ئەڤرۆ، شاکر ئەتروشی
پشکا رەوشەنبیری ل ناڤەندا خانی یا رەوشەنبیری و راگەهاندنێ‌، ب هەڤکاری ل گەل (نۆبارا جەعفەر مایی) دوهی ئێڤاری27/6/2022 د رێ‌ و رسمەکێ‌ ژ هەژی دا ل هولا نالبەند ل پانۆرما ئازادی، ئەنجامێن بەریکانا چیرۆکێ‌ یا گەنجان راگەهاندن و هەرسێ‌ سەرکەفتیێن بەراهیێ‌ هاتنە خەلاتکرن، کو ئه و ژی ئەڤە بوون: دلبرین عەبدولفەتاح بۆتانی سەرکەفتیا ئێکێ‌ و عادل حسێن سەرکەفتیێ‌ دویێ‌ و رزگار سالح عەجاج سەرکەفتیێ‌ سێیێ‌.
نڤیسەر و رۆژنامەڤان (ئیسماعیل بادی) ب نووراتیا ناڤەندا خانی یا رەوشەنبیری و راگەهاندنێ‌، د پەیڤەکێ‌ دا گۆت: هزرا ئەنجامدانا ڤێ‌ بەریکانێ‌ یا خودێ‌ ژێ‌ رازی جەعفەر مایی بوو، ناڤەندا خانی خوە لێ‌ کرە خودان و مە دەست ب ئەنجامدانا ڤێ‌ بەریکانێ‌ کر و مەرەم پێ‌ ئه و بوو ئەم وەکو ناڤەند خوە ل بەرهەمێن گەنجان، ب تایبەت ژی چیرۆکنڤیسێن گەنج بکەینە خودان، هەروەسا پشتەڤانیێ‌ لێ‌ بکەین، لەورا ئەڤ بزاڤە دێ‌ دبەردەوام بن و بۆ دەمێ‌ بهێت دێ‌ مە پرۆژەکێ‌ دی ژی هەبیت، بۆ زانین وەک ناڤەندا حانی هەتا نوکە مە پتری چل پرتووکان چاپکرینە و نوکە ژی هندەک ل ژێر چاپێ‌ نە.
دووڤدا هەلبەستڤان مەحفۆز مایی، برایێ‌ خودێ‌ ژێ‌ رازی جەعفەر مایی د پەیڤەکێ‌ دا بەحسێ‌ رۆلێ‌ رەحمەتی کر د پێشخستنا بزاڤا رەوشەنبیری ب تایبەت گەنجان و هیڤی خواستن کو ئه و ژی لڤێ‌ چالاکیێ‌ یێ‌ بەرهەڤبا لێ‌ ژبەرکو وەغەرکریە ئه و وەکو برایێ‌ وی هاتیە.
موسەدەق تۆڤی، بەرپرسێ‌ پشکا رەوشەنبیری ل ناڤەندا خانی یا رەوشەنبیری و راگەهاندنێ‌ د پەیڤا خوە دا گۆت: پشتی مە راگەهاندنی کو دێ‌ ئەڤ بەریکانە هەبیت (16) گەنجان چیرۆکێن خوە بۆمە هنارتن و ژلایێ‌ سێ‌ چیرۆکنڤیسێن بەرێز ڤە، کو ئه و ژی ( ئەنور محەمەد تاهر و حەکیم عەبدوللا و عسمەت محەمەد بەدەل) بوون هاتینە هەلسەنگاندن، د ئەنجامدا دلبرین عەبدولفەتاح بۆتانی بۆ سەرکەفتیا ئێکێ‌ و عادل حسێن بۆ سەرکەفتیێ‌ دویێ‌ و رزگار سالح حەجاج بۆ سەرکەفتیێ‌ سێێ‌، دووڤدا چیرۆکێن وان هەرسێ‌ سەرکەفتیان ل گەل چیرۆکێن حەفت پشکدارێن دی کو هەموو دبنە دەه چیرۆک کرنە پرتووکەک ب ناڤێ‌ ( ژبەرهەمێن گەنجان، سەرکەفتیێن بەریکانەیا چیرۆکنڤیسێن گەنج) چاپکر و ئەڤرۆ بەلاڤکر و سوپاس بۆ لژنا هەلسەنگاندنێ‌ کو ب دلسۆزانە کارێ‌ خوە ئەنجام دان.
دووڤدا چیرۆکنڤیس عسمەت محەمەد بەدەل، ئەندامێ‌ لژنا هەلسەنگاندنا چیرۆکێن وێ‌ بەریکانی ب روونی بەحسێ‌ چاوانیا وەرگرتن و هەلسەنگاندنا وان چیرۆکان کر و گۆت ژبلی هەر سێ‌ سەرکەفتیێن بەراهیێ‌ شەش کەسێن دی ژی چیرۆکێن وان دباش بوون.
ل دووماهیێ‌ خەلاتێ‌ ناڤەندا خانی ل سەر سەرکەفتی و پشکدار و لژنا هەلسەنگاندنێ‌ هاتنە بەلاڤکرن و کەنالێ‌ #دهۆک# تیڤی ب شێوەکی زیندی ئەڤ چالاکیە د ڤەگوهاست.[1]

دواڕۆژ، #هانا چۆمانی#
بەڕێوەبەری سندوقی پشتیوانی پڕۆژەی گەنجان ئاشکرایدەکات، نوسراویان ئاڕاستەی ئەنجومەنی وەزیران کردووە کە ئەگەر ئەوان بڕیاربدەن ئامادەن پێدانی قەرزەکە دەستپیبکەنەوە، چونکە ئێستا سندوقەکە، نزیکەی 400 ملیۆن دیناری تێدایە کە هاوڵاتیان گەڕاندویانەتەوە.
ئارام محمەد، بەڕێوەبەری سندوقی پشتیوانی پرۆژەکانی گەنجان لەوەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتی، بە دواڕۆژی ڕاگەیاند هەموو ئامادەکارییەک کراوە و بەنوسراوی ڕەسمیش داوامان لە ئەنجومەنی وەزیران کردووە، بۆ ئەوەی دەست بکەینەوە بە پێدانی قەرزی بچوک بە گەنجان، چونکە بڕێک پارەی پێویستمان هەیە، دەتوانین پڕۆسەکە دەستپێبکەینەوە.
وتیشی ئێستا نزیکەی 400 ملیۆن دینار لە سندوقەکەدا هەیە کە لەلایەن ئەو کەسانەوە گەڕێنراوەتەوە کە پێشتر قەرزی بچوکیان وەرگرتبوو، بۆیە بە ئاسایی دەتوانین دەستبکەینەوە بە پێدانی قەرز بە گەنجان تا پرۆژەی پێدابمەزرێنن، بەڵام تائێستا وەڵاممان نەدراوەتەوە.
بەڕێوەبەری سندوقی پشتیوانی پڕۆژەکانی گەنجان ڕونیکردەوە لەنوسراوەکانماندا بۆ دەستپێکردنەوەی قەرزەکە داوای هیچ بودجەیەک و بڕە پارەیەکمان نەکردوە، تەنیا ئەگەر ئەنجومەنی وەزیران ڕەزامەندی بدات ئەوا پرۆژەکە دەستپێدەکاتەوە.
ماوەی نزیکەی 3 ساڵە بەهۆی قەیرانی دارایی و دواکەوتنی مووچە پێدانی قەرز و پێشینەکان بەهاوڵاتیان وەستاون و قەرزی بچوکیش یەکێک بوو لە پڕۆژەکانی حکومەت تایبەت بە گەنجان.[1]
#08-06-2018#

دواڕۆژ، سامان قوبادی
=KTML_Bold=زیاتر لە 200 کافتریای نێرگەلەکێشان لە #سلێمانی# هەیە، گەنجانیش بەهۆی بێکاری و بۆشایی لە ژیانیاندا بەڕێژەیەکی بەرچاو ڕوویان له و دیاردەیە کردووە. لە بەشێک له و کافێیانەدا قوماریش دەکرێت.=KTML_End=
$کافتریاکان و هەلی کار$
عەلی ڕەئوف بەڕێوەبەری گەشتوگوزاری سلێمانی بە دواڕۆژی ڕاگەیاند زیاتر لە 200 کافتریای نێرلەگەلەکێشان لە سلێمانی کراونەتەوە، بۆ پێدانی مۆڵەتیش سەرەتا نووسراو دەکرێت بۆ شارەوانی سلێمانی بۆ ئەوەی بزانرێت شوێنەکەی گونجاوە یان نا، دواتر نووسراو دەنێرین بۆ باج-ی دەرامەت و ئاسایش، هەمانکات پێویستی بە بوونی ژمارە حسابێکی بانکی هەیە.
بەڕێوەبەری گەشتوگوزاری سلێمانی لەبارەی ئه و ڕێژە زۆرەی کافتریای نێرگەلەکێشانەوە وتی کۆمەڵێک مەرجی یاساییمان داناوە. دواتر خاوەنی کافتریاکە خۆی بەرپرسیارە و ئێمە ڕێگریی ناکەین، بەڵکو کافتریایەک هەلی کار بۆ زیاتر لە 5 کەس دەرەخسێنێت و سوودی لێوەردەگرن، بۆیە سنوورداری ناکەین بۆئەوەی قۆرخکاری دروست نەبێت، بەڵام هەر کافێیەک شوێنەکەی نەشیاو بێت بەدواداچوونی بۆ دەکەین، بۆ ئه و مەبەستە سێ لیژنەمان هەیە دەگەڕێن بەسەر کافتریاکاندا بۆ دۆزینەوەی کەموکورتییەکانیان.
$قومار لە کافتریاکاندا دەکرێت$
بەشێک لە کافتریاکان تەنها بۆ نێرگەلەکێشان و کاتبەسەربردن بەکارناهێنرێن، بەڵکو هەندێکجار قوماریان تێدادەکرێت، به و هۆیەشەوە لە ماوەی ڕابردوودا چەندین گەنج لە کافتریاکانی سلێمانی دەستگیرکراون.
لەوبارەیەوە سەرکەوت ئەحمەد وتەبێژی پۆلیسی سلێمانی بۆ دواڕۆژ وتی بەهۆی قومارکردن بە پارەوە لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا 60 کەسمان دەستگیرکرد، دواتر نزیکەی 22 کەسی دیکەمان دەستگیرکردووە. هەندێک له و کەسانەی کافتریایان داناوە بۆمان دەرکەوتووە بەکاری دەهێنن بۆ قومارکردن، خەڵک هەیە هاتووەتە لامان پارەی دۆڕاندووە و تووشی کێشەبووە، به و هۆیەوە لەماوەی ڕابردوودا دوو کافتریا لە ناو شاری سلێمانی داخران، هەر کافتریایەکی تریش قوماری تێدابکرێت بۆی دەچین.
وتەبێژی پۆلیسی سلێمانی دەڵێت ئێمە لەگەڵ ئه و ڕێژە زۆرەی کافتریادا نین، بۆ نموونە ناکرێت لەسەر شەقامێکی وەکو ئاشتی 5 کافتریا هەبێت. بۆ نەهێشتنی ئه و دیاردەیە پۆلیس و ئاسایشی نهێنیمان هەیە لە کافتریاکان بۆ چاودێریکردنی ئەوانەی ڕوودەکەنە ئه و شوێنانە تا بزانرێت کێن و چی دەکەن.
$هۆکارەکانی ئالودەبوونی گەنجان بە نێرگەلەوە$
چەندین هۆکاری جیاجیا بوونەتە هۆی ئەوەی گەنجان ڕووبکەنە کافتریاکان و نێرگەلەکێشان، ئەمەیش بێجگە لە لایەنە خراپە تەندروستییەکەی، مەترسیی لەسەر ژیانی ئایندەی گەنجان-یش هەیە.
زانست زانا توێژەری کۆمەڵایەتی، بۆ دواڕۆژ، باس لە هۆکارەکانی زیادبوونی ئالودەبوونی گەنجان بە نێرگەلەکێشانەوە دەکات و دەڵێت بوونی بۆشایی لەناو ژیانی گەنجان و نەبوونی کار هۆکاری سەرەکین، بەشێکی پەیوەستە بە سروشتی ئێستای کوردستانەوە، هاوکات پەیوەندیی بە لایەنی ڕۆحیی کەسەکەوە هەیە. بەجیهانیبوون ئه و بۆشاییەی دروستکردووە کەوا گەنجان بە شتێکی تەرفیهی بێ کەڵکەوە کاتەکانییان پڕدەکەنەوە. هۆکارێکی تری پەیوەستە بە پاشەکشێی حیزبە سیاسییەکان و دامودەزگاکانی وەکو پەروەردە و زانکۆ و خێزان به و پێیەی ناتوانن گەنجان لەخۆبگرن و سەرقاڵیان بکەین بە کۆمەڵێک بابەتی سوودبەخش. جگەلەوە هاتنی گەشتیاران بەتایبەت لە ناوچەکانی خواروو و ناوەڕاستی عێراق کاریگەریی هەبووە لەسەر زیادبوونی دیاردەی نێرگەلەکێشان، بۆیە کاتێک ئەم بۆشاییە پڕناکرێتەوە گەنجان پەنادەبەنە بەر نێرگەلەکێشان.
توێژەرە کۆمەڵایەتیەکە پێیوایە، دیاردەی چاولێکەریی لەناو گەنجاندا وای کردووە زیاتر پێوەی ئالودەببن به و پێیەی هەموان وەکو مرۆڤ کاریگەرین بە ڕووداوەکان و زۆربەی دەسەڵاتدارەکانی جیهان دەیانەوێت شوێنی نێرگەلەکێشان زۆر بێت و گەنجان پێوەی سەرقاڵبن، تا بەدوور بن لە بواری سیاسی و ڕەخنەگرتن لە دەسەڵات.
سەبارەت بە مەترسییەکانی ئالودەبوون بە نێرگەلەکێشانەوە لەسەر ئایندەی گەنجان، زانست دەڵێت دەکرێت گەنج سەرقاڵی کۆکردنەوەی پارە و کارکردن و زانست یان دروستکرنی خێزان بێت و پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانی بەهێزبکات، لەجیاتی ئەمانە پەنا دەباتە بەر نێرگەلەکێشان و لە ئەنجامدا کۆمەڵێک گەنجی گەندەڵ و ناچالاکمان بۆ بەرهەم دێت، جگەلەوەی سەر ئێشە و گرفتن، ناتوانن شتێک پێشکەشی کۆمەڵگەیش بکەن.[1]
#23-08-2018#

$ئایا خۆپیشاندانی گەنجان بەدیلی هەیە؟$
نووسینی: د. عەلی زەڵمی
من کە ئەم چەند دێڕە لێرەدا دەنووسم لەوە تێدەگەم قسەی زلی پشتی لاپتۆپ شتێکە و ئەزموونکردنی بارودۆخەکە شتێکی ترە. بەڵام پێداگیریش لەسەر ئەوە دەکەم دایەسپۆرا دەبێ لەوبارەوە قسەی خۆی هەبێ. ئێمەش کەم تا زۆر بەشدارین لە خۆشی و ناخۆشیەکانی ئەوێ. پاشان دونیاش گۆڕاوە، چالاکیی ئۆنڵاین خەریکە گرنگی بەقەد سەرجادە دەبێ. ڕۆڵی چالاکیی ئۆنڵاین لە خۆپیشاندانەکانی بەهاری عەرەبی و هەروەها لە خۆپیشاندانەکانی فەرەنسا و ئەمەریکاش زۆر زۆر کاریگەر بوو. بۆیە مەودای جوگرافی تەواو چووەتە یەک وەک کودەری جاران کە دەچوویە ئاو.
‎یەک: من پێم وایە ئەم جۆرە لە خۆپیشاندانی توندوتیژ خۆی بەدیل نییە، بەڵام لە بێ بەدیلی ڕەنگە بۆ ئێستا لەوە باشتر نەبێ. بەداخەوە پێشتر نە یەکیەتی و پارتی نە بەدیلەکانیان وەک گۆڕان و ئیسلامیەکان و نەوەی نوێ پێیان نەکرا بارودۆخەکە چاک بکەن، بگرە خراپتریان کرد. لێرەدا زۆر گرنگە دیبەیتی گۆڕان بکرێ و قسەی جدی لەسەر بکرێ. پێشتر بارودۆخێکی هاوشێوەی ئەمەی ئێستا درووست بوو، گۆڕان هات شەپۆلی ناڕەزایی و توڕەیی خەڵکی خاو کردەوە وەک حەبی ئازار بۆماوەیەکی کەم بوویە ئومێد بەڵام ئەویش دواتر بوو بە بەڵا. ئەوەی گۆڕان کردی بە سیاسی و ڕۆشنبیرەکانییەوە ڕێک وەک ئەو برغو و واشێرە وایە کە لەسەر مەنجەڵی بوخار هەیە. کاتێ کە پەستان زۆر دەبێ ئیتر لەڕێگەی ئەو واشێرەوە پەستانی ناو مەنجەڵەکە دەر دەچێت. گۆڕان و موفەکیرەکانی هاتن تووڕەیی و ناڕەزایی هاووڵاتی و گەنجانیان خاو کردەوە و تەسەلیمی یەکیەتی و پارتیان کردن. بەمەش گەورەترین خزمەتیان بە دەسەڵاتی گەندەڵ کرد. من ئەمەم ئێستا بۆ نەهاتووە، بەڵکوو هی ئەو ڕۆژگارەیە کە هەرچی ڕۆشنبیر بوو لە دەوری نۆشیروان مستەفا کۆبووبوونەوە. هەرکەس سەرێکی لە گردەکە نەدایێ گومان لە ڕۆشنبیربوونی دەکرا. من لە چەندین شوێنی جیاجیا دا ئەوکاتانە ئەوەم وتووە و شاهێدم هەیە. چاک بیرمە جارێک ساڵی 2012 لە شوێنێک دانیشتبووین باسوخواس هاتە سەر گۆڕان و من نموونەی ئەو مەنجەڵی بوخارەم هێنایەوە. ئەوەی یادم بێ هەریەک لە بەڕێزان (توانا ئەمین و ڕامیار مەحمود و بەکر عەلی و چەندینی تر) لەوێ بوون. ئێساتش هەر کەس و تاقمێک بێن سواری توڕەبوونی گەنجان بن هیچی باشتر لە گۆڕان سەوز ناکەن.
‎دوو: شێواز و میکانزمی زۆر دژی پارتی و یەکیەتی تاقیکراوەتەوە؛ لە حزب و ڕێکخراوی مەدەنی و گروپی فشار و خۆپیشاندان و میدیا و سۆشیال میدیا، هیچی کاریگەری ئەوتۆی نەکردووە. تەنانەت خۆپیشاندانەکانی 17ی شوبات چەند درێژەی کێشا و نووسەر و مەلا هاتن بای باڵی خۆیان دا و تا وایلێهات بۆ ماوەیەکی زۆر سەرا بووبووویە جێگای شێلم و چا خواردنەوە و نمایشی بێتام. ئەنجامەکەشی ئەوە بوو کە بینیمان. لە ئێستادا شتێک ماوە کە تاقی نەکراوەتەوە. ئەویش خۆپیشاندانی عەفەوی و ناڕێکخراوی گەنجانە. ڕاستە شتی نا ژیریانی و گێرەشێوێنی تیایە بەڵام تاکە ڕێگایەکە تاقی نەکراوەتەوە و دەبێ ببێ. لە هەموویشی گرنگتر ئەوەیە تەنیا بەدیلێکە کە ئەگەری سەرتاسەریبوونی هەیە. چونکە شوناسی گەنجان یەکە و هاوئاوازیان هەیە. تۆ یا گەنجی تێر و پڕ و خاوەن کارت هەیە یان برسی و گیرفان بەتاڵ. ئەوان وەک باوک و برا گەورەکانیان دابەشی ئینتمای حزبی نەبوون؛ هەڵبەت بەشێوەیەکی گشتی دەڵێم. مادام ئینتمای حزبییان نییە و کێشەکانیان یەکن، سنووربڕتر و زۆر کەم لەژێر هەیمەنەی جوگرافی و زۆنی زەرد و سەوزە دان. ئەمەش بۆی هەیە ببێتە شەپۆلێکی ناڕەزایی سەرتاسەری.
‎سێ: گەنجی توڕە کاری سیاسی ناکا و سیاسەتیش ناتوانێ نوێنەرایەتی ئەوان بکا چونکە سیاسەت هەمیشە لەسەرەوە دێتە خوارەوە. بەڵام گەنج لەخوارەوە دەست پێ دەکا، لە هەلومەرجی ژیانی خۆیەوە، لە گیرفان و مۆبایلەکەی و یارییەکانی … ئەو خاوەن دونیایەکە دەبێ لێی تێ بگەین. ئێمە هێشتا بەم مۆدێلە ئاشنا نەبووین. دونیامان لا بریتییە لە کاری حزبی و سیاسی ڕاستەوخۆ. پاشان، مەسەلەی توندوتیژی بەشێکە لە شەپۆلی ناڕەزایی گەنج لە هەموو دونیادا. تۆ سەیری خۆپیشاندانەکانی ئەمەریکا بکە یان ئەوانەی فەرەنسا 2018. سووتانی دائیرە و شوێنە خزمەتگوزارییەکان کارێکی هەڵەیە، بەڵام خۆ ئەمەش سیمای سەرەکی ئەو چالاکیانە نییە. لە دە مەقەڕی حزبی ئەگەر دائیرەیەک سوتێنرابێ. دیارە میدیا دەیەوێ زیادەڕۆیی لەو مەسەلەیەدا بکات. [1]

ئیسماعیل ئیبراهیم سەعید

شوێن: #هەولێر#
رۆژ یان ساڵی گیرانی وێنەکە: 1978
کەسایەتییەکانی ناو وێنەکە: (نەناسراو)
ناوی وێنەگر: (نەناسراو)[1]

ناونیشانی پەرتووک: بڵێسەی گەنجان
ناوی نووسەر: #هەڵکەوت وریا عومەر#
ساڵی چاپ: 2023
ژمارەی چاپ: چاپی یەکەم [1]

شاخەوان ئەکرەم دووکانی
بابەت : بیبلۆگرافیای گەنجان
هەلەبری: شاخەوان ئەکرەم دووکانی
سەرپەرشتیاری جاب: سەلام فاتیح
چاپ : لە چاپکراوەکانی بەریوەبەرایەتی گشتی چاپ و بلاو کردنەوەی وەزارەی ڕۆشنبیری حکومەتی هەریمی کوردستانە.
نەخشەسازی: دیاری جەمال
تیراژ: 500 دانە
کۆمپیوتەر : مەهدی ئەحمد
ژمارەی سپاردن: (369) ی سالی 2006 ی وەزارەتی ڕۆشنیری پیدراوە.
مافی لە چاپدانەوەی باریزراوە بۆ بەریوەبەرایەتی گشتی چاپ و بلاو کردنەوەی سلێمانی لەوەزارەی ڕۆشنبیری.
تیبینی:
نوسەرو ڕۆژنامەنوس بەریز جەوهەر کرمانج پێشەکی بۆ نوسیوە و تیشکی خستۆتە سەر گرنگی ئەم پەرتوکە و نرخاندنی هیلاک بونی نوسەرەکەی کە شاخەوان ئەکرەم دووکانیی یە.

ئەم پڕۆژەیە بریتیە لە هاوکاری کردنی ئەو گەنجانەی کە بێکارن وە کارمەند نین لە دام و دەزگاکانی حکومەت. ئەم پڕۆژەیە ئەو گەنجانە دەگرێتەوە کە خاوەن پڕۆژەن وە توانای ئابووریان لاوازە تاکو بتوانن سودمەند بن لەم سندوقە بۆ جێبەجێ کردنی ئەو پڕۆژە بچوک و مام ناوەندیانەی کە هەیانە. ئەم پڕۆژەیە لەلایەن ناوەندی ئایندە بۆ پرسەکانی گەنج ئامادەکراوە.

ئەی کۆترە سپییەکەی ناو هێلانەی بەرز!
لە گیانی پیکاسۆ ئیلهام ئەکەم قەرز
ئەمەوێ بتخەمە سەر باڵی فڕین
بە ڕاستی بتنێرم نەک بە خەوبینین
بۆ شارێک: هەزاران لاوانی جیهان
بۆ ئاشتی ئەبەستن تیایا میهرەجان!
لاوانی حەوت کیشوەر لە بوخارستن،
بە هەوای برایی و ئاشتی سەرمەستن!
بە سەدویەک دەم و زمانی جیاواز
لەگەڵ یەک گەرم ئەکەن گۆڕینەوەی ڕاز
بە سەدویەک دەم و زمان ئەوترێ:
«ئەی هاوڕێی دووروڵات، تۆم زۆر خۆش ئەوێ!»
قسەی وا پیرۆزی پڕ خۆشەویستی
تێی ئەگا هەر لاوێک، بە گوێی دڵ، بیستی...
بزە و لەبزی شیرین، نیگای گەرم و گوڕ،
چوونە کۆڕی یاری و، دانسی کچ و کوڕ،
مۆسیقا و هەڵبەستی نەبزی دڵ یەک خەر،
نیگاری بە جوانی سرنج ڕاکێشەر،
لە باغچە و مەیدان و جێگاگشتییەکان
بە ڕاستی بێ زمان دێننە زمان!
چینی بۆ بالقانی ئەبێ بە بولبول،
کۆریایی و «یانکی» ی باش دەست ئەکەنە مل،
لاوی کورد، دەست لە دەست برای عەرەبا،
دەردی دڵ بۆ لاوی گشت جیهان ئەبا،
تەنانەت لاوانی میترۆپۆڵەکان
دان ئەنێن بە حەقی کوردا بۆ ژیان!
2
ئەی مەلی پەل وپۆ سپی وەکوو چوڕ!
لە لووتکەی شاخەوە باڵ بگرە بە گوڕ
شاخەوشاخ، دەشتاودەشت، دەریا بە دەریا،
هەر بفڕە و مەوەستە تا ڕۆمانیا،
پایتەخت: بوخارست، شاری پێشکەوتوو
لە کۆنەپەرستی خۆ ڕزگار کردوو،
جمەی دێ لە لاو و ئاشتیخوازانا
جوانترە لە جاران لە میهرەجانا!
ئەو لقە زەیتوونەی ناو دەنووکی سوور
بە سەرا بگێڕە حەوت جار خوار و ژوور!
هێزی لاو یەک بگرێ بۆ ئاشتیی دنیا
شەڕفرۆش مەگەر قوڕ بکا بە سەریا!
نە تەقە لە کۆریا، نە لە هیندی چین
ئەمێنێ، نە ئێمەیش تووشی شەڕ ئەبین
بۆ ئەوەی «خێو» ەکان لە «واڵ ستریت» ا
گۆشتاومان زڵفنج کەن لەگەڵ تریتا
ئەم دنیا ڕووخاو و ڕوو بریندارە
ماوەی چنگ ئە کەوێ دەرد بکا چارە:
هیچ نەبێ هەتیوێک ئەگا بە داڵدە،
بەندییەک لە زنجیر ئەبێ ئازادە؛
ورگێکی خەوێران پڕ ئەکرێ لە نان
نەخۆشێک شیفای دێ بە داو و دەرمان
ڕووتەیەک پارچەیەک جلی پێ ئەبڕێ
بۆی ئەلوێ پێک بێنێ چەپەرە شڕێ
پیرێکی پەک کەوتوو، یان ژنی داماو
لە برسا مردنیان دڵ ناکا بە ئاو،
یا ساوای لە چەقی ڕێگا تووڕدراو
گەل ئەبێ بە دایکی و ئەیهێنێتە ناو
سەگ نایخوا، وەک پلێک گۆشتی بێ تاوان
تا ئابڕووی ئەم عەسرەی پێ بەرێ ئینسان!
3
ئەی کۆتر! ئەی ڕەمزی ئاشتی و ئاسایش!
ئەمەیە - کە لاوان کردوویانە- ئیش...
بۆ ئاشتی گلێرن، بۆ خۆشەویستی
لە ڕێگای ئامانجا لاو ناکا سستی...
دڵنیاین دەزگای شەڕ سەرەوژێر ئەکەن
ئەمڕۆ بێ، سبەی بێ، بە ئامانج ئەگەن...
ئەو تۆوەی ئەیچێنن، بە نیازی پاک
بەهەشتێک ئەڕوێنێ بۆ گشت لە ڕووی خاک!
لاوانێک لە پشتی ئەوان دێنە خوار
دنیایەک ئەبینن دوانزە مانگ بەهار
نە فرمێسک، نە ناڵە، نە هەناسە و خەم
ئەو دنیا جوانەیان ناخاتە ژێر تەم!
ئینسانی ئەو حەلەی بۆ خۆشی هەوڵ دەر
بێ خەم و بەختیار ژین ئەباتە سەر!
4
ئەی کۆتر! ئەی شاباڵ مەشخەڵی سپی!
بۆ گەشتی بو خارست ئەبێ ڕابەر بی
ڕێگای ڕاست پێشان دەی بە لاوانی کورد
دوشمن ڕێی تەنیون بە داوی ورد ورد
دوشمنی گەورەی کورد، ئیستیعماری پیر،
نۆکەری هان داوە دەست بدەنە شیر
بە ڕاست و بە چەپا مل بپەڕێنن
سزای ئاشتیخوازی لە گەل بسێنن!
ئەم چڵکاوخۆرانەی ئیمپریالیزم،
پاڵەوان کەچەڵی ڕێگای فاشیزم
هەر یەکە لە لایەک دیکتاتۆرێکن
بۆ بێ شەرمی کردن ئێسترە تۆڕێکن!
جووتەمان لێ ئەدەن، گازمان لێ ئەگرن،
نەختێک حەق داواکەین لە داخا ئەمرن
ڕەخنەیان لێ بگرین ڕەخنەیەکی ڕاست
سوێن ئەخۆن بە خەروار، کە زۆر ڕەش بوو ماست!
بڵێین: «لەل»، وەکوو هار دەست ئەدەنە شیر
ئەوەندە ترساون لە ئازادیی بیر!
ترساون، بە ڕاستی ئەوەن ترساون،
هەموو لەش هەر گوێچکەن، هەومو لەش چاون!
حیسابی جووڵەی موو، دەنگی نەبزی دڵ
ئەپرسن لەو لاوەی کە لێی ئەکەن سڵ!
بۆیە تۆم پێویستە بۆ ڕێی میهرەجان
لاوەکان لە دەستم نەچن، کۆتری جوان!
کورد لاوی هۆشیار و نەختێک خوێندەوار
تاقە یەک شک ئەبا - بەڵکوو! - لە هەزار!
5
لاوی کورد: زنجیری دەرەبەگ لە مل
شەو و ڕۆژ ڕەنج ئەدا بێ نان و بێ جل
یان لە پڕ ئەیگرن، ئەیخەنە ژێر چەک
بۆ ئیمپریالیستی ئاغای دەرەبەگ
یان لە ئیحتیکاری نەوتا پاڵەیە
ڕۆژی چەوسانەوە، شەوی ناڵەیە
یان کەمەرشکاوی کۆڵی گرانە
بە ئەرزا کشانی بۆ سواڵی نانە
یان لە سەر سووسەیەک بیرو بڕوای سوور
ئەینێرن زنجیربەند بۆ زیندانی دوور!
ئەگەر هات بەڵگەیەک کەوتە دەست میری!
هەر سەرە و ئەپەڕێ بە دەمی شیری!
وا قورس بێ چەپۆکی کۆنەپەرستی
ئیتر لاو چۆن ببا بۆ قەڵەم دەستی؟
ئەم لاوە کەمانەی کە خوێندەوارن،
ڕێگاپێشاندەری گەلی ژێر بارن،
ئا لەبەر ئەوەیە زۆر بە خەم خواری
ئەسپێررێ بە تۆ لاو لە کوردەواری!
لە ڕەمزی بەرزی تۆ وەهام تکایە:
شاباڵی سپیتی بۆ بکەی بە سایە
تا ئەیبەی ئەیخەیتە کۆڕی میهرەجان
با دەمی بگاتە لاوانی جیهان
لەو کۆڕە پیرۆز و بەرزەی لاوانا
بنوێنێ «ئاشتیخواز» لە کوردستانا!
6
ئەمەوێ لاوی کورد بخاتە سەر دەست:
ئەو دڵە گەرمەی خۆی کە پڕە لە هەست
بیگێڕێ بە ناو گشت دەستەی لاوانا
هەستی خۆی جاڕ بدا بەناو جیهانا!
نەڵێ من کوردم و دوا کەوتوو و بچووک
ئەترسم ببینرێم بە چاویلکەی سووک
شەبەقێک لە ڕۆژی مارکس و لەنین
مەشخەڵ بوو بۆ دەستی هاوڕێ ستالین
ئێستا کە خەلیفەی گرانبەهای ئەو
جیهانی پێ ئەبا بۆ ئاشتی بەدەو...
ئەو ڕۆژەی کە ڕەنگی پێست، ژمارەی سەر،
جیاوازیی چین و دین ئەگرێ بەرامبەر
لە ڕۆمانیا چەند ڕۆژێک هەتاو
بۆ لاوی کورد ئەکا بە زاخاوی چاو!
ئەگەڕێ، تەماشا ئەکا و ئەبینێ:
گەلێکی تێکۆشەر ئەژی، چ ژینێ؟
لە شوێنی کەلاوەی وێرانی مێژوو
دایناوە چ کۆشکێ بە مێشک و بازوو
کەچی شەڕفرۆشی خاوەن سەرمایە
دەستێکی میکرۆبە و دەستێک بۆمبایە
مرقی خۆش کردووە ئەم دەزگا جوانە
خاپوور کا و بایەقوش تیا بگرێ لانە!
7
بەڵام، ئەی باڵداری سپیی ئاشتی!
دووبارە پێت ئەڵێم گەرچی پێم وتی:
لاوانێک کە ئێستا لە بوخارستن
نوێنەری گەلانی ئاشتی پەرستن!
بڕوانە ماسوولکەی لەشی پۆڵایان
بڕوانە پرشنگی عەزمی نیگایان
بڕوانە یەکیەتیی مێشک و دڵیان،
بڕوانە ئارەزووی بۆ ژین بەکوڵیان،
ئەمانە خۆیان و گشت هاوتەمەنیان
بۆ پاسی ئاشتیی دنیا و وەتەنیان،
لەشکرین، ئامادەن ببن بە عەسکەر،
پێویست بێتە پێشێ درێغ نەکەن سەر!
ناخۆشە ئەگەرچی لە ژیان بووردن،
بەڵام ناخۆشترە بە سەرجەم مردن!،
8
لاوی کورد کە گرتی ڕێی گەڕانەوە
بە دیاریی ئەم بیر و باوەڕانەوە،
بەیداخێک هەڵئەکا وێنەی تۆ لەسەر
بۆ گشت لای وڵاتی ئەکا بە سێبەر،
ئەو حەلە دوژمنی بە شەڕ قنیات کەر
وەک لاکێک لە ماڵمان ئەکێشینە دەر
دوای ئەمە ئێمەین و نوێ کردنەوی ماڵ:
هەر دە ساڵ لە تەئریخ ئەبڕین بە یەک ساڵ،
ئاوی چەم ئەکێشین بۆ سەر لووتکەی شاخ
بەردی ڕەق دەردێنین، جێی ئەکەین بە باخ
لەسەر هەر لووتکەیەک، تەپۆڵکە و یاڵێ
هەر بن دار بەڕوویەک، ئەکەین بە ماڵێ
درێژیی ناو دۆڵ و پاناییی ناو دەشت
بە تەلاری جوان جوان ئەکەین بە بەهەشت
زەوی و زار بە بەری ڕەنجی تراکتۆر
عەمارمان پڕ ئەکات لە گەنمی زۆر
نەوتمان، کارگامان، بەرهەمی کانمان،
نادزرێ و نرخەکەی دێتە گیرفانمان
چ خێری نیشتمان، چ ئارەقی ڕەنج
کوردستان سەرانسەر پڕ ئەکا لە گەنج!
باغچەمان سەرانسەر گوڵی ئەپشکوێ
بولبولمان فێر ئەبێ بە ئاوازەی نوێ
تەنانەت لە بێشکەی ساوامان، گریان
ون ئەکا، موعجیزەی بەختیار ژیان!

1953
سەرچاوە: #دیوانی گۆران#
هۆزانەوان: #گۆران# [1]