بەڕێوەبەری ئاسایشی ئەنقەرە لە نووسراوێکدا بۆ داواکاری گشتیی ئەنقەرە ئاشکرایکردووە، بکوژ عومەر گیونەی ئەنجامدەری کۆمەڵکوژییەکەی پاریس، کاتێک چووە بۆ ئەنقەرە لەگەڵ میت چاوپێکەوتنی ئەنجامداوە.
ساکینە جانسز یەکێک لە دامەزرێنەرانی #پەکەکە#، فیدان دۆغان نوێنەری کەنەکە لە پاریس و لەیلا شایلەمەز ئەندامی بزووتنەوەی گەنجان لە 9ی کانوونی دووەمی 2013 / 20ی بەفرانبار لە شاری پاریسی پایتەختی فەرەنسا تیرۆرکران. لە ئەنجامی هەوڵی کورداندا بکوژ عومەر گیونەی دەستگیرکرا و 17ی کانوونی یەکەمی 2016 لە زیندانی فەرەنسا بەشێوەیەکی گوماناویی مرد.
پەیوەندیی نێوان گیونەی و دەزگای هەواڵگریی نەتەوەیی تورک (میت) چەندین جار بووەتە ڕۆژەڤ و باسی لەسەر کراوە. لە تۆمارێکی دەنگیدا، کە 12ی کانوونی دووەمی 2014 / 22ی بەفرانبار لە ئینتەرنێت بڵاوکرایەوە، دەرکەوت عومەر گیونەی لەگەڵ ئەندامانی میت دا کۆبووەتەوە و پلانی کۆمەڵکوژییەکەیان داڕشتووە. هەروەها بەڵگەی ئەرکدارکردنی بکوژ گیونەی، لەلایەن میتەوە بۆ ئەنجامدانی ئەو تیرۆرە، بەهۆی ناکۆکی و شەڕی ناوخۆیی ئەو کاتی میتەوە بڵاوکرایەوە.
کاتێک گیونەی لە فەرەنسا دەستگیرکرا سیمکارتێکی تەلەفونی تورکیای پێ بوو. لەو سیمکارتەدا یەکێک لەو ژمارانە کە بکوژ گیونەی بە بەردەوامی پەیوەندیی پێوکردووە ژمارەی میت بووە. سەرباری ئەوەی 6 ساڵ بەسەر کۆمەڵکوژییەکەدا تێپەڕیوە، بەڵام ئەو بەڵگەیە لەگەڵ بەڵگەکانی تردا ئاشکرا نەکرابوو.
ئاژانسی هەواڵی فورات (ANF) نووسراوی ئەو کاتی بەڕێوەبەرایەتیی ئاسایشی ئەنقەرە بۆ داواکاری گشتیی کۆماریی ئەنقەرە لەبارەی پەیوەندیی بکوژ گیونەی و میتەوە دەستخستبوو. بەپێی بەڵگەکەی بەڕێوەبەرایەتیی ئاسایشی ئەنقەرە گیونەی پێش ئەنجامدانی کۆمەڵکوژییەکە و لە دوایین سەردانیدا بۆ تورکیا پەیوەندیی بە ژمارە تەلەفونی 0444 – 2301209 کردووە، کە ئەوەش ژمارە تەلەفونی لقی میتە لە ئەرزرۆم. ئەوەش لە نووسراوی ڕۆژی 13ی کانوونی دووەمی 2014 / 23ی بەفرانباری تورک تیلیکۆم دا ئاشکرا بوو بوو.
داواکاری گشتی داوای ناوی ئەو کەسانەی کردووە کە پەیوەندیی پێوەکردوون
لە ئەنجامی گوشاری فەرەنسا و بنەماڵەی تیرۆکراوەکانی پاریس دا، لە تورکیا لەبارەی عومەرگیونەوە دەستکرا بە لێکۆڵینەوە. بەرێوەبەری ئاشایشی ئەنقەرە لە چوارچێوەی ئەو لێکۆڵینەوەدا لە 4ی شوباتی 2014 / 15ی ڕێبەندان دا نووسراوێکی بۆ داواکاری گشتیی ئەنقەرە ناردووە و لەبارەی ژمارەکانی ناو تەلەفونەکەی گیونەی – یەوە ئەو زانیارییانەی خوارەوەی خستووەتەڕوو:
- 0 312 281 32 58
- 0 312 282 98 02
- 0 212 709 03 43
- 0 212 213 55 88
- 0 346 221 68 38
- 0 352 591 34 96
- 0 352 320 51 22
- 0 442 230 12 09
داوای ئەو ژمارانە لە بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی تورک تیلیکۆم کراوە. ئەو بەڵگانەی کە لە بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی تورک تیلیکۆمەوە بۆمان نیرداوە، ڕەوانەی دەکەین بۆتان.
ئەو کەسانەی، کە گیونەی پەیوەندیی پێوەکردوون
لە نووسراوەکەی ڕۆژی 13ی کانوونی دووەمی 2014 / 23ی بەفرانباری تورک تیلیکۆم بۆ ئاسایشی ئەنقەرە، کە ئاسایشی ئەنقەرە ئەو نووسراوەی ڕادەستی داواکاری گشتی کردووە، لە بارەی ئەو ژمارانەی کە عومەر گیونەی پەیوەندیی پێوەکردوون ئەم زانیاریانە خراونەتەڕوو:
- 312 - 2813258 ئەحمەد گیونەی
- 312 - 2829802 ئازمی ئاکباش
- 212 - 2135588 بانو سەڤیل ئۆنەر
- 346 - 2216838 ساڵح جۆشار
- 352 - 5913496 ڕەمەزان یاوز یاشار
- 352 - 3205122 مستەفا شاهباز
- 442 - 2301209 سەرۆکایەتیی دەزگای هەواڵگریی نەتەوەیی لە سەرۆکایەتیی وەزیران
عومەر گیونەی لە دوایین سەردانیدا بۆ تورکیا لە ڕۆژانی نێوان 18 بۆ 21ی کانوونی یەکەمی 2012 / 28ی سەرماوەز بۆ 1ی بەفرانبار (نزیکەی 20 ڕۆژ پێش تیرۆرەکە) لە ڕێگەی تەلەفونەوە لەگەڵ ئەو کەسانە قسەی کردووە، بەڵام ئەوە ئاشکرا نەکراوە، کە ئەو کەسانە کێن؟. مەزەندە دەکرێت ئەحمەد گیونەی مامی عومەر گیونەی بێت، کە دانیشتوی ئەنقەرەیە. جگە لە ئەندامەکانی میت، نازانرێت هەر یەک لە ئازمی ئاکباش، بانو سەڤیل ئۆنەر، ساڵح جۆشار، ڕەمەزان یاوز یاشار و مستەفا شاهباز کێن؟[1]
#09-01-2019#

ئەنقەرە (بە تورکی: Ankara) پایتەختی دەوڵەتی داگیرکەری تورکیایە. دووەم شاری گەورەی کۆماری تورکیایە. ئەم شارە هەروەها ناوەندی پارێزگای ئەنقەرەشە. بە پێی سەرژمێرییەکانی ساڵی 2010 ژمارەی دانیشتوانی ئەم شارە 4,431,719 کەس بووە. لە ناوچەی ئاناتۆلیای ناوەندی هەڵکەوتووە.
[1]

لە ئەنقەرەی پایتەختی تورکیا، دانیشتنی دادگە لەبارەی دۆسیەی سەرەکیی ژیتەم کە تایبەتە بە تیرۆرکردنی #موسا عەنتەر# نووسەر و ڕۆشنبیری نێوداری کورد، بەڕێوەدەچێت.
دانیشتنەکە بەیانیی ئەمڕۆ پێنجشەممە 15ی ئەیلوولی 2022 لە شەشەمین دادگەی سزا قورسەکانی ئەنقەرە دەستپێدەکات.
دیجلە عەنتەر، کوڕی موسا عەنتەر بە تۆڕی میدیایی ڕووداوی ڕاگەیاند، کوشتنی موسا عەنتەر سیاسەتێکی دەوڵەت بوو. لەو ڕاپۆرتەدا کە لەلایەن کوتلو ساواش ئامادە کراوە، ڕوونە کە دەوڵەت ئەمەی کردووە. ئەگەر لەم دۆسیەیەدا بکوژەکە ئاشکرا ببێت، ئەگەر ئەنجامێک ئاشکرا ببێت، ئەوسا ئەم دۆسیەیە کۆتایی دێت.
ئەو کوڕەی موسا عەنتەر گوتیشی، موسا عەنتەر بۆچی کوژرا؟ چونکە ناهەقیی قبووڵ نەدەکرد، نەژادپەرستیی قبووڵ نەدەکرد، دۆزی کوردی بەرەوپێش برد و نەیدەویست کورد ئازار بچێژێت.
ئەگەر لە دانیشتنەکەی ئەمڕۆی دادگەدا بڕیارێک لەبارەی تاوانبارانی دۆسیەی تیرۆرکردنی موسا عەنتەر دەرنەکرێت، ئەوا ڕۆژی 30ی ئەیلوولی 2022، واتە دوای 15 ڕۆژی دیکە بەهۆی تێپەڕبوونی 30 ساڵ بەسەر ڕووداوەکەدا، دۆسیەکەی دادەخرێت.
موسا عەنتەر ڕۆژی 20ی ئەیلوولی 1992 لە گەڕەکی سەیرانتەپەی ئامەد لە هێرشێکی چەکداریدا تیرۆرکرا، ماوەی 30 ساڵە ئەو دۆسیەیە لە دادگە بە کراوەیی ماوەتەوە، بەڵام تۆمەتباران نەدراونەتە دادگە و سزا نەدراون.
تاکە هۆکاری بێ ئەنجام مانەوەی دۆسیەکە ئەوەیە، گوتەی عەبدولقادر ئایگان وەرنەگیراوە، کە لە دۆسیەی کوژرانی موسا عەنتەردا دادگایی دەکرێت و ماوەی چەند ساڵێکە لە سوێد نیشتەجێیە.
فیلیز کەرەسەتەجیئۆغڵو، پەرلەمانتاری هەدەپە لە بازنەی ئەنقەرە، ڕۆژی چوارشەممە 29ی کانوونی یەکەمی 2021 لە نووسراوێکدا، کە پێشکێشی سەرۆکایەتیی پەرلەمانی تورکیای کرد، داوایکرد عەبدولحەمید گول، وەزیری دادی ئەوکاتەی تورکیا وەڵامی پرسیارەکانی بداتەوە و ڕوونی بکاتەوە کە بۆچی لە 2018 بە شێوەیەکی نووسراو، گوتەی عەبدولقادر ئایگان وەرنەگیرا.
عەبدولقادر ئایگان لە ساڵانی 1975 - 1985دا ئەندامی پەکەکە بوو. دوای جیابوونەوەی لە پەکەکە لە ساڵانی نەوەدەکانی سەدەی ڕابردوودا بووە ئەندامی ڕێکخراوی هێزەکانی جەندرمە و هەواڵگریی تایبەت بە بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر ناسراو بە ژیتەم، کە ڕێکخراوێکی نهێنیی دەوڵەت بوو، بەڵام دواتر وەکو شایەتحاڵ لەبارەی تاوانە بکەرنادیارەکان کە لە هەشتاکان و نەوەتەکانی سەدەی ڕابردوودا لە باکووری کوردستاندا لەلایەن ژیتەم کران، کۆمەڵێک زانیاریی ئاشکرا کرد.
موسا عەنتەر ناسراو بە ئاپێ موسا، لە ساڵی 1920 لە گوندی زڤنگێ سەر بە شارۆچکەی نوسێبین لە پارێزگای مێردینی باکووری کوردستان لەدایکبووە، لە 20ی ئەیلوولی 1992 لە گەڕەکی سەیرانتەپەی ئامەد لە هێرشێکی چەکداریدا تیرۆرکرا.
ئۆرهان میرئۆغڵو، نووسەر و ڕۆژنامەڤانی کورد پەرلەمانتاری پێشووی تورکیا لەو کاتەدا لەگەڵ موسا عەنتەردا بوو، لە ڕووداوەکەدا بریندار بوو.[1]

بابەت: هەواڵ
ڕێکەوت: #10-01-2022#
بە دەیان کەس لە ئەنقەرەی پایتەختی تورکیا هێرش دەکەنە سەر 3 گەنجی کورد و یەکیان بە چەقۆ بریندار دەکەن، بەپێی زانیاریەکانیش هۆکارەکە ڕەگەزپەرستییە.
ئاژانسی فوڕات نیوز بڵاویکردووەتەوە، لە بەردەم زانکۆی ئەنقەرە نزیکەی 30 تورک هێرشیان کردووەتە سەر 3 گەنجی کورد کە لە بەردەم زانکۆکەوە تێپەڕیوون.
بەپێی زانیاریەکانی ئەو ئاژانسە، هۆکاری هێرشەکە ڕەگەزپەرستی بووە و یەکێک لە گەنجەکان بە چەقۆ بریندار کراوە، پێشتریش یەکێکی تریان جارێکی تر هێرشی کرابووە سەر.
ئەوەش هاتووە، برینی ئەو گەنجە قوڵ بووە و چارەسەری پێویستی بۆ کراوە، هەروەها دوو گەنجەکەی تریش بە سوکی بریندار کراون و براون بۆ بنکەی پۆلیس و بە پاساوی با هیچ ڕووداوێک ڕوو نەدات هێرشکەرەکانیشیان بردووە.
[1]

سەرلەبەيانيی ئەمڕۆ شەممە #04-09-2020# نێچيرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان و شاندێکی ياوەری لە ئەنقەرە لەگەڵ بەڕێز مەولوود چاوشئۆغلو وەزيری دەرەوەی تورکيا کۆبوونەوە.
لە کۆبوونەوەکەدا پەيوەندييەکانی هەرێمی کوردستان و عێراق لەگەڵ تورکيا و چۆنيەتيی پەرەپێدانی زياتريان لە هەموو بوراەکاندا بەتايبەتی لە بواری ئابووريدا تاوتوێ کران و هەردوولا جەختيان لە برەودانی زياتر بە جموجووڵ و ئاڵوگۆڕی بازرگانيی نێوانيان کردەوە.
بڵاوبوونەوەی پەتای ڤايرۆسی کۆرۆنا و کاريگەری و لێکەوتەکانی بەتايبەتی لەسەر بواری ئابووری لە هەرێمی کوردستان و توکيا تەوەرێکی ديکەی کۆبوونەوەکە بوو. لەمبارەيەوە وەزيری دەرەوەی تورکيا ئامادەييی وڵاتەکەی بۆ هاوکاريکردنی هەرێمی کوردستان نيشان دا بە پێشکەشکردن و ناردنی يارمەتی و پێداويستيی پزيشکی بۆ بەرەنگاربوونەوەی پەتاکە.
پەيوەندييەکانی هەولێر - بەغدا و گفتوگۆی چارەسەرکردنی کێشەکانيان، مەترسييەکانی تيرۆر و بەرەنگاربوونەوەی، دوايين پێشهاتەکانی دۆخی ناوچەکە بەگشتی و چەند پرسێکی جێی بايەخی هەردوولا، تەوەرێکی ديکەی کۆبوونەوەکە بوو.
#04-09-2020#

ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!

لە گەڕەکی تورک ئۆزۆی ناوچەی ماماک لە ئەنقەرە 3 کەس بە ناوەکانی د.گ، س.گ و کەسێکی تر، کە ناوەکەی نازانرێت هێرشیان کردە سەر ڤۆڵکان تەمەل. ئەوە دووەم جارە نەژادپەرەستەکان هێرش دەکەنە سەر بنەماڵەی تەمەل.
مزگین تەمەل خوشکی ڤۆڵکان تەمەل لەبارەی ئەو هێرشەوە ڕایگەیاند، 3 کەس هێرشیان کردووەتە سەر ڤۆڵکان تەمەلی برای وتویانە: ئێرە تورک ئۆزۆیە، دەبێتە گۆڕی کوردان. دەبێت کوردی پیس و گڵاو لێرە دەربکرێن.
تەمەل وتی، هەر 3 کەسەکە بە ساتور، کێرد و دار هێرشیان کردووەتە سەر ڤۆڵکانی برای و وتیشی، هەر ئەو کەسانە ساڵی ڕابردووش هێرشیان کردووەتە سەریان و ئەوەشی وت: ئێمە خەڵکی شرنەخین. ئەوە ساڵێکە ئەو هێرشە نەژادپەرستانەمان دەکرێتە سەر و دەیانەوێت لێرە بڕۆین. بە ئێمە دەڵێن، 'کوردی پیس و هێرش دەکەنە سەرمان' براکەم هێشتا تەمەنی 17 ساڵە. ئێوارەی دوێنێ کاتێک براکەم لە ماڵ ڕۆیشتووەتە دەرەوە دیسانەوە پێیان وتوە، 'کوردی پیس، ئێرە تورک ئۆزۆیە، دەبێتە گۆڕی کوردەکان' و پەلاماری براکەمیان داوە.
تەمەل ڕایگەیاند، براکەم بەهۆی هێرشەکەوە تووشی تەنگیی نەفەس بووە و وتی: سەروچاو و لوتیان شکاندووە. بە زۆر هەناسە دەدات. چووین بۆ نەخۆشخانە و ڕاپۆرتیشمان وەرگرت و سکاڵامان تۆمار کرد.
تەمەل ئاماژەی بەوەشکرد، هێرشبەرەکان دەستگیرنەکراون و وتی: ئێمە ڕاپۆرتەکەمان وەرگرتووە. دوێنێ ڕۆیشتین بۆ بنکەی پۆلیس و سکاڵامان تۆمار کرد، بەڵام هێرشبەرەکان دەستگیر نەکراون. پۆلیس پێی وتین: 'لێرە بار بکەن پێش ئەوەی شتێکتان بەسەر بێت. ئێمە ناتوانین ئەوانە دەستگیر بکەین، تەنها دەتوانین سزای داراییان بۆ دەر بکەین'. ئەی باشە ئەوە دادپەروەرییە؟.[1]

$لە پەیوەندیی ئەنقەرە و #هەولێر#دا چی گۆڕاوە؟$
#زوبێر رەسوڵ#
#25-07-2019#
پەیوەندیی تورکیا و هەرێمی کوردستان لە دوای ساڵی 1992 تا ئێستا بە چەندین قۆناغی جیاوازدا تێپەڕیوە، بەڵام ئەوەی لە گشت قۆناغەکانی پەیوەندیی هەردوولادا جێگیرە و نەگۆڕاوە، ئەو ڕەهەندەیە کە تورکیا تا ئێستاش هەرێمی کوردستان وەک پرسێکی ئەمنی دەبینێ کە لە بنەڕەتدا پەیوەندیدارە بە ڕوانینی تورکیا بۆ کێشەی کورد لەسەر ئاستی ناوخۆ و دەرەوەی.
لە 1992 تا ساڵی 2008 تورکیا بەهیچ جۆرێک نەیدەویست دان به و دیفاکتۆ سیاسی و دەستوورییەدا بنێ کە هەرێمی کوردستان لە دوای 2003 پێیگەیشت. لەم قۆناغەدا خەمی سەرەکیی تورکیا بریتی بووە لە گوشارخستنە سەر هەرێم بۆ ئەوەی هاوکارییان بکات لە شەڕی دژی پارتی کرێکاران. قۆناغی دووەم لە 2008 تا 2017 دەخایەنێت، واتا تا پێش جاڕدانی بڕیاری ڕیفراندۆم و دڵنیابوونی تورکیا لەوەی هەرێمی کوردستان بەنیازی ڕیفراندۆمە و پاشگەز نابێتەوە. لەم قۆناغەدا پەیوەندیی تورکیا و هەرێمی کوردستان سەرەڕای ڕەهەندە ئەمنییەکەی کە کێشەی کوردە، ڕەهەندێکی تری بەهێزیشی بۆ زیاد بوو، ئەویش پرسی قەبارەی بازرگانیی نێوان هەردوولا بوو کە گەیشتبووە نزیکەی 10 بلیۆن دۆلار. لە ساڵی 2014 ژمارەی ئەو کۆمپانیا تورکیانەی لە هەرێمی کوردستان کاریان دەکرد گەیشتە 1500 کۆمپانیا. دواتر پرسی کڕین و گواستنەوەی نەوت و گازی سرووشتیشی بۆ بازاڕەکانی جیهان هاتەسەر.
پرسی وزە هەنگاوێکی گەورە بوو لە پێشڤەچوونی پەیوەندییەکانی تورکیا و هەرێمی کوردستاندا، بە تایبەتی دوای ئەو ڕێککەوتنە نەوتییە پەنجا ساڵییەی نێوان هەردوولا. هەڵبەتە قۆناغی دووەمی پەیوەندییەکانی ئەنقەرە و هەولێر تا ڕادەیەکی زۆر ئەو باوەڕەی لای سەرکردایەتی سیاسیی کورد و بەشێکیش لە سیاسەتوانانی تورک درووستکرد کە ئیتر تورکیا ئەو گرێ سیاسی و ئەمنییەی پێشتر بەرانبەر هەرێمی کوردستان هەیبوو، تێیپەڕاندووە، تا ئەو ئاستەی کە ئەگەر کورد سەربەخۆییش ڕابگەیەنێت، تورکیا چاوپۆشی لێدەکات. بەڵام چەند هۆکارێکی خودی و بابەتی کە لێرەدا جێی نابێتەوە باسی بکەین، بوونە هۆی پێچەوانەبوونەوەی ئەو چاوەڕوانییەی هەولێر لە تورکیا. لێرەدا پرسیاری سەرەکیی ئەم نووسینەی ئێمە ئەوەیە کە ئایا دوای ڕیفراندۆم و ئەو کاردانەوە توندەی تورکیا بەرانبەر هەرێمی کوردستان نیشانیدا، چی لە پەیوەندیی هەردوولادا گۆڕی؟
سەرەتا وا باشە دان بەوەدا بنێین کە پەیوەندییەکانی تورکیا و هەرێمی کوردستان بژارەیەک نییە تا هەردوولا بە ئارەزووی خۆیان هەڵیانبژاردبێت. چونکە سەرەڕای دەستکەوتی باشی بۆ هەردوولا، بەڵام لە هەمانکاتدا پەیوەندییەکانیان تێچووی سیاسیشی بۆ هەردوولا هەیە. سەبارەت بە تورکیا تێچووەکەی ئەوەیە کە بەشێکی زۆر لە تورکەکان بازرگانی و پەیوەندیی تورکیا لەگەڵ هەرێم بە مەترسییەک بۆ سەر ئاساییشی نەتەوەییان دەزانن. بۆ نموونە یەکێک لە ئەفسەرەکانی هێزی ئاسمانیی تورکیا مەسعود هاکی کاسین لە 2005 وتی ئەگەر دۆخەکە بەم شێوەیە بڕوات لە ماوەی 10 ساڵدا کوردی ئێراق دەبنە خاوەن سوپا و هێزێکی ئاسمانیی هاوشێوەی ئیسرائیل، دواتریش داوای چەند بەشێک لە خاکی تورکیا دەکەن.
بۆ هەرێمی کوردستانیش، پەیوەندی لەگەڵ تورکیا سەرەڕای دەسکەوتی ئابووری و سیاسیی مەزن، بەڵام پەیوەندییەکان باجی سیاسی زۆریشی تێدایە. بەشێکی بەرچاوی خەڵکی هەرێمی کوردستان، هەروەها بەشێکی زۆریش لە پارتە سیاسییەکانی هەرێم، پەیوەندی لەگەڵ تورکیا وەک خیانەتێک لە پڕەنسیپە نەتەوەییەکان سەیر دەکەن. ئەوان وای دەبینن کە مەبەستی سەرەکیی تورکیا لە پەیوەندیی لەگەڵ هەرێمی کوردستان بۆ هاوکاریکردن و لێدانی #پەکەکە#یە.
بەڵام لەدەرەوەی ئەو ڕوانینەی باسمان کرد، چەند ڕاستییەک هەیە کە نابێت نادیدەی بگرین لە پەیوەندییەکانی هەردوولادا، یەکەمیان ئەوەیە کە تورکیا لە دراوسێ نزیکەکانیدا کەسی باشتر و پڕدەستکەوتتر لە هەرێمی کوردستانی نییە. لە ڕۆژهەڵات و باشوور: ئێراق و ئێران و سووریا و ئەرمینیا، لە ڕۆژاواش یۆنان و بولگاریا، جگە لە بولگاریا هیچیان پەیوەندی باشیان لەگەڵ تورکیا نییە. ئەگەر بۆ هەرێمی کوردستان تورکیا تاکە دەروازە بێت بەڕووی ئەوروپا و بازاڕەکانی جیهاندا، ئەوا کوردستانیش ئینجا چ بەشی تورکیا یان سووریا یان ئێراق، تاکە دەروازەی تورکیایە بۆ گەیشتن بە وڵاتانی جیهانی ئیسلامی کە ئاکپارتی لە ئایدیۆلۆژیای سیاسیی خۆیدا بە هێزی نەرم و قووڵایی ستراتیژیی خۆی ناوی دەبات.
پەیوەندییەکانی تورکیا لەگەڵ هەرێمی کوردستان ئەگەرچی جۆرێک لە پێداچوونەوەی بەخۆیەوە بینیوە، بەڵام گۆڕانی زۆری بەسەردا نەهاتووە. پێداچوونەوەکە گەر هەشبێت ئەوەیە کە تورکیا لەمەودوا قەبارەی بازرگانی و وزەی چەندە زۆریش بێت لەگەڵ هەرێم، بەڵام پرسی کورد و ئاساییشی تورکیا لەسەرووی ئەو پەیوەندیانە دەبینێ. بە مانایەکی تر، تا ئێستاش ڕوانینی تورکیا ڕەهەندە ئەمنییەکەی تێنەپەڕاندووە و یەکپارچەیی خاکی ئێراق لە پێشینەی ئەجێندای خۆی دەبینێ. واتا تورکیا وەک جاران هەموو هێلکەکانی ناخاتە سەبەتەی هەرێمەوە، بەڵکوو هەوڵ دەدات باڵانسی پەیوەندییەکانی نێوان هەولێر و بەغدا بپارێزێ. دوور نییە هەندێک جار بەغداش بەکاربهێنێ بۆ گوشارخستنە سەر هەرێمی کوردستان ئەگەر پێویست بکات. هەروەک ئەوەی کە تورکیا پێش 2017 هەرێمی کوردستانی لە دژی بەغدا بەکاردەهێنا.
دیوێکی تری ئاساییبوونەوەی پەیوەندییەکان لەگەڵ تورکیا پەیوەستە بە پەیوەندییەکانی لەگەڵ هەریەکە لە ئێراق و ئێران، ئەگەر تورکیا هیچی وای لە ئێراق و ئێران دەستنەکەوێت (ئاسانکاری لە کڕینی نەوت، دژایەتی پەکەکە، بازرگانیی باش) ئەوا بە دڵنیاییەوە پەیوەندییەکانی لە ئاییندەدا لەگەڵ هەرێمی کوردستان پتەوتر دەبێت.
هەرچۆنێک بێت ئەنقەرە پێویستی بە پەیوەندیی باشە لەگەڵ هەولێر و بەغدا لەبەر زیاتر لە هۆکارێک. یەکەم: چونکە سەقامگیریی ئێراق تا ئاستێکی زۆر بەندە بە سەقامگیری پەیوەندیی بەغدا و هەولێر، لاوازبوونی هەولێر بەتایبەتیش پێگەی سەرۆکی هەرێم ( #نێچیرڤان بارزانی#) واتا بەهێزبوونی پەکەکە و نەیارانی تورکیا لە هەرێمی کوردستان. دووەم: لە دوای ڕیفراندۆم هەژموونی ئێران ئەوەندەی تر بەهێز بووە لە ئێراقدا، سوپای ئێراق خەریکە دەکەوێتە ژێر دەستی #حەشدی شەعبی#، ئەمەش بێگومان لە بەرژەوەندیی تورکیا نییە. سێیەم: تورکیا پێویستی بە هەماهەنگیی هەرێمی کوردستانە بۆ ئەوەی نەوت و گازی هەرێم و ئێراقیش بگوازێتەوە بۆ تورکیا و بازاڕەکانی جیهان. کەواتا ستراتیجی تورکیا لەمەودوا پێدەچێت کارکردن بێت لەگەڵ هەریەکە لە بەغدا و هەولێر بە هاوسەنگی. سەرۆکایەتی نوێی هەرێم و حکومەتیش پێناچێت وەک جاری پێشوو هەموو هێلکەکانی خۆیان بخەنە سەبەتەی تورکیاوە. ئەمە جگە لەوەی حکومەتی هەرێمیش خەریکی ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکانییەتی لەگەڵ بەغدا و ئەوجارەیان دەیانەوێت سەرچاوەی پەیوەندییەکانیان فراوانتر بکەن، چونکە پەیوەندی لەگەڵ بەغدا تێچووی سیاسی زۆر کەمترە وەک لەگەڵ تورکیا و ئێران، ئەمە جگە لەوەی کە پەیوەندیی باش لەگەڵ بەغدا واتا پەیوەندیی باش لەگەڵ تارانیش. ئەو ڕووداوەی کوشتنی جێگری کونسوڵی تورکیاش لە هەولێر، ئەوەمان پێدەڵێت کە هەریەکە لە هەولێر و ئەنقەرە بەبێ هەماهەنگی و متمانە ناتوانن درێژە بە پەیوەندییەکانیان بدەن، بەڵام ئەم ڕووداوە کار ناکاتە سەر پەیوەندییەکانی هەردوولا. [1]

رۆژی 10-10-2015، دوو تەقینەوە لە ئەنقەرەی‌ پایتەختی‌ تورکیا، لایەنگرانی‌ پارتی‌ دیموکراتی‌ گەلان "هەدەپە" و چالاکوانانی‌ مەدەنییان کردە ئامانج کە سەرقاڵی‌ ئاهەنگگێڕان بوون بۆ پشتیوانییکردن لە پرۆسەی‌ ئاشتی‌ و ئیدانەکردنی‌ دووبارە دەستپێکردنەوەی‌ شەڕ لەنێوان حکومەتی‌ تورکیا و پارتی‌ کرێکارانی‌ کوردستان PKK کە تاکلایەنانە ئاگربەستی ڕاگەیاندووە.
بەپێی زانیارییە فەرمییەکان، لەو دوو تەقینەوەیەدا 86 کەس شەهیدبوون و زیاتر لە 200 کەسی‌ تریش برینداربوون.

دەقی سێ خاڵی ڕاگەیێندراوەکەی سوپاسالاری تورکیا و ئێران
لە کۆبوونەوەی شاندی هەردوو وڵاتدا ئەم پرسانە باسکران:
- ڕووبەڕووبوونەوەی گشت ئەو گرووپە تیرۆریستییانەی دەبنە هۆی ناسەقامگیری ناوچەکە
- سەقامگیری و ئاسایشی سنوورەکان
- هەروەها بیروڕا لەبارەی ئاسایش و سەقامگیری ناوچەکە ئاڵوگۆڕ کرا
بڕیاروایە شاندە باڵای سەربازییەکەی ئێران تاوەکو ڕۆژی هەینی 18-8-2017 لە ئەنقەرە بمێنێتەوە. ژەنەراڵ محەممەد حوسێن باقری، سەرۆک ئەرکانی سوپای ئێران و شاندە یاوەرەکەی بە کۆمەڵێک دۆسێی گرنگەوە چوونەتە تورکیا.
بەپێی میدیا تورکییەکان، سەردانی شاندە باڵاکەی ئێران وەرچەرخانێکە لە پەیوەندییەکانی هەردوولادا و نیشانەی ئەوەیە کە تاران و ئەنقەرە دەیانەوێ پێکەوە کار لەسەر ڕەواندنەوەی مەترسی و نیگەرانییەکانیان بکەن.
هاوکات لەگەڵ سەردانی شاندە باڵا سەربازییەکەی ئێران بۆ ئەنقەرە، شاندێکی دیپلۆماسیی تورکیش، کە ئومێد یاڵچن، یاریدەدەری وەزیری دەرەوەی تورکیا سەرۆکایەتیی دەکات، لە تارانە و لەگەڵ بەرپرسانی وەزارەتی دەرەوەی ئێران کۆبووەتەوە.
16-08-2017