Het was in 2007 precies 410 jaar geleden toen Sherefxane Bedlisi zijn meesterwerk “Sherefname” schreef. Dit boek beschrijft de geschiedenis van de Koerden, en vormt tot op heden een basisbron voor de Koerdische geschiedenis en de achtergrond daarvoor. Sherefname beschrijft de geschiedenis van de Koerden tot de zestiende eeuw. Sherefxan geldt als één van de grootste Koerdische geschiedschrijvers en wetenschappers uit zijn tijd. Tot de dag van vandaag beroept iedereen die meer wil weten over de geschiedenis van Koerden en Koerdistan tot het boek Sherefname van Sherefxan Bedlisi.
Sherefxane Bedlisi werd geboren uit de vooraanstaande stam Rozaki in het huidige Noord-Koerdistan in 1543. Deze achtergrond gaf hem de gelegenheid om zeer goed geschoold te worden in de wetenschappen van zijn tijd. Ook zorgde zijn achtergrond dat hij in een vroeg stadium van zijn leven politiek actief werd om zijn dynastie voort te zetten. Er was destijds een rivaliserende strijd gaande tussen de soennitische Ottomanen en het sjiitische Safaviden rijk. Acht jaar voor de geboorte van Sherefxan werd zijn vader door de Ottomanen uit zijn adellijke functie gezet, de macht en invloed van de vader van Sherefxan werd ingeperkt.
Als vergelding koos de vader van Sherefxan de kant van Safavid. Op achtjarige leeftijd werd Sherefxan gestuurd naar de Perzische hoofdstad van toentertijd. Daar studeerde hij met de zonen van de Shah (koning) Tuhmasib en zijn volgelingen. Hij werd op twaalfjarige leeftijd (in 1554) de prins van Salvan en Mohammadabad in het Sheerwan-district van Azerbaijan. In 1556 kreeg hij de titel van prins van zijn eigen Rozaki-stam en verbleef hij twee jaar in het kasteel van Qazwin.
In 1568 werd Sherefxan de legerleider van Ahmad Khan in Lahjan, in het district Geylan. Toen Shah Ismael koning werd in Perzië in 1576, werd Sherefxan de prins van alle Koerdische stammen in het huidige Oost-Koerdistan en Iran. Al de belangrijke macht en beslissingen in Koerdistan (ook in Loristan; het uiterste zuidoosten van Koerdistan) lag bij hem.[1] [2]
Foto: Sherefxane Bedlisi (1543-1603 of 1604)
29-05-1555: Eerste deling van Koerdistan
Op 29 mei 1555 wordt Koerdistan voor de eerste keer in de geschiedenis opgedeeld in een akkoord tussen de Perzische Shah en de Ottomanen. Het oosten van Koerdistan (Perzisch overheerst) wordt met de rest van Koerdistan (Ottomaans overheerst) opgedeeld tussen beiden. Sherefxan is dan twaalf jaar.
Foto: Kaart van het Ottomaanse rijk vanaf 1300 tot 1699
Toen de belangrijke Qizilbashi de Perzische Shah Ismael pro-soennitisch vond, veranderde de Shah zijn mening over Sherefxan en verbande hem naar Nekhchewan. Dit maakte Sherefxan zeer strijdbaar en wilde in Koerdistan blijven. Via een ander Koerdische leider, Khasrawkhan, legden de Ottomanen contact met Sherefxan. Khasrawkhan was de prins van Wan (Noord-Koerdistan). Sherefxan verbeterde zijn verhouding met de Ottomanen, in december 1578 verliet hij Nekhchewan en keerde met 400 man tellend leger terug naar Koerdistan. Daar voegde hij zijn troepen bij de strijdkrachten van de Ottomanen.
Vanaf 1578 nam Sherefxan deel aan het tien jaar durende conflict tussen de Ottomaanse Sultan Murad en de Perzen om het district Kaukasus. In ruil voor de steun van Sherefxan kreeg hij van Sultan Murad de titel Khan en kreeg hij het zeggenschap over Bedlis in Noord-Koerdistan. Dit was voor korte duur. Op 53-jarige leeftijd begon Sherefkhan te schrijven over de geschiedenis van het Koerdische volk. Zijn adellijke macht droeg hij over aan zijn zoon Abulmalik Shamsuddin.
Sherefxan heeft de eerste 32 jaar van zijn leven tussen grote gebeurtenissen in Turkije, Iran en Koerdistan geleefd, de laatste elf jaar van zijn leven schreef hij over de geschiedenis van het Koerdische volk, waar het meesterwerk Sherefname uit voortkwam. In 1597 schreef hij uiteindelijk Sherefname in het Perzisch en Koerdisch. [1] [2]
Volgens Sherefname omvatte Koerdistan een groot grondgebied, met kleinere Koerdische ”staten”. De Ottomanen hebben deze gebieden langzamerhand ingenomen. De macht van de Koerdische emiraten werd ingeperkt.[3]
Foto: Een herdruk van Sherefname met de originele print erop, het boek werd in 1597 geschreven door Sherefxan. De Koerdische geschiedenis werd erin beschreven. In de eerste instantie in het Perzisch geschreven, daarna ook in het Koerdisch. Sherefname vormt een basisbron voor onderzoek naar de geschiedenis van de Koerden.
Chronologie leven Sherefxan Bedlisi
1535: Acht jaar voor de geboorte van Sherefxan werd zijn vader door de Ottomanen uit zijn adellijke functie gezet, de macht en invloed van de vader van Sherefxan werd ingeperkt.
1543: Sherefxan wordt geboren uit de vooraanstaande Koerdische stam Rozaki in het huidige Noord-Koerdistan.
1551: Op acht-jarige leeftijd wordt Sherefxan door zijn vader naar Perzië gezonden om te studeren en in aanraking te komen met zijn adellijke afkomst.
1554: Op twaalf-jarige leeftijd wordt Sherefxan de prins van Salvan en Mohammadabad in het Sheerwan-district van Azerbaijan.
29-05-1555: Eerste deling van Koerdistan, in een akkoord tussen de Ottomanen en Perzen.
1556: Hij krijgt de titel van prins van zijn eigen Rozaki-stam en verbleef twee jaar in het kasteel van Qazwin.
1568: In dit jaar wordt Sherefxan de legerleider van Ahmad Khan in Lahjan, in het district Geylan in Iran.
1576: Sherefxan wordt de prins van alle Koerdische stammen in het huidige Oost-Koerdistan en Iran.
December 1578: Hij verlaat Nekhchewan en keert met 400 man tellend leger terug naar Koerdistan.
1597: Na elf jaar bezig te zijn geweest met wetenschap en bestuderen van de geschiedenis van de Koerden en Koerdistan, brengt Sherefxan het eerste deel uit van zijn boek Sherefname. Het boek omvatte 246 bladzijden en 20 zeldzame afbeeldingen.
1598: Sherefxan zet de laatste hand aan Sherefname en brengt het boek over de geschiedenis van Koerdistan uit.
1603 of 1604: Sherefxan overlijd in 1603 of 1604.
Wat maakt Sherefkhan Bedlisi anders dan andere Koerdische leiders?
Sherefxan volgde niet het voorbeeld van andere Koerdische leider, door te bezeten te zijn door macht. Maar Sherefxan ging ondanks zijn invloed en macht het laatste deel van zijn leven wijden aan het onderzoeken en vastleggen van de geschiedenis van de Koerden. Sherefxan was een groot intellectueel die het begin inluidde van een periode dat Koerden gingen nadenken over hun geschiedenis en dit ook gingen vastleggen. Ook was hij een staatsman van formaat, en speelde hij een belangrijke rol in de politiek van toen in het Midden-Oosten. Zijn meesterwerk Sherefname heeft bijgedragen aan het bewust worden van de Koerden.
Conclusie schrijver
Sherefxan Bedlisi heeft zoals eerder gezegd een grote bijdrage geleverd aan de conservering van de geschiedenis der Koerden en Koerdistan. Hij was niet alleen de schrijver van dé bron voor de Koerdische geschiedenis, maar is ook een wetenschapper en leider van formaat geweest. Tijdens het leven van Sherefxan is er veel veranderd in Koerdistan.
De Ottomanen breidden gestaag hun macht uit over het Midden-Oosten en dus ook Koerdistan. Sherefxan heeft de rol gespeeld dat een (Koerdische) leider verplicht is naar haar achterban. Sherefxan was zonder meer een instituut op zich die de tragische en rijke geschiedenis van de Koerden en Koerdistan voor tientallen generaties heeft vastgelegd.
Zo hebben vrijwel alle geschiedschrijvers in de moderne geschiedenis Sherefname als leidraad gebuikt voor hun onderzoek naar de geschiedenis van Koerdistan. Sherefname is geen boek dat verdwijnt op een stoffige boekenrek, maar is een levendige instituut voor allen die op zoek zijn naar de geschiedenis van de Koerden en Koerdistan.