ناونیشانی بابەت:دیداری نالی... شاعیری داهێنەر و ڕۆحسووک
ئامادەکردنی: #ناسح عەلی خەیات#
#نالی# یەکێکە لە گەورەترین و دیارترین شاعیرانی کلاسیکی کوردی کە بە دامەزرێنەری قوتابخانەی شیعری بابان و دەستپێکەری سەردەمی نوێی ئەدەبی کوردی دادەنرێت. ناوی تەواوی مەلا خدر کوڕی ئەحمەدی شاوەیسی ئاڵی بەگی میکایلییە، بەڵام بە ناسناوە شیعرییەکەی نالی ناسراوە کە لەنێوان ساڵانی (1800-1856) ژیاوە.
نالی خاوەنی کەسایەتییەکی ڕۆشنبیر و داهێنەر بووە کە توانیی زمانی کوردی (سۆرانی) بە گەیشتن بە لوتکەی جوانی و ڕەسەنایەتی ببەخشێت و ببێتە زمانی فەرمیی ئەدەبیاتی ئەو سەردەمە.
$تایبەتمەندییە دیارەکانی شیعری نالی$
ڕەسەنایەتیی زمان و وشەسازی:
نالی توانیی وشە و دەستەواژەی کوردی بە شێوەیەکی زۆر جوان و هونەرییانە لە شیعرەکانیدا بەکار بهێنێت.
زمانی نالی، زمانێکی دەوڵەمەند، ڕەوان و پڕ لە ڕیتم و مۆسیقای ناوەکییە.
شارەزایی لە زانستە ئەدەبییەکان:
لەگەڵ ئەوەی بە کوردی دەینووسی، بەڵام شارەزاییەکی قووڵی لە ئەدەبیاتی عەرەبی و فارسی و زانستەکانی عەرووز (کێش) و بەلاغە (ڕەوانبێژی) هەبوو کە ئەمەش کاریگەریی لەسەر پتەوی و ڕێکوپێکیی شیعرەکانی داناوە.
پێکهێنانی سێکوچکەی بابان (نالی، کوردی، سالم):
لەگەڵ دوو شاعیری هاوچەرخی خۆی، #سالم# و #کوردی# (کە هەندێک جار کوردی دەکرێتە سێیەم، یان #مەحوی# دادەنرێت)، قوتابخانەیەکی گەورەیان دامەزراند کە تا ئەمڕۆش کاریگەریی لەسەر شیعری کوردی هەیە.
تێکەڵەی سۆز و فەلسەفە (غەزەل و عیرفان):
زۆربەی شیعرەکانی نالی لە شێوەی غەزەلدان کە تێکەڵەیەکە لە خۆشەویستیی پاک (سۆفیگەری/ عیرفان) و خۆشەویستیی ڕووکەش (دڵداری).
نالی بەجوانی باسی جوانیی یار، ئازاری دووری، چاوەڕوانی و خەم دەکات، بەڵام لە هەمان کاتدا پەیامێکی قووڵی فەلسەفی و ڕەوشتییانەی تێدایە.
$غەریبی و دەربەدەری$
یەکێک لە خەمناکترینی لایەنەکانی ژیانی نالی، غەریبی و دوورکەوتنەوەی بوو لە #سلێمانی# و کوردستان. ئەو بەهۆی ڕووداوە سیاسییەکان و لەناوچوونی میرنشینی بابان، ناچار بوو وڵات بەجێ بهێڵێت و بۆ هەریەک لە شام (دیمەشق) و حەجاز (مەککە) کۆچ بکات و لەوێ بژیت.
دوورکەوتنەوەی نالی لە نیشتمان و یاری ئازیز، بووە سەرچاوەیەکی گەورە بۆ بەرهەمهێنانی چەندین شیعری پڕ سۆز و خەم، بەتایبەت ئەو شیعرانەی کە بۆ سالمی هاوڕێی نووسیوە و گوزارشت لە ئازاری دووری دەکەن.
$پوختە$
نالی هەر تەنیا شاعیر نەبوو، بەڵکوو ڕێپیشاندەر و مۆسیقارێکی زمان بوو کە توانیی شیعری کوردی لە قاڵبێکی جوان و کلاسیکدا بڕێژێت. ئەو میراتێکی گەورەی بۆمان بەجێهێشتووە کە تا ئەمڕۆش خوێنەران بە جوانی و قووڵیی مانای شۆک و سەرسام دەبن. شیعرەکانی نالی، وەک ئاوێنەیەک وان کە سۆز و جوانی و فەلسەفەمان پیشان دەدات. [1]
=KTML_Bold=تێبینی: ئەم بابەتە بە ڕێنووسی سەرچاوەی ئاماژە پێکراو نووسراوە، کوردیپێدیا هیچ دەستکارییەکی نەکردووە!=KTML_End=