دواڕۆژ، نوسینگەی هەولێر
سەرپەرشتیاری کارگێڕی و دارایی لیژنەی باڵای پەرەپێدانی ناوچە جیاجیاکانی کوردستان ڕایدەگەیێنێت بڕی 40 ملیۆن دۆلار لە لایەن کۆمپانیاکانی نەوت دراوەتە حکومەتی هەرێم بەمەبەستی ئەنجامدانی پڕۆژە بۆ قەزاکانی شەنگال و زومار و دەروبەریان.
د.نوری عوسمان سەرپەرشتیاری کارگێڕی و دارایی لیژنەی باڵای پەرەپێدانی ناوچە جیاجیاکانی کوردستان لە ڕوونکردنەوەیەکیدا کە بۆ دواڕۆژی ناردووە، ئاماژەبەوەدەکات ساڵی 2013 لە چوارچێوەی ئه و بوودجەیەی لە لایەن کۆمپانیا جیهانییەکانی بەرهەمهێنانی نەوت کە لە هەرێم کاردەکەن بۆ ناوچە جیاجیاکان تەرخانکرابوو، بڕی 40 ملیۆن دۆلار تەرخانکراوە بۆ ئەنجامدانی پڕۆژە بۆ قەزاکانی شەنگال و زومار و دەروبەریان.
سەبارەت بە خەرجکردن و مامەڵەکردنی ئه و بڕە پارەیەی لەلایەن کۆمپانیا نەوتیە بەهەمهێنەرکانی کوردستان دابینکراوه ‌ د.نووری عوسمان وتی "بڕە پارەی ئاماژەپێکراو لە حسابێکی تایبەت بە لیژنەی باڵای پەرەپێدانی ناوچە جیاجیاکانی هەرێمی کوردستان داندراوه ‌و، هەر ئەم لیژنەیەش بە هەماهەنگی لەگەڵ پارێزگای دهۆک هەڵساوە بە ئامادەکردن و دیراسەکردنی ئه و پڕۆژانەی کە پێویستە جێبەجێبکرێن بە پێی ئەولەویەت و پێویستی ناوچەکه و دانیشتوانەکانیان".
نوری عوسمان، لە بارەی جۆری پڕۆژەکانی ئاوادانکردنەوە لەو ناوچانە ئەوەی خستەڕوو، لیستی 69 پڕۆژە لە بوار و کەرتە جیاجیاکانی ئاو و کارەباو تەندروستی و پەروەرده و ڕێگاوبان و کشتوکاڵ ئامادەکراوە، بە پێ ی پێویستی ناوچەکە.
ناوبراو وتیشی "لە قۆناغی یەکەمدا 35 پڕۆژەی جۆراوجۆر بە شێوەی 100%تەواوکراون، هەروەها 34 پڕۆژەی تر کە هەندێکیان دەستبەجێبەجێکردنیان کرابوو و هەندێکیشیان لە قۆناغی تەندەریین و ئیحالەکردن بوون، بەڵام بە هۆی بارودۆخی ناوچەکه و داگیرکردنی شەنگال و زومارو دەوروبەری لە لایەن تیرۆریستانی داعشەوە، بەڵێندەرەکانیان داوای کۆتایی هێنان بە گرێبەستەکان و پێدانی شایستەکانیان دەکەن".
سەرپەرشتیاری کارگێڕی و دارایی لیژنەی باڵای پەرەپێدانی ناوچە جیاجیاکانی کوردستان، ڕونیشکردەوە، بڕی 6 ملیۆن و چوارسەد هەزار دۆلار بۆ دروستکردنی ئاوەڕۆی سندوقی لە قەزای شنگال لە هەمان بودجە خەرجکراوە، کە بەهۆی باران بارین و نەبوونی ئاوەڕۆ زیانی گیانی و ماددی بەر هاووڵاتیانی قەزاکە کەوتبوو.
نوری عوسمان، وتیشی"4 چوار ملیۆن دۆلار بۆ کڕینی کەل و پەل و ئامێری پزیشکی و پێداویستی تری تایبەت بۆ دام و دەزگاکانی دەڤەری شەنگال و زومار خەرجراوە لە هەمان بودجەدا".
- 12-12-2016

لە چاوپێکەوتنێکی (باسنیوز)دا ئیبراهیم محەمەد قبۆ میرانی، نوێنەری خەڵکی #زوممار# لە پەرلەمانی عێراق، ڕایگەیاند، یاسای گوژاندنی زەوی بووەتە هۆی ئەوەی کە هەزاران دۆنم زەویی جووتیارانی کورد لە زوممار تووشی کێشە ببن و ئێستا جووتیارانی کورد ناتوانن لەسەر زەوییەکانی خۆیان پرۆژە جێبەجێ بکەن و کەسانێک کە خاوەنی زەوی نین لە زوممار داوای قەرەبوو دەکەن و ئەو کەسانەی لەسەر زەویی کورد بوون، سکاڵایان تۆمار کردووە.

(باسنیوز) گرێبەستی کڕینی زەویی کوردان لە زوممار لەسەر ناوی خەڵکێکی غەیرەکورد کرابوون، ئەوە چ کێشەیەکی لە زوممار بۆ جووتیارانی کورد لێ کەوتووەتەوە؟

ئیبراهیم میرانی: حکوومەتی ڕووخاوی عێراق بەر لە ساڵی 2003 زەویی کوردی بە کرێ دابووە خەڵکی غەیرەکورد لە زوممار و گرێبەستی کڕینی زەوییەکان لەسەر ناوی ئەو خەڵکە غەیرەکوردە کراوە، دوای 2003 ئەو خەڵکە زەویی کوردانیان بەجێ هێشت و چوونەوە بۆ شوێنی خۆیان، ئێستا ئەو گرێبەستی کڕینی زەوییانە کێشەی لێ پەیدا بووە، لە زوممار هەزاران دۆنم زەوی بوونەتە مڵکی حکوومەت و ئێستا جووتیاران ناتوانن سوودی لێ وەربگرن و تووشی کێشە بوون و لە ڕاستیدا جووتیارانی کورد لە مافی خۆیان بێبەش کراون.

(باسنیوز) کێشەی مڵک و زەوی لە زوممار بۆ کەی دەگەڕێتەوە؟

ئیبراهیم میرانی: پەرلەمانتارانی شۆڤێنی لە پەرلەمانی عێراق لە نێوان خەڵکی زومماردا زۆر کێشەیان ناوەتەوە، کەسانێک لە ساڵی 1958وە زەویی کوردیان داگیر کردووە، بەتایبەتی ئەو کاتەی کە کورد دەرکراون و بەزۆری گوازراونەتەوە بۆ زوممار، لەو کاتەوە ئەم کێشەیە سەری هەڵداوە و هەتا ساڵی 2003 و دوای نەمانی ڕژێمی دیکتاتۆری کە گۆڕانێک هاتە ئاراوە، زۆر گوند هەبوون کە خانوو لەسەر زەوییەکانیان دروست کراوە، ئەگەر ماددەی 140ی دەستووری عێراق جێبەجێ بکرێت، ئەو کێشانە نامێنن.

(باسنیوز) ئەو کەسانەی لە زوممار زەویی کوردیان داگیر کردووە، داوای قەرەبوو دەکەن؟

ئیبراهیم میرانی: بەڵێ، جا ئەوەش کێشەیەکە ئێمە پێوەی سەرقاڵین بۆ ئەوەی چارەسەری بکەین، بەڵام خراپیی ڕەوشی عێراق کاریگەریی لەسەر ئەوەش داناوە و تا ئێستا نەگەیشتووینەتە چارەسەر، ئێمە لەڕێگەی یاساوە مافی خەڵکی خۆمان بەدەست دێنینەوە.

(باسنیوز) عەرەبەکان داوای نوێکردنەوەی گرێبەستی زەویی کشتوکاڵی دەکەن؟

ئیبراهیم میرانی: خەڵک گرێبەستی کۆنیان بۆ بەشێک لە زەوییە کشتوکاڵییەکان هەیە و بەشێکیان زەوییەکانیان تاپۆ کردووە، هێندێک گوندیش هەبوون خەڵکێکیان تێدا نیشتەجێ کراوە، ئێستا ئەو خەڵکە لەوێ نەماون و زەوییەکان هەروا بە چۆڵی ماونەتەوە، گرێبەستی کۆنی مڵک و زەوی کێشەی بۆ خەڵکی کورد دروست کردووە، چونکە یاسای گوژاندنی زەوی لەسەر هەزاران دۆنم زەویی زوممار هەبووە و مڵکی حکوومەتن، ئەمە بووەتە کێشەیەکی مەزن بۆ جووتیارانی کورد لە زوممار، لە کۆندا خەڵک زەوییان بە گرێبەست لە حکوومەت وەرگرتووە و بووەتە زەویی خەڵک، بەڵام خەڵکی غەیرەکورد لە زوممار سکاڵایان تۆمار کردبوو، لە ئەنجامدا یاسای گوژاندنی زەوی کەوتە سەر هەزاران دۆنم زەوی و ئێستاش ئەو یاسایە جێبەجێ نەکراوە و خەڵکی کورد ناتوانن کار لەسەر زەوییەکانی خۆیان بکەن، تەنانەت جووتیارانی کورد ناتوانن لەسەر زەوییەکانیان پرۆژە جێبەجێ بکەن.[1]

[1]

لە دوای ڕووداوەکانی #16ی ئۆکتۆبەر#ی ساڵی ڕابردوو، ژمارەیەکی زۆر لە دانیشتووانی ناوچەکانی ڕەبیعە، #زوممار# و #شنگال# ناوچەکانی خۆیان جێهێشتوو و ڕوویان لە چەند ناوچەیەکی پارێزگای دهۆک کردووە.
لە کۆی 48 گوندی کوردنشینی ناوچەکانی ڕەبیعە و زوممار، تەنیا 20 گوندیان لە ژێر دەسەڵاتی کورددا ماونەتەوە.
دانیشتووانی کوردی ناوچەکە لە پێش ڕووداوەکانی 16ی ئۆکتۆبەر زیاتر لە 84 هەزار کەس بوون، بەڵام ئێستا تەنیا 20 هەزار کەس لە ناوچەکە ماون و ئەوانی دیکەی ئاوارەی ناوچەکانی دیکەی پارێزگای دهۆک بوون.[1]
#30-03-2018#