ناو: ئارمان حەیدەری
نازناو: زانیار پاوە
ناوی باوک: محەمەد نەزیف
ناوی دایک: کاڵی
ڕۆژی شەهیدبوون: #05-09-2022#
شوێنی لەدایکبوون: #کرماشان#
شوێنی شەهیدبوون: دۆڵی بالیسان
[1]

ناڤێ د ناڤا ڕێکخڕاوێ دە: زانیار پاوە
ناڤ و ناسناڤ: ئارمان حەیدەری
ناڤێ دایک: کاڵی
ناڤێ بابی: محەمەد نەزیف
جهێ ژدایک بوونێ: #کرماشان#
جهێ شەهیدبوونێ: دۆڵی بالیسان
ڕێککەفتا شەهیدبوونێ: #05-09-2022#
[1]

یەکێکە لە چالاکترین و بەئەزموونترین ئەکتەرە ئافرەتەکانی کورد لە شاری تاران کە تاکو ئێستا لە کۆمەڵێک بەرهەم و زنجیرە درامای تەلەفیزیۆنی، شانۆگەری و هەروەها فیلمی کورت و بڵندی سینەماییدا بەشداری کردووە.

یەکێک لە ڕێکخراوە ژینگەپارێزییەکانن، لە شاری #پاوە# ڕۆژهەڵاتی کوردستانە.

ئەگەرچی دۆخی کوردستان و ژیانی هەنووکەیی مرۆڤی کورد لە بوارە جیاجیاکانیەوە هەڵگری هەندێک هاوبەشیی جیهانییە، بەڵام کۆمەڵێک فاکتۆر وئەکتەری جیاوازی ناوچەیی و نێوخۆیی فۆرمدەری ئەم دۆخەن کە پێویستیی خوێندنەوەیەکی تایبەت بۆ کێشە و دۆخە قەیرانییەکانی ئەمڕۆی کوردستان زەقتر دەکەنەوە.
لێکتەنرانی کێشە جیاجیاکانی ڕەهەندە جیاوازەکانی مرۆڤی کورد بەرهەمهێنەری دۆخێکە کە کۆمەڵگای کوردستان بە شێوازێکی مەترسیدار ڕوو لە هەڵوەشانەوەیە و سەرمایەی کۆمەڵایەتی، فەرهەنگی و ئابوورییەکانی ڕوو لە نسکۆن و لەباری دەروونناسیی کۆمەڵایەتییەوە قەیرانە جیاجیا عەینی و کۆمەڵایەتییەکانی کوردستان، مرۆڤی کوردیان کردووەتە مرۆڤێکی ئەتۆمیزەکراوی بێدەرەتان کە هەر ڕۆژە بەشێک لە ژیانی تووشی قەیران دەبێت و دیالێکتیکی تاک- کۆمەڵگای بێدەرەتانی ئانۆمیک بەردەوام یەکدی بەرهەم دەهێننەوە کە دەرهاویشتەی ئەم دۆخە مەترسیدارە، بازنەیەکی بەردەوامی نسکۆ و لێکترازان و قەیرانە.
ئەگەر بمانەوێت هەندێک لە سەرچاوەکانی ئەم دۆخە لێک بدەینەوە، دەتوانین بەڕێوبەرایەتیی فەشەلی ناوەندگەرا کە بە ڕوانینێکی ئەمنییەتییەوە سەیری بەناو پەراوێزەکانی خۆی دەکات، لەلایەکەوە و لەلایەکی ترەوە نەبوونی چارەنووسی نەتەوەی کورد بەدەستی خۆیە و بڕیارنەدان بۆ شێوازی بەڕێوەبەرایەتی و پلانداڕێژیی ژیانی ئەو نەتەوە دوو لە هەرە سەرەکیترین هۆکارەکانی ئەم دۆخە دەستنیشان بکەن.
ئەگەر تێئۆریی خۆسەپاندن-خۆڕاگری بە هێند وەربگیردرێت، دەتوانین بڵێین ئەگەرچی ناوەند بەردەوام ویستی خۆسەپاندنی هەبووە و ئاکامی ئەم ویستەش دەیان قەیرانی جۆراوجۆری مرۆڤی- ژینگەیی بووە، نەتەوەی کوردیش خۆڕاگری و بەرخۆدانی بۆ مانەوە و سەلماندنی خۆی کردووە کە دەرەنجامی ئەم خۆڕاگرییە بەرهەمهێنانی کۆمەڵگایەکی تێگەیشتوو و چالاکی سیاسی- کۆمەڵایەتییە. بەڵام تێچووی ئەم خۆڕاگرییە بۆ نەتەوەکەمان زۆر لەسەرەوەیە و بەهۆی ڕادەی هێز و قەیرانە بەرهەمهێنراوەکانی ناوەندەوە ئەم نەتەوە دەبێ بەردەوام بینەری دۆخی دڵهەژێن بێت.
کەواتە ئەو دۆخەی کە ئەمڕۆ کۆمەڵگای کوردستانی تێکەوتووە تەواوی لایەنەکانی ژیانی نەتەوەی کوردی گرتووتەوە، ژینگەش وەکوو یەکێنەیەکی سروشتی- ژێئۆپۆلیتیکی بەشێک لەم قەیرانە بەربڵاوەی کوردستانە.
پرسیارێک کە لێرەدا دەبێ هەم لە نەتەوەی کورد و هەم لە دەسەڵاتداران بپرسرێت ئەوەیە کە بۆچی لەگەڵ بوونی ئەزموونی چەندین ساڵە لە سووتانی دارستانەکانی کوردستان چارەسەرێک بۆ ئەم قەیرانە نادۆزرێتەوە ؟
بۆچی ژینگەوان و ژینگەپارێزانی ئێمە یان گیانیان ببێت بە سووتووی قەیرانە دەستکردەکانی ناوەند یان لە سووچی زینداندا پڕبایەخترین ساڵەکانی ژیانیان تێپەڕ بکەن؟
بەداخ و پەژارەیەکی زۆرەوە ئەمڕۆش هەواڵی گیانبەخشینی پۆلێکی تر لە لاوان و ڕۆڵەکانی ئەم نیشتمانە بۆ پاراستنی شکۆی ژیانی نەتەوەکەمان بووین.
ئەنجومەنی فەرهەنگی- کۆمەڵایەتیی نۆژین وێڕای سەرەخۆشیی ئەم کۆستە نوێیە و کڕنۆشبردن بۆ سەرجەم شەهیدانی مانەوەی ئەم نیشتمانە، بەتایبەت شەهیدانی نوێی ژینگەی کوردستان، لە نەتەوەی کورد بەگشتی و ئەنجومەنی ژیوای بەتایبەت، جەخت دەکاتەوە کە تەنیا ڕاگەیاندن و سەرەخۆشیکردن چارەسەریی ئەم دۆخە ناکات و دەبێ تاک و کۆمەڵگای کوردی هەوڵ بۆ بەدەستەوەگرتنی چارەنووسی خۆیان بدەن، هەتاکوو چیدی بینەری ڕووداوگەلی لەم چەشنە نەبین.
#29-06-2020#

ثابت، ئەرەمەزریا، باقی، بتەو، بن گرتی، بنەجک، بنەجێ، بنەگر، بنەگرتوو، بە‏پشت، بەجەم، بەرقەرار، بەناڤ، بێبزاو، بێبزووتن، بێجووڵە، بێلەبت، پالەپال، پاوەجێ، پاوەجێگە، پایەدار، پتەو، پڕوپتەو، پشتدار، پکێت، پڵپ، پەشتی، پەیت، پیگیربوو، پێوەجێ، تن، توار، تون، توند، توندوتۆڵ، توندوگورج، جاگیر، جێگر، جێ گرتوو، جێگیربووگ، چەق، چەقاو، چەقیو، خوات، خۆڕاگر، خۆگر، خۆگرتوو، خۆگرتە، خۆگرتی، خۆگیر، خوەشکێش، خوەڵس، داکوتیاگ، دامەزراو، دامەزریا، دامەزریاگ، دامەزریاێ، ڕاسا، ڕاگیراو، ڕاوەستاو، ڕاوێستاو، ڕوختە، ڕەختە، ساوکە، ستوور، سڕوڕ، سفت، سفتوسۆڵ، سقامدار، سقامگیر، سەرت، سەقامگرتوو، سەقامگیر، فرشک، ڤەبری، ڤەڤەستای، قاعیم، قاهیم، قایم، قایم‏و شەدای، قرار، قوتوقایم، قورس وقایم، قەرت، قەیم، کرار، کۆرس، کەماچ، کەیار، گورج، گورخ، مدرا، مسۆگەر، مشوار، موکوم، مەحکەم، نه‏بزوو، نەجووڵ، واپەر، وایەدا، وەرگیراو، هەویاو، هێقم، سرپا، به‏پاوە، به‏پێوە، ڕاوەستاو، ڕاوێستاو، ژپێوە، سەرپا، سەکنی، لەسەرپا، لەسەرپێ، وه‏پا، وێساو، وێسیاگ، هسایە، متوقف‏:‏ ڕاوەستاو، وەستاو، وێساگ، وێسیاگ، استاده (استادە- امف/ ص)[1]

یەکێکە لە شارەکانی باکووری پارێزگای #کرماشان#. خەڵکەکەی بە زمانی کوردی، زاراوەی هەورامی دەئاخاوێنن. پاوە لە ناوەڕاستی دوو کێوی سەربەرزی #شاهۆ# و ئاتەشگادایە. بە هۆی شێوی سازکردنی تایبەتی خانووەکان ئەم شارە بە هەزار ماسوولە ناو دەبەن. ئەم شارە ئاو و هەوایەکی خۆشی هەیە. هێندێ لە مێژووناسەکان پێیان وایە کە ناوی پاوە لە ناوی سەردارێکی ساسانی (پاو) وەرگیراوە. خەڵکی ئەم شارە بە دوو زاراوەی هەورامی، سۆرانی و جافی دەئاخاوێنن؛ کە ئەوانی بە زاراوەی جافی قسە دەکەن لە گوندەکانی پاوە نیشتەجێن.

پاوە

خۆشی لە خۆت شاری پاوە
ناوت لە دنیادا قاوە
کورتەی بێڕووت و لوبنانی
چاوی ڕاستی هەورامانی
حەول و حەوشت تاکوو سنە
بابولسەر و ڕامسەر چنە
مەڵبەندێکی خوا پێ داوی
وەک باغی شەدادێ ماوی
بۆ گوڵ بۆ لالە و نەسرینی
بولبول کێشکە و تۆ پەرژینی
ئەو دەم سەییاح بووم گەشتی بووم
لەگەڵ نووح سواری کەشتی بووم
دیمی لەسەر کێوی جوودی
وێنەی بەهەشتی مەوعوودی

سەچاوە: #دیوانی حەقیقی#
هۆزانەوان: عەباسی #حەقیقی# [1] [2]

1- ئەوەی بەدڵدادیت، ئەوەی بەمێشک دادیت، ئەندێشە، بۆ چوون، بۆنج، بەرداشت، بیر، بیربۆچوون، پاسەزانای، پلوپۆ، پەرژارە، پیرەبووک، پێوابوون، حایشان، حایشاندن، داڵغە، دانان، دانین، ڕامان، ڕەت (لەڕەتدام کەچی بکەم)، ڕێ تێبردن، فکر، فەڕزکردن، فیکر، ڤرۆشە، کەڵکەڵە، گرتن، گرتەی، گردن، گومانبردن، واتەویرە، لێکدانەوە، وابۆچوون، واتێگەیشتن، واحەساو کردن، وازانین، ویر، هزر، هژر، هۆرنیای، هەسەر، هەڵنان، هەوەس، هیزر، 2- ئاخایۆکی، ئفادە، ئیفادە، بادیهەوایی، باییهەوایی، بۆج، بەهەوابوون، بەهەوایی، پرم، تڕتۆپی، تڕزڕی، تڕزلی، خۆبەزلزانی، خۆبەزۆرزانی، دەحیە، دەعیە، دەعیەوتەکە‏ببور، دەمار، فیز، فێز، فیس، فیسە، قاپانی، قۆڕدەماخی، قۆڕ دەماغی، لووتبەرزی، لەخۆباییبوون، لەخۆگۆڕاوی، مڵق، من‏ من، منەمن، مەنەر، هەرەی، هەوا، 3- بەدگومانی، بەشکی، چەکەرەکردن، خەلێڵە، دڕدۆنگی، دڵپیسی، دڵ کرمێبوون، دڵەڕاوکێ، ناخاترجەمی، نیگەرانی، هەدان، هەرێنا، هێدان، 4- ئەرێ ئەرێ، ئەرێ نەرێتی، ئەرێ ونەرێ، باشکانێ، باوەڕگومانی، بەگومانی، بێ‏ئیب‏وزیبی، پاپایی، پاوپا، پاوە‏پا، پاوەپایی، پەرێشانی، تارینێری، چەکەرەکردن، خەلێڵە، دڕدۆنگی، دڕدونگی، دژکامی، دشکی، دگمانی، دڵاودڵی، دڵپیسی، دڵخۆری، دڵخوردی، دڵخەراپی، دڵ کرمۆڵی، دڵ کرمێ بوون، دڵ کرمێیی، دڵ لەدڵانی، دڵ لەدڵدان، دڵ لێدان، دڵەدجی، دڵەدڵ، دڵەدڵی، دڵەڕاوکە، دڵەڕاوکێ، دڵی دڵی، دوودڵی، دوورەدوور، دوەدڵی، دووشکی، دووشکەیی، دەسدەس، دهۆیی، ڕاڕا، ڕاڕایی، ڕوێژ، ڕێ ڕێ، سڤیشک، سۆ، سێودوو(چاکە سێوودووی پێناوێ / تۆ بیکەو دەزێیەی باوێ / ماسیش هەڵی بگرێتەوە / لەئاواق وەڕێت دێتەوە- کاوە)، سەددڵی، شک، گومان، ناخاترجەمی، نیگەرانی، هەدان، هەرێنا(ئیش کەتیەهەرێنایی)، هێدان، 5- بەبیرداهاتن، بەدڵداهاتن، 6- بەهەڵەبۆچوون، بەهەڵەبیرلێکردنەوە، 7- پیرهەڤۆک، جەندخەون، خەیاڵ، ڕێژ، گومان، وەژارە، وەهم، 8- باوەڕ بەشتی نەبوو، 9- وهم؛ بوورە، بە‏بیرداهاتن، بیر، خەیاڵ، خەێاڵ، خێاڵ، ڕێژ، گومان، وەهم، پندار [1]

[1]