رووداو - #دووبز#
لە دارستانەکانی قەزای دووبز 80 ئاسکی تێدایە و سەرپەرستیاری پرۆژەی بەخێوکردنی ئاژەڵی دارستانەکە ئاماژە بەوەدەدات، کاریان کردوو تا ئاسکەکان بپارێزن. باس لەوەش دەکات بەهۆی کەمی سەوزییەوە لە دەرەوەی دارستانەکە گەڵای داریان بۆ دێنن و لە گەرمای هاوینیش دەیانپارێزن.
لەنێویاندا کەڵە و مامزییان تێدایە، کەڵەکان لەدوای تێربوون شەڕی دەسەڵات دەکەن، ئەو ئاسکانە لەساڵی 2005ەوە لە ڕوومادییەوە هێنراونەتە دارستانی دووبز، ئاسکەکان لەجۆری دەگمەنی ڕیمی کێویی عێراقین، ئەوکاتەی هێنرابوون تەنیا پانزە دانەبوون.
سلێمان مەنسوور، بەڕێوەبەری دارستانی دووبز بە تۆڕی میدیایی ڕووداوی ڕاگەیاند پرۆژەی دیکە هەیە کە سەر بە دارستان و بیابانن، دەیانەوێ شوێنی ئاژەڵ بکەنەوە و ئاژەڵی کێویی بەخێو بکەن، بەشێکیان بردن بۆ خانەقین، ئێستا بەرنامەیان هەیە بیبەن بۆ خسێبە، ئێمە بووینەتە سەرچاوەی ئاسک، کاتی خۆی لەروومادییەوە بۆ ئێمەیان هێنا، ئێستا ئێمە لێرەوە دەینێرین.
کەمی فەرمانبەر و کێشەی دابیننەکردنی خۆراکی ئاسکەکان بەپێی پێویست گەورەترین ئەو کێشانەن کە ڕووبەڕوویان بوونەتەوە و مەترسین لەسەر داهاتوویان.
حوسێن محیەدین، سەرپەرستیاری پرۆژەی بەخێوکردنی ئاژەڵ لەدارستانی دووبز گوتی کارمەندی تایبەتمەند بەم پرۆژەیەمان نییە، ئێمە وەک و پاسەوان و کارمەندان ناچارین ئەو کارانە بکەین، هەموو ڕۆژێک ئەو گەڵای دارەکان و جۆرێکی تایبەت کە پێی دەڵێن ئەڵفیا پێیان دەدەین.
ئاسکەکان لە دارستانی دووبز شوێنێکیان بۆ تەلبەند کراوە و پاسەوانی تایبەتیان هەیە، هەرکەسێکیش بۆ تەماشاکردن بچێتە سەردانیان ڕێگەی پێنادرێ لێیان نزیک ببێتەوە.
داستانی دووبز یەکێک لە گەورەترین دارستانەکانی باشووری کوردستان و عێراقە، ڕووبەرەکەی دوو هەزار و 799 دۆنمە و توانای لەخۆگرتنی هەموو جۆرە ئاژەڵێکی هەیە و تا ساڵی 2004یش جگە لەئاسک جۆری دیکەی ئاژەڵی لێبوو، بەڵام زۆربەیان لەناوچوون.
05-07-2017

بەنداوی #دووبز#
يەکێکە لە بەنداوە خۆڵيەکانی سەر ڕووباری #زێی بچوک# لەقەزای دووبز دروستکراوە، 8کيلۆمەتر لە باشوری #پردێ# هەڵکەوتووە و 40کيلۆمەتر لەرۆژئاوای شاری #کەرکووک#-ە، مەبەستی سەرەکی لە بونياتنانی بۆ گڵدانەوەی ئاوە بۆ پرۆژەی ئاودێری شاری کەرکووک و بەرهەمهێنانی تەزووی کارەباو و ڕێکخستنی ئاوی ڕووباری زێی بچوکە.[1]

[1]

شارۆچکەی دووبز کەوتۆتە ڕۆژئاوای شاری کەرکووک و نزیکەی 30کم لە کەرکووکەوە دوورە و 40کم لە شاری هەولێرەوە دوورە، ناوچەیەکی بەپیتی کشتوکاڵی و سامانی سروشتیی وەک پترۆل و ڕوبار و..هتد هەیە، 90% دانیشتوانەکەی کوردن و ئەوانیتر عەرەب و تورکمان و فەلەن، لە هەموو سەردەمێکدا دوایین پێگەی بەعەرەبکردن بووە، هەر بۆیە بەعسیەکان زوو ناوە ڕەسەنە کوردیەکەیان گۆڕی و کردیان بە(دبس)، ئەو کات ئەم شارۆچکەیە وەک سەربازگەیەکی گەورە وابوو، ئازادی و کوردبوون یەکێ لە تاوانە گەورەکان بوو، لە ڕاپەڕینی بەهاری 91یش تاکە شارۆچکەی کەرکووک بوو ئازاد نەکرا لەبەر هەڵکەوتووی شوێنی جوگرافیەکەی و بوون و کۆکردنەوەی هێزێکی سەربازی زۆر لەو ناوچەیە، لە پرۆسەی ئازادی عێراقدا ئەم شارۆچکەیەش وەکو هەموو ناوچە ژێردەستەکانی تری کوردستان ئازادکرا لەلایەن هێزی پێشمەرگەی کوردستانەوە، لە کەمترین ماوەدا ئەم ناوچەیە گەشایەوە و توانی تەکانێکی گەورە بدات بۆ پێشکەوتن و زیندوو کردنەوەی سەرخان و ژێرخانی، لەم بە هەوڵ و کۆششی پارتە سیاسیەکان و ئیدارەی ناوچەکە پاشماوەکانی تەعریب سڕانەوە و دەست کرا بە گەڕاندنەوەی موڵکی هاوڵاتیان و مافە زەوت کراوەکانیان، لەلایەکی ترەوە بۆ پێشگرتن لە پەرتەوازەبوونی ئامانجە ستراتیژیەکانی تاکی کورد لەو دەڤەرە سەنتەری ڕۆشنبیری ماڵی کورد دامەزرا و دواتریش مانگنامەیەکی سیاسی و ڕۆشنبیری گشتی سەربەخۆ بەنێوی(ئەمڕۆی دووبز) بڵاوکرایەوە بەهەردوو زمانی کوردی و عەرەبی کە خاوەنی ئیمتیازەکەی(فوئاد ساڵەیی) و سەرنووسەرەکەی(شێرزاد عومەر) بوو کە نزیکەی 35 ژمارەی لێ دەرچوو، هاوکات ئەم ناوچەیەش وەکو هەموو ناوچەکانی تر بەدوور نەبووە لەکاری تێکدەرانە و تیرۆریستی، بەڵام بە ماندووبوون و شەونخوونی و کۆششی دەزگا ئەمنیەکانی قەزاکە توانراوە تا ڕادەیەکی زۆر باش ئەمن و ئاسایش لەو دەڤەرە بەرقەرار بکرێت، لەپێناو ئاگاداربوون و زانینی بارودۆخی ئەو قەزایە بە پێویستمان زانی ئەم ڕاپۆرتە مەیدانییە ئامادە بکەین و بەدواداچوون بۆ چەندین پرسی گرنگ بکەین بەو هیوای توانیبێتمان ئەنجامێک بۆ پرسە سەرەکیەکان بە دەست بهێنین:
دووبز لە چ پێکهاتەیەک پێکهاتووە..؟
هادی غەزائی قائیمقامی قەزای دووبز
ـ- سەبارەت بە پێکهاتەکانی قەزای دووبز وادیارە قەزای دووبز پێکاتەکی گەلێک ئالۆزی هەیە، دەتوانین بڵێین عێراقێکی بچووکە ئەویش بریتیە لە دوو نەتەوەی سەرەکی کە بریتین لە کوردو عەرەب، ئێمە لە سەردەمی ڕژێمی بەعسدا زیانێکی زۆرمان پێگەیشت، کە بوە هۆی زیاد بوونی ڕێژەی عەرەبەکان بە شێوەیەکی گشتی ئەگەر چەند نمونەیەک بهێنینەوە، ئێمە بە سێ قۆناغ تێپەڕین کە یەکەمیان لە ساڵی 1963 کە زۆربەی گوندەکانیان وێران کردین و کەوتنە بەر شاڵاوی گواستنەوە، پاشان قۆناغی دووەم ساڵی 1975 توانیان چەند بڕیارێک دەربکەن کە زیانێکی زۆری هەبوو ئەوانیش بڕیاری 369 و 449 بوو کە دێهاتی تریان گواستنەوە ئینجا قۆناغی سێیەم کە ساڵی 1987 کە پێی دەوترا قۆناغی چواری ئەنفال و هەموو ئەو گوندانەی مابونەوە تووشی گواستنەوە هاتن، زۆر بە داخەوە دوای ئەمە پشتێنەکی ئەمنیان لەناو دووبز دروست کرد کە توانیان سەدان خێزانی عەرەب لە خواروی عیراق بهێن و لە ناو دووبز نیشتەجێیان بکەن، کە کاریگەریەکی زۆری کردەسەر ڕێژەی دانیشتوانی دووبز، خۆشبەختانە ئێمە بە هاوکاری حکومەتی هەرێمی کوردستان و بە یارمەتی حزبە سیاسیەکان ئەو خێزانانەی کە دەربەدەر کرابوون کە ئاوارە کرابوون توانیمان کە بیانگەرێنینەوە و توانیمان چەند دێیەک ئاوەدان بکەینەوە، کارەکانمان دەتوانم بەم شێوەیە ڕونبکەمەوە یەکەمیان لە ناو شاری دووبز کە بریتیە لە 23 هەزار کەس ڕێژەی کورد 60% بەڵام ئەگەر سەیری دەوروبەرری دووبز بکەین، کە بریتیە لە 64 گوند ڕێژەی عەرەب زیاترە، بەڵام بەگوێرە فۆرمی خۆراک دەتوانین بڵێین کە ڕێژەی کورد زیاتر لە هەموو قەزای دووبزدا.
لە ڕووی خزمەتگوزاریەوە لە 2003 تاکو ئێستا چیتان کردوە.؟
- وادیارە تاکو 2003 دووبز شارێکی ویران بوو ناو دووبز کاولکاری بوو گوندەکان تەنها گۆرستانەکانیان ئاوەدان بوون. ئێمە توانیمان بە سایەی حکومەتی هەرێمی کوردستان زۆربەی دێهاتەکان ئاوەدان بکەینەوە چ لە تۆری کارەبا، چ لە بیناکردنی چەند خانوویەک لەلایەن حزبە سیاسیەکانەوە، سەبارەت بە ڕێگاو بان و قوتابخانە و توانیمان ئەو گوندانە ئاوەدان بکەینەوە، لە لایەکی ترەوە ئێمە شتێکمان هەیە، لە ناو ئەنجومەنی پارێزگای کەرکووک کە ئێمە پەیوەندی دارین بەوانەوە، کەمێک پارە بەناوی بوژانەوەی دەدرێت کە بەداخەوە بڕی پارەکە زۆر کەمە چونکە پشتیان بە سەرژمێری دانیشتوان بەستووە، لە ساڵی 1957 ز کە ئەم ساڵە دووبز گوندێک بووە سەر بە قەزای ئاڵتون کۆپری و دوای بوو بە ناحیەو ئینجا بوو بە قەزا، بڕی ئەو پارەی کە دەدرێت بە قەزای دووبز سێ ملیارو دووسەد ملیۆن دینارە کە دەتوانم بلێم بەشی هیچ شتێکمان ناکات، ئێمە لە بارەی خزمەتگوزاریەوە پێویستمان بە زۆر شتە وەکو ئاوو ئاوەڕۆ و تۆڕی کارەباو قوتابخانە، جگە لەمانەش چەند خزمەتگوزاری تر دەربارەی جوانکردنی سیمای شار.

لە سنووری شارۆچکەی دووبز بە بڕیارێکی ڕاکان سەعید، پارێزگاری #کەرکووک# بەوەکالەت عەرەبە هاوردەکان دەستیانبەسەر زیاتر لە حەوت هەزار و 500 دۆنم زەوی کورددا گرتووە، چاویان لە 11 هەزار دۆنمی دیکەش بڕیووە.
زەوییەکان دەکەونە گوندەکانی #تەقتەق#، شیرینا، نادراوە و عەمشه، بەگوتەی کوردانی ناوچەکە پشتئەستوور بە هێزە ئەمنییە عێراقییەکان زەوییەکان لە کورد دەسەنرێنەوە و ڕێگەی چوونیشیان بۆ سەر زەوییەکانیان لێ داخراوە.
سیروان محەممەد، جووتیار‌ بە (تۆڕی میدیایی ڕووداو)ی ڕاگەیاند، لە کۆی دوو هەزار دۆنم زەوی هەزار و 500 دۆنمی لەلایەن عەرەبەکانەوە دەستیبەسەردا گیراوە و تەنیا 500 دۆنم زەوی بۆ خەڵکی گوندەکە ماوەتەوە، بەوەشەوە نەوەستاون هەوڵی لێسەندنی ئەو 500 دۆنمەش داگیربکەن.
ئەو زەویانە کە بەپێی ‌مادەی 140 بۆ خاوەنە کوردەکانیان گەڕێنراوەتەوە، عەرەبە هاوردەکان جگە لە دەستبەسەرداگرتنی زەوییەکان، گوشاریان لە دانیشتووانی گوندە کوردنشینەکانیش کردووە زێدی خۆیان چۆڵبکە و سنوورەکەش جێبهێڵن.
لەدوای 16ی ئۆکتۆبەرەوە زیاتر لە 380 هەزار دۆنم زەوی لە ڕۆژئاوای کەرکووک هەڕەشەی تەعریبکردنیان لەسەره،‌ خەڵکی ئەو سنوورە چاویان لەوەیە حکومەتی هەرێمی کوردستان و حیزبە کوردستانییەکان فریای ئەو ناوچانە بکەون.[1]
#14-11-2018#