[1]

کوڕی هونەرمەندی کۆچکردوو #ڕەفیق چالاک#ە، ڕۆژی 11-07-2017 بە هۆی سووتانەوە، کۆچی دوای کردووە.

ناونیشانی پەڕتووک: سەرجەمی بەرهەمی ڕەفیق چالاک
کۆکردنەوەی: #چالاک ڕەفیق چالاک# [1]

شوێن: یافا - ئیسرائیل
کات: 1943

$لە (گۆران و ڕەفیق چالاک و تۆفیق وەهبی)یەوە بۆ پەرواز حوسێن$
#ئیدریس مستەفا#
بۆ زەڕڕەیەک گلەیی ناکەم لە ئیسلامیەکانی کوردستان کە هەمیشە پشتیوانی خۆیان بۆ ئیسلامیەکانی تری ناوچەکە دەرببڕن و دەست خۆشی لە ئەردۆگان بکەن لە قەتڵ و عامی کورددا، چونکە ناسنامە و بوونی خۆیان بە ئاشکرا بەیان کردووە کە دژە کوردن و تەواو، نوقتە لەسەر دێڕ. بەڵام ئەوەی بۆ من و زۆرێک لە خەڵکی تری کوردستان ئەوەیە کە ئەم جاش کلتووری و بێ ئاوەزیە بچێتە نێو کەسانی هونەری و نێوەندی ڕۆشنبیریەوە لە ئێستادا و بۆ ئەم نەوەیەی ئێستا. کچێکی گۆرانی بێژ کە ناوی پەرواز حسێنە ئاڵای فەڵەستین لە ملی خۆی بپێچی و هاوسۆزی و پشتیوانی خۆی بۆ ئیسلامیەکانی فەڵەستین دەرببڕێ کە هەڵوێستی هەبێ و نەبێ بە سفر حساب دەکرێت لەوێ بەڵام بۆ ئێمە جێگە دەگرێ و دەبێ هەڵوێستەیەکی لێ بکەین. هەمووان دەزانین ئەو کچە بەهۆی کوردبوونیەوە لە عارەب ئایدڵ ناوبانگێکی باشی دەرکرد و کوردیشی باش ناساند بە جیهانی عەرەبی و ئەمە ڕاستیە دەبێ بوترێ، بەڵام پرسیارەکە ئەوەیە پەرواز بۆ ئەمە دەکات.
بێ ئاگایی و نەزانی لە کێشەی فەڵەستین و دەوڵەتی ئیسرائیل و ئەو بێ مێشکیەی ڕەگێکی مێژوویی هەیە وا لەو کچە دەکات ئەو کارە قێزەوەنە بکات و واشدەزانێ شتێکی باشی کردووە بەڵام نازانێ دەبێتە شەرمێکی مێژوو بۆ خۆی و بۆ هونەرەکەی و بۆ میللەتەکەشی. ساڵی جارێ دوو جار ئیسلامیە تیرۆرستەکانی فەڵەستین بەزمێک درووست دەکەن تاکو نانێکی چەوری لەو هەڵایەی درووستی دەکەن بخۆن و هەروەها سوودێکی سیاسی نێوخۆیی هەیە کە دەیانەوێ دووبارە لە ڕێگەی هەست و سۆزی نیشتمانی و ئایینیەوە خەڵک لە دەوری خۆیان کۆبکەنەوە. بۆ حکومەتە یەک لە دوای یەکەکانی ئیسرائیلیش وەها بووە. دووبارە نیشاندانەوەی هێز و بازووی سەربازی دەوڵەتی ئیسرائیل و تەغزیە کردنەوەی هێزی نێوخۆی کۆمەڵگەی ئیسرائیلی. لەم میانەیەدا لایەنگیری بێ مێشکی نەتەوەکانی تر دەردەکەوێ بۆ ئیسلامی سیاسی وەک لەنێو کورددا هەیە و لێرەدا من باسی نوخبەی هونەری و ڕۆشنبیری دەکەم کە بەشێکی سەرەکین لەو بێ عەقڵیەدا.
ئەو بێ مێشکیەی پەرواز حسێن ئێستا دەیکات ڕەگەکەی بۆ باووباپیران دەگەڕێتەوە. لە ساڵانی جەنگی دووەمی جیهانیدا گۆرانی شاعیر و ڕەفیق چالاک و تۆفیق وەهبی چوو بوون بۆ فەڵەستین و لە ڕادیۆی قودس بە خۆبەخش کاریان دەکرد بۆ فەڵەستینیەکان دژ بە جوولەکە و درووستبوونی وڵاتی ئیسرائیل و بە شانازیەوە نامەیان دەناردەوە بۆ هاوڕۆشنبیرانیان لە کوردستان لەوانە پیرەمێرد لە سلێمانی گوایە ئیمام و خەتیبی قودس خۆی سەردانی کردن و سوپاسی کردوون. ئەمە لە کاتێکدا کورد لە ئێڕاق و سووریا دەربەدەر و تەعریب دەکران و دەکوژران. هەر ئەو نامانە و ئەو عەقڵانە بوون کە کوردانی جوولەکە ئایینزاکانیان لە کوردستان دەرپەڕاند لە وڵات. کوشتن و داگیرکرنی موڵک و ماڵی جوولەکەکان وتەنانەت هەڵدانەوەی گۆڕەکانیان لە کوردستان بە تایبەت لە سلێمانی بەرهەمی ئەو بێ عەقڵی و جاش کلتووری و بیری فاشی قەومی ئاری هیتلەری و فیتی عەرەبیە ئیسلامیە بوو کە ئێستاش لە ناو میللەتی ئێمەدا بوونی هەیە. ئەو شەکر شکاندنەی کە ئێستا کچە گۆرانی بێژێکی کوردی وەک پەروازخان دەیکات ئەوە لە گۆران و ڕەفیق چالاک و تۆفیق وەهبیەوە بۆی ماوەتەوە. بێ مێشکی لە کورد نابڕێت! [1]

ناو: ڕەفیق
نازناو: چالاک
ناوی باوک: تۆفیق

ناوی تەواوی (ڕەفیق تۆفیق مەحمود ڕەسوڵ) ە لەبەر زیرەکی و لێهاتویی نازناوی (چالاک) ی لێنراوە.
لە ساڵی 1923 لە گەڕەکی پیرمەسووری شاری #سلێمانی# لەدایک بووە، خوێندنی سەرەتایی لە (#کۆیە#) و (#سەنگەسەر#) و (سلێمانی) تەاوکردووە.
ساڵی (1937) لە (دار اللمعلمین ڕیفي) وەردەگیرێت و ساڵی (1941) خوێندن تەواو دەکات و دەبێتە (مامۆستا) .
لە ساڵی (1944) لە (ئیزگەی کوردی #بەغدا#) دامەزراوە پاش مانگێک لەسەر نووسینێکی شۆڕشگێڕی بە ناونیشانی (گۆرانی ئازادی چین) لە ئیزگە دەردەکرێ و دەگەڕێتەوە بۆ شاری سلێمانی و دەبێتە (مامۆستا) .
لە ساڵی (1947) داو لە دوای تێکچونی (کۆماری #مەهاباد#) و لەسێدارەدانی چوار ئەفسەرەکە لە مامۆستایەتی دەردەکرێت بەهۆی ئەو وتارە کە لە سەرقەبران بۆ خەڵکەکەی خوێندبووەوە.
لە ساڵانی (1950 بۆ 1956) لە (ئیزگەی کوردی بەغدا) کاری کردووە.
لە ساڵی (1957) داو لەگەڵ کۆمەڵیک هاوڕێ و هونەردۆستاندا ڕەزامەندی دامەزراندنی (کۆمەڵەی هونەرە جوانەکان) وەردەگرێت و بە یەکەمین سەرۆکی ئەو کۆمەڵەیە هەڵدەبژێردرێت.
لە (9) ی حوزەیرانی ساڵی (1963) دا لەگەڵ جەماوەری شارەکەیدا لە حامیەی سلێمانی دەگیرێت و دواتر بە کەفالەتی (500) دینار ئازاد دەکرێت.
لە ساڵی (1973) دا دوا گۆرانی خۆی بەناوی (شوێن کەوتن) لەناو جێگای نەخۆشی دڵ دا تۆمار کرد کە شعری (#مستەفا بەگی کوردی#) یە.
لە ڕۆژی هەینی ڕێکەوتی (#30-11-1973#) لە شاری بەغدا کۆچی دواییکرد و لەسەر وەسییەتی خۆی تەرمەکەی لە گردی (سەیوانی سلێمانی) بە خاک سپێردرا.. [1]

ناڤی وی یێ تمامی ڕەفیق تۆفیق مەحمود ڕەسوڵ ە و ژبەر زیرەکی و ژێهاتی یا وی، ناسناڤێ چالاک ژبو وی هاتە دەینان. ل ساڵا 1923 ل تاخێ پیرمەسوور یا باژێڕێ #سلێمانی# یێ ژدایک بوویە، خوەندنا خوە یا سەرەتایی ل باژێڕێ #کۆیە# و باژێڕوکێ #سەنگەسەر# و باژێڕێ سلێمانی یێ تمام کرییە و ساڵا 1937 ل خانەیا ماموستایان ئانکو دار اللمعلمین ڕیفي هاتییە وەرگرتن و ساڵا 1941 خوەندنا خوە تمام دکەت و دبیتە ماموستا .
ل ساڵا 1944 ل پشکا کوردی یا ئیزگەهێ بەغدایێ هاتییە دامەزراندن و پشتی مەهەکێ لسەر نڤیسین و بەلاڤوکێن شوڕشگێڕی ب ناڤونیشانێ گۆرانی ئازادی چین ل وی ئێزگەی هاتە دەرکرن و ژبو باژێڕێ سلێمانی یێ ڤەدگەڕت و دبیتە مامۆستا. ل ساڵا 1947ئان دە و پشتی تێکچونا کومارا #مەهاباد# و ل سێدارەدانا چار ئەفسەران ل پیشەیا خوە یا مامۆستایەتی دهێتە دویرخستن لبەر وێ گوتارا کو ل سەر قەبران ژبو خەڵکێن ئامادەبوو ڤەخوەند بوو.
ل ساڵێن 1950 بو 1956 ژبو جارا ددویان ل پشکا کوردی یا ئیزگەهێ بەغدا کارێ خوە کرییە ل ساڵا 1957 داو تەڤی کومەکا هەڤال و هونەر دۆستان دە ڕەزامەندییا دامەزراندنا کۆمەڵەیا هونەرێن جوان وەردگریت و ب ئێکەمین سەروکێ ئەو کۆمەڵەیا هونەرێن جوان هاتییە هەلبژاردن.
ل 9 ێ حوزەیرانی ساڵا 1963 دا تەڤی جەماوەرێ باژێڕی ل حامیەیا سلێمانی یێ دهێتە دەستەسەر کرن و پشتڕە ب کەفالەتا 500 دیناران هاتییە ئازاد کرن. ل ساڵا 1973 دا و سەرباری نەخوەشییا خوە یا دلی، ئەخیر سترانا خوە بناڤێ شوێن کەوتن تومار کرییە کوژ هۆزانێن مستەفا بەگی کورد ینە. ل ڕوژا ئینێ و ل ڕێکەفتا #30-11-1973# ل باژێڕێ بەغدا وەغەرا دوایی کرییە و لسەر وەسییەتا وی ل گردێ سەیوان یێ باژێڕێ سلێمانی هاتییە بخاک سپاردن.[1]

ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!

[1]

لەڕاستەوە ڕەمزی قەزاز، عەبدوڵا گۆرانی شاعیر، ڕەفیق چالاک، یافا / فەڵەستین

ئێزگەی (الشرق الادنی) لەشاری یافای فڵەستین لەلایەن ئینگلیزەکانەوە لەماوەی جەنگی جیهانی دووەم لەساڵی 1942بەمەبەستی پڕوپاگەندە دژی نازییەکان دامەزرا، لەسەرەتادا پەخش تەنها بەزمانی ئینگلیزی و عەرەبیبووە، دواتر بەشی کوردی بۆ زیاد دەکرێت و هەریەک لە ڕەمزی قەزاز، عەبدوڵا گۆرانی شاعیر، ڕەفیق چالاک، دەنێردرێنە ئەوبەشەو لەگەڵ چیرۆکنووسی فەڵەستینی ئەحمەد دەباغ کەبەرپرسی حزبی شیوعی بووە بەڕێوەی دەبەن، ماوەی بەرنامەکان دوو کاتژمێربووە کە هەواڵو وتاری سیاسی و گۆرانی کودی پەخشکراوە.
سەرچاوە:
باکوری: مێژووی دامەزراندنی ئێزگە، لاپەرە 186
وێنە:
هەمان سەرچاوە، لاپەرە 166