دواڕۆژ، بورهان یەحیا
ئەندامەکێ دیکیۆمێنتکرنا تاوانێن #داعش# ژلایێ حوکمەتا هەرێما کوردستانێ خویاکر کو؛ هەتا 20 چەکدارێن کورد دناڤ ڕێزێن داعش ل ڕەخودۆرێن #حەویجە# و #حەمرین# ماینە و چونکو سەرکردایەتییا داعش ئێدی باوەرییا تەمام ب کوردان نینە چ پلەیێن سەربازی و ئیداری نەداینە وان.
مەریوان نەقشبەندی ئەندامێ دیکیۆمێنتکرنا تاوانێن داعش کو ژلایێ حوکمەتا هەرێما کوردستانێ هاتییە پێکئینان بۆ دواڕۆژ ڕۆهنکر کو؛ مابەینا سالێن 2014-2015ێ نێزیکی 500 وەلاتیێن هەرێما کوردستانێ گەهشتبوونە داعش کو 350 ژوان هاتینە کوشتن و 150 یان هاتینە زیندانکرن یان دووبارە زڤرینە هەرێمێ و ب کەفالەت هاتینە ئازادکرن لێ بەردەوام دووڤچۆنا وان دهێتەکرن، ب گۆرەی پێزانینان ژی هەتا 20 چەکدارێن کورد دناڤ ڕێزێن داعش ل حەویجە و حەمیرین ماینە و دناڤ هێزێن دی یێن ئەرەبی دا هاتینە تێکەلکرن چونکو سەرکردایەتییا داعش باوەرییا تەمام ب چەکدارێن کورد نەمایە و وێ هزرێ دکەن سیخۆر تێدا هەنە کو پێزانینان وەکو ڕەسەدیێ ددەنە پێشمەرگەیان، لەوا چ پلەیێن وەکو ئەمیر یان بەرپرسێن ئیداری ڕادەستی وان نەکرینە و بەردەوام ژی چەند چەکدارێن ئەرەب دگەل وان هەنە.
ناڤبۆری ئاماژەکر کو؛ شەڕێ ڕزگارکرنا تەلەعفەر ژدەست چەکدارێن داعش ژلایێ سۆپایێ ئیراقێ نێزیکە، لێ ب گۆرەی پێزانینان چ چەکدارێن کورد دناڤ ڕێزێن داعش ل تەلەعفەر نینن کو شەڕی بکەن و ئه و 20 دانە بتنێ ل سنۆرێ حەویجە و حەمرین ماینە کو ئێک ژ چالاکیێن وان بەری چەند ڕۆژان ل گوندەکێ کاکەییان بوویە کو چەند وەلاتی تێدا هاتنە شەهیدکرن.
11-08-2017

رۆژنیوز، سۆران محەمەد
بەڕێوبەرایەتی #ئەوقاف#ی سونی لە شاری #کەرکووک#، ڕایدەگەیەنێت، کە11 مەلا و پێش نوێژی بەڕێوبەرایەتیەکەمان لە شارەدێی #حەویجە# پەیوەندیان بە چەتەکانی #داعش#ەوە کردووە.
ئەمڕۆ، بەڕێوبەرایەتی ئەوقافی سونی، لە شاری کەرکووک کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانی ئەنجامدا.
حاجی ئەحمەد خەلیل مودەریس، بەڕێوبەری ئەوقافی سونی، لە کۆنگرە ڕۆژنامەنووسییەکەدا، ڕاگەیاند:ئه و دەنگۆیانە، کە لە چەند دەزگایەکی ڕاگەیاندنی بڵاو بۆتەوە، سەبارەت بەوەی کە چەند مەلایەکی کەرکووک، پەیوەندیان بە داعش-ەوە هەیە وەیاخود داعشن و فکری توندڕەوی بڵاو دەکەنەوە، هیچ بنەمایەکی ڕاستی نییە و درۆیە.
مودەریس، وتیشی:لە سەرەتای دروستبوونی داعش و نزیک بوونەوەی لە کەرکووک، چوار مامۆستای ئاینی گومانی ئەوەیان لێدەکرا، کە پەیوەندیان لەگەڵ داعش هەبێت، لە لایەن ئاسایش و هێزە ئەمنیەکانی شارەکەوە دەسگیرکراون، دواتر سێ له و مامۆستایانە ئازادکراون، بەڵام تا ئێستا مامۆستایەکەی تر ئازاد نەکراوە.
ناوبراو، ڕاشیگەیاند:لە سنووری ژێر دەسەڵاتی داعش نزیکەی 370 مزگەوت هەیە، بە تایبەت شارۆچکەی حەویجە و شارەدێکانی ڕیاز و عەباسیە و سەعدیە، لەگەڵ ئەوەشدا نزیکەی 400 مامۆستای وتارخوێن و بانگدەر هەیە، له و ژمارەیە 11 مامۆستای ئاینی پەیوەندیان بەداعشەوە کردووە، واتا بوون بە ئەندامی داعش، هەرەوەها لە 90%ی مامۆستیانی تری ئاینی لە ناوچەکە هەڵهاتوون.
ئاماژەی بەوەشکرد:بۆ ڕێگرییکردن لە فکری توندڕەوی لە ڕێگای مزگەوتەکانەوە، بەڕێوبەرایەتی ئەوقافی سونە، سەرجەم وتارەکانی ڕۆژی هەینی تۆمار دەکات و دواتر لە ڕێگای لیژنەیەک لە زانایانی ئەوقافەوە چاودێریی دەکرێت، هەروەها هەر مامۆستایەکی ئاینی مینبەری مزگەوتەکان بۆ فکری توندڕەویی ئاینی بەکار بهێنێت، لە کارەکەی دوور دەخرێتەوە و ڕوبەڕووی یاسا دەکرێتەوە.
بەڕێوبەی ئەوقافی سونی لە کەرکووک، ئەوەشی وت:لە کەمپ‌ی ئاوارەکانی کەرکووک، بە تایبەت لە کەمپی داقووق، خولێکی تایبەت بۆ منداڵان کراوەتەوە کە پێشتر لە ژێر دەسەڵاتی داعش بوون‌، بۆ ئەوەی فکری توندڕەویی لە ناو برێت، بەگشتی ئه و منداڵانەی کە بەشدارن لەخولەکە نزیکە 12 هەزار منداڵن.
ئاماژەی بەوەشکرد:لەسەرتای دروست بوونی داعش، چوار مامۆستای ئاینی بانگدەر لە شاری کەرکووک تیرۆر کراون.
هەر لە کۆنگرە ڕۆژنامەوانەیەکدا، سامی زاهیر، بەرپرسی زانکۆی ئیمامی عەزەم-ی ئاینی، وتی:دوای ئەوەی چوار خوێندکارمان خوێندنیان تەواو کردووە لە زانکۆی ئیمامی عەزەم، دەرکەوتووە کە ئه و چوار خوێندکارە پەیوەندیان بە تیرۆستانی داعشەوە هەیە، بەڵام لە دوای تەواو کردنی خوێندن له و زانکۆیە پەیوەندیان بە داعشەوە کردووە، دواتر لە لایەن هێزە ئەمنیەکانەوە دەسگیر کراون.
ئەوەشی وو:ئێمە لە ڕێگا بە فکری توندڕەویی نادەین لە ناو زانکۆ سیستەمی خوێندندا.
09-08-2017

پێشبینی دەکرێت شەڕی #حەویجە# بەهەزاران خێزانی دیکە، ئاوارەی کەمپەکانی #کەرکووک# بکات، ئەنجوومەنی قەزای حەویجەش چاوی لە ئیدارەی کەرکووک و ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکانە، تاوەکو ڕێگە لە کارەساتی مرۆیی بگرن و ئامادەکاری پێشوەختە بکەن بۆ پێشوازی لە خەڵکی ئەو ناوچەیە.
ئەحمەد خورشید، ئەندامی ئەنجوومەنی قەزای حەویجە بە تۆڕی میدیایی ڕووداوی ڕاگەیاند ئەگەر شەڕەکە 20 بۆ 30 هەزار خێزان ئاوارە بکات، دووچاری کێشەیەکی گەورەی مرۆیی دەبینەوە، لەبەر ئەوەی ئامادەکارییەکان وەکو پێویست نین، حکومەتی عێراق دەڵێ تەنیا دەتوانین لە مەخموور و شەرگات ئامادەکاری بکەین، بەڵام خەڵکی حەویجە ناگەنە ئەو ناچانە، چونکە زۆر لێیان دوورن، ئەوەی نزیکە ناوچەی کەرکووک و عەلەمە، هیوادارین حکومەت گرنگی بەو دوو ناوچەیە بدات.
30 هەزار خێزانی حەویجە لەنێو حەوت کەمپی کەرکووکن، مەزەندە دەکرێت زیاتر لە 10 هەزار خێزانی دیکە ئاوارە بن، ئیدارەی کەرکووک شوێن و هەموو خزمەتگوزارییەکی بۆ پێشوازی لە ئاوارەکان دابینکردووە.
عەمار سەباح، بەڕێوەبەری فەرمانگەی کۆچ و کۆچبەرانی کەرکووک دەڵێ بە دووجۆر پلانمان داڕشتووە، لە خراپترین حاڵەتدا دەتوانین پێشوازی لە 65 هەزار کەس بکەین، لە هەر سێ میحوەری داقووق و مەکتەب خالید و دووبز ئامادەکاریی ئەمنی و مرۆیی دەکرێت، ئەگەر ژمارەکەش لەو توانایەی ئێمە زیاتر بوو، ئەوا هەماهەنگیمان لەگەڵ پارێزگای سەڵاحەدین کردووە و کەمپ لەوێش ئامادەکراوە.
لە 10-06-2014 حەویجە کەوتە دەستی #داعش#، زۆربەی خەڵکی ئەو ناوچەیە به چەپڵەڕێزان پێشوازییان لێکردن، ئەمە ڕێگەی خۆشکرد ماوەی سێ ساڵە داعش حوکمی قەزایەک و چوار ناحییە و نزیکەی 500 گوندی بکات، کە دەکاتە ڕێژەی زیاتر لە 30%ی خاکی پارێزگای کەرکووک.[1]
12-09-2017

ناونیشان: گرێی حەویجە
نووسەر: #هێمن عەبدوڵڵا 2#
ڕۆژی دەرچوون: #13-03-2017#
تا ئۆپەراسیۆنی کۆنترۆڵکردنەوەی موسڵ لە کۆتایی نزیک ببێتەوە، دڵەکوتەی کورد و کەرکووکییەکان بۆگرێی حەویجە زۆرتر دەبێت. حکومەتی ئێراق هیچ پاساوێکی ڕوونی نییە بۆ پەڕاندن و دواخستنی کۆنترۆڵکردنەوەی حەویجە، بەڵام وەک سەرکردەیەکی سەربازیی کورد لە کەرکووک پێیگوتم ڕەنگە کورد لەسەر ڕیشە درێژەکەی حەویجە، سمێڵیشی بنێتە بانی!
حەویجە لە بیرەوەریی کەرکووکییەکاندا سیمبۆڵی سەرکەوتنی سیاسەتی بەعەرەبکردنە. ئەو شارۆچکەیەی جاران هەڕەشە نەبوو لەسەر کوردستانیبوونی کەرکووک، ئێستا ئەگەر گشتپرسییەک لەسەر ڕێژەی نەتەوەکان لەو پارێزگایەدا بکرێت، وادەکات عەرەب پشکێکی گەورەیان بەربکەوێت. زاوزێی زۆری عەرەبی سوننەی هاوردە و خێڵەکی بۆ حەویجە و دەوروبەری وایکردووە کە ڕۆژبەڕۆژ ڕێژەی عەرەب لە کەرکووک بەرزببێتەوە.
لەو ساڵانەدا کە مالیکی فەرمانڕەوای ئێراق بوو، حەویجەییە عەرەبە سوننەکان کەوتنە ژێر زەبروزەنگێکی زۆر و برینداری خۆپیشاندانەکانیان لەلایەن کوردی کەرکووکەوە تیمار دەکران. بەڵام کاتێک #داعش# هات، گەنجی کوردی کەرکووکی بەنێو بازاڕی حەویجەدا ڕاکێشران و بە دیلکراوی بەردباران کران. ئێستاش کوردی کەرکووک ئەو بێوەفاییەیان لەبیرناچێت، بەڵام هەرواش بە سەدان ماڵباتی حەویجەیی لەدەست شەڕ هەڵاتوو، لە کەرکووک حەوێندراونەتەوە.
کوردی کەرکووک لەوەش واوەتر چوون و بەر لە دەستپێکردنی شەڕی موسڵ ئامادەییان پیشاندا کە بەشداربن لە دەرپەڕاندنی داعش و کردنەوەی گرێی حەویجە، بەڵام حکومەتی ئێراق بەبێ پاساوێکی قایلکەر تاوەکوو ئەمڕۆش ئۆپەراسیۆنەکەی دواخستووە.
زۆر کەس دەڵێن کۆنترۆڵکردنەوەی حەویجە پێویستی بە ڕێککەوتنێکی هاوشێوەی موسڵ هەیە لەنێوان #هەولێر# و بەغدا و دەبێ تێیدا ڕۆڵی پێشمەرگە سنووردار بکرێت، بەڵام ئەوەی مرۆڤ لێیدەترسێ، وەڕاستگەڕانی ئەو پێشبینییانەن کە دەڵێن حکومەتی ئێراق بەئەنقەست حەویجەی پەڕاندووە و لەکاتی خۆیدا وا بۆی دەگەڕێتەوە کە کەرکووکیشی پێوە بگرێتەوە و ڕیسی چەند ساڵەی کوردی ناتەبا لەو شارە بکاتەوە خوری.
دوو ساڵە ئەوانەی ئاگاداری ڕەوشی حەویجەن و دەزانن چۆن ئەو گرێیە دەتوانێ لە ئاییندەدا ببێتە پاژنەی ئاشیل بۆ کەرکووک، داد و بێدادیانە. هەموو قسەکەش لەسەر ئەوەیە کە گرتنەوەی حەویجە چەندە شەئنێکی ئێراقی بێت، دووهێندە شەئنێکی کوردستانییە و ناکرێ بە هیچ پاساوێک کۆنترۆڵکردنەوەی دوابخرێ.
هەرچەندە ئەوە ڕاستییە کە حەویجە تەنیا خاکەکەی کوردستانییە و چیدیکە دانیشتوانی کورد نین، بەڵام هەم ئەگەر داعشی تێدابێ دەکرێ چەکدارەکانیان لەوێوە سەرئێشە بۆ کەرکووک درووستبکەن و درووستیشیان کردووە، هەم ئەگەر بەدەست حەشد و سوپای ئێراقیشەوە بێت، کەرکووک ناتوانێ ئارام بێ و دەبێ بەردەوام چاوەڕوانی دەستدرێژی بێت. بۆیە گرنگە لەئێستاوە سەرکردایەتیی کوردستان کەیسی حەویجە بجووڵێنن و ڕێگە لەوە بگرن کە لەئاییندەدا ناچار بین پەڕۆیەک کە ئێستا دەکرێ بچووک بێت، ئەوکات بەگەورەتر لەسەر حەویجە لەسەرمانی ببەستین. [1]