ناوی ڕێکخراوەیی: چاوڕەش ماکۆ
ناو و پاشناو: حەمید بورکانلۆ مادلۆ
ناوی دایک: زوبەیدە
ناوی باوک: محەمەد
شوێنی لە دایکبوون: ماکۆ
ساڵی پەیوەندی: 2011
شوێن و ڕێکەوتی شەهیدبوون: گوندی خزێلیا-هۆل -کۆبانی #15-03-2015#

شاری #ماکۆ# و قەڵا مێژووییەکەی
شادی

ماکۆ یەکێک لە شارەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستانە و یەکێک لە ناوچە گەشتیارییەکانی پارێزگای #ورمێ#یە کە لە هەمان کاتدا خاوەن شوێنەواری مێژووییە. ڕووی شاری ماکۆ لە چیای ئاگری یان ئاراراتە و سێ وڵاتی تورکیا، ئەرمەنستان و ئێران دەگەیەنێتە یەک. ئەوەش بووەتە هۆی ئەوەی زۆر کەس ڕوو لەو شارە بکەن و سەردانی ئەو ناوچەیە بکەن.
ئێمە لەم وتارەدا بە شێوەیەکی بەرفراوان دەپەرژێینە سەر ئەو بابەتە و قەڵای ماکۆ (قەڵای قابان) و گەشتیاری لەو ناوچەیەش.

=KTML_Bold=قەڵای ماکۆ=KTML_End=
قەڵای ماکۆ وەک سێبەرێک دەکەوێتە سەر شاری ماکۆ؛ ڕووبەری قەڵاکە نزیکەی 250 هێکتارە و یەکێک لە بەرزترین شوێنەکانی شاری ماکۆیە.
هەتا ئێستا زۆر شوێنەوارناس هاتوونەتە ئەو ناوچەیە و هەوڵیان داوە لەسەر بەشە جیاجیاکانی ئەو قەڵایە لێکۆڵینەوە بکەن و بیناسن.
لە 250 هێکتاری قەڵا مێژووییەکەی ماکۆ، هەتا ئێستا لەسەر 75 هێکتاری لێکۆڵێنەوە کراوە و شوێنەوارناسان هەوڵیان داوە بە شێوەیەکی ورد لەسەر ئەو 75 هێکتارە بکۆڵنەوە و گرینگیی پێ بدەن.
پێشبینی دەکرێت کە لە داهاتوودا و بە لێکۆڵینەوەی زیاتر لەسەر بەشەکانی تر قەڵای ماکۆ، لەو ناوچەیەدا کۆمەڵێک شتی کۆن و مێژوویی تر بدۆزرێنەوە.
ئەم بابەتە بووەتە هۆی ئەوەی قەڵای ماکۆ لەلای شوێنەوارناسان گرینگی و ناوبانگێکی زۆر پەیدا بکات، هەروەها خەڵکێکی زۆر سەردانی ئەم قەڵایە و ئەم شوێنە تایبەت و بێ‌وێنەیە بکەن.

=KTML_Bold=مێژووی قەڵای قابان و ماکۆ=KTML_End=
یەکێک لە گرینگترین پرسیارەکان کە سەبارەت بە قەڵای ماکۆ دێتە ئاراوە ئەوەیە کە ئەم قەڵایە کەی و لە چ سەردەمێکدا ساز کراوە؟
بۆ لێکۆڵینەوە لەم پرسیارە، بەپێی ئەو ڕاپرسییانەی ئەنجام دراون، مێژووی قەڵای ماکۆ دەگەڕێتەوە بۆ 600 ساڵ پێش ئێستا و مەزەندە دەکرێت کە ئەم قەڵایە لە سەردەمی تەیموورییەکان لەم ناوچەیەدا ساز کرابێت.
هەروەها هەندێک شوێنەواری مێژوویی کە لەم شوێنەدا دۆزراونەتەوە، نیشاندەری ئەوەن کە ئەم قەڵایە لە سەردەمی تەیموورییان ساز کراوە و بەکار هێنراوە.

=KTML_Bold=ناوچە جیاوازەکانی قەڵای ماکۆ=KTML_End=
لە قۆناغە مێژووییە جیاوازەکاندا، ڕووداوی جیاواز لەم قەڵایە ڕوویان داوە، هەروەها ئەم قەڵایە لە کاتی هێرشی شا عەباس سەفەویدا شوێنی نیشتەجێبوونی پاشای ئەو ناوچەیە بووە و ئەمەش ببووە هۆکارێک کە قەڵای ماکۆ شایەتی ڕووداوە جیاوازەکان بێت و لە قۆناغە مێژووییەکانی دواتردا و لە سەردەمی سەفەویدا، دەور و نەخش و ڕۆڵێکی زۆر گرینگ بگێڕێت.
لە ڕووی بەرگرییەوە ئەم قەڵایە دۆخێکی سەرنجڕاکێشی هەبووە. چونکە دیوار و بورجی بەرزی هەبووە و بە شێوەیەک هەڵکەوتبوو کە بەسەر شارەکەدا زاڵ بووە. هەروەها ئەم بابەتە وای کردووە خەڵک بەسەر دیوار و بورجەکانی قەڵاکەدا سەر بکەون و جوانی و سەرنجڕاکێشیی ئەو ناوچەیە ببینن.
قەڵاکە لە ڕووی پاراستنەوە جێگەیەکی زۆر گرینگی هەیە. هەروەها لە بەشەکانی ناوەوەی قەڵاکەدا شوێنی پاشا و شاژن هەیە و ئەو پاشایانەش کە دەیانەویست بچنە ئەم قەڵایەوە، دەچوونە ئەو بەشەی کە شوێنی پاشاکان بووە و لەو بەشەدا ژیاون.
هەروەها بەپێی لێکۆڵینەوەکان کە لەنێو قەڵاکەدا کراوە، لە قەڵاکەدا گەرماو و زیندان هەیە. لەلایەکی ترەوە پێشبینی دەکرێت لە داهاتوودا لێکۆڵینەوەیەکی بەرفراوانتر لەسەر ئەم قەڵایە بکرێت.
ئەم قەڵا دێرینە لە لیستی شوێنەوارە نیشتمانییەکانی ئێراندا تۆمار کراوە. هەر بۆیە ئەو گەشتیارانەی سەردانی پارێزگای ورمێ دەکەن، بە دڵنیاییەوە کات و ساتێکش لە شاری ماکۆ بۆ بینینی قەڵاکەی بەسەر دەبەن.

=KTML_Bold=چەند خاڵێکی گرینگ بۆ سەردانکردنی قەڵای ماکۆ=KTML_End=
بە مەبەستی سەردانکردن و بینینی قەڵای ماکۆ پێویستە چەند بابەتێکی گرینگ لەوبارەیەوە لەبەرچاو بگیردرێت.
ئەم قەڵا دێرینەیە لە شاری ماکۆ لە پارێزگای ورمێ هەڵکەوتووە. هەروەها بۆ ئەوەی گەشتیاران بگەنە قەڵای ماکۆ، سەرەتا دەبێت بچنە نێو شارەوە.
لەلایەکی ترەوە پێویستە ئاماژە بەوەش بکرێت کە ئەم شوێنە گەشتیارییە بە قەڵای قابانی ماکۆ ناسراوە. گەشتیارانی پڕۆفیشناڵ کە دەیانەوێت سەردانێکی باش و ڕێکخراویان هەبێت، پێویستە بەرنامەیەکی باش و وردیان هەبێت. چونکە کاتێکی دیاریکراو بۆ سەردانکردنی قەڵاکە هەیە و لەنێوان 1 بۆ 2 کاتژمێردایە.[1]

لەدایکبووی سالی 1989ی #ماکۆ# لە شەری زاگرۆس گیانی لەدەست دا.

[1]

$ماکۆ یان ماکی یان مادکۆ$ یەکێک لە شارۆچکەکانی پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا دەکەوێتە باکوری پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاواوە لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان.
ئەم شارۆچکەیە بەدووری (24کم) کەوتووەتە باکوری ڕۆژاوای شارۆچکەی شەوت و بەدووری (49کم) کەوتووەتە ڕۆژاوای شارۆچکەی پۆلدەشت و بەدووری (17کم) کەوتووەتە باشوری مەرزی نێودەوڵەتی بازەرگان لە نێوان ئێران و تورکیا و بەدووری (28کم) کەوتووتە باکوری ڕۆژهەڵاتی شارۆچکەی سیاهچەشمە و بەدووری (18کم) کەوتووتە باشوری شارەدێی بازەرگان.
وەلە کۆندا بەم ناوانەش ناوی هاتووە (ئارتاز و شاوارشان و قەڵای قەبان و ماکی). هەروەها ڕووباری زەنگەمار بە نەوەندی ئەم شاڕۆچکەیەدا تێپەڕ دەبێت و ئەم شارە دەکات بە دوو بەشەوە.
$ناو:$
دانیشتوانی شارۆچکەی ماکۆ لە سەدەی یەکەمی پێش زاین دینی خۆیان گۆڕیوە بۆ ئایینی زەردەشتی، شارەکە ناونراوە (ماغ کۆ) کە بەواتای شاری ڕۆحی دێت کە لە زمانی زەردەشتیدا (ماغ) بەواتای ڕۆح یان گیان دێت.
لە زمانی ئەرمەنیدا واتای ووشەی (ماکۆ) یان (ماکی) واتای (کێڵگە) دێت لەبەرئەوەی لە دەورووبەری ماکۆدا کێڵگەی زۆر هەیە و سەردەمانێک ئەم ناوچەیە لە ژێر دەسەڵاتی ئەرمەنییەکاندا بووە.
مادەکان لەم هەرێمە ژیاون لەسەردەمی پاشا ئیشتوویگوودا، وە ناونراوە (ماد کۆ) کە بەواتای ئەمڕۆ کێوی ماد و بەپێی کات گۆڕاوە بۆ ماکۆ.
$مێژوو:$
لە ناوچەی بازرگانی ئازادی ماکۆدا شارێکی دێرین دۆزراوەتەوە، کە بۆ سەردەمی ئیمپراتۆریەتیی ساسانی دەگەڕێتەوە.
مێژوویەک لەوەدوا ئەم شارۆچکەیە بەشێک بووە لە دەسەڵاتی ڤاسپورکانی ئەرمەنیەکان.
لەناو ماکۆدا قەڵایەک هەیە بەناوی قەڵای قەبان و شا عەباس ئەو قەڵایەی وێران کرد لەبەرئەوەی شوێنی بەرهەڵستکاران بوو، دەتوانین بڵێین ئەم شارۆچکەیەی ئەمڕۆ بنیات نراوە لە ساڵی (1635ز). پاشان ئەم شارۆچکەیە لەژێر جڵەوی سەلجوقی و عەرەبەکان بووە.
ڕوی گۆنزالس دێ کڵاڤیۆ کە نێردەری پاشای ئیسپانیا بوو لە ساڵی (1403)دا شارۆچکەی ماکۆی بینیوە، نوسیویەتی قەڵایەک لەم شارەدا هەیە و حاکمەکەشی مەسیحیە و ناوی نورەدینە، بە ووتەی ئەو پاسەوانەکانی هەمووی ئەرمەنی بوون.
لە کاتی پەیمانی گوڵستان ململانێ هەبوو لەسەر شارۆچکەی ماکۆ لە نێوان ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی و ئیمپراتۆریەتیی ڕووسی.
ماکۆ پایتەختی خانەکانی ماکۆ بوو، کاتێک کە نیمچە سەربەخۆبوون لە سەدەی حەڤدەدا لەکاتی هەڵوەشانی دەوڵەتی سەفەوییەکان.
ماکۆ بووە پایتەختی بنەماڵەی جەلالیان لە ساڵی (1860ز) کاتێک دەسەڵاتی قاجارییەکان کەم بووەوە.
لەسەردەمی دەسەڵاتی شائیسماعیلی سەفەویدا کوردەکان کە خواستی جیا خوازیان هەبوو وە بەهۆی بیری مەزهەبییەوە بەلای ئیمپراتۆریەتیی عوسمانیدا دەڕۆشتن و ببونە ئاستەنگ لەبەردەم دەسەڵاتی سەفەوییەکان ئەمەش وەهای لە دەسەڵاتدارانی ئێران دەکرد بەدرێژایی مێژوو کە کورد لەم ناوچەدا دوربخەنەوە و مەرامیان بپێکن، بەهۆی ئەوەی ماکۆ لەسەر سنوری ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی و سەفەوییەکان هەڵکەوتووە و شوێنێکی گرنگە شا ئیسماعیل هەستا بە کۆچ پێکردنی کوردان لە ناوچەکەداو دورخستنەوەیان بۆ خۆراسان و لەجیاتی ئەوان ئازەری هێنا بۆ هەرێمەکە، ماکۆ ئێڵی بەیاتی تورک زمانی بۆهێنا و لەجێی کوردان نیشتەجێی کردن.
$جوگرافیا:$
بەهۆی ئەوەی شارۆچکەی ماکۆ لە دۆڵێکدا هەڵکەوتووە شێوەی شارەکە درێژکۆلەیە، لەباکورەوە هاوسنورە لەگەڵ گوندەکانی دانالوی بچوک و محەمەدئاوا و شاتر و سەعیدئاوا، لەباشوورەوە لەگەڵ گوندەکانی قەڵاجوق و دەەرگاقولی و جان عەزیز و کاروانقڕان، لە ڕۆژهەڵاتەوە لەگەڵ گوندی هەندەوەر، لە ڕۆژاواوە لە گەڵ گوندی باغچەجوق.
$پێکهاتەی دانیشتوان:$
دانیشتوانی شارستانی ماکۆ (85486)کەسن، پێکهاتەی ئەم شارستانە ئاڵۆزەو لە دوو نەتەوەی سەرەکی پێکدێت کە ئەوانیش کورد و ئازەرین:.[4][5]
کوردەکان لەم شارستانەدا ژمارەیان (56376) کەسە کەڕێژەیان دەکاتە 66٪ی دانیشتوانی شارستانی پۆلدەشت.
ئازەریەکان لەم شارستانەدا لە ئازەریە بەیاتیەکانن و ژمارەیان (29092) کەسە کەڕێژەیان دەکاتە 34٪ی دانیشتوانی شارستانی ماکۆ.
$ئابووری:$
لەبەرئەوەی ئەم شارۆچکەیە لە سەر سنوری نێوان تورکیا و ئێران هەڵکەوتووە بووەتە شارۆچکەیەکی بازرگانی و لە پاڵ ئەوەدا خەڵکەکەی کەمێکی بە باخداری و کشتوکاڵ و ئاژەڵدارییەوە خەریکن.
لە ساڵی (2011)دا دەوڵەتی ئێران ناوچەی ئازادی بازرگانی ماکۆی دروست کرد کە دووەم گەورەتین ناوچەی جیهانە و یەکەمینی ئێرانە، ئەمەش تەواوی کارکردنی ژیانی خەڵکی شارەکە و دەورووبەری گۆڕی و هەلی کاریان لە کشتوکاڵ و ئاژەڵدارییەوە گۆڕا بۆ کاری بازرگانی.[1]

ناو: سۆران
نازناو: ماکۆ ساوین
ناوی باوک: تەحسین
ناوی دایک: مەلێحە
ساڵی لەدایکبوون: 1970
شوێنی لەدایکبوون: #هەولێر#
$ژیاننامە$
من لە بنەماڵەیەکی کۆیی لە شاری هەولێر لە دایک بووم. ناوی لە دایک بووم ‘سۆران’ە، لە بەریتانیا ناوی خۆم گۆری بۆ ماکۆ، ماکۆ شارێکی دێرینی کوردستانە، لانکەی مۆغەکانی کورد بووە. کوری ‘مامۆستا تەحسین عومەر حەسن ڕەسوڵ مەحمود محەمەد’م. و کوری ‘مەلێحە کچی میرزا سەعید ئەحمەدی کۆیە’م، بنەماڵەی دایکم دانیشتوی شارۆچکەی قەڵادزێ بوون.
خوێندنی سەرتاییم تا زانکۆ لە شاری هەولێر تەواوکردووە. پاش تەواوکردنی کۆلێژی بەڕێوەبردن و ئابووری لە بەشی ئامار لە زانکۆی سەلاح الدین لە ساڵی 1993، لە فەرمانگەی تەندرووستی هەولێر دامەزراوم. لە دوایدا تا ساڵی 1998 سەرپەرشت و لێپرسراوی بەشی کۆمپیوتەر بووم، لە ساڵی 2000 وە لە وڵاتی بەریتانیا نیشتەجێ بووم.
لە قۆناغی ئامادەیدا خولیای زانستی فیزک و بیرکاری بووم، لە ئەنجامدا ڕامانم لەسەر چەند یاسایەکی فیزیک و بیرکاری هەبووە. شان بەشانی ڕێچکەی زانستی خولیای دۆزینەوەی نەهێنیەکانی ئایین و مێژووی کورد بووم. لە قۆناغی ئامادەیی دەیان پرسیاری بیرکاریم لە مامۆستاکانم دەکرد ئەو یاسایانە لە کوێوە هاتوون، هەمیشە دەیان وت جارێ زۆر زووە بۆ ئەو پرسیارانە، بۆیە بۆخۆم بە دوای داتاشینی ئەو یاسایانە دەکەوتم. کاتێک چومە زانکۆ، بیینم زۆرێک لەو یاسایانە بە جۆرێکی تر داتاشرا بوون، بەڵام ئەنجامەکانیان هەروەک یەک بوون، یاخود چەند یاسایەکم دۆزیبۆوە کەچی پێش من بە سەدان ساڵ دۆزرابۆوە.
سەبارەت بە ئایین و مێژوو، بە بڕوای من هەردووکیان دوو زانستن و ئاوێتەی یەکترین، وەک دوو وێنەی یەک دراو بن، بە بێ زانیاری لە یەکێکیان ئەستەمە لە دیوەکەی تر تێ بگەی. لە ئەنجامی لێکۆڵێنەوەکانم بۆم دەرکەوتووە ئەگەر ئایین لانکەی بیر و هزری مرۆڤ بێت مێژوو ڕاژاندنی ئەو لانکەیە دەبێت. وە لە ساڵی 2003 ڕێچکەیەکی ترم لە بواری ئایینی و مێژووی کورد گرتە بەر بەتایبەتی ئاشنا بوون بە ئایینی زەردەشتی و چۆنییەتی گەران بە دوای ئەو مێژووە ونبووەدا.
بوارەکانی ئەکادیمیم بەم شێوەیە بووە: چەندین بڕوانامەم لە بواری کۆمپیوتەر بەدەست هێناوە، لەنێوان ساڵانی 2002 بۆ 2004 دا ئەو بڕوانامانەم بەدەستهێناوە:
Advance Diploma Level III، Programming (Java، System Analysis، Software Design، SQL)
Advance Diploma Level III، IT Users (Principle، Spread sheet، MS Word)
Diploma Level II، Programming (C++، Pascal، Visual Basic، Program Design Techniques) .
Level II (Maintenance and Repair Hardware and Software، Photoshop، DreamWeaver) .
CompTIA A+ in Hardware and Software.
Edexcel in Advance Oracle PL and Oracle SQL/SQL.
لە 2006، بڕوانامەی ماستەرم لە بواری زانستی کۆمپیوتەر لە زانکۆی میترۆپۆلیتانی مانچستر بە دەستهێناوە.
لە 2018، بڕوانامەی ماستەرم لە لێکۆڵینەوەکانی ئیسلامی (Islsmic Studies) ، لە زانکۆی ئەبەردین ‘University of Aberdeen’ لە بەشی (فەلسەفە، مێژوو، ئایین) ، بە پلەی باشە بە دەستهێناوە.
لە 2021، بڕوانامەی ماستەرم لە زانستی بیرکاری، لە زانکۆی ئۆپن یونیڤێرستی ‘Open University’، بە دەستهێناوە.
سەبارەت بە بوارەکانی ترم، هەر کاتێک کاتم هەبووبێ خۆم سەرقاڵی مێژووی کورد و ئایینەکانی زاگرۆسی کردووە کە نزیکەی چوار هەزار ساڵە کورد پەیڕەوی کردووە. لە ئەنجامی ئەو لێکۆڵینەوەیەدا دوو بەرگی لێکەوتەوە بەناوی ڕامان لە مێژووی کورد و ڕامان لە ئایینە زاگرۆسییەکان. هەردووکیان ڕامانە لەسەر نووسینە گوماناویەکانی مێژوونووسان جا چ بە ئەنقەست نووسیبیان یان بە هەڵە ڕاڤەیان کردبێ.
کاری ڕێکخراوەیی: لە کۆمەڵەی کوردی و ڕێکخراوی زەردەشتی کارم کردووە. لە ساڵی 2016 - 2017 بەڕێوەبەر و مامۆستای یاریدەدەر بووم لە پەیمانگای زەردەشتی (ئۆنڵاین) .
$کارە پیشەییەکان لە ئەوروپادا:$
یاریدەدەری مامۆستای ئایتی ‘IT’ لە کۆلێژی ‘Mancat’.
$وەرگێڕان:$
کاری نووسینگە: ناردنی دراوەکان، گەشتیاری.
پێشەی ئێستا: فۆرێکس و دراوە دجیتالەکان، بەرێوبەری کۆمپانیای ‘Z & Z Ltd.’.
ئەمانەی سەرەوە بەرهەمی من و جگە لەوەش دەیان نووسینم لە ماڵپەرە کوردییەکان بڵاوکردۆتەوە. سەبارەت بە بابەتی بیرکاریش دەیان بەرهەمم هەیە و یەکێک لەو بەرهەمانەم سەبارەت بە دۆزینەوەی یاسای ڕووبەری شێوە ئەستێرە بوو، لەسالێ 2005 لە ڕۆژنامەیەکی تایبەت بە بیرکاری بڵاوم کردەوە. ناوی ڕۆژنامەکە: “Mathematical Spectrum Magazine Sheffield University”
$بەرهەمە تەواو نەبوەکان و پلانی ئاییندە:$
ئامادەکاری بۆ دکتۆرا لە ‘بەراورد لەنێوان ئایینی زەردەشتی و ئایینی ئیسلام’.
لێکۆڵێنەوە لە ئایینی مۆدێرن و سیستەمی کۆیلایەتی سەردەم.
مێژووی درووستکراو و زمانی سۆمەری.
ئایا کۆتا ژیانی مەسیح لەسەر خاچ بوو؟
[1]

ناو: میهرەبان ئەرجان
نازناو: ژیندا مەد ماکۆ
ناوی باوک: میرزا
ناوی دایک: حوسنییە
ڕۆژی شەهیدبوون: #18-05-2022#
شوێنی لەدایکبوون: #ماکۆ#
شوێنی شەهیدبوون: #سەرحەد# [1]

ناڤێ د ناڤا ڕێکخڕاوێ دە: ژیندا مەد ماکۆ
ناڤ و ناسناڤ: میهرەبان ئەرجان
ناڤێ دایک: حوسنییە
ناڤێ بابی: میرزا
جهێ ژدایک بوونێ: #ماکۆ#
جهێ شەهیدبوونێ: #سەرحەد#
ڕێککەفتا شەهیدبوونێ: #18-05-2022#
[1] [2]

نامێوە جە کوردە چەکدارەکاوە پەی قونسوڵو ڕووسیای جە (ماکۆ) :
جە لاو دۆڵەتو (ئەراراتیۆ) نامێوە بە ژمارە (24) و بە ئیمزاو من پەی شمە کېیانیێنە، بەڵام هیچ وەڵامێش نېیەن، سەرەڕاو ئانەیچە (تەتەرەکەما) هەر چا ڕوۆن گېریانو تاکو ئیسەیچ ئینا زیڼانو (ماکۆ) ینە. ئېمە دمای ئانەی ئی بار و زروفە سیاسیەما تاوتۊ کەرد، یاوایمۍ ئا باوەڕەی کە بە بۍ یارمەتی و هامکاری ڕووسیای گەلو کوردی نمەتاوۊ ڕزگاری نیشتیمانی وېش دەسەبەر کەرۊ.
ۋەرو ئانەیە کۊششو کوردەکا پەی واتە و گۊشگېرتەی چەنی ئېمە جە بەرو ڕووسیایۆ هیچ بەرهەمێش نەبی، ئاڎۍ (کوردەکۍ) بە پەنهانی جە مەرزەکاوە ئامێنە دلۍ خاکو سۆڤیەتی تاکو چېگە پېوەڼیی و واتە و گۊشگېرتەیما چەنی کەران.
پۆدیمەرە لوای سووپاو ڕووسیای ساڵەو (1941ز) پەی خاکو ئێرانی دەرفەتێ بۍ پەی کوردەکا تاکو پېوەڼیی چەنی کاربەدەسا قونسوڵخانەی و سووپاو سووری گېران. ئی بەڵگەنامە جە
(ڕاوەبەرو کاروبارو وەکۆتو مېیانی شالیارو بەرو سۆڤیەتی هاوڕێ سیچۆڤ) ی وەرگېریان.[1]

نەخشە ی پێکهاتەی زمانی و ئایینی شارستانی #ماکۆ#
ئامادەکردنی: #سولەیمان چوکەڵی#
هەڵکەوتوو لە باکووری ئوستانی #ورمێ# و هاوسنوور لە گەڵ ئەیالەتەکانی نەخجەوانی ئازەربایجان و ئێدر و ئاگری باکووری کوردستان. ئەو شارستانە لە گەڵ شارستانەکانی پولدەشت، شووت و چاڵدێرانیش سنووری هاوبەشی هەیە.
هەڵسەنگاندنی ژمارەی دانیشتوان لە سەر بنەمای سەرژمێری دانیشتوانی ساڵی 1385 ئێران بووە. ژمارەی دانیشتوانی ئەو ناوچەیە 84682 کەسن(ژمارەی دانیشتوانی بنکە و دامەزاوەی هیزی چەکدارەکان، ناوچەی پێشەیی و خزمەتگوزاری لەو ئەژماردنە دەرهاویشتراوە). ئەو شارستانە لە 2 شاری ماکۆ و بازرگان و 123 گوند پێک هاتووە. لە ڕووی پێکهاتەی زمانییەوە هەر دووک شار تێکەڵییەکن لە کورد و تورک. بۆ چۆنییەتی بڵاوبوونەوەی پێکهاتەکان لەو شارستانە و ژمارەی گوندە کورد، تورک و تێکەڵەکان برواننە نەخشە و خشەتەکان.
دەتوانن نیشانەکانی تایبەت بە شار، گوند، ڕێگاوبان و... شارستانی ماکۆ لەو ڕێنما گشتییەدا ببینن کە بۆ گشت ئوستانی ورمێ ئامادە کراوە.
=KTML_Link_External_Begin=https://www.kurdipedia.org/docviewer.aspx?id=386948&document=0001.PNG=KTML_Link_External_Between=کلیک بکە بۆ کردنەوەی نەخشە ی پێکهاتەی زمانی و ئایینی شارستانی ماکۆ بە قەبارەی گەورە=KTML_Link_External_End=