا هەبووە و، تا ڕادەیەکی بەرچاو شارەزای مەزهەبی شافیعی بووە و، لە فەتواکانییدا دیار بووە کە بەردەوام سەیری ئەو مەزهەبەی کردووە. ئیبن خەلەکان هاوڕێی پەڕتووک بووە و پارە و ماڵەکەی هەموو داوە بە پەڕتووک. لە سەرەتای ژیانیدا حەزی کردووە ببێت بە شاعیر، بۆیە شیعرێکی زۆری داناوه. جگە لەوانە ئیبن خەلەکان مێژوو نووس بووە و خاوەنی پەڕتووکی “وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان” بووە کە لە ساڵی (672) ی کۆچیدا لە نووسینی بۆتەوە، بەڵام تا ساڵی (680) ی کۆچی هەر زانیاری بۆ زیاد کردووە. ئیبن خەلەکان پەڕتووکێکی گەورەی مێژوویی بە ناوی “الکامل فی التاریخ”ی ئیبن ئەسیری مامۆستای وەرگێڕاوەتەوە.

#یاسین تەها محەمەد#
کەس نییە بەدوای زانیاری مێژوییدا بگەڕێت لە سەدە ناوەنجییەکانی ئیسلام و ناچار نەبێت بگەڕێتەوە بۆ #ئیبن خەلەکان#ی ئەربیلی (1282ز مردووە)، چونکە کۆدەنگی هەیە لەسەر ئەوەی ناوبراو خاوەن باشترین و بەپێزترین بیبلۆگرافیای ناسینی کەسایەتییەکان و ژیاننامەی ناوداران و مێژووی گشتییە لە سەردەمی خۆی و بەرهەمەکەشی لەناو لێکۆڵەراندا بە وردی و دروستی ناوبانگی ڕۆشتووە(1). ئەم بەرهەمەی ئیبن خەلەکان جگەلەوەی لە ڕووی ئەمانەتەوە وردە، بەناوبانگترینیشە لە بواری خۆی تا سەردەمی ئێستا(2). خاڵێکی تر کە هێز و سەنگی پێ بەخشیوە ئەوەیە زۆربەی ئەو بەرهەمە مێژوویيانەی لە سەردەمی ئیبن خەلەکاندا نوسراون فەوتاون و نەماونەتەوە، ئەمەش بووەتە هۆی ئەوەی بیبلۆگرافیاکەی ئیبن خەلەکان نەک بۆ ژیننامەی کەسایەتییەکان بەڵکو بۆ مێژووی گشتیش ببێتە سەرچاوە(3).
بایەخی شاکارەکەی ئیبن خەلەکان زیاتر لە پێشەکییەکەیدا دەردەکەوێت(4)، لەوێدا نوسەر دەڵێت: هەر لەدێر زەمانەوە خولیای کۆکردنەوەی هەواڵ و باس و بابەتی هەڵکەوتووان کەوتۆتە مێشکی لەگەڵ حەزی تۆمارکردنی مێژووی لەدایکبوون و مردنیان، ئەمەش بووەتە هاندەرێک بۆئەوەی ئەو کتێبانە بخوێنێتەوە کە لەم بوارەدا لەبەردەستیدابوون، نەک هەرئەوە بەڵکو لە زاری مێژوونووسان خۆیانەوە کۆمەڵێک زانیاریی کۆکردۆتەوە کە لە سەرچاوەکانیتردا نین و تایبەتن بە شاکارەکەی ئیبن خەلەکان(5).
$ئیبن خەلەکان کێیە؟$
ناوی تەواوی عەباس ئەحمەد خەلەکانە و نازناوی شەمسەدینە(6). لە شاری #هەولێر# لەدایکبووە و بە ڕەچەڵەک هەندێکجار دەدرێتە پاڵ بەرمەکییەکان(7)، بەڵام مێژوونووسانی وەک سەفەدی و کەتبی و کۆمەڵێکی تر لێکۆڵەر دەڵێن لە کوردانی #هەکاری#یە(8). سەرباری ئەم ناکۆکییانەش کۆدەنگی هەیە لەسەر ئەوەی نازناوی ناوبراو دەگەڕێتەوە بۆ باپیری سێیەمی کە خەلەکانە و بە قسەی ئە#سنە#ویش (1370ز مردووە) خەلەکان ناوی گوندێکی دەوروبەری هەولێر بووە(9).
ئیبن خەلەکان لە (1212 ز) لە هەولێر لە پەنا قوتابخانەی موزەفەرییە و لە ئامێزی قەڵا لەدایکبووە و لە ساڵی (1282ز)یش لەدیمەشق کۆچی دوایی کردووە(10).
باوکی ئیبن خەلەکان کە ناوی شەهابەدین محەمەدە کەسێکی شەرعزان بووە، سەردەمێک لە قوتابخانەی نیزامییەی بەغدا وەک موعید کاریکردووە، دواتر چووەتە موسڵ و چواردە ساڵ لەو شارە ماوەتەوە، پاشان هاتۆتە هەولێر و بووەتە جێگە متمانەی سوڵتان موزەفەرەدین کەوکەبەری فەرمانڕەوای شارەکە (11). پێدەچێت ئەم مەنزڵ بە مەنزڵە تایبەتمەندی خێزانی ئیبن خەلەکان بێت، چونکە ناوبراو لە باوکی زیاتر گەشتی کردووە و هەولێر و موسڵ و حەلەب و دیمەشق و قاهیرەی تەی کردووە(12)، بەڵام ئەوە لەو ڕاستییە کەم ناکاتەوە کە پێگەشتن و پەروەردەبوونی لە هەولێر بووە، باوکیشی ڕۆڵی گەورەی دیوە لە گەیاندنی بە پایە و بە دەستخستنی مۆڵەتە زانستییەکانی ئەو سەردەمە(13). وادەریش دەکەوێت پەیوەندی باشی باوکی لەگەڵ سوڵتان موزەفەرەدینی سوڵتانی هەولێر یەکێکی تر بووبێت لە هۆکارەکانی دەرکەوتن و هەڵکەوتنی، چونکە لە باسی ژیاننامەی ناوبراودا ئیبن خەلەکان دەڵێت: خۆی ماف و چاکەی بەسەرمانەوە هەیە و باو باپیرانیشی چاکە و مافیان بەسەر باوباپیرانمانەوە هەیە(14).
$ژیانی زانستی و وەزیفی ئیبن خەلەکان:$
بەرلەوەی بارگە بگوازێتەوە بۆ موسڵ و حەلەب، ئیبن خەلەکان لە هەولێر لەسەر دەستی باوکی شەرعزانی خوێندووە، لەسەر دەستی ئین شەدادی مێژوونوسی تایبەتی سەلاحەدینیش ئاشنای ڕێزمانی عەرەبی بووە. جگە لەم دوانەش بەرلەوەی گەشتی دیمەشق بکات شێخ شەرەفەدین ئەحمەد بن موسی بن مەنعەی هەولێری (1203ز مردووە) و کۆمەڵێکی تر زانا وانەیان بە ئیبن خەلەکان وتووە(15)، دواتر لە قاهیرەی پایتەختی میسر بۆ ماوەی حەوت ساڵ بەکاری وانەبێژی سەرقاڵ بووە(16). پێش گەيشتنیشی بە تەمەنی (29) ساڵان کراوەتە گەورەی دادوەرەکانی دیمەشق (17)، لە دوو ساڵی کۆتایی ژیانیشدا ئیبن خەلەکان خۆی یەکلایی کردەوە بۆ وانەبێژی و وازی لە کاری دادوەری هێناوە(18). لە (2 تشرینی دووەمی 1282ز) کۆچی دوایی کرد و لە چیای قاسیونی دیمەشق لە گۆڕستانی غەریبان ئەسپەردە کراوە و تا کۆچی دواییشی کرد لەسەر ئاینزای شافیعی سوننە بووە(19). زۆرکەس شایەتی چاکەیان بۆ ئیبن خەلەکان داوە چ وەک بەهرەمەندێک و چ وەک کەسێکی ئایندار و نوسەر و ورد لە تۆمارکردنی مێژوو(20). سەرباری ئەو هەموو بوارەشی کە ئیشی تیاکردووە تەنها کتێبی وفيات الأعيان وأنباء أبناء الزمان لەوەوە بەجێماوە.
$چاپ و وەرگیڕانەکانی وفيات الأعيان:$
ئیبن خەلەکان لە قاهیرە و لە تەمەنی (46) ساڵیدا دەستی بە نوسینی شاکارەکەی کردووە، بەڵام بەهۆی دەستبەکاربوونی لە دادگای دیمەشق وەک گەورەی دادوەرانی شارەکە ناچاربووە داببڕێت لە نووسین و دواتر گەڕاوەتەوە سەری و دروست لە ساڵی 1273ز وفيات الأعيانی تەواو کردووە، وێنەیەکی ئەم بەرهەمەش بە دەستنووس تائێستا لە مۆزەخانەی بەریتانی پارێزراوە(21)، بە قسەی ڕۆژهەڵاتناس (فرانس ڕوزنثال)یش یەکێک لە دەستنووسەکانی ئەم کتێبە بە خەتی ئیبن خەلەکان خۆیەتی و لە دووتوێی پێنج بەرگدا نوسراوەتەوە و ڕوزنثال خۆی ئەم نوسخەی دیوە(22).
شاکارەکەی ئیبن خەلەکان وفيات الأعيان بە چەند زمانێک و چەند چاپێک بڵاوکراوەتەوە. لە ئەڵمانیا ڕۆژهەڵاتناس فستنفلد (فردیناند) دەوروبەری ساڵی 1835ز چاپێکی بڵاوکردۆتەوە، بەهەمانشێوەی ئەویش ڕۆژهەڵاتی فەرەنسی (دە سیلین) چاپێکی بڵاوکردۆتەوە و ساغیکردۆتەوە، جگە لەوانەش چاپێکی میسری هەیە لە چاپخانەکانی بۆلاق لە ساڵی 1299ز، لە تارانیش ساڵی 1867ز چاپکراوە، هەر لەم ساڵەشدا لە ئەستەمبوڵ وەرگیڕدراوەتە سەر زمانی تورکی، لەلای خۆشییەوە ڕۆژهەڵاتناس (دە سیلین) لە دووتوێی چوار بەرگدا وەریگیڕاوەتە سەر فارسی و لە شارەکانی پاریس و لەندەن بڵاویکردۆتەوە(1871 ز) (23).
$میتۆدی ئیبن خەلەکان لەنووسینی وفيات الأعيان:$
ئیبن خەلەکان سەرەتا بەنياز بووە وفيات الأعيان لەسەر ساڵی مردنی کەسانی ناودار بنوسێتەوە، بەڵام دواتر بۆی دەرکەوتووە ئەمە ئەستەمە و قورسە، ناچار بەپێی پیت ژیاننامەی ناودارانی ڕێکخستووە بەجۆرێک هەرکەس یەکەم پیتی ناوەکەی هەمزە بێت پێشیی خستووە دواتر ئەوەی دووەم پیتی ناوەکەی ئەم پیتەیە یان نزیکە لێوەی، ئەمەش لەپێناو ئاسانکاری بۆ خوێنەر، بەڵام وەک خۆی دەڵێت لایەنێکی خراپیشی هەبووە ئەویش تێکدانی ڕیزبەندی زەمەنی ژیانی کەسانی ناودارە(24).
ئیبن خەلەکان ژیاننامەی هاوەڵانی پێغەمبەر(د.خ) یان شوێنکەوتەکانیان (تابعین) یان خەلیفەکانی تۆمار نەکردووە تەنها کۆمەڵێکی کەم نەبێت کە خەڵک پێویستی زۆری پێیانە. هەروەها ژیاننامەکانی شاکارەکەی پەیوەست نییە بە توێژێکی دیاریکراو، بەڵکو هەمەجۆر و هەمەچەشنە و لە نوسینەوەی ژیاننامەکاندا کورت بڕی کردووە و تاپێی کرابێت هەوڵیداوە ساڵی لەدایکبوون و مردنيان ساغ بکاتەوە لەگەڵ ڕەچەڵەک و نەسەبیان، جگەلەوەش بەکورتی باسی لایەنە باشەکانی ناودارانی کردووە لەگەڵ هەرشتێکی تایبەت کە هەیانە وەک شیعر یان نامە یان هەڵوێستێکی دیار.
لە پێشەکی وفيات الأعياندا ئیبن خەلەکان ڕونیکردۆتەوە کە نایەوێت ژیاننامەی خەلیفەکان تۆمار بکات، ئەوانە نەبێت کە ساڵی وەفاتیان دەزانرێت. خۆ بواردنیشی لە نوسینەوەی ژیاننامەیان لەبەرئەوە نەبووە کە شتی دەست نەکەوتووە، بەڵکو بەهۆی میتۆدی نوسینەوەی کتێبەکەی بووە و نەیویستوە چاو لە بەرهەمەکانی تر بکات و دووبارەیان بکاتەوە(25).
کۆمەڵێک زانیاری بێ وێنە و بێ پێشینە هەن لە وفيات الأعياندا دەربارەی دوا ڕۆژەکانی حوکمڕانی فاتمییەکانی میسر، لەگەڵ سەردەمی حوکمڕانی سەلاحەدینی ئەیوبی و ژیاننامەی ئەم ناودارە و ئەسەدەدین شێرکۆی مامی(26).
خاڵی بەهێزی وفيات الأعيان لەوەدایە بە بەراورد بە کتێبە هاوشێوەکانی کە نوسەرەکەی گرنگی زۆریداوە بە سەلماندنی ساڵی لەدایکبوون و وەفاتی ناوداران بەجۆرێک ئەگەر ساڵی مردنی ناودارێکی دەست نەکەوتبێت ئەوا ژیاننامەکەی هەڵگرتووە و پۆزشی بۆ خوێنەر هێناوەتەوە و زۆرجار دەڵێت ژیاننامەی فڵان کەسم نەنووسی لەبەرئەوەی ساڵی وەفاتەکەیم نەدەزانی(27)، ئەمەش بۆ زانایانی فەرموودەناسی زۆر زۆر گرنگە تا لە ڕێی ساڵەکانی وەفاتی ناودارانەوە سەنەدی ڕاوییەکانی فەرموودە ساغ بکەنەوە و پەیوەندی ڕاوییەکان بەیەکترەوە بزانن و سەنەدی بچڕاو (منقطع) لە سەنەدی پێکەوە گرێدراو (متصل) جیا بکەنەوە، هەر بەهۆی ئەمەشەوە گەلێک کەس ئاشکرا کراون کە فەرموودەیان هەڵبەستووە و بەڵگەیان نەبووە کە لە دەمی پێش خۆیان بیستبێت. ؛
$سەرچاوە و پەراوێزەکان$
(１) جب: علم التأريخ، ترجمة لجنة الترجمة لدائرة المعارف الإسلامية (ابراهيم خورشيد وآخرون)، دار الکتاب اللبناني، بيروت، ص 100 ؛ ڕجب محمود بخيت: اعلام المؤرخين، مکتبة جزيرة الورد، القاهرة، ص 240
(2) شاکر مصطفی: التأريخ العربي والمؤرخون العرب، دار العلم للملايين، بيروت، ط 3 سنة 1987، ج1، ص430.
(3) يسري عبدالغني عبدالله: معجم المؤرخين المسلمين، حتی القرن الثاني عشر الهجري، دار الکتب العلمية، بيروت، ص78.
(4) علي ابراهيم حسن: استخدام المصادر وطرق البحث في التاريخ الاسلامي العام وفي التاريخ المصري الوسيط، مکتبة النهضة المصرية، القاهرة، ط3، 1980، ص 156.
(5) ابن خلکان: وفيات الاعيان وانباء ابناء الزمان، تحقيق احسان عباس، بيروت، ج1، ص 19_21.
(6) تغري بردي: النجوم الزاهرة في ملوک مصر والقاهرة، المؤسسة المصرية للکتاب، القاهرة، 1963، ج7، ص 353.
(7) ابن خلکان: وفيات الأعيان وأنباء أبناء الزمان، ج1، ص5 ؛ يسري عبدالغني عبدالله: معجم المؤرخين المسلمين، ص 120
(8) الصفدي: الوافي بالوفيات، تحقيق، احسان عباس، بيروت، 1969، ج7، ص 313 ؛ الکتبي، فوات الوفيات، تحقيق، إحسان عباس، دار صادر، بيروت، ج1، ص 113.
(9) الأسنوي: طبقات الشافعية، تحقيق، عبدالله احمد الجبوري، مطبعة الارشاد، بغداد، ج1، ص 495.
(10) ابن خلکان: وفيات الأعيان، ج2، ص 344 ؛ فرانز ڕوزنثال: علم التاريخ عند المسلمين، ترجمة صالح أحمد العلي، مؤسسة الرسالة، بيروت الطبعة الثانية، 1983، ص 764
(11) عبدالقادر أحمد طليمات، مظفرالدين کوکبري، المؤسسة المصرية العامة للتأليف، القاهرة، 1963، ص 15 55.
(12) ابن خلکان: وفيات الاعيان، ج7، ص 27_36 (دراسة المحقق).
(13) ابن خلکان: وفيات الاعيان، ج7، ص 23 _ 24.
(14) ابن خلکان: وفيات الاعيان، ج4، ص 115_120.
(15) فراز ڕوزنثال: عام التاريخ عند المسلمين، ص 764 ؛ شکيب ڕاشد آل فتاح: مجدالدين بن الأثير (دراسة نصية)، بحث منشور في مجلة الدراسات الموصلية، العدد 33، ڕجب 1432 ه/ حزيران 2011.
(16) ابن خلکان: وفيات الأعيان، ج1، ص 123؛ ج3، ص 195_196، ج4، ص 10 ؛ عبدالغني عبدالله: معجم المؤرخين ص 120 121.
(17) عبدالغني عبدالله: معجم المؤرخين ص 120.
(18) عبدالغني عبدالله: معجم المؤرخين، ص 120.
(19) علي أبراهيم حسن: استخدام المصادر وطرق البحث في التاريخ الاسلامي، ص 156.
(20) علم التاريخ عند المسلمين ص 764.
(21) عبدالغني عبدالله: معجم المؤرخين المسلمين، ص77.
(22) فرانز ڕوزنثال: علم التاريخ عند المسلمين ص 764 ؛ عبدالرحمن البدوي: موسوعة المستشرقين ص 399.
(23) عبدالغني عبدالله: معجم المؤرخين المسلمين ص 77.
(24) ابن خلکان: وفيات الأعيان، ج1، ص19_21.
(25) وفيات الأعيان، ج1، ص 19_21.
(26) علي ابراهيم حسن: استخدام المصادر ص 156.
(27) ڕجب محمود البخيت: أعلام المؤرخين مکتبة جزيرة الورد، مصر، ص 241.

خەندان- دانا تەیب مەنمی
کۆمپانیایەکی بیانی بواری نەوت پێشبینی دەکات هەتا ساڵی داهاتوو ڕۆژانە 10 هەزار بەرمیل نەوت لە بلۆکی نەوتی خەلەکان بەرهەمبهێنێت.
کۆمپانیای (گاس پڵەس خەلەکان)، لە بەیاننامەیەکدا نوێترین گۆڕانکاری پرۆسەکانی کارکردن لە بلۆکی نەوتی خەلەکان لە هەرێمی کوردستان ڕاگەیاند، ڕونیکردۆتەوە لە شیوەشان-1 کۆمپانیاکە بەسەرکەوتووی بیرێکی لاوەکی دیکەی بەشێوەی ئاسۆیی لەناوچەی چەرمەگا هەڵکەندووە و نەوتی تێدا دۆزراوەتەوە و ئێستا ڕۆژانە لەو بیرە نەوتە نزیکەی (500-700) بەرمیل نەوت لەرۆژێکدا بەرهەمدەهێنرێت، و ڕەنگە بیرەکە پێویستی بە پەرەپێدانی زیاتر هەبێت تا ئاستی بەرهەمهێنانی بگاتە ئاستی خەمڵاندنی پێش هەڵکەندنی بیرەکە ئەویش لەسەر بنەمای بیری ستوونی بنەڕەتی شیوەشان -1.
کێڵگەی نەوتی شیوەشان دەکەوێتە بلۆکی نەوتی خەلەکان لە هەرێمی کوردستان بە نزیکەی 75 کیلۆمەتر لە باشوری ڕۆژهەڵاتی هەولێرەوە و کۆمپانیای گاس پڵەس خەلەکان خاوەنی گرێبەستی کێڵگەکەیە.
کۆمپانیاکە کە کۆمپانیایەکی هاوبەشی نێوان کۆمپانیای نیوئەیج و ڕەینج ڕیسۆرسز و بلاک گۆڵد خەلەکانە ئاشکرایکردووە، بیری ستوونی بنەڕەتی شیوەشان -1 وەکو بژاردەیەکی ئایندەیی دەمێنێتەوە بۆ هەڵکەندنی بیری لاوەکی ئاسۆی دیکە یان ئەو بیرەی ئێستا نەوتی لێ دۆزراوەتەوە زیاتر پەرەی پێبدرێت بۆ ئەوەی توانای بەرهەمهێنانی زیاتربکرێت.
کۆمپانیاکە دەڵێت، هەڵکەندنی بیرە نەوتی شیوەشان-3 ئێستا دەستیپێکردووە و ئامانجی ئەو بیرەش بریتیە لە بەرهەمهێنان بەشێوەی ستوونی و پێشبینی دەکرێت بە بودجەیەکی خەمڵێنراوی 16 ملیۆن دۆلاری ئەمریکی لە چارەکی چوارەمی ئەمساڵدا تەواوببێت، هەروەها بڕیارە بیرە نەوتی ستوونی شیوەشان-4 لە کۆتایی ئەمساڵدا هەڵبکەنرێت.
ئێستا بیرە نەوتی شیوەشان-2 بە ئاستی نزیکەی 4000 هەزار بەرمیل لە ڕۆژێکدا نەوت بەرهەمدەهێنێت و بەرهەمی هەردوو بیرەکە لەڕێگای تانکەرەوە دەفرۆشرێت بە پاڵاوگە ناوخۆییەکان.
کۆمپانیاکە پێشبینیدەکات، ساڵی داهاتوو کۆی بەرهەمی کێڵگەکە بگاتە ئامانجی 10 هەزار بەرمیل نەوت لەرۆژێکدا کاتێ بیرە نەوتی شیوەشان-4 تەواو دەبێت
سەبارەت بە داهاتی فرۆشتنی نەوتی کێڵگەکە، کۆمپانیاکە ئاشکرایکردووە، پرۆسەی فرۆشتنی نەوت لەبەرهەمهێنانی سەرەتایی لە مانگی نیسانەوە هەتا کۆتایی مانگی حوزەیرانی 2016 لەگەڵ وەزارەتی سامانە سروشتییەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستاندا بەپێی پسوڵە و ڕێوشوێنی کارپێکراو ڕێکەوتنی لەسەرکراوە، پێشبینی دەکرێت پسوڵەکان لەماوەیەکی کەمدا یەکلایی بکرێتەوە و لەسەر بنەمایەکی ڕۆژانە بەڕێوەبچێت.
نەوتی کێڵگەکە لە جۆری نەوتی خاوی سووکە و یەکەمجار لە چارەکی کۆتایی ساڵی 2014 دا لە بیرەنەوتی شیوەشان-1 نەوت دۆزرایەوەو لە چارەکی سێیەمی ساڵی 2015 دا پلانی پەرەپێدانی کارپێکەرانی کێڵگەکە پەسەندکرا، بەپێی ئامانجی قۆناغی یەکەم دەبێت ڕۆژانە 10 هەزار بەرمیل نەوت لە کێڵگەکە بەرهەمبهێنرێت و پێشبینی دەکرێت هەتا ساڵی 2018 توانای کێڵگەکە بۆ بڕی 25 هەزار بەرمیل نەوت لەرۆژێکدا فراوان بکرێت.
کۆمپانیای (گاس پڵەس خەلەکان) ڕونیکردووەتەوە، لەڕێگای هەوڵە هاوبەشەکانی وەزارەتی سامانە سروشتییەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان و کۆمپانیای گاس پڵەس خەلەکانەوە "گرێبەستی بەرهەمهێنانی هاوبەشی خەلەکان ڕێکخراوەتەوە بەشێوەیەک بگونجێت لەگەڵ گرێبەستەکانی بەرهەمهێنانی هاوبەشی دیکە لەڕووی ڕێککەوتنی پێدانی پارەی ژێرخانی ئابووری کە بەپێی نرخەکانی ئێستای نەوت پەیوەندی نییە بە کۆمپانیاکەوە.
کۆمپانیاکە دەڵێت، پەرەپێدانی ئایندەیی بلۆکی نەوتی خەلەکان دوای قۆناغی یەکەم پشتدەبەستێت بە توانای یەدەگ، دانوستانەکان لەگەڵ وەزارەتی سامانە سروشتییەکان و هەروەها بە گوێرەی پلانی دووەمی پەرەپێدانی کێڵگەی خەلەکان.
بەپێی داتاکانی کۆمپانیای نیوئەیج، سەبارەت بە خاوەندارێتی پشکەکانی کێڵگەی نەوتی شیوەشان، کۆمپانیای نیوئەیج خاوەنی زیاتر لە %60 پشکەکانە لەڕێگای بەهای پشکەکانی کۆمپانیای گاس پڵەس خەلەکان کە خاوەنی %80 ی هەموو پشکەکانی کیڵگەکەیە، حکومەتی هەرێمی کوردستانیش خاوەنی %20 ی پشکەکانی کێڵگەکەیە.
کۆمپانیای نیوئەیج ئەفریکان گلۆباڵ ئینێرجین کۆمپانیایەکی کەرتی تایبەتی بواری نەوت و گازە و لەحەوت وڵاتدا کاردەکات کەزۆربەیان دەکەونە باشووری بیابانی ئەفریکاوە، و کۆمپانیاکە لەساڵی 2007 دا دامەزرا و بنکەی سەرەکیان لەشاری لەندەنی پایتەختی بەریتانیایە.
- 15-08-2016

#خەلەکان# یەکێکە لە شارەدێیەکانی سەربە شارۆچکەی #دوکان# لە #سلێمانی#.

قۆناغی چوارەمی هەڵمەتی نیشتمانی ڕواندنی 1 ملیۆن نەمام لەسەر بڕیار و ڕاسپاردەی #بافڵ تاڵەبانی# سەرۆکی #یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان# لەچوارچێوەی پڕۆژەی ئاشتکردنەوەی #سلێمانی# و سەوزکردنی کوردستان، گەیشتە سنووری خەلەکان .
ئەمڕۆ 4 شەممە #04-01-2023# لە سنووری هۆبەی دارستان و پاوانی خەلەکان هەڵمەتی نەمام ڕواندن لە دارستانەکانی ناوچەکە دەستیپێکرد.
هاوکار جەلال بەڕێوەبەری دارستان و پاوانی سلێمانی لە لێدوانێکدا بۆ کەناڵەکانی ڕاگەیاندن ئاماژەی بۆ ئەوە کرد لە چەند ڕۆژی ڕابردوو ئامادەکاریی و ڕێوشوێنەکانی ڕواندنی نەمام لە دارستانی خەلەکان دەستیپێکرد و دوای تەواوبوونی ڕێکارە زانستییەکان ئەمڕۆ هەنگاوی یەکەم لە هەڵمەتەکەمان ڕاگەیاند و دەستمانکرد بە ڕواندنی نەمامەکان، ئاشکراشیکرد چەندین تیم لە سنووری هۆبە و پڕۆژە دارستانیەکانی سەر بە بەڕێوەبەرایەتیمان لە شار و شارۆچکەکانی تر بەردەوامن لە کارکردن و لە ئامادەکاریدان تا هەنگاو بە هەنگاو کوردستانەکەمان سەوزتر و جوانتر بکەین کە خەم و پەرۆشی سەرۆک بافڵ جەلال تاڵەبانیش هەر لەو پێناوەدایە تا دارستانەکان بەرفراوانتر و ژینگەکەمان جوانتر بکەین و جگە لە سەوزکردن بەهەمووان هەوڵی پاراستنی ئەو دارستانانەش بدەین کە هەن. [1]

گوندێکە، کەوتووەتە شارەدێی #خەلەکان#، شارۆچکەی #دوکان#، پارێزگای #سلێمانی#[1]

گوندێکە، کەوتووەتە شارەدێی #خەلەکان#، شارۆچکەی #دوکان#، پارێزگای #سلێمانی#[1]

شوێن: #خەلەکان#
ساڵی گیرانی وێنەکە: ساڵانی شەستەکانی سەدەی بیست

دواڕۆژ، پشتیوان جەمال
پۆلیسی هاتوچۆی #سلێمانی# ئاشکرای دەکات: تەنیا لە 48 کاتژمێردا بەهۆی ڕووداوی هاتووچۆوە 18 هاوڵاتی بوونەتە قوربانی.
رائید کاروان سدیق، وتەبێژی پۆلیسی هاتوچۆی سلێمانی بەدواڕۆژی ڕاگەیاند: لەماوەی کەمتر لە 48 کاتژمێردا لەڕێگەی نێوان شارەدێی سورداش و ناحیەی خەلەکان لە سێ ڕووداوی هاتوچۆدا 9 هاوڵاتی گیانیان لەدەستداوە و 9 هاوڵاتی دیکەش برینداربوون.
ناوبراو ئاماژەی بەوەکرد: هۆکاری ڕووداوەکان تیژڕەوی و تێپەڕاندنی هەڵەیە، بەپێویستی زانی بۆ ڕێگەگرتن لەرووداوی دیکەی لەو شێوانە، ڕێگەکانی دووسایدی سلێمانی-راپەڕین و سلێمانی- #گەرمیان# تەواو بکرێن.
نیوەڕۆی ئەمڕۆ بەهۆی ڕووداوێکی هاتووچۆوە لەنزیک ناحیەی خەلەکان، چوار هاوڵاتی سووتان و تەرمەکانیان ڕەوانەی پزیشکی دادی سلێمانی کرا.[1]
#28-09-2018#

کۆمپانیای گاس پڵاس #خەلەکان# بەنیازە هەڵکۆڵینی بیری چوارەمیش لە بلۆکی نەوتی خەلەکان دەستپێبکات
کۆمپانیای (گاس پڵاس خەلەکان) کە کۆمپانیای سەرکارە لە کێڵگەی نەوتی خەلەکان ئامانجیەتی لە داهاتوودا، ئاستی بەرهەمهێنانی نەوت بۆ 10 هەزار بەرمیل نەوت بەرزبکاتەوە.
ئه و کۆمپانیایە ڕایگەیاند پڕۆسەی هەڵکەندنی بیری نەوت بەردەوامی هەیە و ئێستا ئاستی بەرهەمهێنانی نەوت لەو کێڵگە نەوتییە ڕۆژانە 4 هەزار بەرمیل نەوتە و ئەو کۆمپانیایە ئامانجیەتی لە داهاتوودا ئاستی بەرهەمهێنانی نەوت بۆ 10 هەزار بەرمیل نەوت بەرزبکاتەوە.
ئەو کۆمپانیایە ڕایدەگەیێنێت، بیری شیوەشان بەردەوامە لە بەرهەمهێنانی ڕۆژانە 4 هەزار بەرمیل نەوت و چاوەڕوان دەکەن، ئاستی بەرهەمهێنانی نەوتی ئەو بیرە بۆ ڕۆژانە 10 هەزار بەرمیل بەرزبکەنەوە، نەوتی ئەو بیرەش بە تانکەر دەگوازرێتەوە بۆ بازاڕی ناوخۆ و دەدرێتە پاڵاوگە نەوتییەکان.
هەروەها کارەکانی ئامادەکردنی بیری شیوەشان 2 لەو بلۆکە تەواوبووە و ئێستا ڕۆژانە 500 تا 700 بەرمیل نەوت بەرهەمدەهێنێت.
گاس پڵاس خەلەکان ڕایگەیاندووە کارەکانی هەڵکۆڵینی بیرەی ژمارەی 3 ی شیوەشان دەستیپێکردووە و چاوڕوان دەکرێت تا کۆتایی ئەمساڵ بیری نەوتی شیوەشان 3 تەواو بێت، بۆ ئەو مەبەستەش 16 ملیۆن دۆلاری بۆ تەرخان کراوە.
کۆمپانیای گاس پڵاس خەلەکان هەروەها بەنیازە هەڵکۆڵینی بیری ژمارە چواریش لە بلۆکی نەوتی خەلەکان دەستپێبکات.
کۆمپانیای (گاس پڵاس خەلەکان) خاوەندارییەتییەکەی دەگەڕێتەوە بۆ کۆمپانیای (رەینج ئێنێرژی) کەنەدی،(تاوفیک چاهین) بەڕێوەبەری جێبەجێکاری کۆمپانیای ڕەینج ئێنێرجی ڕایگەیاند، پێشەکەوتنەکانی کۆمپانیاکە لە کێڵگەی شیوەشان و بلۆکی خەلەکان بەردەوام دەبێت و خۆشحاڵن کە گاس پڵاس خەلەکان بەردەوامە لە بەرزکردنەوەی ئاستی بەرهەمهێنانی نەوت لەو کێڵگەیەدا.[1]