عنوان: ایین #یهودی#ت و اثار باستانی اش در #کوردستان#/ بخش سوم
امادەکردن: #سارا سردار#

$تاریخ انتشار یهودیان در سراسر جهان$
یهودیان از قرن شانزدهم قبل از میلاد در منطقه جغرافیایی (کنعان یا #اسرائیل#) ساکن بودند، اما بعداً به دلایل تاریخی پراکنده شدند.
تاریخ پراکندگی یهودیان به سال 720 قبل از میلاد برمی گردد، زمانی که جنگ بزرگی بین آشوری ها و #مصر#ی ها در گرفت و یهودیان از مصریان به دلیل نزدیکی جغرافیایی و پیوندهای اجتماعی آنها حمایت می کنند، از این رو با پیروزی آشوری ها اسرائیل مورد تهاجم قرار گرفت و اورشلیم در سال 586 قبل از میلاد ویران شد و هزاران یهودی به عنوان اسیر و برده به شهرهای مرکزی و جنوبی عراق برده شدند.
به دنبال آن نبردی سنگین (نبرد اسکندر مقدونی، داریوش و کوروش پارسی) رخ می دهد و بار دیگر اسرائیل و اورشلیم مورد کشتار، اسارت و آوارگی قرار گرفتند و دوباره یهودیان به نقاط مختلف جهان آواره شدند.
در آن زمان بود که قوم یهود به سه دسته تقسیم شدند:
(اشکنازی) در آلمان، فرانسه و اروپای شرقی، کلمه اشکنازی از یک کلمه #عبری# قرون وسطایی به معنای آلمانی گرفته شده است.
(سفاردی) کسانی بودند که در اسپانیا، پرتغال، شمال آفریقا، ترکیه و #خاورمیانه# زندگی می کردند.
(میزراهی) قوم یهودی بودند که در آفریقا و شبه جزیره عربستان ساکن شدند.

در کتاب شیرزاد عمر (روابط کرد و یهودی) آمده است:
«اشکنازی و سفاردی هیچ اختلافی در قانون کلی #تورات# و اصول دینی ندارند. اعتقادات یهودیان سفاردی اساساً مشابه عقاید مکتب ارتدوکس یهودی است. اگرچه تفسیر سفاردی از شریعت یهود (هالاخا) تا حدودی با اشکنازیم ها متفاوت است. برای مثال، در عید فصح، یهودیان سفاردی می توانند برنج، گندم و لوبیا بخورند، در حالی که اشکنازی ها این کار را نمی کنند.
این دو گروه علاوه بر مراسم، در دعاهایشان نیز با هم تفاوت دارند و هر کدام به شیوه ای متفاوت از موسیقی استفاده می کنند.

$اختلاط یهودیان با مردم و فرهنگ های دیگر$
بر اساس شواهد تاریخی، یهودیان سفاردی بیشتر از اشکنازیم ها با سایر ادیان آمیخته می شدند، در مناطقی که یهودیان سفاردی زندگی می کردند، به دلیل آمیختگی سفاردی ها با سایر ادیان، یهودیان کمتر دچار مشکلات و عقاید ضد یهود می شدند، این در تضاد کامل با اشکنازی‌ها است که در هر کجا که زندگی می‌کردند، با غیریهودیان مشکل داشتند و یهودستیزی رایج بود.

$زبان یهودیان$
یهودیان جهان به طور کلی به دو زبان صحبت می کنند:
- ییدیش که بیشتر به عنوان زبان رسمی و بین المللی یهودیان شناخته می شود، ترکیبی از زبان عبری و آلمانی است که منحصر به مردم اشکنازی است.
- لادینو، زبان سفاردیم ها، ترکیبی از عبری و اسپانیایی. است
عبری زبان رسمی اسرائیل است که به طور منظم استفاده می شود و به فرزندان آنها آموزش داده می شود.[1]