پەی هاموەڵاتیاو دەگاو خەرپانی
ئازیز و هامدەگا بەڕېزەکا: بە دیاو من فرە گرنگا پەی گردو هامدەگایەکا دەگاو خەرپانی کە قەدرزان و پەنەزان و بە وەفای بیمێ پەی هەر هەرمانێ خاسەو دڵسۊزانێ کە چېوەڵتەر و چن ساڵی وېیەردەنە کریاینە، ئیتر هەرکەسی کەردێبۊ، چ ئەنجوومەنو دەگاو خەرپانی، چ گەنجەکێ و دەسەو سەوزکەردەو دەگای، یان ئا دائیرە و لایەن و ڕېکۋزیا و کەسە بەڕېزێ کە هامکاریشا کەردەن بە هەرچی تاوابۆشا، زەمینشا بەخشابۆ یان نەمامێ و کەرەسێ تەرێشا بەخشایبا.
گرنگ ئانەن ئی دەگایێ و خەڵکەکەش خزمەت کریۆ و زیاتەر ئاوەدانە کریۊوە.
هەرکەسیچ بۊ بە موختار و دەگای، خوڎا موانەتیش دۆ.گردیچما هامهەرمانۍ بیمێ و هەرمانە ئاسان کەرمۍ.
چوونکوم ئەرک و مەسولیەت و ئەنجوومەنی یان موختاری، بەڕاسی ئاسان نېیاو مەشۊم یۊ وېش ماڼۆو دڵسۊزی برمانۆ.
جیا چانەیچ، یۆبۆ تاوۆ چەنی دائیرە حکومیەکا عەلاقەش خاسبۊو تۊڕەو پېوەڼییەکاش خاسەبۊ.
خوڎا چېش خاساو کێ خاستەرا پەی خزمەتو دەگاکێما و خەڵکەکەیش، ئاسانش کەرۊ. مەبۊ هیچ پۆست و پلەو نازنامێچ عەلاقە و حورمەت و ئیحترام و پێوەرە ژیاوایما تێکدۆ یان کاڵش کەرۊوە.
چەنی ڕېزو ئیحترامی فرەو فراوانیم.
م.مدریک علی خەرپانەی.[1]

خەرپانی گوندێکە، کەوتووەتە شارەدێی بیارە، شارۆچکەی هەڵەبجە، پارێزگای هەڵەبجە.
خەرپانی لە باکوور هاوسنوورە لەگەڵ گوندی زەردەهاڵ و لە باشوور لەگەڵ گوندی تاوێرە و لە ڕۆژهەڵات لەگەڵ گوندی هانەنەوتێ و لە ڕۆژاوا لەگەڵ گوندی کولیژی.[1]

نامۍ: عەبدوڵڵا
نازنام: شېخ عەبدوڵڵاو خەرپانی
ساڵەو پېڎابیەی: 1742ز
یاگۍ پېڎابیەی: خەرپانی - هۆرامان
ساڵەو کوجی دمایی: 1838ز
یاگۍ کوچی دمایی: خەرپانی - هۆرامان

$ژیواینامە$
شېخ عەبدوڵڵاو خەرپانی کوڕو شېخ ئیسماعیل، کوڕو شېخ محەمەد کوسەین. تاتەش جە دەگاو خەرپانینە خەریکو دەرس واتەیۆ بیەن. شېخ عەبدوڵڵا وەردەسو تاتەیشەنە جە خەرپانی زانستە شەرعی و دینیەکېش وانێنۍ، پەی زیاتەر ئاشنابیەی فرەو یاگەکا کوردەواری(کەرکووک، هەولېر، خوشناوەتی،...هتر) گېڵان و زانستش وەرگېرتەن و یاوان بە پلەو(یاوانەی و یاوای پەنەی)، (تێگەیشتن و پێگەیشتن). پاشاو بابانی فرە چەمداریش کەردەن، پەی ئانەی زیندەگېش ڕاگیرنەبۊن جە وانای و تەدریسی، جە باخەکا خەرپانی و بیارۍ و تەوېڵۍ، باخ و موڵکش پەنە بەخشان.
مەشهوورا یۊ جە سانەکا هۆرامانی گەرەکش بېیەن بە فېڵۍ و حیلە باخەکا خەرپانی و دەرەو تەۋېڵۍ چېرو دەسو شېخ عەبدوڵڵاینە بەربارۊ، بەڵام چا وەختەنە مەڵڵا جەلالو خورماڵی کە دۊسێ نزیکو شېخ عەبدوڵڵای بېیەن پی دېڕە شېعرۍ هاگاڎارش کەرۊوە:
از بهر تست مخصوص خرپانی و طویلە
آگاە باش نستانندت بە مکر و حیلە
شېخ عەبدوڵڵاو خەرپانی زیاتەر جە(70) ساڵۍ تەمەنیش خەریکو دەرس واتەیۆ بیەن. شېخ عەبدوڵڵاوخەرپانی چەنی (مەڵڵا جەلال و خورماڵی و مەڵڵا ئیبراهیم و بیارۍ) چا سەردەمەنە یەرۍ چراوۍ ڕۊشنۍ زانستەکا(بەلاغەو فیقهو ئوسوڵ و فیقهی و ئوسوڵو کەلامی) بیېنۍ. مەولانا حالیدی نەقشبەندی وەردەسو ئا یەرە زانا نامدارانە دەرسش وانان. شېخ حەسەن و گڵەزەردەی هامچەرخ و مەڵڵا عەبدوڵڵایەن. چوار موستەعیدی خزمەتو شېخ عبدوڵڵاو خەرپانینە بیېنۍ(مەڵڵا یوسفی تەشاری، مەڵڵا یاسینی تەوېڵەیی، مەڵڵا موحەمەد و زەهاوی، کە دماتەر بیەن بە موفتی عیراقی و بە موفتی زەهاوی ئەشناسیان، مەڵڵا خدری نالی شاعېر). بە مەڵامەت و بەرزی پایەو شېخ عەبدوڵڵای و شارەزاییش جە دین و دنیێ، شېخ عوسمان سیراجەدین دوۍ کناچۍ وېش دێنۍ بە دوۍ کوڕا شېخ عەبدوڵڵای. دمای تەمەنێ پەڕ بەرەکەتی، ساڵەو(1838ز) کوچی دماییش کەردەن و جە گوڕستان و خەرپانی ئەسپەردە کریان.
شېخ موحەمەد کوڕو شېخ عەبدوڵڵای دمای مەردەی تاتەیش بە چن شېعرێ لاونانشۆ و ماچۊن:
بۍ شەریک و زات، واحیدی موتڵەق
نییەن کەسێ تەر، مەعبوود بۊ بە حەق
حەیوان و نەبات، چەنی جەمادات
تەحتە ئەمرتەن، تا حەفت تەبەقات
جە هەنگام چاشت جە ڕوژی بیستەم
ماهی ڕەجەب بۍ، شېخی موعەززەم
عیزرائیل تەشریف ئاوەرد وە باڵین
قەبز ڕوحش کەرد بە ئەمری موبین
تەئریخ جە هەزار دووسەدو پەنجا
هەم چار ساڵ ویەرد شېخ کەردش وەفا
جە (دار المحنە) پەی (دار الرحمە)
ڕوحش کیانا بە ماوای جەڼە
بە شوغل تەدریش چل ساڵ، بەل فېشتەر
ڕۊ بە ڕۊ شەوقش مەبی زیاتەر
یا شېخ چەوساوە تەشریفت بەردەن
جە سنەو بەغداد تەحسیلم کەردەن
هەم جە سابڵاخ، جە شەهر کەرکووک
پەرێ کەسب عیلم بیەنان مەهتووک
هیچ کەسم نەدیەن چوون تۊ موفید بۊ
وېنەی تۊ شەوقش جە سەر تەدریس بۊ
هەرچن مەگېڵوو پېسەو تۊ کەسێ
بگنۊ بە دەسم، نییەن هیچ کەسێ
کوتوبخانەکەت ها چاگە کەوتەن
یە شوومی منەن، بەدبەختی بەختەن
خودا شادکەروۊ ڕوحت بە جەڼەت
ئېمەیچ سا کەمێ هەم مەبۊ قسمەت.[1]

ساڵی 1943 لە#سلێمانی# لەدایکبووە، مانگێک بەر لەوەی لەدایکببێت باوکی کۆچی دوایی کردووە، ئەرکی پەروەردەکردن و پێگەیاندنی هەریەک لەعەزیزو هەردوو خوشکەکەی بەناوەکانی (نەسرین و نازەنین) کەوتۆتە ئەستۆی خورشیدەخانی دایکی، ئەویش بەڕێگەی دروستی کوردانەو وڵاتپەروەریی، جگەرگۆشەکانی پەروەردە کردووە. شەهید مامۆستا عەزیز خراوەتەبەر خوێندنو قوتابییەکی زیرەک بووە، ساڵی 1968 قۆناغی ئامادەیی لەسلێمانی تەواوکردووەو بۆ درێژەدان بەخوێندن چۆتە زانکۆی بەغداو ساڵی 1972 کۆلێژی ئەدەبیات- بەشی کوردیی بەسەرکەوتوویی تەواوکردووە. تێکەڵاوبوونی بەکاری سیاسییەوە دەگەڕێتەوە بۆ قۆناغی ناوەندی لەساڵانی شەست بەدواوە، وەک کوڕە خوێندکارێکی کورد بەشی زۆری ژیانی تەرخانکردووە بۆ کاری سیاسیو کوردایەتی، ساڵی 1963 بۆتە پێشمەرگەی ناوشارو تەتەری گەیاندنی پۆستەکانی شۆڕشی ئەیلول بووە لەناوەوە بۆ دەرەوە، ساڵانی 1968-1972 وەک خوێندکارێکی زانکۆو کادرێکی پێشکەوتوو لەبەغدا کاری حزبیو ڕێکخراوەیی بەوپەڕی پەرۆشیو دڵسۆزییەوە بەئەنجامگەیاندووە، بەشداریی چەندین کۆنفرانسو کۆنگرەی یەکێتیی قوتابیانو پ.د.ک-ی کردووە، پێشەنگو لێپرسراوێکی وریاو بیرتیژو بەهیممەتی خەباتی خوێندکاران بووە، چەند خولێکی کادیریو ڕۆشنبیریی بینیوە.
خاوەن بیری نوێ
ساڵی 1970و لەسەرەتای دامەزراندنی کۆمەڵەی مارکسی–لینینی (رەنجدەرانی کوردستان) پەیوەندیکردووەو وەک ئەندامێکی چالاکو هەڵسوڕاوی ئەو ڕێکخستنە کاریکردووەو سەرپەرشتی یەکێک لەشانە سەرەتاییو نهێنییەکانی لەئەستۆبووە، لەبەغداو سلێمانیو چەند ناوچەیەکی تر لەهەموو کۆڕو دانیشتنەکان موناقەشەی جددیو بیری نوێی هەبووە. بەوپەڕی دڵسۆزییەوە کاری بۆ گەشەکردنو پتەوکردنی ڕێکخستنەکانی کۆمەڵە کردووە، لەنسکۆدا شەهید خەمخۆرێکی گەورەی هەڵسانەوەی شۆڕش بوو، لەڕێگەی کۆمەڵەوە زۆرترین پەیوەندیی بەهاوڕێیانو پێشمەرگەوە کردو هەوڵی زۆریدا بۆئەوەی دژی هەرەس بوەستنەوە. کاتێکیش لەگەڵ خاتوو سەبریەی خۆشەویستی دەچنەژیانی هاوسەرییەوەو ئەو پارەیەی کەدایکیو خوشکەکانی پێش پرۆسەی هاوسەریی لەشارەوە بۆیان ناردبوو، ئەو وەک کۆمەک پێشکەشی کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی دەکات، ئەم هەڵوێستەش لەکەسێک دەوەشێتەوە هەموو خۆشییەکانی ژیانی وەلابخات بۆ ڕزگاریی میللەتەکەی.
چۆتە سوریا بۆ لای #مام جەلال#
لەسەر ڕاسپاردەی کۆمەڵەو بەمەبەستی ڕاوێژکردن بە هەڤاڵ مام جەلال بۆ هەڵگیرساندنەوەی شۆڕش، شەهید ساڵی 1976 سەردانی سوریای کردووە. ساڵانی 1976-1977 ماڵی مامۆستا عەزیزو خوشکەکانی بوونەتە بەشێک لەراپەڕاندنی ئەرکەکانی کۆمەڵەو بەجێگەیاندنی ڕێنماییەکانی شەهیدی سەرکردە (کاک ئارام)، جگەلەوەی ماڵەکەی شوێنی حەوانەوەو داڵدەدانی زۆرێک لەسەرکردەکانی ئەو ڕێکخراوەبوون لەو قۆناغە سەختەکەی میللەتەکەمان لەسلێمانیدا.
پاش چاودێریی مامۆستا لەلایەن ڕژێمەوە ساڵی 1977 پەیوەندیی دەکات بەشۆڕشەوەو دەچێتە #قەندیل#، لەئەنجامی هەوڵو تێکۆشانە بەردەوامەکانی؛ دەبێتە ئەندامی سەرکردایەتی کۆمەڵە، ساڵی 1978 کراوەتە لێپرسراوی لقی 2ی #کەرکووک#ی ی.ن.کو گوازراوەتەوە بۆ بەری قەرەداغ، هاوشانی کاک ئارامی سەرکردە بەشێکی بەرپرسیارێتی شۆڕشی دەکەوێتەئەستۆو سەرپەرشتی چەند نەبەردییەکی کردووە. هەمان ساڵ بۆ ڕاپەڕاندنی کارێکی شۆڕشگێڕانە، چۆتە سلێمانیو لەبۆسەیەکی پیلان بۆ داڕێژراوداو لەلایەن بەعسەوە دەستگیرکرا. زیندانی موسڵ قۆناغێکی نوێ دەبێتو ڕۆحی بەرەنگاریی لەژووری تەنگو تاریکدا دەستپێدەکات کەجۆرەها ئەشکەنجەی ڕۆحیو جەستەییان لەگەڵدا تاقیکردەوە، کەچی تەنیا وشەیەکی نەدرکاند کەدڵی دوژمنی پێ شادببێتو سوودی لێببینێت، لەکاتێکدا ئەو بەرپرسیارێتییە گەورەیەی هەبوو کەسەرپەرشتی زۆرێک لەهێڵەکانی ڕێکخستنی دەکرد.
بەرەو سێدارە
دوادیداری مامۆستای شەهید دووپاتکردنەوەی نەریتی ئازایانەی ڕۆژانی نێو زیندانی بوو، لەدوا دیداری ئازیزانیدا ڕوودەکاتە دایکو هاوسەرو خوشکەکانیو دەڵێت: بەڕووخساری شپرزەو بەچاوی گریاناوی خواداحافیزیم لێ مەکەن، چونکە من بۆ هەڵبژاردنی جیهانێک ساتەکانی ژیانم بەڕێدەکەم، ژیان بۆ ئێوە نوێدەکەمەوە، تکایە باجەلادەکان دڵخۆش نەبن... من ڕێگایەکم هەڵبژاردووەو بۆ ئامانجێک هەوڵمداوە کەژیانم بۆ کردە قوربانی، گەرچی دایکم جەرگ سووتاو دەبێتو ڕەشپۆشو ماڵوێران دەبن، خوشکەکانم بۆ ئەبەدی بێ برا دەبن، بەڵام هەموو تێکۆشەرێکی ڕاستگۆی ئەم وڵاتە براو پشتیوانی ئێوەیە، بۆیە ئێوە لەمەودوا ڕووسوورو سەربەرز دەژین.
ئازایەتیو بیروباوەڕەکەی وایکردبوو کەمامۆستا عەزیز بێخەم بێت لەمەرگو تەنانەت خەمو ئازار ڕەوێنی هەموو هاوڕێیانیشی بوو لەزیندانو قەسابخانەکەی موسڵ.
بەداخەوە شەوی 24\25-03-1979 لەسێدارەدراو گەیشتە کاروانی نەمران.[1]

کلاسیکۆو خەرپانی بەردەواما
ئیساڵیچ خولو توپەو پاو دەگاو خەرپانی جە هۆرامان پا منیو ساڵەی چوارەمەو بەردەواما، ئی خولە جە لاو جواناو دەگاکیوە گرد ساڵێ مانگەو ڕەمەزانینە ملو ڕاوە و شەوانە گەمەکۍ ملا ڕاوە، خولەکە خولێ ڕەسمی و گرد یاساو ڕیساکۍ وەرزشیش چەنە جی بەجێ کریۊ. زەریفی ئی خولەیه ئانەن کە نامی تیپەکا نامی هانەو سەرچەمەو باخ و زەمینەکاو دەگاکېن کە هورچنیاینی پەی تیپەکاو خولەکەی. ئېساڵ یاڼزە تیپی بەشداریشا کەردەن و بە شیوازوو دوە دوڕیای خولەکە بریو ڕاوە.
یاگی واتەین ئی خولە گرد شەوۍ وەڵی دەس پەنە کەردەینە وەرپەرسو تیپەکا کۆنگرەو ڕونامەنویسیشا پەی ڕیک وزیو تاکو هەردووی لای سەرو گەمەکەیشا قسەو باس فاڕاوە پەی وینەراو گەمەکەی، دماتەر شوانە سەعات (10 پەی 11)ی گەمۍ خولەکەی ملاڕاوە و عالتەرین یاریزانیچ هورچنیۊ گەمەکەنە، هەرپاسە جە ڕاو پەلیانەو خولەکەیۆ فیسبوکەنە ڕاسەوخۆ کۆنگرەکی و گەمەکی بە پیشکەشکاری هۆرامیۆ فاڕاشاوە پەی وینەرا خولەکەی هەکە ئینای یانەنە یان شارۍ تەر یان هام دەگاکاشا بەرو وەڵاتیۆ.
گەمەکۍ جە ساحەو ئەشکەوەڵی جە شارو هەڵەبجەی گرد شەوۍ ملا ڕاوە.[1]