ئا: ئاسۆ سەراوی
لەئێستادا کار لە67 شوێنی گەشتیاریی دەکرێت
سەرۆکی دەستەی گەشت و گوزاری هەرێمی کوردستان، مەولەوی جەبار لەدیدارێکی ئاوێنەدا ئەوە دەخاتەڕو کە گرنگترین هەنگاو لەبواری گەشتوگوزاردا لەساڵی 2013 نا پێتیان تەواوکردنی ماستەرپلانی گەشتیاریی هەرێمی کوردستان بوو، کە بەپێی ئه و ماستەرپلانە
420 شوێنی گەشتیاریی لەهەرێمدا هەیە و له و ژمارەیەش وەک ئه و بەرپرسە باسی دەکات 67شوێنیان کاری نەخشەسازییان بۆ کراوە، لەئێستادا کاریان تێدا دەکرێت. ماستەرپلانەکەش تا ساڵی 2025. ناوبراو ئەوەش دەخاتەرو کە لەئێستادا بایی نزیکەی 100ملیار دینار پرۆژەی گەشتیاری و شوێنەوارییان هەیە.
پێدانی قەرزی گەشتیاریی
پێدانی قەرزی گەشتیاریی بەوەبەرهێنەرانی کەرتی تایبەت، بۆ دروستکردنی پرۆژەی گەشتیاریی گەورە لەناوچە دوورە دەستەکاندا، بەوتەی مەولەوی جەبار یەکێکی تر بووە له و کارانەی لەساڵی 2013دا ئەنجامیانداوە، تاکو ئێستاش کاری پێدانی قەرزی گەشتیاریی 95پرۆژە تەواو بووە، وەک ئه و دەڵێت "ئەوەندەی ئاگاداربم زۆرێک له و پرۆژانە قەرزەکەیان پێدراوە، هەندێکیان مامەڵەکانیان تەواو نەبووە بۆیە وەریاننەگرتووە، هەوڵمانداوە ئه و پرۆژانە بەشێوەیەکی دادپەروەرانە لەسەرجەم ناوچە جیاوازەکان بگرێتەوە و خۆشمان جۆری پرۆژەکەمان هەڵبژاردوە".
ئه و پرۆژە گەشتیارییانەی لە2013دا کراوە
لەبارەی گرنگترین ئه و پرۆژە گەشتیارییانەش کە لەساڵی ڕابردوودا کراون، ئه و هێمای بەوەدا کە کردنەوه و دانانی بەردی بناغەی چەند ئوتێلی پێنج ئەستێرەیی لەشاری سلێمانیدا و هاوکات کردنەوەی پرۆژەی چاڤی گەشتیاریی لەهەمان شاردا لەلایە کەرتی تایبەتەوە یەکێک بوون له و پرۆژە گەشتیارییە گرنگانەی کە له و ساڵەدا کراونەتەوە، بەدەر لەوە لەشاری هەولێریش چەندین پرۆژەی گەشتیاریی کراونەتەوە هاوکات "هەر لەسنوری پارێزگای هەولێر پرۆژەی تەلەفریکیش لەسەر چیای کۆڕەک لەلایەن کەرتی تایبەتەوە کراوەتەوە، کە پرۆژەیەکی گەشتیاریی گرنگ بوو له و ساڵەدا" ئه و وتی کە لەشاری دهۆکیش چەندین پرۆژەی تری گەشتیارییان هەبووە، هەروەها لەگەرمیانیش بەردی بناغەی چەند پرۆژەیەکی گەشتیارییان داناوە "لەگەرمیان چەندین شوێنی مێژووی گرنگە هەیە کە دەکرێت لەرووی گەشتیارییەوە سودی زۆریان لێوەربگرێت". ئەوە بەرپرسی گەشت و گوزاریی هەرێم، ڕەتیکردەوە کە ئەوان جیاوازییان لەنێوان شارەکاندا کردبێت لەرووی گرنگی پێدان و دروستکردنی پرۆژەی گەشتیاریی، بەڵام وتیشی "کە وەبەرهێنێک شارێکی دیاریکراو هەڵدەبژێرێ بۆ ئەنجامدانی پرۆژەیەکی گەشتیاریی، ئەوە لەدەسەڵاتی ئێمەدا نییە، ناتوانین ناچاری بکەین کە لەشارێکی دیاریکراو پرۆژەیەکی گەشتیاریی بکات". سەرۆکی دەستەی گەشتوگوزار باسی لەوەشکرد کە ئەوان بۆ پێشخستنی لایەنی ئابوری کوردستان بەپلەی یەکەم گرنگیی بەکەرتی گەشتیاریی دەدن، چونکە "ئێستا پێناسەی گەشتیاریی هێندەی لەلایەنی ئابوریدا خۆی دەبینێتەوە هێندە لایەنی تەرفیهی نییە".
ئامارەکان دڵخۆشکەرن
بەپێی ئامارەکانی دەستەی گەشتوگوزاری هەرێم لەساڵی 2012دا نزیکەی 2ملیۆن و 200 هەزار گەشتیار ڕوویان لەهەرێمی کوردستان کردوە، لەبارەی ئاماری ساڵی 2013 ئه و بەرپرسە ئاماژەی بەوەدا کە تائێستا ئاماری ئه و ساڵەیان ئاشکرا نەکردوە، بەڵام وتیشی "ئامارەکان لەبەردەست و دڵخۆشکەرن، هاتنی گەشتیار لەوەی ساڵی پێشوو زۆر زیاترە، بەڵام ئەوەی لای ئێمە زۆر گرنگە ئەوەیە، ئه و گەشتیارەی کە دێت چەند لەهەرێمدا دەمێنێتەوە؟، چەند پارە خەرج دەکات؟ ئایا ئامادەیە جارێکی تر بگەڕێتەوە؟ ئەوانە لەئامارەکان گرنگترن لەلای ئێمە". ئه و ڕەتیشیکردەوە کە نائارامیەکانی ئەم دواییەی سلێمانی و تەقینەوەکەی شاری هەولێر کاریگەری لەسەر کەمبونەوەی گەشتیار هەبوبێت "ئامارەکان ئەوە دەردەخەن کە کاریگەری نەبووە".
بەرنامەیان بۆ ساڵی 2014
لەوەرزی زستاندا گەشتیار کەمتر ڕوو لەهەرێمی کوردستان دەکات، مەولەوی جەبار ئەوە بەحاڵەتێکی ئاسایی دەبینێت و دەڵێت "لەهاویندا گەشتیار وەکو زۆربەی وڵاتان لەهەرێمدا زیاترە، چونکە پشووی زۆربەی وڵاتان دەکەوێتەوە ئه و وەرزەوە، جگە لەوە ئێمە هەوڵەکانیشمان بەردەوامە بۆ زۆرکردنی گەشتیاری زستانە، ئەوەتا لەمانگی دووی ئەمساڵدا چالاکیە بەفرییەکان لەسەر چیاکانی کوردستان دەستپێدەکات"
لەبارەی بەرنامەشیان بۆ ساڵی 2014 سەرۆکی دەستەی گەشتوگوزاری هەرێم، ئەوەی خستەڕوو کە کار بۆ بەبازاڕکردنی شارەکانی هەرێم دەکەن "ئێمە لەکوردستان بنەمای باشمان هەیە بۆ ڕاکێشانی گەشتیار، بەڵام بەداخەوە لەناساندنی ڕووی گەشتیاربی هەرێم زۆر لاوازین، نەمانتوانیوە وەکو پێویست سەرنجی گەشتیارانی بیانی ڕابکێشین، ئەمساڵ لەوبارەیەوە هەوڵدەدەین سود لەناوی هەولێر وەربگرین کە بۆتە پایتەختی گەشتیاریی وڵاتانی عارەبی".
- 10-01-2014

خەندان- رەڤەند گوهەرزی
دکونگرەکێ روژنامەڤانی دارێڤەبەریا گشتی یا گەشتوگوزارێ ل پارێزگەها دهوکێ ئامارا هاتنا گەشتیاران بو جهێن گەشتیاری ل سنورێ پارێزگەها دهوکێ راگەهاندن کو لسەر دوو ئامارێن ژێک جودا هاتینە تومارکرن ، دچوار هەلکەڤتێن سالا 2013ێ دا 314هزارو 574گەشتیارا سەرەدانا جهێن گەشتیاری کریە و بەرامبەر سالا 2012ێ 41% زێدەبویە ، ئەو گەشتیارێن ل ئوتێل و موتێلان نڤستین 444هزارو 414 گەشتیاربوون ئەڤ رێژەیەژی زێدەبویە و گەهشتیە 45%.
عوبەیدولا دادو رێڤەبەرێ گشتی یێ گەشتوگوزارێ ل پارێزگەها دهوکێ گوت: چ کێشە بو چ گەشتیاران دروست نەبوینە ئەڤ یەکە ژی ژبو بەلاڤکرنا نەخشێ شینوار و گەشت و گوزاریێ ل پارێزگەها دهوکێ دگەل رێبەرێ زانیاریێن گەشتوگوزاری بسەر گەشتیاران دا دزڤریت.
رێڤەبەرێ گشتی یێ گەشتوگوزارێ ل پارێزگەها دهوکێ دیارکر: 53 جهێن گەشتیاری هاتینە سزادان ژبەر خەمساریا وان دکاری دا، لێ دبەرامبەر دا رێزگرتن بو 10 جهان ژی هەبوویە، ل سنورێ پارێزگەها دهوکێ 115ئوتێل و موتێل و 43خارنگەهـ هەنە.
عوبەیدولا دادو گوت ژی: دسالا 2013ێ دا کوژمێ 10ملیار دینار ل سەر بودجا گەشەپێدانا هەرێما بو 19 پروژێن گەشتیاری یێن رێڤەبەریا گەشتوگوزارا دهوک هاتبونە تەرخانکرن . ئەوژی ئاڤاکرنا گوندێن گەشتیاری و دروستکرنا پارکاو نویژەنکرنا جهێن ئاینی و خزمەتێن گشتی.
رێڤەبەرێ گشتی یێ گەشتوگوزارێ ل پارێزگەها دهوکێئاماژە دا وێ یەکێ ژی: "7 ملیار دینار ژی هاتبونەتەرخانکرن بو قەرزێن گەشتیاری و مامەلێن 36 وەلاتیان هاتبونە برێڤەبرن و 17خولێن مەشق و راهێنانێ هاتبونە سازکرن بو کارمەندێن گەشتیاری".
- 13-01-2014

ئاماری گەشت و گوزار لە کوردستان لە تا 30-09-2014

بەپێی ئامارەکانی بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی گەشتوگوزار لەو پارێزگایەی هەرێمی کوردستان، ئەمساڵ نزیکەی 700 هەزار گەشتیار چوونەتە پارێزگاکە، هەر گەشتیارێکیش نزیکەی 300 دۆلاری خەرجکردووە، زۆربەی گەشتیارەکانیش لە بەغدا و موسڵەوە بوون.
گەشتیارێک کە خەڵکی بەغدایە باسی لەوە کرد، چوونەتە پارێزگای #دهۆک#، بەتایبەتی شارۆچکەی #ئاکرێ#، چونکە کەشوهەوایەکی خۆش و گونجاوی هەیە.
لایەنە گەشتیارییەکان لیژنەی تایبەتیان دروستکردووە بۆ پێدانی ڕێنمایی خۆپارێزی لە ڤایرۆسی کۆرۆنا.
پلانی دەستەی گشتیی گەشتوگوزار لە هەرێمی کوردستان بۆ ئەمساڵ ئەوەبوو کە چوار ملیۆن گەشتیار بێنە هەرێمی کوردستان، بەڵام بەهۆی ڕێکارەکانی خۆپاراستن لە ڤایرۆسی کۆرۆنا پلانەکە سەرینەگرت.[1]

لەگەڵ کرانەوەی ڕێگەی نێوان پارێزگاکانی باشووری کوردستان و عێراق، جارێکی دیکە ناوچە گەشتیارییەکان قەرەباڵخییان تێکەوتووەتەوە.
شوێنە گەشتیارییەکانی پارێزگای #هەولێر# پڕبوونەتەوە لە گەشتیار. ساڵی ڕابردوو تەنها سرووشتە خۆڕسکەکە ناوچەی #چۆمان# گەشتیاری ڕادەکێشا، ئێستا کەرتی تایبەتیش بووەتە هۆکاری زۆربوونی ژمارەی گەشتیاران.
هێمن مستەفا، گەشتیارێک کە لە #ڕانیە#وە سەردانی چۆمانی کردووە ڕاگەیاند؛ ساڵانی ڕابردوو لەو شوێنە تەنها کەپر هەبووە و ئەگەر منداڵت لەگەڵ بووایە سەرمایان دەبوو، ئێستا ڤێلای باش لە ناوچەیەکی جوان دروستکراون و شوێنی حەوانەوەی باش دەستدەکەوێت.
بەپێچەوانەی هەولێر ناوچە گەشتیارییەکانی #دهۆک# چۆڵن، چونکە ڕێگەی هاتنی گاشتیاران بە شێوەی گرووپ تاوەکو ئێستا قەدەخەیە و ڕێگەی پارێزگاکەش بەڕووی گەشتیارانی خوار و ناوەڕاستی عێراقدا نەکراوەتەوە.
چرا ئیبراهیم، خاوەن ناوچەی گەشتیاری لە دهۆک بە ڕووداوی ڕاگەیاند بەڕاستی ناهەقییە تەنها لە دهۆک ڕێگە لە بەردەم گەشتیاران سەخت بێت و ئەوە حاڵی بێکاریمان بێت و لە زەرەرکردن بەردوام بین. داواکارین لە پارێزگای دهۆکیش ڕەوشەکە ئاسایی ببێتەوە.
بەڵام لە پارێزگای #هەڵەبجە# ڕەوشەکە جیاوازە و زیاتر له دوو هەفتەیە بەردەوام گرووپی گەشتیاریی دەچنە سەرچاوەی ئاوی زەڵم، ئاوێک کە سەرچاوەی سەرەکییە بۆ ڕاکێشانی گەشتیاران لە خواروو و ناوەڕاستی عێراق بۆ پارێزگاکە.
لە هەرێمی کوردستان، 3 هەزار و 118 ناوچەی گەشتیاریی تۆمارکراو هەن. ساڵی ڕابردوو ڕیکۆردی 3 ملیۆن و 700 هەزار گەشتیار تۆمارکرا. نزیکەی سی هەزار کەس لە هەرێمی کوردستان کار لەو کەرتەدا دەکەن و کۆرۆنا ئەمساڵ زیانی 150 ملیۆن دۆلاری بەم کەرتە ئابووریە گەیاندووە.[1]

نووسەر: دڵزار حەسەن

دواڕۆژ، ئاکۆ حەمەد ڕابی
بەڕێوەبەری گەشتوگوزاری #سۆران# ڕایدەگەیەنێت: لەم وەرزەدا 80 کۆمپانیای ناوخۆی و عێراق-ی گەشتیاری زستانە دەهێننە سۆران، لەبەرئەوە چاوەڕێدەکەین گەشتیاری زستانە لەم سنورە ببوژێتەوە.
بارزان محەمەد، بەڕێوەبەری گەشتوگوزاری سۆران بە دواڕۆژی ڕاگەیاند :گرێبەستێکمان لەگەڵ 80 کۆمپانیای گەشتیاری لەناو هەرێم و عێراق کردووە بە مەبەستی هێنانی گەشتیاری زستانە لە باشور و ناوەڕاستی عێراق و شارەکانی دیکەی هەرێمی کوردستان بۆ شوێنە گەشتیاریەکان لە وەرزی زستاندا له و سنورە.
وتیشی :ئه و کۆمپانیا گەشتیاریانە بە شێوەی تاک و گروپ گەشتیار دەهێننە دەڤەری سۆران.
بەڕێوەبەری گەشتوگوزاری سۆران باسی لەوەشکرد :دەڤەری سۆران خاوەنی چەندین شوێنی گەشتیاری کەرتی گشتی و کەرتی تایبەتی گەشتیاری زستانەیە کە گەشتیار دەتوانێت سەردانی بکات، بەتایبەت لەکاتی بارینی بەفردا.
جەختی لەوەشکردەوە :چاوەڕێدەکەین بۆ ئەمساڵ کەرتی گەشتیاری زستانە زیاتر ببوژێتەوە و ئێمەش هەموو هەوڵێکی خۆمان دەدەین بۆ ئەوەی کەلتوری گەشتیاری زستانە پەرە پێدەدەین.[1]
#01-12-2018#

بەڕێوەبەری دارستان و پاوانی #هەولێر# ڕاگەیاند، پێنج کەس بە تۆمەتی سووتاندنی دارستانی دڵۆپە لە #کەسنەزان# دەستگیرکراون.
عەبدولغەفوور تاهیر، بەڕێوەبەری دارستان و پاوانی هەولێر بە تۆڕی میدیایی ڕووداوی ڕاگەیاند، پێنج کەس بە تۆمەتی سووتاندنی (بێ مەبەست)ی دارستانی دڵۆپە لە کەسنەزان دەستگیرکراون کە هەر پێنجیان گەشتیارن و لەکاتی ماسی برژاندندا ئاگر دزەی کردووە و ئەو زیانەی بە دارستانەکە گەیاندووە.
رۆژی #05-06-2020# ئاگر لە دارستانی دەستکردی دڵۆپە بەربوو، بەوهۆیەوە بە هەزاران داری دارستانەکە سووتان.
ئاسۆ شکاک، سەرۆکی ڕێکخراوی ئاڤیار بۆ هۆشیاریی ژینگە بە ڕووداوی ڕاگەیاند، بەهۆی ئاگرکەوتنەوەکە سێ هەزار دار لە 400 دۆنم زەویدا سووتاون، کە هەزار داریان بە یەکجاری وشکبوون و دوو هەزارەکەی دیکە ئەگەر ڕۆژانە ئاو بدرێن، ئینجا ئەگەری ژیانەوەیان هەیە.
بەگوێرەی زانیارییەکانی ڕووداو، ئەو کەسانەی بە تۆمەتی سووتاندنی دارستانەکە دەستگیرکراون، عەرەبن و لە شاری هەولێر دادەنیشن بۆ گەشتکردن چوونەتە دارستانەکە.
بەگوتەی بەڕێوەبەری دارستان و پاوانی هەولێر، سزای سووتاندن و بڕینەوەی داری دارستانی دەستکرد بەگوێرەی تەمەن، جۆر و شوێنی دارەکە دەگۆڕێت و دەڵێت: لە 48 هەزار دینارەوە تاوەکو شەش ملیۆن دینار سزاکەیەتی و هەرکەسێک تاوانی سووتاندنی داری بەسەردا ساخ ببێتەوە، سزا ماددییەکەی لەنێوان دوو بۆ شەش ملیۆن دینارە، ماوەی بەندکردنەکەشی لەنێوان دوو بۆ سێ ساڵ دەبێت.
سەبارەت بە سزاکانیش بۆ سووتاندن و بڕینی داری دارستانە سروشتییەکانیش، بەڕێوەبەری دارستان و پاوانی هەولێر، گوتی: سزاکەی لە 48 هەزار دینارەوە بۆ 75 هەزار دینارە، لەبری هەر دارێکیش دەبێت پێنج دار بچێنێت، ئەگەر لە 400 داریش زیاتربوو دەبێت دارستانێک دروستبکات و ماوەی دوو ساڵیش خزمەتی بکات.
دارستانی کەسنەزان ساڵی 1998 لەسەر ڕووبەری 840 دۆنم زەوی لەلایەن حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە دروستکراوە و زیاتر لە 60 هەزار داری تێدایە کە زۆربەیان سنەوبەرن، هەروەها لە ساڵی ڕابردوو نزیکەی تۆنێک بەڕووی تێدا چێنرا کە ئەویش بەهۆی ئاگرکەوتنەکەوە زۆربەی لەنێوچوون.[1]
#08-06-2020#

دوارۆژ، ڕێبین حەسەن
بەبەراورد بەجەژنی نەورۆزی پارساڵ، ئەمساڵ هاتنی گەشتیارانی ئێرانی لەمەرزی نێودەوڵەتی باشماخەوە بۆ هەرێمی کوردستان زیادیکردووە، هاوکات بەشێوەیەکی گشتیش هاتنی گەشتیارانیش بۆ سنووری پارێزگای سلێمانی، ئەم نەورۆزە لەرێگەی فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی سلێمانی و بازگەکانەوە زیاترە لەنەورۆزی پارساڵ.
بەپێی ئامارێکی بنکەی نیشینگەی مەرزی نێودەوڵەتی باشماخ، کە وێنەیەکی تایبەت دراوەتە دوارۆژ، هاتووە لەماوەی 3/15 - 2017/3/23 لەرێگەی مەرزی باشماخەوە 10 هەزار و 789 گەشتیار لەوڵاتی ئێرانەوە هاتوونەتە خاکی هەرێمی کوردستان، لەکاتێکدا لەرێکەوتی 3/15 - 3/23 پارساڵ لەمەرزی باشماخەوە نۆ هەزار و 931 گەشتیار هاتوونەتە خاکی هەرێمەوە، واتە بەپێی ئەو ئامارانە بێت جیاوازی هاتنی گەشتیارانی ئێرانی نەورۆزی پارساڵ و ئەمساڵ بریتییە لە 858 گەشتیار.
لای خۆشیەوە ئارام شوانی، بەڕێوەبەری ڕاگەیاندنی گەشتوگوزاری سلێمانی، بۆ دوارۆژ، وتی لەماوەی نێوان 3/15 - 2017/3/22 هاتنی گەشتیاران لەرێگەی فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی سلێمانی بریتییە لە 7624 و لەرێی بازگەی کەڵەوانان 944 و بازگەی عەربەت 13 هەزار و 512 و بازگەی تاسڵوجە 10 هەزار و 831 گەشتیار و بەوەی مەرزی نێودەوڵەتی باشماخەوە کۆی گشتی هاتنی گەشتیاران بریتیە لە 43 هەزارو 700 کەس.
ناوبراو وتیشی بەڵام ژمارەی گشتی گەشتیاران لەرێکەوتی 3/15 - 2016/3/23 بریتی بووە لەنزیکەی 35 هەزار گەشتیار.
مەرزی باشماخ دەکەوێتە سنووری قەزای پێنجوێنی سەر بەپارێزگای سلێمانی و نزیکەی شەش کم لەپێنجوێنەوە دوورە، مەرزەکە وێڕای ئەوەی ڕۆژانە سەرچاوەیەکی گرنگی ئاڵوگۆڕی بازرگانییە لەنێوان هەرێمی کوردستان و کۆماری ئیسلامی ئێران، هاوکات گەشتیارانیش لەو خاڵەوە سەردانی شارەکانی (مەریوان و سنە و سەقز) و چەند ناوچەیەکی تری وڵاتی ئێران دەکەن.
24-03-2017

دواڕۆژ، ڕێبین حسن
لە ماوەی پێنج ڕۆژدا تا 20ی ئازار لە دەروازەی نێودەوڵەتی باشماخ زیاتر لە 8 هەزار گەشتیاری ئێرانی هاتوونە کوردستان و ماوەی 15 ڕۆژ دەمێننەوە و هەر گەشتیارێکیش بڕی 25 هەزار دیناری وەک ڕەسمی هاتنەژوورەوە لێوەگیراوە.
بەگوێرەی ئامارێکی بنکەی نشینگەی مەرزی نێدەوڵەتی باشماخ کە تایبەت بەدواڕۆژ دراوە، لە ماوەی نێوان 15ی ئازار تا 20 ئازار 8420 گەشتیار هاتوونەتە کوردستان و هەر گەشتیارێکیش ماوەی 15 ڕۆژ لە کوردستان دەمێننەوە.
لە ئامارەکەدا هاتوە هەر گەشتیارێک بڕی 25 هەزار دیناری وەک ڕەسمی هاتنە ژوورەوە لێوەرگیراوە، ئەوەش واتە زیاتر لە 210 ملیۆن دینار لێوەرگیراوە.
20-03-2017