سەرۆکی دەستەی گشتی گەشتوگوزاری هەرێمی کوردستان، دەڵێت بەهۆی زیادبوونی ژمارەی گەشتیار و باشبوونی باری دارایی خەڵک لە کوردستان، گەشەیەکی زۆر خێرا لە کردنەوەی کافێی گەشتیاریدا هەیە، ئەمەش دەرفەتی کاری زیاتری بۆ گەنجان ڕەخساندووە.
بەپێی ئاماری دەستەی گشتی گەشتوگوزار، 475 کافێ لە بەڕێوەبەرایەتی گەشتوگوزاری پارێزگاکان (133 لە #هەولێر#، 275 لە #سلێمانی#، 64 لە #دهۆک# و 3 لە #گەرمیان#) مۆڵەتیان وەرگرتووە. بەپێی شوێن و کواڵیتی خزمەتگوزارییەکانیشیان پلەبەندییان بۆ کراوە، بەشی زۆری ئەو مۆڵەتانەش لە سێ ساڵی ڕابردوودا دراون. نزیکەی 70 کەسیش لە هەولێر و دهۆک مامەڵەی کردنەوەی کافێیان پێشکەش کردووە و هێشتا نەکراونەتەوە.
مەولەوی جەبار، سەرۆکی گشتیی دەستەی گەشتوگوزار دەڵێت: هەر کاتێک ئارامی باڵ بەسەر هەرێمی کوردستاندا بکێشێ، گەشتیاران زیاتر ڕوو لە هەرێمی کوردستان دەکەن، ئەمەش هانی سەرمایەداران دەدات بۆئەوەی وەبەرهێنانی زیاتر لە کەرتی گەشتیاریدا بکەن.
مەولەوی جەبار تێبینی کردووە لە دوو ساڵی ڕابردوودا بەهۆی زیادبوونی ژمارەی گەشتیار و باشبوونی باری دارایی خەڵک گەشەیەکی زۆر خێرا لە دروستکردنی کافێی گەشتیاری لە هەرێمی کوردستاندا ڕوویداوە. خاوەن کافێکان بۆچوونی جیاوازیان لەسەر زیادبوونی ژمارەی کافێکان هەیە.
کافێ باربێرا، کە یەکێکە لە کافێ ناسراوەکانی شاری هەولێر، نزیکەی دوو ساڵە مۆڵەتی گەشتوگوزاری وەرگرتووە. مازن ئەمیر، بەڕێوەبەری کافی باربێرا، دەڵێت: بەشێک لە هۆکاری گەشەی خێرای کافێ گەشتیارییەکان لە هەرێمی کوردستان بۆ چاولێکەری دەگەڕێتەوە، بەشێکی دیکەشیان بۆ تێگەیشتنی هەڵە لە داهاتی کافێ دەگەڕێتەوە، بۆیە تەمەنی بەشێک لەو کافێیانە زۆر درێژ نابێ و دادەخرێن.
لە کافێکاندا جیاوازییەکی زۆر لە نرخی خواردنەوە و خواردن و خزمەتگوزارییەکان بەدی دەکرێت، لە هەندێ کافێ نرخی کوپێک قاوە 5 بەرامبەری نرخی هەمان قاوەیە لەکافێیەکی دیکە.
مازن ئەمیر دەڵێت: نرخی خواردن و خواردنەوەکان لە کافێ گەشتیارییەکان بەشێکی بۆ کواڵیتی و بەشێکی دیکەشی بۆ خراپ بەکارهێنانی یاساکانی گەشتوگوزار دەگەڕێتەوە، چونکە یاساکە بەبێ ڕەچاوکردنی پلەبەندی کافێکان، هیچ سنوورێکی بۆ نرخ دانەناوە و کافێکانی ئازاد کردووە لە نرخ، هەندێ کەسیش ئەمەیان قۆستووەتەوە و نرخیان زۆر بەرزکردووەتەوە.
مەولەوی جەبار دەڵێت: ڕاستە هەندێ تێبینی لەسەر نرخی خزمەتگوزاریی کافێکان هەیە، بەڵام بازاڕ ئازادە، خەڵک دەتوانن ئەو کافێیە هەڵبژێرن کە نرخەکەی گونجاوە بۆ ئەوان.
بەڕای مازن ئەمیر بیانووی هەندێک لە کافێکان بۆ بەرزکردنەوەی نرخەکان ئەوەیە کە شوێنەکەیان گەشتیارییە و کۆنتڕۆڵی لەسەرە، کواڵیتی کاڵاکانیش بەرزە، بەڵام لەبنەڕەتدا وانییە کوالیتی خواردنەوەکانی هەندێ کافێ شایەنی ئەو نرخە نییە کە وەریدەگرن.
لە کافێکەی مازن، نێرگەلە نافرۆشرێ، بەڵام زانیاری لەسەر نرخی نێرگەلە لە کافێکان هەیە و دەڵێت: نێرگەلەیەک لە کافێ میللیەکان بە 5 هەزار دینار بێ، لە کافێ ڕاقییەکان بە 25 هەزار دینارە، تەنانەت لە هەندێک کافێ بە 50 هەزار دینارە.
دەستەی گەشتوگوزار بەگوێرەی قەبارە و شوێنی کافێکە و کواڵیتی خزمەتگوزاریەکانیان، پلە یەک تاوەکو پێنجی بە کافێکان بەخشیوە، بۆ نموونە لە 133 کافێکەی هەولێر سێیان پلەی پێنج و 29 کافێ پلەی چواریان پێدراوە، ئەم پلەبەندییەش کاریگەری لەسەر نرخی خزمەتگوزاری کافێکان هەبووە.
مازن ئەمیر دەڵێت: ئەگەر ستانداردی نێودەوڵەتی بۆ پلەبەندی کافێکانی کوردستان بەگشتی ڕەچاو بکەین، زۆربەیان شایەنی ئەو پلەیە نین کە پێیان دراوە. هەندێ کافێ هەیە شایەنی پلە دووە، بەڵام بەهۆی ناسین و پەیوەندی پلە چواری پێ بەخشراوە، هەشە پلە پێنجە لە ترسی باج و ڕسومات پلەکەی بۆ سێ دابەزاندووە، بۆیە بەخشینی پلەکان پێویستی بەپێداچوونەوەیە لەسەر دەستی کەسانێکی پسپۆڕ و شارەزار لە بوارەکە.
لەسەر ئاستی هەرێمی کوردستان بەڕێوەبەرایەتی گەشتوگوزاری پارێزگای سلێمانی زۆرترین مۆڵەتی کافێی گەشتیاری بەخشیوە. ئاکۆ ئەحمەد، بەڕێوەبەری کاروباری گەشتیاری لە بەڕێوەبەرایەتی گەشتوگوزاری سلێمانی دەڵێت : کافێ گەشتیارییەکان لە پارێزگای سلێمانی لە گەشەیەکی خێرادان، ساڵ بەساڵ ژمارەیان زیاد دەکات، بەڵام نزیکەی 20 کافێ کە مۆڵەتمان پێداون، ئێستا کار ناکەن.
کردنەوەی کافێ پێویستی بە چەند مەرجێکە، لەوانە لەسەر شەقامی بازرگانی بێ. داواکار گرێبەستی شوێنەکەی هەبێت. ئەو کەسانەی کاری تێدا دەکەن لە 18 ساڵ کەمتر نەبن. ئەمە جگە لە مەرجی تەندروستی و سەلامەتی شوێنەکە.
ئاکۆ ئەحمەد دەڵێت: چەندین ڕێنماییمان هەیە بۆ کارکردنی کافێکان، لەوانە نابێ ئاهەنگی تێدا بکرێ و ببنە هۆی بێزارکردنی خەڵک. هەروەها ئەو کارمەندە ئافرەتانەی کاریان تێدا دەکەن نابێت جگە لە کاری خۆیان بۆ مەبەستی دیکە بەکاربهێنرێن.
جگە لە کافێ گەشتیارییەکان، جۆرێکی دیکە کافێ هەن کە بە کافێی میللی ناودەبرێن، زیاتر لە شەقامە سەرەکییەکانی ناو گەڕەکەکان هەن، ئەم کافێیانە لەلایەن قایمقامیەتی پارێزگاکان مۆڵەتیان پێدەدرێت، بۆ نموونە لە سنووری پارێزگای هەولێر نزیکەی 57 کافێی لەم جۆرە هەن.
نەبەز عەبدولحەمید، قائیمقامی شارۆچکەی ناوەندی هەولێر، دەڵێت: مەرج و ڕێنمایی تایبەتمان هەیە بۆ پێدانی مۆڵەت بە کافێ میللییەکان. هەر کافێیەک لە مەرج و ڕێنماییەکان لابدات و ببێتە هۆی بێزارکردنی خەڵک سزای دەدەین.
پێشتر بەشێک لە کافێکان 24 سەعات کراوە بوون، بەڵام دوای ڕوودانی هەندێ کێشەی کۆمەڵایەتی لە کافێکان ئێستا کاتی کارکردنیان دیاری کراوە. نەبەز عەبدولحەمید دەڵێت :لەبەر بەرژەوەندی گشتی بڕیارمانداوە کافێکان تەنیا تا سەعات یەکی شەو کراوە بن.
بەشێک لە کافێ گەشتیاری و میللییەکان بۆ پێشکەشکردنی خزمەتگوزارییەکانیان کارمەندی ئافرەتیان داناوە، بەڵام ئەو ئافرەتانە زۆرجار لەگەڵ موشتەرییەکان بەرەڕووی کێشە دەبنەوە.
نەبەز عەبدولحەمید دەڵێ :کارکردنی کارمەندی ئافرەت لە کافێکان شتێکی نایاسایی نییە و سیمایەکی شارستانی بەخشیوە بەکافێکان، هەندێک کافێ بەشێوەیەکی سەردەمیانە مامەڵەیان لەگەڵ دەکەن. بەڵام خاوەنی هەندێ کافێ ئەم کارمەندە ئافرەتانە بەشێوەیەکی نادروست بۆ ڕاکێشانی سەرنجی کڕیار بەکاردێنن، بەو هۆیەش چەند خاوەن کافێیەکمان سزاداون.[1]
#25-02-2019#