پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
پەرتووکخانە
من هەبم یاخود نا .. ئەمەیە مەهزەلەکە
14-06-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
خرۆشان و ڕامان
14-06-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
شێخ ڕەزای تاڵەبانی بەپێنووسی چەند بنووسێک
14-06-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
ببن بە تیشک
13-06-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
کۆمەڵەی رەنجدەران بۆ کوردستانیە؟
13-06-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەرتووکخانە
دیوانی ڕەواس
13-06-2024
زریان عەلی
ژیاننامە
ڕەحیم ئیبراهیمی
13-06-2024
شادی ئاکۆیی
ژیاننامە
هەژیر مەحمود پوور
13-06-2024
شادی ئاکۆیی
پەرتووکخانە
دۆزی ناسیۆنالی کورد، ئۆتۆنۆمی یا کوردستانێکی سەربەخۆ یا بڕیاری چارەنووس لە ئازادیدا و بۆ ئازادی
12-06-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ڤیدیۆ
ڕەفیقی وێنەگر کە باس لە مێژووی خۆی و ستۆدیۆ ڕەفیق دەکات
12-06-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت 518,384
وێنە 105,205
پەرتووک PDF 19,477
فایلی پەیوەندیدار 97,464
ڤیدیۆ 1,395
ژیاننامە
سادق بەهائەدین ئامێدی
شەهیدان
جەلال شارەزووری - جەلال حەم...
ژیاننامە
مەهاباد قەرەداغی
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنام...
تاراوگە
شەهیدان
ژینا ئەمینی
ENDÜLÜS’E VE İSPANYOL KÜLTÜRÜNE YÖN VEREN KÜRD – ZİRYAB
بەهۆی کوردیپێدیاوە دەزانیت هەر ڕۆژێکی ڕۆژژمێرەکەمان چیی تیادا ڕوویداوە!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: Türkçe
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

ENDÜLÜS’E VE İSPANYOL KÜLTÜRÜNE YÖN VEREN KÜRD – ZİRYAB

ENDÜLÜS’E VE İSPANYOL KÜLTÜRÜNE YÖN VEREN KÜRD – ZİRYAB
822 yılında, şimdiki İspanya sınırları içinde olan, zamanın Endülüs Devleti’nin önemli şehri Kurtuba’da (Cordoba) Ziryab lakaplı bir #Kürd#, ülkenin ilk müzik konservatuarını açar.
Aralarında cariyesi Mat’ah ve kendi kızı Hamdunah da olmakla beraber (bazı kaynaklarda iki kızı diye geçer), toplamda 30 kız öğrenciye müzik ve şan dersleri veren bu Kürd; Endülüs’ün Emevi hükümdarı Sultan II. Abdurrahman’ın beğeni ve desteğini de aldıktan sonra ülkenin diğer şehirlerinde de konservatuarlar kurarak, Endülüs ve daha sonrasında İspanyol müziği başta olmak üzere, İspanya’nın yemek, yaşam tarzı, moda ve edebiyat tarihinde hatırı sayılır bir iz bırakır.
Peki, yaklaşık 1200 yıl önce İber Yarımadası’nda yaşamış, gitar enstrümanından Flamenko’ya, adının geçtiği yemek ve giyim kuşam kültüründen, hijyenik bakım alışkanlıklarına, İspanyol yaşam tarzını etkilemiş Ziryab lakaplı bu dahi Kürd kimdi? Ta oralara nereden, nasıl ve neden gitmek zorunda kalmıştı?
Asıl adı Abu al-Hasan ‘Ali ibn Nafi’ olan Ziryab, 789 yılında Musul’un bir köyünde dünyaya gelir. Ziryab lakabı ise kimilerine göre onun esmer tenli oluşundan dolayı Arapça ’kara kuş’ anlamına geldiği için verilmiş, kimilerine göre ise sesinin saflığı ve duruluğundan Farsça/Kürdçedeki altın su anlamındaki ’zer ab/av’ isminden dolayı verilmişti. Ailesi ile Bağdat’a taşınan Ziryab, Abbasi Halifesi İbrahim El Mehdi’nin hizmetkarlığını yapmış ve sonrasında azad edilmiş köle geçmişi olan Kürd bir ailenin çocuğudur. Ziryab gittiği okulun en zeki öğrencilerinden biridir. Matematik, edebiyat, şiir, astronomi ve coğrafya derslerinde çok iyi olan Ziryab’ın en başarılı olduğu dal ise müziktir.
Babasının Halife’nin sarayında çalışmışlığının olması, Ziryab’ı döneminin en ünlü şan hocası ve kendisi gibi Musullu bir Kürd olan sarayın baş müzisyeni İshak (İshaq Al-Mawsili) tarafından şan dersleri almaya götürür. Bağdat’taki bu müzik okulu da İshak’ın babası olan İbrahim Musuli tarafından kurulmuş ilk konservatuardır. (Orta Çağ’ın en gelişmiş yerleşim merkezlerinin başında gelen; kültür, sanat ve edebiyat konusunda altın çağını yaşayan Bağdat’ın o dönemki en ünlü müzik ve şan üstadı konumunda bulunan İshak’ın kendi babası Musullu İbrahim de eserlerini Arapça icra etmiş ve Arap müzik tarihinde tanınmış bir bestekar/müzisyendir). Ziryab’ın müziğe olan yatkınlığı, yeteneği ve kapasitesi hocası İshak’ın da taktiri ve beğenisini her zaman aldığından, öğrenciler arasında en iyisi olarak hep takdim edilmiştir. Öyleki bir gün Bağdat’taki Abbasi Halifesi olan Harun Reşid, baş müzisyen Ishak’a en iyi öğrencisini seçip kendisine bir sunum yapmasını ister. Bunun üzerine İshak en iyi öğrencisi olarak gördüğü Ziryab ile halifenin huzuruna çıkar. Ziryab’ın sunumu sonrası mest olan halife kendisini tanımak istediğini söyleyerek Ziryab ile konuştuktan sonra hocası İshak’ın udu ile başka şeyler de çalmasını ister. Bunun üzerine Ziryab eğer hocası İshak da dahil başkalarının enstrümanları ile bir sunum yaparsa kendisinin başkalarından bir farkının olmayacağını ve eğer halife hazretleri izin verirse, daha önce hiç kimse tarafından seslendirilmemiş sadece kendisinin bildiği ve halife hazretleri için icra edebileceği repertuarının olduğunu ve bunu da kendi yapımı olan udunu kullanarak seslendirebileceğini arz eder. Bu çıkış karşısında halife Reşid şaşırır ve onun ud’unun diğerlerinden farkını sorar. Ziryab’ın cevabı ise epeyi teferruatlı olur:
’- benim udum görünüşte diğerlerinden farklı görünmeyebilir ilk etapta, ancak bu ud kendi yapımım olup diğer bilinen udların üçte biri ağırlığındadır. Perdeleri sıcak su değmemiş ipekten, bas ve üçüncü telleri ise aslan bağırsağından yapılmıştır. Ayrıca başkalarının kullandığı ahşap mızrap yerine ben kartal pençesinden yaptığım kendi mızrapımı kullanırım. Bunların dışında en önemli özelliği ise bu udun beşinci bir tele sahip olmasıdır. Ben bu beşinci tele ’ruh’ adını verdim, ki diğerleri de sırasıyla; asabiyet, iyimserlik, duygusuzluk ve melankoli hallerini yansıtırlar’ diye cevap verir. Ziryab’ın udunun beşinci teli ise her zaman kırmızıya boyalıdır. Çünkü ’ruhun rengi kırmızıdır’ diyormuş hep Ziryab.
Halife için repertuarındaki daha önce hiç duyulmamış şarkıları seslendiren Ziryab, bu üstün başarısı ve olağanüstü performansından dolayı halifenin kendisine hayran kalmasına neden olur. Öyleki Ziryab’ın sahnesi sonrası sarayın baş müzisyeni İshak’ı yanına çağıran halife Reşid, bu yetenekli öğrencinin büyük özen ve itina ile elinden tutulması ve eğitiminin tamamlanması için özel muameleye tabi olması gerektiğini emreder. Üstüne de Ziryab için kendisinin özel planları olduğunu ekler. Bu sözler üzerine büyük bir kıskançlık ve tedirginlik yaşayan İshak, birdenbire kendine rakip görmeye başladığı öğrencisini bir kenara çekerek onun bir an önce Bağdat’ı terk etmesi gerektiğini ve bunu yapmaması dahilinde bu hatasını canı ile ödeyeceği tehdidi ile korkutur. Hocasını iyi tanıyan Ziryab, başına bir şey gelmemesi için Bağdat’ı hemen terk eder. (Bazı kaynaklarda Ziryab’ın ailesi ile birlikte Bağdat’ı terk ettiği geçmektedir).
Seneler süren Suriye, Filistin ve Mısır ülkelerindeki yaşamı, Tunus’un Kayrevan (Kairouan) şehrine gelmesiyle değişir. Dönemin önemli bir din, felsefe, ilim ve ticaret merkezi olan Keyrevan’da oldukça ünlenen Ziryab, Endülüs’ün Emevi sultanı II. Abdurrahman’ın elçilerinden Yahudi Al-Mansur’un dikkatini çeker. Ziryab’a teklif götüren Al-Mansur, sultanının dünyanın birçok yerinden yetenekli ve alim insanları Endülüs Cordoba’ya davet ettiğini ve onlara çok önemli imkanlar sağladığını aktarır. Sultan’ının amacının Kurtuba’yı Bağdat ve Şam gibi büyük bir ilim, sanat ve medeniyet merkezi yapmak istediği olduğunu Ziryab ile paylaşır. Bunun üzerine ailesini de ikna eden Ziryab, hep bahsini duyduğu ve bir gün oraya gideceğine inandığı İber Yarımadası’na ve Endülüs’ün parlayan yıldızı Kurtuba/Cordoba şehrine 822 yılında gelir. Üç dinin ve çok kültürlülüğün şehri Kurtuba/Cordoba’ya.
Ziryab hakkındaki bilgiye daha öncesinden sahip olan sultan II. Abdurrahman, hükümdarlığı ve davetini kabul eden Ziryab’a hemen maaş bağlar ve yapacağı çalışmaları için sarayının tüm imkanlarını emrine amade eder. Kendisi de 33 yaşında olan sultan, akranı Ziryab ile sık sık görüştüğünden, Ziryab artık Endülüs’ün saray ahalisi ve elit kesimleri arasında yer alır. Sesi ve hiçbir zaman yanından ayırmadığı kendi yapımı udu ile icra ettiği şarkıları, herkesi mest etmiş ve ünü kısa zamanda tüm İber Yarımadası’na yayılmıştır.
Ziryab’ın ve sultan II. Abdurrahman’ın görüşmelerinde ele aldıkları konular sosyolojiden edebiyata, tarihten sanata, mimariden şiire ve bilime kadar geniş bir yelpazede cereyan ettiğinden, Ziryab artık sultanın bir danışmanı konumuna da gelmiştir. Çeşitli etkinlik, kurum ve oluşumlarda Ziryab’ın kararları dikkate alınarak onun imzasıyla hayata geçirilir. Değişik şehirlerde kurduğu müzik okullarında Müslüman, Hristiyan ve Yahudi öğrencilerden oluşan, kızlı erkekli sınıflarda ders verir, Musul ve Bağdat’taki okulları aratmayan, hatta daha zengin müfredatlarla öğrenci yetiştirir. İcra ettiği ve bestelediği şarkıları, Arapça, Farsça/ Kürdçe ve Hinduca ezgilerle harmanlayıp, Endülüs’ün ve sonrasındaki İspanya’nın kültür mirasına yüzyıllar boyunca kaybolmayacak eserler bırakır.
Getirdiği yeni uygulamalarla, Kuzey Afrika ve İber Yarımadası’ndaki müzik, beste ve şarkı tarzlarına radikal etkide bulunur. Günün 24 saatini baz alarak 24 kesitten oluşan, İspanya’daki ’nauba’ ve özellikle Tunus, Cezayir ve Libya’da etkin olan ’maluf’ tarzlarının temelleri Ziryab’a aittirler. Udunun perde ve tel özellikleri, Endülüs müzik enstrümanları konusunda bir çığır açmış ve İspanyolların gitar enstrümanının ortaya çıkmasının temelini olmuştur. Ziryab’ın ahşap yerine kartal pençesinden yaptığı mızrabı da bir efsane yaratır. Ziryab’ın bu mızrabının tanıtımından sonra diğer sanatçılar da artık ahşabı tamamıyla terk ederek, kartal pençesinden yapılma mızrabı kullanmaya başlarlar.
Bağdat’tan ayrılışından sonra ta İber Yarımadası’na gelinceye kadar geçirdiği zaman içerisinde, geleneksel bir Kürd dengbeji gibi müzik icra etmiş, kendini geliştirmiş ve yenilemiştir. Bu birikim ve potansiyelini Cordoba’daki çalışmalarında yeni dans ve müzik sunumuna aktarmıştır. Flamenko dansının yaratıcısı olarak da kabul edilen Ziryab, Kürdistan ve Mezopotamya’dan beraberinde getirdiği müzik ve dans birikimini, Arap ve Kuzey Afrika motifleriyle zenginleştirip, Endülüs – İspanyol kültür mirasına katmıştır. Ziryab’ın repertuarında 10 binin üzerinde şarkı ve bestenin olduğu belirtilir. Ibn Hayyan ve Al Maqqari; Ziryab’ı sadece müzik konusunda ele almanın vicdansızlık olacağını, çünkü müzikte olduğu kadar şiir, edebiyat, hitap, astronomi ve coğrafyada da olağanüstü bir birikime sahip olduğunu yazarlar.
Endülüs’ün yemek kültürü, giyim ve hayat tarzında dahi yeniliklere imzasını atar Ziryab. Kendisinden önce tek ana yemek kültürüne sahip olan Endülüs’e, çorba ile başlangıç, ana yemek ve sonrasında tatlı veya meyve tüketim geleneğini tanıtmıştır. Bıçak, çatal ve kaşık kullanımı ve ayrıca masalara örtü örtülmesini öğretmiştir. Masalarda altın ve gümüş kap kacak ve bardakları kaldırarak, cam ve kristal kullanılmasını öğretmiştir. Ziryab’ın Kuzey Afrika ve özellikle İspanyol yemek kültürüne kazandırdığı tatlı ve yemek çeşitleri ile daha önceden bilmedikleri yeni sebze türleri de vardır. Halen İspanya’nın birçok yerinde geleneksel yemeklerden olan ve özellikle Zaragoza ve Kurtuba şehirlerinde Ziryab adı ile anılan yemek ve tatlılar vardır. ’Zalabia/jalebia, Taqliyat Ziryab’ ve ’Ziryabi’ gibi.
İnsanların boş zamanlarında beyin jimnastiği yapması ve bir araya gelmeleri açısından, Hindistan’dan getirttiği alimler ve astrologların aracılığı ile satrancı Endülüs’e tanıtmıştır. Polo sporunu da Endülüs’e getiren Ziryab’dır. İnsanların bakım, zarafet, giyim, kuşam ve hijyenik alışkanlıklarına dahi yenilikler katmıştır. Saç kesimi, makyaj ve güzellik bakımından; mevsimine göre kıyafet kullanılmasına kadar yenilikler getirmiştir. Güzellik salonları dahi açtırmıştır. Kendisinin kısa saç/sakallı ve sürekli bakımlı olması, elit sınıf arasında taklit dahi edilmiş ve moda haline gelmiştir. Çamaşır yıkamalarında tuz kullanımı ile kadınları tanıştırmış ve bu şekilde kötü kokuları gidermek için gereksiz yere gülsuyu kullanmamalarını öğretmiştir. Tuz ve kullandığı bir tür sıvı karışımı ile diş kremi ve diş bakımı kültürünü İber Yarımadası’nda yaymıştır.
Kıyafet konusunda Kürdistan ve Mezopotamya’da yaygın olan pamuklu dokuma kumaş üzerine siyah veya lacivert dikey çizgili kıyafetleri Endülüslülere tanıtmış ve bu giyim tarzı çok beğeni görmüştür. Özellikle Fas ve diğer kuzey Afrika ülkelerinde bu giyim tarzı halen mevcuttur. İpek, yün ve renkli kumaş kullanımını da uygulayarak, mevsimine göre kıyafete alternatif çokluğunu kazandırmıştır.
İç mimari ve mobilya tasarımı konusunda dahi, Doğu kültürüne has ahşap tarzı ve deri mobilya kullanımını yaygınlaştırmıştır.
Sultan II. Abdurrahman’ın baş danışmanı konumunda olan Ziryab, Emevi Devleti’nin selameti ve zenginleşmesi için sultanın desteği ile Kuzey Afrika’dan, Mezopotamya, Hindistan ve diğer ilim merkezlerinden Yahudi doktorları, alimleri, zanaatkarları, astrologları ve sanatçıları Kurduba’ya toplama konusunda büyük başarı sağlamıştır.
Ziryab’ın Endülüs ve İspanya için yaptıkları sadece İber Yarımadası ile sınırlı kalmayarak, komşu devletler ve kültürlerini de etkilemiştir.
68 yaşında 857 yılında Kurtuba’da hayata veda eden Ziryab, arkasında 8 erkek 2 kız olmak üzere 10 çocuk bırakmış, ki bunlar da babalarının başlattıklarını kısmen de olsa devam ettirmişlerdir. Her ne kadar sultan II. Abdurahman’dan sonra gelen sultan III. Abdurahman, Ziryab’ın çocuklarına destek vermişse de çocuklarının başarıları ve etkileri babalarının yaptıklarının yanında pek de önemsenecek düzeyde olmamıştır.
Kürd Ziryab’ın İber Yarımadası’ndaki 35 senelik yaşamı boyunca hem Kurtuba ve Endülüs hem de sonrasındaki İspanya kültürüne kattıkları ve kazandırdıkları Avrupalı sanat tarihçileri ve yazarlar tarafından övülerek ve gıpta ile yazılır. Araştırılması, derlenmesi ve özellikle de Kürdler tarafından bilinmesi açısından paylaşılması gereken ise; Musul’dan çıkıp Endülüs’ün bir ilim, sanat, medeniyet ve kültür merkezi haline gelmesine katkısı bu düzeyde olan Ziryab’ın neden hak ettiği düzeyde ve yeterince bilinmediğidir.[1]
Baran Zeydanlıoğlu
ئەم بابەتە بەزمانی (Türkçe) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
Bu makale (Türkçe) dilinde yazılmıştır, makaleleri orijinal dilinde açmak için sembolüne tıklayın!
ئەم بابەتە 871 جار بینراوە
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | کوردیی ناوەڕاست | bitlisname.com
فایلی پەیوەندیدار: 1
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 2
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا)
کورتەباس
زمانی بابەت: Türkçe
ڕۆژی دەرچوون: 21-04-2022 (2 ساڵ)
پۆلێنی ناوەڕۆک: موزیک
پۆلێنی ناوەڕۆک: ئەدەبی / ڕەخنەی ئەدەبی
پۆلێنی ناوەڕۆک: مێژوو
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
زمان - شێوەزار: تورکی
وڵات - هەرێم: ئیسپانیا
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( سارا ک )ەوە لە: 10-09-2022 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( هەژار کامەلا )ەوە لە: 11-09-2022 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( هەژار کامەلا )ەوە لە: 10-09-2022 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 871 جار بینراوە
فایلی پەیوەستکراو - ڤێرشن
جۆر ڤێرشن ناوی تۆمارکار
فایلی وێنە 1.0.167 KB 10-09-2022 سارا کس.ک.
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
کورتەباس
ڕوون کردنەوەیەکی وریلە
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای نارین
ژیاننامە
نیشتمان عەبدولقادر ئەحمەد
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
شوێنەوار و کۆنینە
قشڵەی قوشتەپە
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
وێنە و پێناس
شەهید دڵشاد مەریوانی لە ساڵی 1965
کورتەباس
لێکۆڵینەوەیەک دەربارەی کێشەکانی رەخنەی ئەدەبی ی کوردی
شوێنەوار و کۆنینە
کاروانسەرای قەسری شیرین
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
شوێنەوار و کۆنینە
ئەشکەوتی کاڵدار
کورتەباس
دەست
وێنە و پێناس
ئامەی جۆڵا لە ساڵی 1964
ژیاننامە
جەعفەر گەردی
ژیاننامە
یونس نەبیزادە
شوێنەوار و کۆنینە
سیاهگل.. پەرستگەی سەردەمی ساسانییەکان
ژیاننامە
ڕەحیم ئیبراهیمی
ژیاننامە
محەمەد عەلی شێرۆ
وێنە و پێناس
مامۆستایانی پەیمانگای ناوەندی مامۆستایانی هەولێر ساڵی 1983-1984
پەرتووکخانە
کۆمەڵەی رەنجدەران بۆ کوردستانیە؟
پەرتووکخانە
شێخ ڕەزای تاڵەبانی بەپێنووسی چەند بنووسێک
پەرتووکخانە
ببن بە تیشک
پەرتووکخانە
من هەبم یاخود نا .. ئەمەیە مەهزەلەکە
ژیاننامە
هەژیر مەحمود پوور
ژیاننامە
سابات محەمەد ساڵح
ژیاننامە
هولیا ئەڤشار
وێنە و پێناس
تەڵاخان خێزانی شێخ لەتیفی حەفید، ساڵی 1967
وێنە و پێناس
تۆفیق تەیارە و تۆفیقی دەڵاڵ ساڵی 1955 لە سلێمانی
کورتەباس
جووتە وشە
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
پەرتووکخانە
خرۆشان و ڕامان
ژیاننامە
مژدە عەبدولحەمید
کورتەباس
لەڕوانگەی زمانەوانیەوە تێدا
ژیاننامە
سروە ساڵەیی

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
سادق بەهائەدین ئامێدی
18-11-2008
هاوڕێ باخەوان
سادق بەهائەدین ئامێدی
شەهیدان
جەلال شارەزووری - جەلال حەمە حسێن
04-03-2009
هاوڕێ باخەوان
جەلال شارەزووری - جەلال حەمە حسێن
ژیاننامە
مەهاباد قەرەداغی
30-10-2009
هاوڕێ باخەوان
مەهاباد قەرەداغی
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...)
تاراوگە
02-06-2018
هاوڕێ باخەوان
تاراوگە
شەهیدان
ژینا ئەمینی
17-09-2022
شەنە بەکر
ژینا ئەمینی
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
پەرتووکخانە
من هەبم یاخود نا .. ئەمەیە مەهزەلەکە
14-06-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
خرۆشان و ڕامان
14-06-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
شێخ ڕەزای تاڵەبانی بەپێنووسی چەند بنووسێک
14-06-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
ببن بە تیشک
13-06-2024
کشمیر کەریم
پەرتووکخانە
کۆمەڵەی رەنجدەران بۆ کوردستانیە؟
13-06-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
پەرتووکخانە
دیوانی ڕەواس
13-06-2024
زریان عەلی
ژیاننامە
ڕەحیم ئیبراهیمی
13-06-2024
شادی ئاکۆیی
ژیاننامە
هەژیر مەحمود پوور
13-06-2024
شادی ئاکۆیی
پەرتووکخانە
دۆزی ناسیۆنالی کورد، ئۆتۆنۆمی یا کوردستانێکی سەربەخۆ یا بڕیاری چارەنووس لە ئازادیدا و بۆ ئازادی
12-06-2024
ڕاپەر عوسمان عوزێری
ڤیدیۆ
ڕەفیقی وێنەگر کە باس لە مێژووی خۆی و ستۆدیۆ ڕەفیق دەکات
12-06-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت 518,384
وێنە 105,205
پەرتووک PDF 19,477
فایلی پەیوەندیدار 97,464
ڤیدیۆ 1,395
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
کورتەباس
ڕوون کردنەوەیەکی وریلە
پەرتووکخانە
سایکس-پیکۆنامە - وەشانی 1
شوێنەوار و کۆنینە
قەڵای نارین
ژیاننامە
نیشتمان عەبدولقادر ئەحمەد
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 1
شوێنەوار و کۆنینە
قشڵەی قوشتەپە
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 1
وێنە و پێناس
شەهید دڵشاد مەریوانی لە ساڵی 1965
کورتەباس
لێکۆڵینەوەیەک دەربارەی کێشەکانی رەخنەی ئەدەبی ی کوردی
شوێنەوار و کۆنینە
کاروانسەرای قەسری شیرین
پەرتووکخانە
لۆزاننامە - وەشانی 2
شوێنەوار و کۆنینە
ئەشکەوتی کاڵدار
کورتەباس
دەست
وێنە و پێناس
ئامەی جۆڵا لە ساڵی 1964
ژیاننامە
جەعفەر گەردی
ژیاننامە
یونس نەبیزادە
شوێنەوار و کۆنینە
سیاهگل.. پەرستگەی سەردەمی ساسانییەکان
ژیاننامە
ڕەحیم ئیبراهیمی
ژیاننامە
محەمەد عەلی شێرۆ
وێنە و پێناس
مامۆستایانی پەیمانگای ناوەندی مامۆستایانی هەولێر ساڵی 1983-1984
پەرتووکخانە
کۆمەڵەی رەنجدەران بۆ کوردستانیە؟
پەرتووکخانە
شێخ ڕەزای تاڵەبانی بەپێنووسی چەند بنووسێک
پەرتووکخانە
ببن بە تیشک
پەرتووکخانە
من هەبم یاخود نا .. ئەمەیە مەهزەلەکە
ژیاننامە
هەژیر مەحمود پوور
ژیاننامە
سابات محەمەد ساڵح
ژیاننامە
هولیا ئەڤشار
وێنە و پێناس
تەڵاخان خێزانی شێخ لەتیفی حەفید، ساڵی 1967
وێنە و پێناس
تۆفیق تەیارە و تۆفیقی دەڵاڵ ساڵی 1955 لە سلێمانی
کورتەباس
جووتە وشە
پەرتووکخانە
سیاسەت و پلانی زمان بۆ هەرێمی کوردستان
پەرتووکخانە
خرۆشان و ڕامان
ژیاننامە
مژدە عەبدولحەمید
کورتەباس
لەڕوانگەی زمانەوانیەوە تێدا
ژیاننامە
سروە ساڵەیی
فۆڵدەرەکان
ژیاننامە - ڕەگەزی کەس - نێر ژیاننامە - نەتەوە - کوردستانی ژیاننامە - وڵات - هەرێم (لەدایکبوون) - یەکێتیی سۆڤیەتی پێشوو و ڕووسیا ژیاننامە - جۆری کەس - زمانەوان ژیاننامە - جۆری کەس - فێرخواز ژیاننامە - جۆری کەس - کورد(ناس) وشە و دەستەواژە - زمان - شێوەزار - کرمانجیی ناوەڕاست وشە و دەستەواژە - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان وشە و دەستەواژە - وڵات - هەرێم - ڕۆژهەڵاتی کوردستان پەرتووکخانە - وڵات - هەرێم - باشووری کوردستان

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.58
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 0.828 چرکە!