ناونیشانی بابەت: ئایا گەڵای داری زەیتوون جێگەی ئەنسۆلین دەگرێتەوە؟
ئامادەکردن: د. #کامەران ژاژڵەیی#

بەکارهێنانی گژوگیا لە هەموو وڵاتانی جیهان بەکار دێت بۆ چارسەرکردنی نەخۆشی شەکرە تەنانەت لە وڵاتە پێشکەوتووەکان بەڵام بێ بوونی زانیاری تەواو دەرباری چونیەتی و سوودەکان و شێوازی بەکارهێنانی.
ئایا گەڵای داری زەیتوون جێگەی ئەنسۆلین دەگرێتەوە؟
لە ڕووی زانستییەوە بەکارهێنانی گەڵای داری زەیتوون یارمەتی دابەزینی ئاستی شەکرە لە ناو خوێن دا دەدات لە ڕێگای هاندانی پەنکریاس بۆ درووستکردنی بڕی ئەنسۆلین بەڵام هەرگیز شوێنی دەرزی ئەنسولین ناگرێتەوە چونکە:
1- لە نەخۆشی شەکرەی جۆری یەکەم پەنکریاس ناتوانێت هیچ ئەنسۆلین درووست بکات ؛ تەنیا دوو لێکۆڵینەوەی زانستی متمانە پێکراو بڵاوکراوتەوە (یەکێکیان لە زانکۆی تەلئەبیب و ئەوی تریان لە زانکۆیەکی سویدی) کە ئەوەیان دەرخستووە بڕی دەرزی ئەنسۆلینەکە دەتوانرێت کەم بکرێتەوە بۆ نیوە بەڵام پێویستە لێکۆڵینەوە زیاتر بکرێت لە سەری.
2- لە نەخۆشی شەکرەی جۆری دووەم پەنکریاس خۆی بڕی ئاسایی یان زیاتر لە ئەنسۆلێن دەڕێژێت بەڵام خانەکانی لەش ناتوانن سوودی لێ بێنن وەک پێویست.
3- پێشتر لە تۆڕە کۆمەڵاتیەکان باس لەوە کراوە گوایە زانایەکی کوەیتی نەخۆشێکی هەبووە بە گەڵای زەیتوون چاک بۆتەوە و وازی لە ئەنسۆلین هێناوە بەڵام تا ئێستا ناوی زاناکە ئاشکراوە نە ناوی نەخۆشەکە نە ناوی نەخۆشخانەکە؛ نە لەگۆڤارێکی پزیشکی بڵاوکراوەتەوه.
$باشترین جۆرەکانی گژوگیا بۆ نەخۆشی شەکرە:$
1- مێخەک.
2- گەڵای مۆرینگا.
3- جاترە.
4- گیای جیسینگ.
5- شمڵی، زەردەچەوە و زەنجەبیل.
6- ڕیحانە.
7- دار چین.
8- گەڵای ئەلۆڤێرا.
9- سیر و پیاز.
10- کەرکەدیە.
11- گەڵای زەیتوون، مەعدەنووس، تووتی کێوی.
ئەم گژوگیانە پێویستە بخرێتە ناو خواردن و زەیتەکانیان وەک خۆیان سوودیان نییە یان زۆر کەمە.
زۆر گرنگە نەخۆشەکان ئەوە بزانن بەکارهێنانی ئەم گژوگیایە یارمەتی دابەزندانی ئاستی شەکرە ئەدات بەڵام جێگەی دەرمان ناگرێتەوە و پێویستە تا کاتی کۆنتڕۆڵ کردنی ئاستی شەکرە ؛ نەخۆش وازنەهێنێت لە دەرمانەکانی تا ساتی دابەزاندنی لەگەڵ پابەند بوون بە پارێزی خۆراک و وەرزش و ڕێنمیاییەکانی تر ؛ هەروەها زۆر گرنگە ئەگەر نەخۆشی تری هەبوو ؛ ڕاوێژ بکات لەگەڵ پزیشکەکەی چونکە هەندێ دەرمان لەگەڵ گژوگیا بە یەکەوە ڕەنگە دەرئەنجامی خراپی لێ بکەوێتەوە. [1]

تورکیا لەڕێگەی ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنی چڵە زەیتوون زیانێکی زۆری بە ئابووریی #عەفرین# گەیاندووە، بەجۆرێک لەماوەی 13 ڕۆژی ئۆپەراسیۆنەکەدا، زیانی بە زۆربەی سێکتەرەکانی ئەو شارەی ڕۆژئاوای کوردستان گەیاندووە.
هەرچەندە تائێستا هیچ ئامارێکی فەرمی نییە کە زیانە ماددی و ئابوورییەکان بخەمڵێنێت، بەڵام بەگوێرەی زانیارییە سەرەتاییەکان، کۆی سێکتەرەکان زیانیان بەرکەوتووە.
زانیارییەکان لە سەرچاوە خۆجێیەکانەوە دەریدەخەن، هێرشەکان ژیان و جوڵەیان لە زۆربەی ناوچەکاندا پەکخستووە، بەگوتەی دکتۆر عەبدوڵڵا محەممەد، مامۆستای زانکۆ، لە کۆی شەش ناحیە لە چواریاندا ژیان تائاستێکی زۆر وەستاوە، تەنیا چەند دووکان و فرۆشگایەکی کەم کراونەتەوە، ئەوە سەرباری چۆڵبوونی گوندە سنوورییەکان، کە زۆرینەیان سەرچاوەیەکی سەرەکی داهاتی عەفرینن.
ئەو بوارانەی کە زۆرترین زیانیان بەرکەوتووە، بریتین لە: خانووبەرە، باڵەخانەکان، کارگە پیشەسازییەکانی وەکو زەیتی زەیتوون، جلوبەرگ و پێڵاو.
هەرچی پەیوەندی بە ماڵ و خانووی هاونیشتمانییانەوە هەیە، لە ناحیەی ڕاجۆدا 50%ی خانووەکان بەهۆی بۆردوومانەوە ڕووخاون، هەروەها لە ناحیەی جێندرێسێ 25% خانووەکانی وێران بوون. گوندەکانی سەر سنووریش زۆربەیان وێران بوون، بۆ نموونە تەنیا لە گوندی تەل سەفرە، 15 ماڵ ڕووخاون.
بەگوتەی محەممەد بەلۆ، چالاکوانی مەدەنی و ڕۆژنامەڤان بەهۆی بۆردوومان و تۆپبارانی هەڕەمەکییەوە، زیانێکی زۆر بە ڕەز و باخەکان بەتایبەتی بەرهەمی زەیتوون گەیشتووە، کە سەرچاوەیەکی گرنگی ئابووری ناوچەکەیە.
جموجوڵی بازرگانی تا ئاستێکی زۆر وەستاوە، هاوکات نەختینە لەو شارە کەمبووەتەوە، پێشتر یەک تەنەکە زەیتی زەیتوون کە 16 کیلۆگرامە بە 30 هەزار لیرە دەفرۆشرا، ئێستا بەهۆی کەمیی پارەوە دابەزیوە بۆ 17 هەزار لیرە، بەهۆی ئەوەی کە بەرهەمەکان ساخنابنەوە و هاووڵاتیان دەیانەوێت بڕێکی کەمیش بێت پارەیان دەستبکەوێت، بەڵام بەهۆی ئەوەی بەشێکی زۆر لە پێداویستیەکان لەناوخۆی شارەکە بەرهەمدێن، هێشتا نرخەکان بەرزنەبوونەتەوە.
جگە لە سامانە کشتوکاڵی و پیشەسازییەکان، چەندین شوێنەواری مێژوویی لە عەفرین هەن کە بەشێکیان کەوتوونەتە بەر هێرش و بۆردوومانەکانی تورکیا، لە لایەکی دیکەوە جوڵەی خانووبەرە و ئاوەدانی بەتەواوی وەستاوە.
عەفرین ناوچەیەکی شاخاوییە و سێ هەزار و 850 کیلۆمەتر دووجا ڕووبەرەکەیەتی، ڕێژەی 2%ی کۆی ڕووبەری سووریا پێکدێنێت، بەپێی ئامارەکانی حکومەتی سووریا ژمارەی دانیشتووانی عەفرین 523 هەزار و 258 کەس بووە، بەڵام دواتر ژمارەی دانیشتووانی زیادیکردووە، بەهۆی ئەوەی خەڵکێکی زۆر بەتایبەتی لە حەلەب و ناوچەکانی دیکەوە کۆچیان کردووە بۆ ئەو شارە، بەپێی زانیارییەکانی بەرپرسانی ئەو شارەش، ئێستا ژمارەی دانیشتووانی عەفرین زیاتر لە یەک ملیۆن کەسە.[1]
#01-02-2018#

دواڕۆژ، کۆچەر عەلی
بۆ یەکەمجار کارگەیەکی بەرهەمهێنانی زەیتی زەیتوون لە هەرێمی کوردستان دامەزرا و بەرپرسێکی وەزارەتی کشتوکاڵیش ڕایدەگەیەنێت، کارگەکە لەیەک کاتژمێردا توانای هاڕینی هەزار و 500 کیلۆ زەیتوونی هەیە.
دیدار ڕەسوڵ، ئەندامی کۆمەڵەی باخداریی زەیتوون بەدواڕۆژی ڕاگەیاند، بۆ یەکەمجارە کارگەیەکی حکومی بۆ بەرهەمهێنانی زەیتی زەیتوون لە هەرێمی کوردستان دادەمەزرێت و کارگەکە 90 ملیۆن یۆری تێچووە و لە ڕووی ئیدارییەوە کارەکانی لەلایەن وەزارەتی کشتوکاڵەوە بەڕێوەدەبرێت.
روونیشیکردەوە، کارگەی بەرهەمهێنانی زەیتی زەیتون لە یەک کاتژمێردا توانای هاڕینی یەک تۆن و 500 کیلۆ زیتوونی هەیە و کوالێتی ڕۆنی زەیتەکەشی زۆر بەرزە، لەبەرامبەر هاڕینی یەک تۆن زەیتون بڕی 75 هەزار دینار لە خاوەنی زەیتونەکە وەردەگیرێت، ئەمە لەکاتێکدایە لە کارگە ئەهلییەکان 200 هەزار دینار وەردەگیرێت.
لوقمان مستەفا، بەڕێوەبەری باخداری زەیتون لە بەڕێوەبەرایەتی گشتی کشتوکاڵی هەولێر ئەوەی خستەڕوو، بە دامەزراندنی ئەم کارگەیە دەتوانین بەشێکی باشی پێداویستی ناوخۆ دابینبکات کە پێشتر لە دەرەوە ڕۆنی زەیتی زەیتون هاوردە دەکرا، بەڵام ئێستا ئەو هاوردەکردنە کەمدەبێتەوە.
ئاشکراشیکرد، لە هەولێر 270 باخی زەیتون هەیە، بەڵام هەندێکیان بەهۆی کەمی ئاو و بێئومێد بوونی خاوەنەکانیان و کەمی داهات وشکبوون.
- 24-11-2016

ژووری چالاکییەکانی تووڕەیی زەیتوون لە گوندەکانی دەوروبەری عەزاز لەدژی چەتەکانی سەربە دەوڵەتی تورک چالاکییان ئەنجامدا، لەو چالاکییەدا دوو چەتە کوژران.
شەوی ڕابردوو ژووری چالاکییەکانی تووڕەیی زەیتوون ڕاگەیەندراوێکی لەبارەی چالاکیی #شەڕڤان#ان لەدژی چەتەکانی سەربە دەوڵەتی تورک بڵاوکردەوە و ئەنجامی ئەو چالاکییەی خستەڕوو.
لە ڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە: شەڕڤانانمان ڕۆژی 2ی ئۆکتۆبەر لە نێوان گوندەکانی بەل و شێخ ڕیهی سەربە عەزاز لەدژی دوو چەتە کە کۆمەڵکوژییان بۆسەر هاوڵاتیانی #عەفرین# پێکهێنابوو کەمینێکیان نایەوە.
لە بەردەوامیشدا تووڕەی زەیتوون ڕایگەیاندووە: هەردوو چەتەکە لە ئەنجامی چالاکییەکەدا کوژران، بەڵێنمان داوە بەرخۆدان بەرفراوان بکەینەوە و تۆڵەی عەفرین لە داگیرکەران بکەینەوە.[1]
#05-10-2018#

بە گوێرەی ڕاگەیەنراوێکی ژووری چالاکییەکانی تووڕەیی زەیتوون، لە ناوچەی شەرای #عەفرین# هێزەکانیان لە دژی چەتەکانی دەوڵەتی تورکی داگیرکەر چالاکییەکیان کردووە و لە ئەنجامدا 6 چەتە کوژراون.
لە ڕاگەیەنراوەکەدا هاتووە: (#شەڕڤان#انی ئێمە ڕۆژی 24ی شوباتی 2019\5ی ڕەشەمە لە گوندی مشەلا-ی سەر بە ناوچەی شەرا، بە ماتۆڕسکیلێکی بۆمبڕێژکراو دژی خاڵێکی پشکنینی چەتەکانی سوڵتان مورادی سەر بە تورکیا چالاکییەکیان ئەنجام دا. لە چالاکییەکەدا سەرچەتەیەک بە ناوی ئەنوەر حەسەن (ئەبوو ئووسامە) و 5 چەتەی دیکە کوژران.)[1]
#25-02-2019#

ژووری چالاکییەکانی توڕەیی زەیتوون لەسەر ماڵپەڕی خۆی ڕاگەیەنراوێکی بڵاوکردەوە و ئامار و ئەنجامی چالاکییەکانی خۆی لە ماوەی دوو مانگدا ئاشکرا کرد.
لە ڕاگەیەنراوەکەدا ئاماژە بۆ ئەوە کراوە کە لە ئەنجامی چالاکییەکانیان لە #عەفرین# دژی سوپای تورکیای داگیرکەر و چەتەکانیان 5 سەرباز و 50 چەتەی داگیرکەر کوژراون.
دەقی ڕاگەیەنراوی ژووری چالاکییەکانی توڕەیی زەیتوون:
(ماوەی 2 مانگە #شەڕڤان#انی ئێمە لە ژووری چالاکییەکانی توڕەیی زەیتوون، لە دژی سوپای تورکیای داگیرکەر و چەتەکانیان، لە دژی سیخووڕ و خائینەکان چالاکیی کاریگەرانە ئەنجام دەدەن. شەڕڤانانی ئێمە بەڵێنی تۆڵەکردنەوەیان داوە و چالاکییەکانیشیان لە ئایندەدا زیاتر دەکەن و هەموو ڕێبازێکی سەربازی بەکاردێنن.
وەک دەزانرێت داگیرکردنی عەفرین لە لایەن تورکیاوە هیچ لایەنێکی یاسایی و حقووقی نییە. هەموو ئه و چالاکییانەی بە ئامانجی داگیرکردن ئەنجام دراون، دژ بە یاسا، پێوەرە نێودەوڵەتییەکان و باوەڕییە جیاجیاکانە. هەروەها لە ڕووی بەکارهێنانی و ڕێ و ڕێبازەکان، هێرشێکی دڕندانە بوو. بەتایبەتی کاتێک ئێمە باس لە عەفرین دەکەین، باس لە هەرێمێکی ئارام و سەقامگیر دەکەین لە ئاستی هەرە بەرزدا. چونکە عەفرین پارێزراوترین هەرێم بوو و وەک پەناگەیەکی لێهاتبوو بۆ ئاوارەکانی ناوچەکانی دیکەی سووریا. هەرێمێک بوو کە خۆبەڕێوەبەریی دیموکراتیانەی خۆی هەیە و بە هەڵبژاردنی یاسایی و دیموکراتیانە دامەزرابوو.
ئەنجومەنی هەرێمی هەن کە بە شەو و ڕۆژ لە خزمەتی هاوڵاتیاندان. عەفرین لە جوانترین هەرێمەکان بوو کە کلتووری خۆشەویستی و لێبووردەیی بەهێز بوو. بەڵام ئەمڕۆ لەژێر داگیرکەریدایە. هێزەکانی داگیرکەر هەزاران کەسیان لە ژن، منداڵ و لاوانی دانیشتووی عەفرین، بە تانک، تۆپ و فڕۆکەی جەنگیی کوشت، گوندەکانیان وێران کرد، بە بەرچاوی جیهانەوە ڕۆژانە ڕەز و باخەکانی ئەو شارە دەسووتێنن، بەڵام هیچ کەسێک دەنگ ناکات یان ئیدانەی ناکات. لەبەرئەوە سەدان هەزار کەس لە هاوڵاتییانی سیڤیلی واری خۆیان جێهێشت و لەنێو هەلومەرجی سەختی ژیان لەژێر چادرەکاندا دەژین. ئەو کەسانەی لە عەفرین ماونەتەوە، ڕۆژانە ڕووبەڕووی چەپەڵترین تاوانی داگیرکەران دەبنەوە، دەڕفێندرێن و لە زیندانەکانی ڕای، عەزاز و عەفرین ئەشکەنجە دەدرێن. هەروەها دەستدرێژی، دزینی ماڵ و موڵکی گشتی و تایبەتی، گۆڕینی دیمۆگرافی، سیاسەتەکانی بەتورککردن و لەناوبردنی ئەتنیکی، بە بێ وەستان بەردەوامن.
لەسەر ئەم بنەمایە، ئێمە وەک لاوانی عەفرینی پیرۆز و بێگەرد ئەرکی تۆڵەکردنەوەمان لەئەستۆ گرتووە. ئێمە لە عەفرین کار دەکەین بۆ ئەوەی هەموو چەتە، سەربازی داگیرکەر و خائینەکان بەشێوەیەکی سەربازی لەناوبەرین. ئێمە دەستنیشانی دەکەین کە لە ماوەی 7 ساڵی ڕابردوودا لە عەفرین، ئەو چەتە و خائینانەمان بە شێوەی یاسایی دادگەیی دەکرد، ئەمەش بە ئامادەبوونی پارێزەرەکانیان بەڕێوەدەچوو، هەر کەسێک بە گوێرەی جۆری تاوانەکەی بە شێوەیەکی یاسایی سزا دەدرا. بەڵام ئێستا بەهۆی هەلومەرجی داگیرکاری دادوەر لای ئێمە نییە. لەبەرئەوە ئێمە جەخت لەوە دەکەینەوە کە چالاکییەکانی تەسفیەکردنی داگیرکەران، بە کۆتاییهاتنی داگیرکاری لە عەفرین، کۆتاییان دێت. دواتر چەتەکان ڕەوانەی دادگە بکرێن.
ئێمە وەک لاوانی عەفرین (کچ و کوڕ) وەک بزووتنەوەیەکی تۆڵەکردنەوە لە دژی دوژمن و چەتەکانیان، جەخت دەکەینەوە کە ئێمە سەر بە هیچ لایەنێکی سیاسیی و سەربازی نین، هەڵمەتەکانمان لە سۆنگەی ئەرکی ئێمەیە لە بەرانبەر گەل و هەرێمەکەمان. هەروەها ڕایدەگەیەنین کە هەر چالاکییەکی سەرکەوتوو هێزمان پتەوتر دەکات و ڕێبازی نوێی تۆڵەکردنەوە دەئافرێنین. بەڵێنی ئێمە بۆ گەلەکەمان ئەوەیە کە چالاکییەکانمان زیاتر دەکەین و عەفرین بۆ داگیرکەران دەکەینە گۆڕستان. کارێکی وەهایان بەسەردێنین کە داگیرکەران پەشیمان ببنەوە کە هاتوونەتە عەفرین.
چالاکیەکانمان لە شارەکانی عەفرین، ئیدلب، عەزاز، ڕای، جەرابلووس و هەموو ئەو ناوچانەی کە چەتەیان لێیە، بەردەوامە. ئێمە هۆشداری دەدەین لە بەرانبەر پیلانەکانی میتی تورکیا بۆ ڕەشکردنی شەرڤانانی ئێمە و دزینی ماڵی هاوڵاتییانی سیڤیل بە ناوی ئێمە. کردارەکانی ئەوان ئیدی ئاشکرا دەبن. ئێمە لە بەرانبەر ئەو ڕێبازانەدا بە ڕۆحی تۆڵەسەندنەوەوە وەها دەکەین کە کۆتایی بە ستەمی سەر گەلەکەمان بێت.
ئه و چالاکییانەی لە ماوەی دوو مانگی ‌ڕابردوودا کراون:
هێزەکانمان لە ماوەی دوو مانگی ڕابردوودا، 26 چالاکییان لە دژی داگیرکەران ئەنجام داون. لەو چالاکییانەدا 55 چەتەی تورکیا کوژراون کە لەناویاندا 5 سەربازی سوپای تورک هەن. هەروەها 34 چەتە بریندار بوون. ئامار و زانیاری ورد دەربارەی چالاکییەکانمان لەسەر ماڵپەڕی فەرمی ئێمە www.xzeytune.com بڵاودەکرێنەوە.
- ڕۆژی 9ی حوزەیران، سەرچەتەی بەرەی شام ئەحمەد مستۆ (ئەبو مستۆ) بە ئامانج گیرا.
- ڕۆژی 26ی حوزەیران، لە دژی سەرچەتەی جەیش ئەلنوخبە لە گوندی ئەمارا لە ناوچەی ماباتا، چالاکییەک ئەنجام درا. له و چالاکییەدا برای ئەو سەرچەتەیە کوژرا.
- ڕۆژی 30ی حوزەیران، لە دژی بنکەیەکی فەیلەقی شام، لە گوندەکانی باشووری ئیدلب چالاکییەک ئەنجام درا و تیایدا 2 چەتە کوژران.
- ڕۆژی 9ی تەمووز، سەرچەتەی فەیلەقی شام لە دەوروبەری گوندەکانی باشووری ئیدلیب کوژرا.
- ڕۆژی 12ی تەمووز، لە دژی ئۆتۆمبێلێکی چەتەکانی فەیلەقی شام، لە دەوروبەری گوندەکانی باشووری ئیدلب، چالاکییەک ئەنجام درا و 2 چەتە کوژران.
- ڕۆژی 12ی تەمووز، لە دژی دەورەیەکی سەربازیی سوپای تورک چالاکییەک ئەنجامدرا، لە ئەنجامدا 3 سەربازی تورک کوژران.
- ڕۆژی 15ی تەمووز، لە نزیک زیارەت حەنان-ی ناوچەی شەرا، لە دژی سەرچەتەیەکی فەیلەقی شام، چالاکیەک ئەنجامدران و سەرچەتە کوژران.
- ڕۆژی 16ی تەمووز، چەتەیەکی فەیلەقی شام کوژرا.
- ڕۆژی 16ی تەمووز، لە گوندەکانی سۆسنبات-ی قەباسین، دژی چەتەکانی لیوای هەمزە چالاکیەک ئەنجامدرا و 3 چەتە کوژران.
- ڕۆژی 16ی تەمووز، کۆگەیەکی چەک و تەقەمەنیی چەتەکان لە گوندی ئاتمێ کرایە ئامانج و لە ئەنجامدا 9 چەتە کوژران و 7 ی دیکەش بریندار بوون.
- ڕۆژی 22ی تەمووز، لە دژی سەرچەتەیەکی جەیشی نوخبە، لە ناوچەی ڕاجۆ چالاکییەک ئەنجامدرا و سەرچەتە کوژران.
- ڕۆژی 23ی تەمووز، لە شاری ئەختەرین خاڵێکی سەربازیی چەتەکان کرایە ئامانج. لە ئەنجامدا 10 چەتە کوژران و 3ی دیکەش بریندار بوون.
- ڕۆژی 23ی تەمووز، لە دژی خاڵێکی دیکەی چەتەکانی جەبهەتولنووسرە چالاکییە ئەنجامدرا و تیایدا 4 چەتە کوژران.
- ڕۆژی 24ی تەمووز، لە دژی چەتەیەکی سوڵتان موراد لە هەرێمی هەرجەلێی عەزاز چالاکییەک ئەنجامدرا و چەتەکە کوژرا.
- ڕۆژی 24ی تەمووز، چالاکییەکی کاریگەر لە دژی چەتەکانی فەیلەقی شام و جەیشی وەتەنی (بەرەی نیشتیمانی) ئەنجامدرا و 3 چەتە کوژران.
- ڕۆژی4ی ئاب، چەتە و سیخووڕ عەکاش حاجی ئەحمەد، لە گوندی دێرسەوان کوژرا.
- ڕۆژی 7ی ئاب، چەتەیەکی فەیلەقی شام لە ناوچەی جندرێس کوژرا.
- ڕۆژی 8ی ئاب، لە دژی چەتەیەکی سوڵتان موراد لە ناوچەی ئەختەرین چالاکییەک ئەنجامدرا و چەتەکە کوژرا.
- ڕۆژی 10ی ئاب، لە دژی چەتەیەکی فەیلەقی شام،لە زەویی بورج عەبدالۆ-ی ناوچەی شێراوا چالاکییەک ئەنجامدرا و چەتەکە کوژرا.
- ڕۆژی 12ی ئاب، لە گوندی دێربەلووت، دژی 2 چەتەی فەیلەقی شام چالاکییەک ئەنجامدرا و هەردوو چەتەکە کوژران.
- ڕۆژی 13ی ئاب، لە گوندی گۆلیان-ی ناوچەی ڕاجۆ، چەتەیەکی گرووپی سوڵتان موراد کوژرا.
- ڕۆژی 15ی ئاب، لە دژی چەتەیەکی فەیلەقی شام لە ناوچەی شەمارین و عەزار چالاکییەک ئەنجامدرا و چەتەکە کوژرا.
- ڕۆژی 17ی ئاب، لە دژی فەرماندەی فەوجی موستەفا، چالاکییەکی کاریگەر ئەنجامدرا و فەرماندەی ئەو فەوجە کوژرا.
- ڕۆژی 17ی ئاب، لە گوندی جەمالە لە ناوچەی دۆدیان چەتەیەکی سوڵتان موراد کرایە ئامانج و کوژرا.
- ڕۆژی 17ی ئاب، لە نێوان ناوچەی قەرە گۆبەر و چەکێ-ی سەر بە دۆدیان چالاکییەکی کاریگەر لە دژی چەتەیەکی لیوای سەمەرقەند ئەنجامدرا و چەتەکە کوژرا.
- ڕۆژی 18ی ئاب، لە ناوچەی شدوود چالاکییەکی کاریگەر لە دژی سەرچەتەیەکی جەبهەی شامیە ئەنجامدرا و ئەو سەرچەتەیە کوژرا.)[1]
#25-08-2018#

ئۆپەراسیۆنێکی سەربازیی شۆڤێنیانەی دەوڵەتی تورکە دژی کانتۆنی #عەفرین# لە ڕۆژاوای کوردستان. ڕۆژی #20-01-2018# دەستیپێکرد.

دارێکی زۆر کۆنە، سەیری زەیتوون بکە.

زەیتوون.[1]

زەیتوون دارێکە لە تیرەی زەتوونییەکان Oleacées، کە دارێکە لە 7 تاکوو 8 میتر باڵا دەکا، بەڵام لە هێندێک شوێندا تاکوو 15 میتریش بەرز دەبێ، قەدی دارەکەش دەگاتە 3 تاکوو 4 میتر، دار زەیتوون، هەمیشە سەوزە و گەڵاکانی وەک چەرم وان، کە لە دیوی سەرەوە سەوزێکی تۆخ و بریقەدار و لە دیوی ژێرەوە بۆر یان چەرموون. گوڵی دار زەیتوون چەرموو و چووکەن و چوار پەڕە گوڵیان هەیە. ئەم دارە لە دوورەوە لە داری بی دەچێ. دار زیتوونەکانی ناوچەی مەدیتەرانە زۆر پیر دەدەن بە چاوەوە و وەک وشک بوو دێنە بەرچاوان، بەڵام بە دڵینیایەوە دەزانین کە دار زەیتوون 800 تاکوو 1000 ساڵ تەمەن دەکا. هەر لە قەدیمەوە لە بەرەکەی کە هەمان زیتوونە، ڕۆن و چەوریی بۆ سووتاندن و شتی دیکە وەدەست دێ. بە نەگەیشتووی ڕەنگی بەری دار زەیتوون سەوز و بە گەیشتووییش ڕەنگیان شینێکی مەیلەو ڕەشە کە لە بەنەوش دەچن. بە کاڵی خوێی پێوە دەکەن و دەیخۆن (ئەوانەیان کە ڕەنگیان مەیلەو بەنەوشە دوای خوێ پێوەکردنیان ڕەنگیان ڕەش هەڵدەگەڕێ). ڕەیتوون دەکرێتەوە ترشیش و لە وڵاتانی ئوروپاییدا لە گەڵ چێشتی پیتزادا زۆر دەخورێ. ناوکی زەیتوون درێژە و لە ناوکەی خورما دەچن، بەڵام تۆزێک کورتترن، دیارە ناوکەی خریشیان هەیە. دەنکە زەیتوون لە چەقاڵە دەچێ و بە قەد چەقاڵەیەکیشە. لە زەیتووندا 23% تاکوو 6% چەوری هەیە. بە پێی داب و نەریتی هێندێ ناوچە، ئەو دار زەیتوون پیرانە بەو دارانە دەزانن کە لە کتێبی ئاسمانیی ئەنجیلدا باسیان کراوە. داری زەیتوون لە ناوچەی مەدیتەرانە و وڵاتە گەرمەسێرەکانی ڕۆژاوای ئاسیا دەڕوێ و ڕۆن زەیتوونی تەواوی دنیا هەر لەم ناوچەیە وەدەست دێ. ئەگەر سەرنجێک بدەینە لێکۆڵینەوەی زانستی نوێ لە سەر زۆن زەیتوون، بۆمان دەردەکەوێ کە دانیشتووانی دووڕگەی کرت زیاتر لە هەموو نەتەوەیەکی دیکەی جیهان ئەم ڕۆنە بەکار دێنن و ڕاهاتوون کە چەورییەکی زۆر لەگەڵ خواردنی ڕۆژانەیاندا بخۆن، بە جۆرێک کە لە نزیکەی 45 لە سەدی ئەو کالوریانەی کە لە ڕێگای خواردنەوە وەری دەگرن لەو ڕۆنەوەیە و لانی کەم 33 لە سەدی ئەم چەوریرش لە ڕۆن زەیتوون وەردەگرن. لە بەر خواردنی ئەم گشتە چەورییە، هەموو کەس چاوەڕوان دەکا کە دانیشتووانی ئەم دووڕگە لە هەموو شوێنێکیتر زیاتر تووشی نەخۆشیی دڵ ببن، بەڵام ڕاست بە پێچەوانەیە، سەرەڕای ئەو گشتە ڕۆنە، خەڵکی ئەم دووڕگە لەو کەسانەن کە بە دەگمەن تووشی نەخۆشیی دڵ و شێرپەنجە دەبن، هۆیەکەشی دەگەڕێتەوە بۆی کە ئەم خەڵکە زیاتر لە هەموو شوێنێکی دیکەی جیهان ڕۆن زەیتوون دەخۆن. لەم دووڕگەدا وەک ئاوی خواردنەوە ڕۆن زەیتوون بەکار دێنن، هەر بۆیە زۆرترین مەسرەفی ساڵانەی ئەم جۆرە ڕۆنە لە جیهاندا ئەمان دەیکەن و دوای ئەمانیش خەڵکی ئیتالیا و دوایەش یونانیەکان و وڵاتانی ناوچەی مەدیتەرانە. ڕۆنی زەیتوون بۆ زۆر شت و تەنانەت وەک دەرمانیش بەکاری دێنن و لە هەموو ڕۆنەکانی تر باشترە، هەر بۆیە لە هەموو ڕۆنەکانیش گرانترە. سەرەڕای ئەم هەموو کەڵکە کە زەیتوون و ڕۆنەکەی هەیانە، ڕادیۆ ستۆکهۆڵم بە سەرسووڕمانەوە ڕۆژی 23ی 8ی ساڵی 2001 لە هەواڵەکانی کاتژمێر 17 و 30 دەیەقەدا، ڕایگەیاند کە وڵاتی نورویژ دەوڵەت بڕیاری داوە کە هەموو ڕۆن زەیتوونەکان لە دووکانەکاندا کۆبکرێنەوە، ئەم بڕیارەش پاش ئەو لێکۆڵینەوە درا کە زانایانی نوروێژی لە سەر ڕۆن زەیتوون کردوویانە و بۆیان دەرکەوتووە کە ئەم جۆرە ڕۆنە دەبنە هۆی نەخۆشی شێرپەنجە. بە فەرانسەیی بە زەیتوون دەڵێن Oliver. لە ف.م. و م.گ. کەڵک وەرگیراوە.[1]