ناوی تەمسیلی و شانۆگەری: خولە چەخماخە
تیپ: تیپی پێشڕەو
نووسین: #سمکۆ ناکام#
دەرهێنان: #حەسەن تەنیا#
داڕشتنی مۆسیقا: م. #خالید سەرکار#
ساڵ: 1975
ماوەی تەمسیلی: 90 خولەک [1]
$بەهۆی ڕێژەی زۆری کوالێتی کراوەتە دوو بەش$
=KTML_Link_External_Begin=https://www.kurdipedia.org/docviewer.aspx?id=448447&document=0001.MP4=KTML_Link_External_Between=کلیک بکە بۆ بینینی بەشی یەکەمی تەمسیلی خولە چەخماخە=KTML_Link_External_End=
=KTML_Link_External_Begin=https://www.kurdipedia.org/docviewer.aspx?id=448447&document=0002.MP4=KTML_Link_External_Between=کلیک بکە بۆ بینینی بەشی دووەمی تەمسیلی خولە چەخماخە=KTML_Link_External_End=

ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!

ساڵی 1970 لەلایەن #تیپی پێشڕەو#ی شانۆی کوردی لە #سلێمانی# پێشکەشکراوە. لە نووسینی #سمکۆ ناکام#ە.
لە دەرهێنانی حسین تەنیا و #ئەحمەد سالار#
مۆزیکا: #خالید سەرکار#
ئەکتەرەکان: عەبدوڵلا، #کەمال سابیر#، حەمە ئازاد، عەبدولقادر جەلال، #تەها باراوی#، مستەفا ئەحمەد، #عومەر کەریم ئاغا#، سمکۆ ناکام، شەماڵ عەبدوڵڵا، حسین تەنیا، #حیکمەت هیندی#

چەخماخە. بروسكەى ئاسمان.[1]

چەخماخەدان.[1]

چەخماخەدان.[1]

چەخماخەدان.[1]

خولە چەخماخە، هەوڵێک بۆ خوێندنەوەی کۆمەڵگەی کوردی، بەشی یەکەم
نووسەر: یاسین محەمەد

شانۆیی خولە چەخماخە بەرهەمی تیپی پێشڕەوی شانۆی کوردی لە ساڵی 1974دا، لە نووسینی سمکۆ ناکام و دەرهێنانی حەسەن تەنیا و داڕشتنی مۆسیقای مامۆستا خالید سەرکارە. یەکێکە لە شانۆییە دێرینەکانی باشووری کوردستان، کە تۆمار کراوە و تا ئێستایش ماوەتەوە. ئەوەی ئەم شانۆییە لەوانی دیکە – لە پێش خۆی و هەندێک لەوانەی دوای خۆیشی – جیا دەکاتەوە، ئەوەیە کە تا ڕادەیەکی زۆر بە کەرەستەیەکی ناوخۆیی بەرهەم هاتووە؛ نووسین، دەرهێنان، ئەکتەر و ستافی بەرهەمەکە زۆرینەیان کوردن. وەک دەزانرێت زۆرێک لە کارە شانۆییەکانی دیکەی ئەو سەردەمە و هەندێک لەوانەی ئێستاش تێکستەکانیان بیانین و لە شاکارە مەزنەکانی شانۆی جیهانییەوە وەرگیراون. دواتر و لە سەرەتاکانی نەوەدەکاندا شانۆیی ئەحەی کوڕنوو بە کەرەستە و ستافێکی تەواو خۆماڵییەوە بەرهەم هات. لێرەدا دەمەوێت لە سۆنگەیەکی دەروونناسی و کۆمەڵناسییانەوە هەڵوەستەیەک لەسەر شانۆیی خولە چەخماخە بکەم.
شوێنی ڕووداوەکان سلێمانییە، ئاماژە بۆ هەندێک لە گەڕەک و شوێنەکانی ئەو شارە کراوە: قەرەجاوا، عەقاری، باخی شێخ لەتیف، مەزادخانەکە، بەردەرکی سەرا، چایخانەی ئەوقاف. مۆرکی سلێمانی بە ڕادەیەک بە چەخماخەوە دیارە، کە ئەگەر خەڵکی سلێمانی نەبیت باز دەدەیت بەسەر هەندێک لە بڕگە و حیوارەکانیدا و بایەخی هەندێک لە کاراکتەرەکان – بۆ وێنە حاجی ئەبوبەکر – بە تەواوەتی نازانیت. ڕەنگە تا ئێستاش زۆرترین هەوادارانی هەر لەو شارەدا مابێتەوە. وەرزی زستانە، بەڵام زەمەن دەستنیشان نەکراوە، هەرچەندە لە ئەنجامی وردبوونەوە دەردەکەوێت باسی هەمان ئەو ساڵانە دەکات، واتە ساڵانی حەفتاکان. بە داخەوە سەرباری دانسقەیی ئەم کارە شانۆییە و باشیی سیناریۆ و دەرهێنان و ڕۆڵبینینی ئەکتەرەکانیش، بەڵام وێنەگرتنەکەی لە ئاستێکی باشدا نییە. ئەوەش گرفتێکی تەکنیکییە و ئەوەی بۆ ئێمە گرنگە پەیام و ناوەرۆکەکەیەتی.
دەکرێت بڵێین ئەم کارە شانۆییە دژەپاڵەوان (antihero) یان پاڵەوانی پێچەوانەیە، بەو پێیەی کاراکتەرەکانی ناوی ڕۆڵێکی پێچەوانەی پاڵەوان دەگێڕن – هەموو هەڵگری سیفەتی خراپ و پێچەوانەن. پاڵەوانەکان لەبەر چاکەخوازی و مەردی و ڕاستگۆیی نەبوونەتە جێگەی سەرسامیی هیچ کەس؛ ئەوان کەسانێکن شایستەی لاساییکردنەوە نین.
لەنێو شانۆییەکەدا هەست ناکەیت هیچ کاراکتەرێک و بەڵکوو بێ زیادەڕۆیی هیچ دیالۆگێکیش زیادە بن و شوێنی خۆیان نەگرتبێت. بە لابردنی کاراکتەرێک هەرچەندە لاوەکییش بێت، نەنگییەک لە شانۆییەکەدا درووست دەبێت. سەرباری ئەوەی پێویست بە بوونی کاراکتەر و دیالۆگی زیاتریش ناکات، ئەوەش خاڵی هەرە بەهێزی شانۆییەکەیە. لەم شانۆییەدا چایخانەیەک ئامڕازی پێکەوەبەستنەوەی کۆمەڵێک کاراکتەرە کە نوێنەرایەتیی جڤاتی کوردی و مرۆڤەکانی ناوی دەکات، وێنەیەکی ڕاستەقینەی بیرکردنەوەکانی ئەوانمان پیشان دەدات. سیفەتەکانی دووڕوویی، چاپلووسی، بەدبەختی، ترسنۆکی، خۆبردنەپێشەوە، ساختەچێتی و تا دوایی بە ڕوونی لەنێو تاکەکاندا بە دیار دەخات. ئەوەی جێگەی سەرنجە، کاراکتەرەکانی ناوی دوو دوو سیفەتی هاوبەشیان هەیە یاخود لە یەکترەوە نزیکن، بێ ئەوەی دانەیەکیان زیادە بێت. ئا بەو جۆرە کاراکتەرەکانی نێو خولە چەخماخە لەم کەسایەتییانەدا خۆی دەبینێتەوە: خولە چەخماخە (عومەری کەریم ئاغا) و خولەی چەخماخساز (مستەفا ئەحمەد) – زیاتر بە زەبروزەنگ و زاڵخواز و خۆسەپێنن، تەها فەنی (ئەحمەد سالار) و یونسە فەنی (عەبدوڵڵا) – بوودەڵە و خۆهەڵکێش و هیچلەبارانەبوون، کەمال (قادر جەلال) و مارف (ئازاد جەلال) – خەریکی پاشکۆیەتی و کلکەلەقێکردنن، حاجی ئەبوبەکر (کەمال سابیر) و تۆفیقی چایچی (تەها باراوی؟) – بەدبەخت و مافخوراون. لەگەڵ ئەوەی هەموو ئەمانە لە یەک شوێندا پێکەوە کۆ بوونەتەوە و جۆرە ئاشنایەتییەکیش لەنێوانیاندا درووست بووە، کەچی بێمتمانەییەکی زۆر لەنێوان هەموویاندا هەست پێ دەکرێت، هیچیان دۆستایەتیی ڕاستەقینە بەرانبەر بەوی دیکە پیشان نادات. تەنانەت حاجی ئەبوبەکر کە لە کۆتاییدا سەرەڕای ئەوەی نیگەرانی برینداربوونی تۆفیقی چایچییە، کەچی یەکسەر ئەویش بەجێی دەهێڵێت. وەک ئەوەی بیەوێت پێمان بڵێت لەم سەرزەمینەدا بەدبەخت و مافخوراوەکان ناتوانن یان نایانەوێت تا سەر پێکەوە بن و پشتی یەکتری بگرن. لە چەند شوێنێکدا تۆفیقیش سووکایەتی و لاقرتێ بە حاجی دەکات، بۆ نموونە لە شوێنێکدا بەم وشانە زیاتر سەرودڵی دەگرێت: ”پێنجسەد سەرەسۆدە، پێنجسەد بزماری کەوش… کامیانت دەست کەوت لە پای شیربایی نەزیرەدا…”
لە سەرەتادا خولەی چەخماخساز بە ترس و شەرمەوە خۆی دەکات بە چایخانەکەی تۆفیقدا – لە لایەک لە ترسی پۆلیس، بەهۆی ئەو بەزمەی لە چایخانەکەی سمە گێڕ گێڕاویەتی، لە لایەکی دیکەیشەوە لە ترسی ئەوەی نەبادا نازناوە ساختەکەی گەیشتبێتەوە بە خاوەنە ئەسڵییەکەی، واتە خولە چەخماخە و بە کەتنەکانی ئەمی زانیبێت. کەچی دواتر کەسانی نێو چایخانەکە کاتێک دەبینن خولەی چەخماخساز چەکی پێیە – کە لە ڕاستیدا هیی خۆی نییە و خولە چەخماخە پێی داوە تا دەرزییەکەی بۆ چاک بکاتەوە – ئیدی دەست دەکەن بە ماستاوکردن و خۆبچوککردنەوە لە بەرانبەریدا، ئەویش هەر زوو خەڵکەکەی بۆ تاقی دەبێتەوە و دەزانێت بایی چەندن. لێیان دەگەڕێت تا گەورەی بکەن و فووی تێبکەن، هەر درۆیەکیش بچێتە خزمەتی ئەو پڕۆسەیەوە بۆیان دەکات. تا وای لێ دێت خانووی بۆ پەیدا دەکەن و ژنیشی بۆ دەهێنن، دەکەونە دەعوەت و دەعوتکارییش. دوانیشیان دەبنە پاسەوانی، ئەوانی دیکەیش لە ڕوودا هەموو ڕیاییەکی بۆ دەکەن، کەچی لە پاشملە دەکەونە سەرزەنشتکردنی. لێرەدا دەبینین کە درۆ بووەتە خاڵی پێکەوەبەستنەوەی هەموو کاراکتەرەکان و ڕایەڵی سەرەکیی پەیوەندیی نێوانیانە. هەست دەکەین هەموو کەسایەتییەکان نغرۆی نەزانی و بوودەڵەیین – تەها و یونس وەک دوو کەسایەتیی بە ناو ڕۆشنبیر و خوێندەوار، کەمال و مارف وەک دوو شەقاوە و بێکار، حاجی و تۆفیق وەک دوو کەسی سادە و ڕەشۆکی – هەموو دەچنەوە سەر یەک، جیاوازیی سەرەکیی نێوانیشیان شێوازی بیرکردنەوەیان نییە، بەڵکوو تەنیا جلوبەرگەکەیانە.
وەک لە سەرەتاوە دەردەکەوێت، چەخماخساز هەڵاتووە و دەیەوێت خۆی بشارێتەوە، کەچی هێندە نابات دەکەوێت بەسەر خێری خۆیدا. لە مێژووی ئەم نیشتمانەدا کەم نین ئەوانەی لە شوێنێک کەتنێکیان ناوەتەوە و هەڵاتوون بۆ شوێنێکی دیکە، لەوێ ئامێزیان بۆ گیراوەتەوە و بوونەتە کەسانێکی دەستڕۆیشتوو. لە بەدبەختیی گەلیش زۆربەی جار دەسەڵاتێکی نێگەتیڤیان پەیڕەو کردووە و بوونەتە بەڵا بەسەر دەوروبەریانەوە.
ئەو دەمەی کەمال و مارف لەسەر شتێکی سادە تێک بەر دەبن و مارف دەکەوێت بەسەر چەخماخسازدا و پاڵتۆکە لەسەر شانی لا دەبات و تفەنگەکە بەدیار دەکەوێت، ئیدی دەبێت بە خاڵی وەرچەخان و دەرکەوتنی ستەمکاری. مێژووی ئەم میللەتە و گەلێک میللەتی بەدبەختی دیکە پڕن لەو چرکەساتانەی دەرکەوتنی کەسانێک کە لە ئەنجامی بەدحاڵیبوونەوە لە لایەن خەڵکەوە سامێکی درۆینەیان بۆ درووست دەبێت و بەو جۆرەش دەبنە کۆڵی شێر و بارێکی گران بەسەر شانی خەڵکەوە، بە ڕیشەیاندا دەچنە خوارەوە. تا ئەوەی سەرەنجام دەردەکەوێت ئەوانە چ بوودەڵەیەکن.
چایچییەکە تەنیا کەسایەتییەکە دەکرێت بڵێین لەوانی دیکە باشترە، ئەو تا ڕادەیەک حەقخوازە و موجامەلەی کەمترە بە بەراورد لەگەڵ ئەوانی دیکە. بۆیە دەکەوێتە بەر پەلاماری هەموویان، لە کۆتاییشدا تەنیا زەرەمەندی سەرەکییە. حاجی هەرچەندە نزیک و هاوشێوەی ئەوە، بەڵام بە هەر کەسێکی وێرابێت خراپ پەلاماری داوە – پەلاماردانی وەستا شەوکەت و دواتریش داواکردن بۆ کوشتنی حەمە نەجمی سوورەبانی. هەر ئەو دوو کەسەش دەبنە قوربانیی سەرەکی، حاجی – بەپێی عەقڵییەت و نەریتی کوردەواری – شەرەفی دەکەوێتە بەردەستی چەخماخساز و چایچییەکەش جەستەی دەکەوێتە بەر گوللەی گەرمی ئەو. [1]

خولە چەخماخە، هەوڵێک بۆ خوێندنەوەی کۆمەڵگای کوردی، بەشی دووەم
نووسەر: یاسین محەمەد

خولە چەخماخە شانۆییەکی کۆمیدییە، بەڵام کۆتاییەکی تەواو تراژیدیی هەیە. ئەوەشی بەر ئەو تراژیدیایە دەکەوێت، هەمان ئەو کەسەیە کە بووەتە هۆی خولقاندنی ئەو کەشە کۆمیدییە، واتە چایچییەکە. هەندێک جار هەمان ئەو کەسە هەقخواز و بەشمەینەتانەی کۆمەڵن دەبنە هۆی سەرهەڵدانی مەهزەلەیەکی لەو جۆرە، بۆیە ڕەنگە قەدەر غەدری لێ نەکردبن. لەبەر خاتری پاروویەک نان ناچارن سەر کز بگرن و بێدەنگ ببن یان هەندێک جار ڕیایی بکەن و خۆیان ببەنە پێشەوە هاوشێوەی دەوروبەرەکەیان، کەچی دواجار هەر خۆیانن دەبنەوە بە قوربانی. ئەوان ڕاستییەکان دەبینن و بە پێچەوانەی ئەوانی دیکەوە بۆیشی پەرۆشن، بەڵام نایانەوێت قوربانی بە خۆیان بدەن و شوێنی بکەون. بە خوێندنەوەیەکی دیکە، ئەوانەی خولقێنەری ئەو جڤاتە پڕ مەهزەلەیەن، چارەڕەشی نایانبوورێت و دەبێتە چارەنووسیان. قسەی ڕەعیەتیش لە کۆتایی ئەو مەهزەلەیەدا هیچ ئەرزشێکی نییە، چونکە نە هەڵقوڵاوی ناخی خۆیانە، نە خۆیشیان هۆکاری ئەو گۆڕانکارییەن. کەمال و مارفیش باڵی سەربازیی نێو ئەو جڤاتەن و چەخماخساز لە سایەی ئەواندا زیاتر ملهووڕ بووە. ڕەوشی ئەوانیش لە ڕەوشی ئەو دوانەی دیکە باشتر نییە، بەڵام لە کەشێکی دۆگمای وەهادان دەبێت هەموو هەوڵێکیان بۆ پاراستنی ئەو تەوتەمەی سەرەوەیان بێت، لەو پێناوەشدا بە گژ هاوڕێ کۆنەکانیشیاندا دەچنەوە. ڕۆشنبیرانیش کە لە کاراکتەری یونسە فەنی و تەها فەنیدا بەرجەستە بوون، کاریان ماستاوساردکردنەوە و مامەحەمەییکردنە لە حزووری دەسەڵاتداراندا، لە پاشملەش سنگ دەردەپەڕێنن و خۆیان وا پیشان دەدەن ئەوان ڕۆشنبیرن و بێزیان نایەت مەرحەبای ئەو جۆرە کەسانە بکەن!
خاڵی سەرنجڕاکێش ئەوەیە کە لە سەرەتادا فۆکەسی سەرەکی خراوەتە سەر چایچییەکە، لە کۆتاییشدا جارێکی دیکە فۆکەسی سەرەکی هەر لەسەر ئەوە. لە سەرەتادا بە بێدەنگی سەرقاڵی ئیشکردنە، لە کۆتاییدا بە برینداری هاواری لێ بەرز دەبێتەوە. ئەو ورووژێنەری گەلێک لە شتەکانە: لە سەرەتاوە تۆقین لە تفەنگەکەی چەخماخە، دواتر هێنانە بەرباسی نەزیرەی حاجی ئەبوبەکر، لەو کاتەشی چەخماخە پرسیاری چەخماخسازی لێ دەکات، سەرەداوێکی بۆ دەردەخات. لە ورووژاندنی هەر کام لەوانەشدا ستەمکارییەکی تازە بە دوای خۆیدا دەهێنێت. ئەو خانەخوێیە و دەتوانێت سنوور بۆ هەموویان دابنێت، ڕێکیان بخات و ڕێگە لە چەتەگەری بگرێت، ئەگەر لە ڕێگەی یاساشەوە نەبێت، لەبەر نەبوونی سەروەریی یاسا، خۆ دەتوانێت بە هێزی قسە و بەرمەبنای ئەوەی ”چایخانەی خۆمە و ناهێڵم”، کەچی لەجیاتیی ئەوە لە ماڵی خۆیدا دەبێتە تێهەڵدراو و گاڵتەپێکراوی هەموویان. هەمیشە هەژاران یان بەشە گەورەکەی میللەت، کە خۆیان خاوەنماڵی ڕاستەقینە بوون، لە لایەن کەسانی دیکەوە نیشتمانەکەیان لێ زەوت کراوە. دواجاریش لە ڕۆیشتنی ئەو کەسانەدا هەر ئەوان بوونەتە قوربانی.
خولە چەخماخەکانی سیاسەت لەم نیشتمانەدا لەپڕ پەیدا بوون، گەلیش بە چەپڵەڕێزان کەوتوونەتە شوێنیان. ئەوانیش ئەوەی ویستبێتیان بە کەمال و مارفەکان ئەنجامیان داوە. ئەوان چەخماخەی ناوخۆ و چەخماخسازی دەرەوە بوون، لە ئاست گەورەکانیاندا کەوتوونەتە لەرزەلەرز و مامەحەمەییکردن. لە ئاست گەلیشدا خۆسەپاندن و هەڕەشەوگوڕەشە. ئەوان هەمیشە لەسەر حیسابی گەل سەرقاڵی خواردنەوە و قومار و ڕاووڕووت بوون، بە هەر کەسێکیشیان وێرابیت، دایانپڵۆسیوە یان لە ناویان بردووە. لە سەرسەرێتی و دەستبڕین و لەبلەبانیدا تەنانەت ناوبانگیان لەدەرەوەش بیستراوە: ”تەنانەت ناوبانگت لە بەغداش بیستراوە…” تا چرکەساتی نووسینی ئەم دێڕانەش دەسەڵاتی کوردی ئەو ڕستەیەی تێنەپەڕاندووە.
پێش هاتن و دوای هاتنی دەسەڵاتداران، گەل هێزی کاریگەریی هەیە، بەڵام جیاوازیی ئەوان و دەسەڵاتداران ئەوەیە کە ئەوان بێئاگان لەو چەکە کاریگەرە و لە شێوازی بەکارهێنانی. پێش هاتنی خولەی چەخماخساز، حاجی چەکێکی جۆری ستاری هەیە (چەک وەک ڕەمزێک بۆ بوونی دەسەڵات و بەرگری لەخۆکردن) کەچی لە بەرانبەر هیچدا پێشکەشی کاک مەحموودی دەکات. ئەی دەبێت ئەو ئەو چەکەی بۆچی بێت کە نەتوانێت بەرگریی پێ بکات لە خۆی؟! ئەگەر هەر بڕیارە بە زۆر مافی خۆی بسەنێت، بۆ کەسێکی دیکە دەهێنێتە ناوەوە کە بێبەرانبەر هیچی بۆ ناکات و کێشەکەی ئاڵۆزتر دەکات؟ دواجار چەخماخسازیش نایکات بە نامەردی، چەکەکەی لێ وەردەگرێت و کچەکەی [برازا]شی بە تۆپزی لێ دەسەنێت لە پای هەڕەشەیەک لە حەمە نەجمی سوورەبانی، دیاریش نییە ئاخۆ حاجی پارە یان شمەکەکانی دەست دەکەوێتەوە یان نا. لە دیمەنی دواتردا پێکداهەڵپرژانی نێوان حاجی و تەها فەنی، پێمان دەڵێت دەسەڵاتداران هەمیشە ئیش لەسەر ئەو جیاوازییانەی نێوان گەل دەکەن، دەیانەوێت بەردەوام لە ترازان و پێکداهەڵپرژاندا بن لەگەڵ یەکتریدا، تا ڕێگە بۆ خۆیان خۆش ببێت، بەڵکوو هەندێک جار خۆیان دەکەن بە پیاوچاک و ناوبژیی نێوان چینەکانی کۆمەڵیش دەکەن، ئەگەر لە بەرژەوەندییاندا بێت.
ڕسوابوونی ڕەعیەت لە ئاستی دەسەڵاتدا دەگاتە ڕادەیەک کە هەندێک جار بۆ دەربڕینی سادەترین شت لە بەرانبەر کاک مەحمووددا، دەبێت بەوپەڕی لەخۆبردوویی و نەوازشەوە دەری ببڕن. ئەگەر بۆنی ڕەخنە یان تانەی لێ بێت، دەکەونە بەر پەلاماری جەنابیان. ئەویش کەشێکی لە ترسوبیم درووست کردووە، بە جۆرێک هەموو لە خۆیەوە ئیلهام وەردەگرن، ئا بەو شێوەیە کاک مەحموود هەر تەنیا ئازا نییە، بەڵکوو کەسێکی باشە و فەرماییشتەکانیشی پڕن لە حیکمەت. شایستەی هەموو پیاهەڵدانێکە، کارە قێزەونەکانیشی کردەوەی جوانن. کاتێک خەڵک دەداتە بەر تەقە و ڕاویان دەنێت، ئەوە دەبێتە جێگەی سەرسامبوون و ستایشکردنی ئەوانی دیکە. تەنانەت ماستاوەکەی حاجی خەستترە: ”ئەم کوردە پیاوی گەلێک بەجەرگی ها تیا، بەڵام هێژی چی خۆخۆرین…”
دەسەڵات چەکێکیش ڕەوا نابینێت بە چەکدارەکانی خۆی تا پاسەوانیی بکەن – لە کۆتاییدا دەردەکەوێت کەمال لەبری دەمانچە، پارچە بەردێکی لە پەڕۆیەکەوە ئاڵاندووە و کردوویەتی بە لاقەدیدا. بەڵام لای خەڵکی وا پیشان دەدات گوایە کاک مەحموود هەر ڕۆژەو دەمانچەیەکیان دەداتێ و خۆیشی هەر ڕۆژەو دەمانچەیەکی پێیە!
دواجار کاتێک کە پۆلیسیش دێن، دوو کەسن کە بە کوردییەکی باش قسە ناکەن، پێدەچێت عەرەب یان لە نەتەوەی دیکە بن. ئەوەیش قسە هەڵدەگرێت، وەک بیەوێت پێمان بڵێت دەسەڵات و گەل لە زمانی یەک ناگەن، یان بە خوێندنەوەیەکی دیکە ئەوەی خاوەنی ڕاستەقینەی ئێمەیە و کاروبارەکانمان ڕێک دەخات، سەر بە گەل و نەتەوەیەکی دیکەیە، خۆمان هەر دەزانین ئەو فەوزایەی نێو چایخانەکە بخولقێنین! یان لە گۆشەنیگایەکی دیکەوە، بەهۆی ناکۆکی و نائیداریی خۆمانەوە، دواجار ئەوان دێنەوە سەر خاکەکەمان –هەر لە سەرەتاوە سڵەمینەوەیەکی زۆر بەرانبەر بە پۆلیس لە لایەن کاراکتەرەکانەوە هەست پێ دەکرێت، ئەوان وەک هێزێکی نامۆ وێنا کراون. ئەوان باش ئاگاداری ڕووداوەکەن، تەنانەت چایچییەکەش سەرباری ئەوەی خوێنی لە بەر دەڕوات، هەموو هەوڵی بۆ ئەوەیە بۆیان ڕوون بکاتەوە چی ڕووی داوە. کەچی ئەوان تاوانباری دەکەن بەوەی گوایە ئەو جنێویان پێ دەدات. هەر بۆیە قۆڵبەستی دەکەن و دەیبەن. ئەوە نموونەی حوکمڕانیی ئەم ناوچەیە بووە کە هەمیشە تاوانبار وەک بەرزەکی بانان بۆی دەردەچێت و تاوانلێکراو ڕاپێچی زیندان دەکرێت.
خولە چەخماخە ستەمکارێکە لەژێر سایە و ناو و ناوبانگی ستەمکارێکی دیکەدا دەردەکەوێت، کە هەڵگری هەمان ناوە یاخود نازناوی هاوشێوەیە. ستەمکردن لە سایەی کەسانی دیکەدا مێژوویەکی درێژی هەیە لەنێو گەلی کورددا، لەنێو خێڵ و حیزبەکاندا. هەندێک جاریش لە سایەی کەسانێکی ناودار – دەرەکی یان ناوەکی، باش یان خراپ – ئەو کارە دەکرێت و کراوە.
خولەی چەخماخساز (چەخماخەی عادی) بە چاوی سووک سەیری کەسانی نێو چایخانەکە دەکات و ئەوانیش ماستاو و مامەحەمەیی بۆ دەکەن، هەر وەک چۆن خولە چەخماخە (چەخماخەی ئەسڵی) بە چاوی سووک سەیری خولەی چەخماخساز و هەموو ئەوانی دیکەش دەکات و ئەوانیش هەموو تێکڕا ماستاوی بۆ دەکەن. ئەو چەخماخسازانەی لێمان بوونەتە چەخماخە و بەسەرماندا دەگرمێنن، لە ئاست سەروو خۆیاندا ڕیوەڵەن و دەلەرزن.
وەک لە سیفەتەکانیەوە دەردەکەوێت، کەسایەتیی خولە چەخماخە تایبەتمەندیی خۆی هەیە و سیفەتەکانی چەسپاون، هەرچەند کەسایەتییەکەی هاوشێوەیە لە ستەمکاری و خراپەکاریدا لەگەڵ خولەی چەخماخساز، بەڵام گەلێک سیفەتی جیاوازیشی هەن کە دەکرێت خاڵی ناسینەوەی ئەو بن: دەمانچەی ئەڵقەداری قیسمی کۆن هەڵدەگرێت، چونکە ئەو لە کۆنەوە خەریکی ئەو کارەیە و کەسێکی پڕۆفیشناڵە، ئەو شێوە دەمانچەیەی پێ باش بووە و نەیگۆڕیوە، کارەکانی خۆیشی پێ ڕایی دەکات، بە مانایەکی دیکە دەکرێت بڵێین کەسێکی قاڵبووەوە و بەئەزموون و مێژینەیە، بەڵام خولەی چەخماخساز تازەپیاکەوتووە و تەقلیدە، وا پیشان دەدات کە هەر ڕۆژە و دەمانچەیەکی پێیە – ئەڵبەت هەموو دەمانچە و تفەنگەکانیشی هیی کەسانی دیکەن، چونکە کاری ئەو تەنیا چاککردنەوەیانە – دەیەوێت بەو پڕوپاگەندەیەش کەسایەتی بۆ خۆی درووست بکات. چەخماخە بە لای چەپدا دەشەلێت، هێندەی کەتن ناوەتەوە قاچێکی لەو پێناوەدا داناوە، هەرچی چەخماخسازە، بەشی هەر کەتنکردن و ڕاکردن بووە – لە چایخانەکەی سمەگێڕ تەقە دەکات و ڕادەکات، لە چایخانەکەی تۆفیق تەقە دەکات و ڕادەکات، ئیدی ئەو هەقی بەوەوە نییە کێ پێوە دەبێت – بۆیە ئەو ڕێک و ڕەوان دەڕوات. ئەمەش ئەو سیاسییانەمان بیر دەهێنێتەوە کە تەنیا لە نانەوەی گرژی و ئاڵۆزیدا ئازا بوون، هەر گەیشتبێتە تینیان قووچاندوویانە. چەخماخە هێندە پرۆفیشناڵە کاتژمێری بێمیل لە دەست ناکات، بە وردی کارەکانی ڕایی دەکات، حیساب بۆ چرکە و خولەکژمێریش دەکات، شێوە قات و جلوبەرگی تایبەت بە خۆیشی هەیە… هەموو ئەمانە پێمان دەڵێت کە چەخماخسازەکانی وڵاتی ئێمە سەرباری ئەوەی ساختەن، لە درۆکردن و کەتنکردنیشدا ناپڕۆفیشناڵ و ناسازن. [1]

خولە چەخماخە، هەوڵێک بۆ خوێندنەوەی کۆمەڵگای کوردی، بەشی سێیەم و کۆتایی
نووسەر: یاسین محەمەد

نامەوێت بەو گوزارشتە بەراوردی خولە چەخماخە بە فیلمی هاووڵاتیی کەینی ئۆرسن وێڵز، کە بەرهەمی ساڵی 1941ە و یەکێکە لە شاکارە هەرە ناوازەکانی مێژووی سینەما، بکەم، سەرباری ئەوەی بەراوردیش ناکرێن. ئەوەی دەمەوێت بە کورتی ئاماژەیەکی پێ بکەم، هەردوو کاراکتەری کەین و چەخماخەیە. کەین ئیمپڕاتۆریەتی ڕاگەیاندنکار و ڕۆژنامەگەرییە، زادەی هاتنی سەرمایەدارییە، سەردەمەکەی زلی دەکات تا دەگاتە ئەو ڕادەیەی دەست دەگرێت بەسەر بیرکردنەوەی خەڵکی و کایەی سیاسیدا و ئاڕاستەشیان دەکات. خۆی وتەنی: ”من وا لە خەڵک دەکەم چۆن بیر بکەنەوە.“ بەڵام خولە چەخماخە زادە و هەڵقوڵاوی گەوجیی دەوروبەرەکەیەتی، خەڵکی فووی تێدەکەن و گەورەی دەکەن. کەین داهێنەرە، لە ڕێگەی کایەی ڕۆژنامەگەرییەوە چەواشەکارییەکی ئەوتۆ دەخولقێنێت، دەبێتە سەرمایەدارێکی گەورە و نیمچە خواوەندێک، هەرچی چەخماخسازە پڕوپووچە و تەنانەت لە تەقەکردنیشدا پڕۆفیشناڵ نییە و ئامانجەکەی ناپێکێت، ئەو تەنیا دەوروبەرەکەی زلیان کردووە. ئەویان بەرهەمی سیستمی سەرمایەداری و گەشەی تەکنەلۆجییە، ئەمیان زادەی سیستمی دەرەبەگایەتی و عەقڵییەتی خێڵەکییە. دواجار هەردووکیشیان خاوەنی ناخێکی ڕەش و بەدن هاوشێوەی کورتز لە ڕۆمانی دڵی تاریکیی جۆزیف کۆنراددا.

کاراکتەری چەخماخە تا ڕادەیەک پێش سەردەمەکەی خۆی کەوتووە و لە قۆناغی دواتردا ئێڕاق و باشووری کوردستانیش پڕ دەبن لەو جۆرە کاراکتەرانە، بە تایبەتی لە کایەی سیاسیدا، ئەوەش لە کەسایەتیی سەدام حسێندا دەگاتە چڵەپۆپە و لە کاراکتەرە سیاسییەکانی ئەمڕۆی باشووری کوردستانیشدا بە زەقی دەبینرێتەوە. دەکرێت ئەوانە بە شەقاوەی سیاسی ناوزەند بکەین.
دیالۆگەکانی نێو خولە چەخماخە بوونەتە بەشێک لە گفتوگۆی ژیانی ڕۆژانەی خەڵک و بەردەوام دووبارە دەکرێنەوە. هەندێک جار بە فۆڕم و ئاڕاستەی دیکەوە دەگوترێنەوە. دەکرێت ئەم شانۆییە – بە ڕەچاوکردنی سەردەمەکەی – گرێ بدەینەوە بە جەنگی ساردی نێوان سۆڤێت و ئەمەریکاوە: خولەی چەخماخساز بە نوێنەرایەتیی یەکێتیی سۆڤێت و خولە چەخماخە بە نوێنەرایەتیی ئەمەریکا. ئەوەشی لەنێوان ئەوانەدا دەبنە قوربانی، گەلانی هەژار و بندەستن. دەکرێت لە سۆنگەی چینایەتییەوە خوێندنەوەی بۆ بکرێت، ململانێی نێوان جووتیار و دەرەبەگ یان میر و ڕەعیەت کە هەمیشە دانەیەکیان بێدەنگ و بێوەی سەری کز گرتووە، ئەوی دیکەشیان تا بۆی کرابێت دەسەڵاتی چەسپاندووە بە ئارەزووی خۆی قاچی لێ ڕاکێشاوە.
وەک گوتمان کۆمەڵگەی کوردی تژییە لەو جۆرە کاراکتەرانە هەر لەمێژەوە تا هەنووکە. لە هەموو شوێنێک دەیانبینەوە: خولە چەخماخەکان، کەمال و مارفەکان، تۆفیقی چایچی و حاجی ئەبوبەکرەکان، یونسە فەنی و تەها فەنییەکان، کاراکتەرە زاڵەکانی نێو ئەم کۆمەڵگەیەن. کاتێک خولە چەخماخە دەسەڵاتی هەیە، هەموان خۆیانی لێ نزیک دەکەنەوە و ڕیایی بۆ دەکەن، کەچی هەر ئەوەندەی چەخماخەی ئەسڵی دەردەکەوێت، ئیدی گڵۆڵەی ئەو دەکەوێتە لێژی و هەموو بەر دەبنە سەر وێزەی. تومەز مەڕەکان کەڵبە و ڕنووکیان نییە، بۆیە داماو دەسەوسانن! لەوەشدا پەیامێکی قووڵ هەیە: پێمان دەڵێت هەتا ئێوە بەسەر ئەم کاراکتەرانەدا دابەش ببن، چارەنووستان هەر ژێردەستەیی و هەڵاتن و کوشتنە.
چەخماخساز سەرەڕای ئەوەی بە چاوی نزمەوە سەیری هەموویان دەکات و بە گاڵتەجاڕییەوە قسەیان لەگەڵدا دەکات، سووکایەتی بە هەرە بەتەمەنترینی ناویشیان دەکات کە حاجی ئەبوبەکرە، لە شوێنێکدا دەڵێت: ”دوێنی جەماعەتێکی هیچوپووچ و بێقیمەت، ها حاجی…“ لەبری ئەوەی لانی کەم خاتری حاجی بگرێت و لەبەر تەمەنەکەی بڵێت ”دوور لە ڕووی حاجی“، کە ئەوە نەریتێکی کوردەوارییشە، کەچی سووکایەتییەکە ناڕاستەوخۆ لە ڕێی ئەوەوە ئاڕاستەی ئەوانی دیکە دەکات. لە شوێنێکی دیکەشدا زۆر خراپ بە ڕوویدا دەچێتەوە. ئەوەش پیشەی هەندێک لە دەسەڵاتدارانە، کە تەنانەت خاتری ئەوانەش ناگرن کە بەهۆی تەمەن یان پێگەکەیانەوە ڕێزی تایبەتیان هەیە لەنێو کۆمەڵگەدا. لە ماوەی ڕابردوودا دەسەڵاتدارانێکمان بینیوە کە تەنانەت ڕەچاوی پێگە و تایبەتمەندیی ژن و منداڵ و بەتەمەن یان پیاوانی ئایینی و ڕۆشنبیر و هونەرمەندانیشیان نەکردووە، کە بەهۆیەوە بوونەتە خاوەنی حەسانەیەکی کۆمەڵایەتی لەنێو کۆمەڵگەدا، لە ڕێی کوشتن و چاوترساندنی ئەوانەوە کۆمەڵگەیان بێدەنگ کردووە تا لە کۆنەستی کۆمەڵگە و تاکەکانیشدا ئەوە بچەسپێت کە دەسەڵات ئەو جۆرە شتانە نازانێت. چەندینمان لەو چین و توێژانە بینیوە کە بوونەتە قوربانیی دەستی خولە چەخماخەکانی سیاسەت.
هەندێک جار کەسانێکی ڕۆشنبیر و خوێندەوار بەهۆی زمانلووسی و ماستاوکردنەوە خۆیان لە دەسەڵاتداران نزیک دەخەنەوە و هەوڵ دەدەن لە هەموو قسەیەکیاندا حیکمەت بدۆزنەوە، لە ئەنجامدانی هەر هەڵە و کەموکورتییەکیشدا بە زمانی لووس خۆیان دەپەڕێننەوە، لە بەرانبەردا کەسانی ڕەشۆکی و بەدبەخت تووش دەکەن. هەر ئەوانە خۆیان لە پاسەوان و بەردەستەکانی دەسەڵاتیش نزیک دەکەنەوە کە کەسانێکی چەورە و شەللاتین، دەکەونە ڕیایی و کلکەلەقێکردن بۆیان.
نەوەی کۆن هەمیشە بە عەقڵییەتێکی بەرتەسکی پوولەکییەوە بیریان کردووەتەوە و حیسابی کەلوپەل و دۆڵابە شکاویشیان بۆ نەوەکانی خۆیان (بە تایبەت ڕەگەزی مێیینە) نەکردووە، بەوەش خراپترین چارەنووسیان ڕووبەڕوو کردوونەتەوە، سەرەنجامیش دەستیان لە بنی هەمانەکەوە دەرچووە و هاوشێوەی حاجی لەپای مارەیی نەزیر نەک ”500 دینار“، بەڵکوو ”500 سەرەسۆدە یان بزماری کەوشیش“یان دەست نەکەوتووە، تا لەپڕ ئاغا یان زۆردارێک هاتووە و پڕی پێدا کردووە و بردوویەتی.
یاسا لە خزمەتی گەلدا نەبووە و پارێزەرانیشی گوێیان لە گەل نەگرتووە. ئەوان ویستوویانە ڕووداوەکانیان بەو شێوەیە گوێ لێ بێت کە بە دڵی خۆیان بێت، نەک وەک ئەوەی کە لە ڕاستیدا چۆنە. لەگەڵ ئەوەی چایچییەکە لە کۆتاییدا ڕووداوەکە وەک خۆی دەگەیەنێت بە پۆلیسەکان، کەچی ئەو هەر خۆی لە ڕاستییەکە دەدزێتەوە و دەڵێت: ”حادیسە چی؟ تەڵقە چی قیێە بکە دەی…“
هەر لە سەرەتاوە دەسەڵات بەوە گرەو دەباتەوە کە قسەیەکی جیاوازتر لە ڕەعیەت دەکات. ئەگەرچی قسەکەی ئەو درۆ و چەواشەکارییش بێت، بەڵام بە زۆر دەیسەپێنێت و دەیکاتە ئەمری واقیع. چەخماخساز بە پێچەوانەی هەموویانەوە قسە دەکات، ئەوان چی بڵێن ئەم شتێکی دیکە دەڵێت، هەرچەندە قسەی ئەوانی دیکەیش ڕاستییەکە بێت، وەک ئەوەی قاز دەکات بە عەرەبانە یان هەندێک جار هاوشێوەی سیاسییەکان قسەی ئەوانی دیکە دووبارە دەکاتەوە، بەڵام بە فۆڕمێکی دیکە و وەک حیکمەت و قسەی دانسقەش دەیفرۆشێتەوە.
کاراکتەری حاجی کە نوێنەرایەتیی نەوەی کۆن و لادێیی دەکات، کەسێکی ساویلکە و خۆشباوەڕە، لە چەند دیمەنێکدا وەک کەسێکی خەواڵوو دەردەکەوێت. تا ئەوەی ئەو ساویلکەیی و خەواڵووییە دەیبات بەرەو ئەوەی چەخماخساز لە ناو هەموو ئەوانەدا وەک مارێک بەوەوە دەدات.
هانابردن بۆ کەسانی شەقاوە، ئەگەرچی لەدەرەوەی سیستمی کارگێڕییش بن، بۆ مەبەستێکی کارگێڕیی وەک ئەوەی تەها فەنی داوەتی چەخماخساز دەکات بۆ مەبەستی تەرفیعەکەی، دیاردەیەکی پڕ سەمەرەی شێوازی بەڕێوەبردنی حکومەتی کوردی بووە لە ماوەی ڕابردوودا.
ناوی کاراکتەرەکە – چەخماخە – هۆکارێکە بۆ درووستبوونی ترس لە دڵی دەوروبەرەکەیدا. زۆر جار کاراکتەرە سیاسی و سەربازییەکان ئەو جۆرە نازناوانە لە خۆیان دەنێن یان خەڵکێک بۆیان دادەنێت تا دەوروبەر لێیان بسڵەمێتەوە. ئەوەش لە ژینگەیەکی پڕ لە کەسانی سادە و ساویلکەدا ئامانجی خۆی دەپێکێت.
ڕەعیەت لە ناو خۆیاندا بۆ یەکتری ئازان، بەڵام هەموو ملکەچی تابووی دەسەڵاتن. سەرەنجامیش هەموو ئەوەی ڕوو دەدات ڕەعیەت لێی بەرپرسە. چەخماخسازیش بۆ خۆی ڕاستەوخۆ ئەمەیان پێ ڕادەگەیەنێت و دەڵێت ئێوە خۆتان منتان گەورە کرد. چەندن ئەو مرۆڤە بوودەڵانەی بەهۆی هەڵەی خۆمانەوە هەنووکە لێمان بوونەتە کۆڵی شێر؟! بەدبەختیی ڕەعیەت لەوەدایە کە خولە چەخماخەی دواتر (ئەسڵییەکە) نابێتە فریادڕەس، بەڵکوو بەدبەختییەکی دیکەیە و ڕوویان تێدەکات، ئەوەش هەڵقوڵاوی هەڵەکانی سەرەتایە.
چەخماخساز لە ڕێی هێزی قسەوە پارە و چەک و دەسەڵاتیشی چنگ لێ گیر دەبێت. ئیدی بە درێژایی ئەو ماوەیە کار بۆ پاراستنی ئەو ئیمتیازانە دەکات. تاکە ئامڕاز کەسەکان لە ڕێگەیەوە بتوانن ئەو دەسەڵاتانە لە چنگی چەخماخساز دەربهێنن، جارێکی تر هێزی قسەکردنە، بەڵام ئەوان ئەو جورئەتەیان نییە.
بەربۆشەکردنی کەسانی نێو ئەو چایخانەیە کارێکی کردووە چەخماخساز شووڵی لێ هەڵبکێشێت، سەر دەکات بە هەر باڕێکدا پارە نادات و هەر کاتیش گیرفانی بە بەتاڵی ببینێت چاوبزکردنەوەیەک بەسە بۆ پڕکردنەوەی. ئیدی تەنیا دەرفەت کە مابێت ئەوەیە کە هێزێکی دەرەکی بێت و لە دەست ئەو بتۆکە ناوخۆییە دەربازیان بکات. ئەوەش لە کاراکتەری چەخماخەدا بەرجەستە دەبێت، بەڵام ئەو وەک فریادڕەسێک نایەت، بەڵکوو هەڕەشە و سەرکۆنەی هەمووشیان دەکات، خۆی وتەنی: ”دەبێت هەموو بخۆن بە دەستم مادام بڕواتان بەم چەکلە کرد.“
تۆبڵێیت چەخماخسازەکانی ئەم نیشتمانە لەپای ئەو درۆیانەی چەندین ساڵە لەگەڵ ئەم میللەتەدا دەیکەن، چۆک دابدەن و بکەونە لەرزین؟ لە ئاست ڕسواکردنی میللەت ڕابکەن و سەرلووتی خۆیان ڕەش بکەن؟ یان ئەوەی تەنیا تەقەمان لێ دەکەن و نیشتمان لە ڕۆڵەکانی چۆڵ دەکەن. بڵێیت شەهامەتی چەخماخسازییشیان نەبێت دەنا بۆ لەپای تەقەکردن لە بەستەزمانترین کەسانی کۆمەڵگە، لەبری ڕاکردن خۆیان بە قارەمان و جوامێر پیشان دەدەن؟!
دیالۆگەکانی خولە چەخماخە زیاتر لە لێکدانەوەیەک هەڵدەگرن، دەکرێت بینەر لە ئاست هەر کامیان ڕابمێنێت و لە پەیامەکانی پشتەوەی قاڵ ببێتەوە. بە جۆرێک لە جۆرەکانیش تێکهەڵکێشی یەکترین، دەکرێت دیالۆگێکی سەرەتا گرێ بدرێتەوە بەوەی کۆتاییەوە.
جێگەی خۆیەتی بڵێم لە تەمەنی حەوت ساڵیمەوە تا ئێستا بە دەیان جار ئەم کارە شانۆییەم بینیوە، هەمیشەش شتی تازەم تێدا دۆزیوەتەوە! ڕۆژانە لەگەڵ دیالۆگ و کاراکتەرەکانیدا ڕووبەڕوو بووم. زیادەڕەوی نییە گەر بڵێم شێوە پەیڕەوێک بووە لام بۆ خوێندنەوەی تاک و کۆمەڵگەی دەوروبەرم. نە هەڵنانی کەس ڕووخاندوومی و نە هێرشی کەس؛ لە چەخماخەوە فێر بووم ئەوانە هەموو بەرمەبنای هۆکارێکی دەرەکین و هەڵقوڵاوی ناخی ئەو کەسانە نییە، زانیومە کەسایەتییەکانی ئێمە دووفاقین! تۆبڵێیت من زیادەڕەویم کردبێت یان هەر بە ڕاست ئەم کارە هێندە مەزنە؟! دەبێت ڕێکەوت بووبێت یان سەلیقەی نووسەر و دەرهێنەر و ئەکتەرەکانی کە وای کردووە پاش چلوچوار ساڵ خەڵکێک بە تامەزرۆییەوە بە دیارییەوە دابنیشن، بە تایبەتی نەوەی نوێ کە ڕەنگە شانۆییەکە سێ هێند یان چوار هێندی تەمەنی هەندێکیان بێت. شانۆنامەی چەخماخە ئەرزشی ئەوەی هەیە وەک دەقێکی نووسراو بە زمانی دیکە وەربگێڕرێت، تا لە ڕێگەیەوە گەلانی دیکە بە شانۆی کوردی ئاشنا بن. ڕەنگە گونجاویش بێت بۆ ئەوەی سیناریۆی لەسەر دابڕێژرێت و بکرێتە فیلمی سینەمایی.
لە کۆتاییدا ئێرە ئەو کۆمەڵگەیەیە کە زۆرینەی مرۆڤەکانی ناوی لە کاراکتەرەکانی چەخماخەوە نزیکن، دەبێت گەل و دەسەڵاتیش چاوەڕوانی هەمان چارەنووس بن. ئەو هێزەشی دەبێتە فریادڕەس – هەر چەخماخەیەک بێت – نابێتە ڕووناکی و بەرپێمان ڕۆشن بکاتەوە، بەڵکوو گڕمان تێبەردەدات و هەر هەمان واقیع دووبارە دەکاتەوە، مادام کەرەستە و کاراکتەر و بونیادە کۆمەڵایەتییەکە نەگۆڕێت.
$تێبینی:$
هێندەی بزانم تا ئێستا 2018 شتێکی ئەوتۆ دەربارەی چەخماخە نەنووسراوە، هیچ دۆکیومێنتێکی واش بەردەست نییە. ڕەنگە ئەمە تەنیا هەوڵێکی جیدی بێت… بوونی هەر زانیارییەکی هەڵە سەبارەت بە ساڵی بەرهەمهێنان، ناوی ئەکتەرەکان یان هەر بابەتێکی دیکە یان ئەگەر لە شوێنێکدا بە باشی نەمپێکابێت، داوای لێبوردن دەکەم.
لە سەرچاوەیەکدا ئاماژە بەوە کراوە بەرهەمی ساڵی 1970یە، گەر وابێت تەمەنی نزیک دەبێتەوە لە چلوهەشت ساڵ.
چەخماخەم وەک دەقێکی نووسراو بەرچاو نەکەوتووە و نەمخوێندووەتەوە. [1]