بەپێی هەواڵە بڵاوکراوەکان و ماڵپەڕی کوردپا کە لە ڕۆژی 27-07-2017 بڵاوی کردووتەوە، 600 هەزار هاووڵاتیی لە 72 گەڕەک بە پانتایی سێ هەزار هێکتار لە ناوچە پەراوێزخراوەکانی شارەکانی پارێزگای #ورمێ#، #مەهاباد#، #میاندواو#، #بۆکان#، #خۆی#، دەژین و شاری ورمێ زۆرترین ڕێژەی هاووڵاتیی پەراوێزخراوی بۆ خۆی تەرخان کردووە.
#عەباس حەسەن خانی# لە کۆبوونەوەی شوڕای شاری ورمێ ڕاگەیاند: کێشەی فەرهەنگی، بێهداشتی و خەدەماتی ناوچە پەراوێزخراوەکانی شاری ورمێ دەبێت لەلایەن بەرپرسانی ئەو شارەوە بە جیددی بەدواچوونی بۆ بکرێت.
بە وتەی ئەو بەرپرسە حکوومەتییە، چارەسەر کردنی هێندێک لەو کێشەی ناوچە پەراوێزخراوەکان دەبێتە هۆی ئاوەدانی و لە دەرفەتە فەرهەنگی و ئابوورییەکانی شاری ورمێ بتوانین پیشە بۆ خەڵک درووست بکەین.
ناوبراو لە درێژەدا بە ئاماژە کردن بە کەمی ئاو لەو پارێزگایە ڕاگەیاند: دەبێت شێوازی ژیان خەڵک ئاڵوگۆڕی بە سەر دابێت، هەتا لەگەڵ چالشەکانی قەیرانی کەمی ئاوی بەروڕوو نەبینەوە.
چالاکانی کۆمەڵایەتی و ئابووری لەو باوەڕەدان، نەبوونی خزمەتگوزاری لە گوندەکان و نەبوونی ژێرخانی ئابووری لە شارەکان وکۆچی لەڕادەبەدەری گوندنشینان بۆ شارەکان، دەیان قەیرانی ئابووری و کۆمەڵایەتی وەک (گەشەی پەراوێزنشینی (حاشیە نشینی) لادانە کۆمەڵایەتییەکانی لێ دەکەوێتەوە.[1]

90٪ی دەریاچەی #ورمێ# کە دووەمین دەریاچەی گەورەی ئاوی سوێری جیهان بوو، لە ماوەی 30 ساڵی ڕابردوودا وشک بووە.
بەهروز ساری سەراف، بەڕێوەبەری گروپی کەشناسیی زانکۆی تەبرێزی ئێران لە لێدوانێکدا بۆ ئاژانسە هەواڵییەکانی ناوخۆی ئەو وڵاتە ڕایگەیاندووە، کە 90٪ی دەریاچەی ورمێ وشک بووە و ڕەخنەی جدیی لە سیاسەتەکانی دەوڵەتی ئێران گرتووە.
ساری سەراف، وتوویەتی: بەرپرسانی حکومی لە ئێران لە خۆیانەو بەڵێن بە خەڵک دەدەن، سەرەڕای ئەوەی ئاوی دەریاچەی ورمێ ڕووی لە وشکبوونی بەتەواوەتییە، بەرپرسان بەڵێنی دروستکردنی بەنداو دەدەنە خەڵک بۆ گەشەپێدان بە کشتوکاڵ لە دەوروبەری ورمێ.
ئەو مامۆستایەی کەشناسی لە زانکۆی تەبرێز وتووشیەتی، لە ماوەی 30 ساڵی ڕابردوودا 90٪ی ئاوی دەریاچەی ورمێ وشک بووە.
ڕاشیگەیاندووە، کە وشکبوونی ئاوی دەریاچەی ورمێ وایکردووە کە کەشی ناوچەکە گەرم بێت، تەنانەت لە وەرزی سەرماشدا.[1]
#25-12-2017#

بەڕێوەبەری بەرنامەداڕێژی بۆ ناوەندیی وەژاندنەوەی #دەریاچەی ورمێ# وتی: چاوەڕوان دەکرێت لە مانگی خەرمانانی ئەمساڵ ئاستی دەریاچەی ورمێ دەگاتە 1700 کیلۆمەتری چوارگۆش.
بەپێی هەواڵی کوردپرێس:،مەسعوود تەجریشی ئاماژەی دایە دوایین دۆخی دەریاچەی ورمێ و ڕای­گەیاند: هاوینی ئەمساڵ هەوای ئازەربایجانی ڕۆژئاوا 2 پلەی گەرما لەچاو مامناوەندی 40 ساڵی ڕابردوو زیادی کردووە و ئەم بابەتە بووەتە هۆی ئەوەی‌ بە هەڵم بوونی ئاوی دەریاچەکە خێراتر بێتەوە.
ناوبراو ڕوونیشی کردەوە: چاوەڕوان دەکرێت لە کۆتایی مانگی خەرمانانی ئەمساڵدا ئاستی دەریاچەی ورمێ بە 1700 تا 1800 کیلۆمەتری چوارگۆش بگات کە پێش لە دەست­ بەکاربوونی چالاکیی ناوەندی وە‌ژاندنەوەشدا 1700 کیلۆمەتری چوارگۆش بوو.
ماڵپەڕی کوردپرێس: 08-08-2017
تەجریشی زیادیشی کرد: دابەزینی باران بارینەکان و زیادبوونی ڕێژەی پلەی گەرما و تەرخان نەدانی گوژمەی وەژینەوەی دەریاچەی ورمێ بووەتە هۆی ئەوەی تاکوو ئەمساڵ بە پێی بەرنامەی پێشبینی­کراو کار نەکەین.

ئاماری گیانلەدەستدانی هاووڵاتییانی خەڵکی شاری #ورمێ# لە سەرەتای 2019 هەتاکوو کۆتایی مانگی.1 بەم چەشنەیە:
- ڕووداوی هاتوچۆ لەو شارەدا، 1896 قوربانیی لێکەوتووتەوە کە لە کۆی ئەو ڕێژەیە، 1110 کەسی پیاو و 786 کەسی ژنن.
- خۆکوژی: 53 ساڵە حاڵەتی خۆکوژی لەو شارەدا ڕوویداوە کە 42 کەسی پیاو و 11 کەسی ژنن.
- خۆکوژی لە ڕێگای خۆهەڵواسینەوە: 20 حاڵەت، 16 پیاو و 4 ژن.
- خۆکوژی بەهۆی خواردنی دەوا و دەرمانەوە: 25 حاڵەت ڕوویداوە کە 22ی پیاون و 3ی ژنن.
هەروەها 8 کەسی دیکە بە ڕێگای جۆراوجۆرەوە، کۆتاییان بە ژیانی خۆیان هێناوە.
هەروەها گیانلەدەستدان بەهۆی نەخۆشیی دڵ و شێرپەنجە کە زۆرترین حاڵەت بووە. زۆربەی ئەو کەسانەی کە لەو ڕێگایەوە گیانیان لەدەست داوە، تەمەنیان لە سەرەوەی 55 ساڵ بووە. [1]

ورمێ ئان کوو ئوروومیە ئێک ژ باژێرێن #روژهەڵاتا کوردستان#ێ یە و ناڤەندا پارێزگەها ئازربایجانا ڕوژئاڤایا ئیرانییە، لدیف سەرژمێرییا ساڵا 2016 یا ئیرانی ژمارا ڕونشتڤانێن وێ پتر ژ 700 هزار کەسان بوویە. ڕونشتڤانێن ڤی باژێرەو ئازەری و کوردن ل ئالێ ئایینی ڤە موسڵمانێن سوونە و شیعە و یەهوودی و بهایی و ئەهلولحەق ل وێرێ هەنە.
ناڤێ وێ ژ دوو بەشان پێک دهێت ئور (باژێڕ) میە (ئاڤ) کوو ب زمانێ ئارامی ئاشووری واتە باژێرێ نزیک ئاڤێ، هەلکەفتا جوگرافییا وێ ل تەنشت زەریاچەیا ورمێ یە کوو ڤێ دەمەی لبەر بێ ئاڤی یێ هشک بوویە.
دیرۆکا ورمێ گەلەکە کەڤنارە، دیرۆک ناس دبێژن کوو زەردەشت هەر لڤێ دەڤەرێ هاتییە دنیایێ کو سەردەمانەک بەشەک بوویە ل مەملەکەتێ ئوراتوو و ناڤەندا خورپەرستان بوویە.
گرێ حەسەنلوو ل نەغەدە و بەرێ دەستنڤیس کریێ کێلەشین ل شنوویێ کو بو 850سال پێش زائینێ ڤەدگەڕن شوینەوارێن پاشایێن ئوراتوونە.
ل سەردەمێ ئایینێ ئیسلامێ دە ڕییەکە گرنگ بوویە دناڤبەرا بەغدایا عەباسییان و باژێڕێن تەڤرێز و ئاران و ئەرمەنستان کو میرێن شەددادی و ڕەڤەندی حوکمڕانێن وێ بووینە، ب دەرکەتنا ئوغوزییان ل سەدەیا پێنجا کووچی دە بوویە ناڤەندا شەڕ دناڤبەرا کوردان و ئوغوزییان کو باڤ و باپیرێن ئازەریێن هەنووکە یێن ڤی باژێرەینە. پشتڕە ل ساڵا 1184 کەتە بن دەسەڵاتا سەلجووقییان کوو پشتڕە هەلاکوویێ نەڤی یێ چەنگیزخانێ مەغوول دەست بسەر ئازەربێجان دە گرت. پشتی ڤێ داگیرکەری یێ تەڤایا کوردێن هەدبانی و زەرزا هاوارا خوە برە بە پاشایێن ئەییوبی ل مسڕێ شامێ و دیموگرافیایا ڤێ دەڤەرێ ب ئێکجاری تێکچوو. تەڤرێز و مەراغە کوو دوو پێگەهێن سەرەکە یێن کوردێن ڕەوادی هەدبانی بوون ژ ئالێ مەغوولان ڤە هاتنە داگیر کرن کوو پشتی مەغوولان بەگزادەیێن برادۆست بوونە حوکمڕانێن ڤان دەڤەران. میرێن برادۆست هەتا دەرکەتنا سەفەوییان دەسەڵاتدارێن دەڤەرێ بوون، پشتی شەڕێ کەلها دم دم شاعەباسێ سەفەوی ژ بو اڵبوونێ بسەر کوردێن موکری و برادۆستییان دەستێ هەڤکاریێ ژبوو ئەفشارێن خوراسانی هەشت هزار کەس بو دەشتا ورمێ ئیناندن بوو ژناڤبرنا مەتڕسییا میرێن برادۆست کوو هێش دەسەڵاتدارێن دەڤەرێن دۆڵ ومەڕگەوەر و تەڕگەوەر و دەشتەبێلێ بوون.
ل شەرەفنامەیێ بەحسا مێرێن برادۆست هاتییە کرن ترسا عەجەمان ل ئێرشا برادۆست و بلباس و موکرییان بوو سەر مەراغە و تەڤرێز هەتا دەمەکە درێژ هەر د دلێ وانا دا هەبوو ژبەر ڤێ چەندێ سەفەوی و قەجارییان هنەک هۆزێن لەک کوو شیعە مەزهەب بوون ل ڕوستانێ ڕە و هنەک ژی ل کلاڤ ڕەشین قەرقەپاغێن قەپقاسی بو مەراغە و میاندواب و دەشتا سندووس ئانکوو نەغەدەیا ڤێ دەمەی ئیناندن داکوو چاڤدێریا وانا بکەن. ئێرشا شێخ عوبێدوڵا مەزنترین و ب سەهم ترین ئێرشا کوردان بوو بو سەر عەجەمێن وی سەردەمەی، پشتڕە #سمکوویێ شکاک# ل گەرمەیا شەڕێ ئێکەمێ جیهانی ئێکەم شوڕەش ل دژی قەجەرێن تەڤرێزی کر کو هەتا سەرهلدانا شوڕەشا پەهلەوی یا بەردەوام بوو.
ل پشتی شەڕی دووهەمێ جیهانی #قازی محەمەد# بانگا کومارا #مهاباد#ێ هەلکر کو ل ئالێ سوڤیەتێڤە دهاتە پشتگیری کرن.[1]

بەڕێوەبەری ناوەندی بەرێوبەریی ڕووداو و فریاکەوتنە پزیشکییەکانی پارێزگای #ورمێ# ڕایگەیاند: لە سەرەتای ئەمساڵدا، 14 کەس لە کاتی مەلەکردن لە بەنداو و ڕووبارەکانی ئەو پارێزگایە لە ئاودا خنکاون.
هەواڵدەریی ئیسنا، لە زاری بەهرامی بڵاوی کردەوە، کە لە سەرەتای ئەمساڵەوە هەتا ئێستا 14 کەس، بە هۆی ناشارەزایی لە کاتی مەلەکردن لە ئاودا خنکاون و لە کۆی ئەو 14 کەس، 4 کەسیان لە بەنداوەکان و 10 کەسی دیکەیان لە ڕووبارەکان خنکاون.
بە وتەی بەڕێوەبەری ناوەندی بەڕێوەبەریی ڕووداوەکان و فریاکەوتنەکان، سێ کەسی دیکەش لە کاتی بارانبارین و هەستانی سێڵاو گیانیان لە دەست داوە.
بە وتەی بەهرامی، ئەو چواردە کەسە لە بەنداوەکانی قەنبەری، بەنداوی سیلوانا و ڕووباری زەڕینەڕوود و باراندۆز خنکاون.
گرینترین هۆکارەکانی ئەم ڕووداوانە بریتین لە: ناشارەزایی هاووڵاتییان لە کاتی مەلەکردن، نەبوونی ئیمکانات و پەرژینی ستاندارد، نەبوونی تابلۆی هۆشداریدان لە شوێنە مەترسیدارەکان، نەبوونی تیمی فەریاکەوتن و مەلەوانیی.[1]
#29-07-2018#

یەک لە گوندەکانی ڕۆژهەڵات
[1]

ئاژانسی کوردپا: بە هۆی بارینی تەرزە و هەستانەوەی لافاو لە پارێزگای #ورمێ#، کشتوکاڵی وەرزێران زیاتر لە 700 میلیارد تمەن زەرەریان بەرکەوتووە.
هەواڵدەریی حکوومەتیی ئیسنا بەشی پارێزگای ورمێ، لە زاری بەڕێوەبەری گشتیی قەیرانەکانی ئەو پارێزگایە بڵاوی کردەوە، بە هۆی بارینی تەرزە، کشتوکاڵی ئەو پارێزگایە 750 میلیارد تمەن زەرەری بەرکەوتووە.
ئەمیرعەباس جەعفەری ڕایگەیاند: لافاو و سەرمابردووی بەرهەمە کشتوکاڵییەکان، خانووبەرە و ڕێگاکان خەسارەتی پێک هێناوە و زۆرترین خەسارەتیش وەبەر بەشە کشتوکاڵییە کەوتووە.
بە وتەی ناوبراو، 750 میلیارد تمەن لە بەشی کشتوکاڵی، 10 میلیارد تمەن لە بەشی خانوبەری شار و گوندەکان، 6 میلیارد تمەن ڕێگاوبانەکان و 3 میلیارد تمەنیش بەشی ئاو و کارەبا و گاز زەرەریان وەبەر کەوتووە.
سەرەڕای خەسارەتی بەرچاو بە کشتوکاڵ و خانوبەرە و ڕێگاوبانەکان لە پارێزگای ورمێ، بەرپرسانی حکوومەتی کەمترین قەرەبووی زەرەر بۆ هاووڵاتییان لەبەرچاو دەگرن.[1]
#31-05-2018#

بەخێوکردنی مەڕوماڵات ئه و پیشەیە لە کۆنەوە تا ئێستا سەرچاوەی داهاتی زۆربەی زۆری دانیشتووانی گوندەکانی پارێزگای #ورمێ#یه لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان و ئێستاشدا بەسەرچاوەیەکی سەرەکی ئابووری پارێزگاکە دادەنرێت و ساڵانە بە هەزار تەن بەربومی شیرەمەنی هەناردەی دەرەوە دەکەن.
بە گوێرەی ڕاپۆرتێکی ئاژانسی هەواڵی (ئیسنا)ی ئێرانی، بەرهەمە شیرەمەنییەکانی ئه و پارێزگایە، کە هەناردەی وڵاتانی دەرەوە دەکرێن، بە یەکێک لە بەرهەمە باشەکان ناسراون، بەڵام لە ئێراندا بەگشتی و لەناو ئه و پارێزگایەدا لە پڕۆژەکانی بەخێوکردنی ئاژەڵداریدا لە پێشکەوتنە تەکنەلۆجییەکان دواکەوتوون و هەر بە شێوازی کاردەکەن و ماڕوماڵات بەخێودەکەن.
کێشە سەرەکیەکەی ئێستای کەرتی ئاژەڵداری لە پارێزگای ورمێ بەقاچاخبردنی ئاژەڵ و مەڕوماڵات بۆ وڵاتانی دراوسێ و بە تایبەت بۆ هەرێمی کوردستان، ئه و پرسە ساڵانێکە بوونی هەیە، بەڵام لەم چەند ساڵەی دواییدا و بە تایبەت دوای سەپاندنەوەی گەمارۆکانی ئەمریکا بۆ سەر ئێران، دابەزینی بەهای تمەن بەرامبەر دۆلار بازاڕی گەرمی قاچاخی ئاژەڵیشی گەرمکردوە.
جەلال مەحمودزادە، نوێنەری شاری مهاباد لە پەرلەمانی ئێران و جێگری سەرۆکی لیژنەی کشتوکاڵی پەرلەمانی ئێران لە لێدوانێکدا بۆ بەشی ئابووری (تەسنیم) دەڵێت: هۆکاری بەرزبوونەوەی ڕێژەی بە قاچاخ بردنی مەڕوماڵات بۆ دەرەوەی ئێران، سیاسەتە هەڵەکانی وەزارەتی کشتوکاڵ لە بەشی هەناردەی ئاژەڵ و مەڕوماڵات و هەوڵ بۆ زیادکردنی سوو و قازانجی ئاژەڵداران لە ڕێگەی فرۆشتنیان بە دەڵاڵە بیانییەکانە.
مەحمود زادە دەشڵێت: تەنیا لە 9 مانگی ساڵی 2018 دا بیست هەزار و 300 سەد سەر مەڕ و ماڵات بە قاچاخ براوتە هەرێمی کوردستانەوە.
نوێنەری مهاباد، یەکێکی دیکە لە هۆکارەکانی پرسی بەقاچاخی بردنی ئاژەڵ بە جیاوازی نرخ ناودەبات و دەڵێت: لە ئێستادا نرخی هەر کیلۆیەک ئاژەڵ بە شێوەی قاچاخ 130 هەزار تمەن و نرخی حکوومیشی 80 هەزار تمەنە، بۆیە ئه و جیاوازییە لە نرخی فرۆشتندا بووەتە هۆکارێکی دیکەی زیادبوونی بەقاچاخ بردنی مەڕو ماڵات.
عەلیرەزا عەزیز وڵاهی، سەرۆکی ئاژەڵدرانی ئێران بە ئیسنای وتووە، ساڵانە زیاتر لە یەک ملیۆن سەر مەڕوماڵات، لە سنوورە ڕۆژئاواییەکانی ئێران واتە ناوچە سنوورییە کوردنشینەکانی ئێران بەره و هەرێمی کوردستان، عێراق، تورکیا و سعودیە ڕەوانە دەکرێن و ئه و ڕەوتەش لە ساڵی ڕابردوودا 10 ملیار دۆلار زیانی بە دواوە بووە.
جەلال مەحموود زادە لە کۆتاییدا دەڵێت: ئەگەر حکومەت گۆشت بە نرخی جیهانی لە ئاژەڵداران بکڕێت و ئه و بودجەیەی بۆ هاوردەی گۆشت لە دەرەوەی ئێران دابینی دەکات، بە بەخێوکەرانی گاوداری و ئاژەڵداران بدات، کێشەی قاچاخی مەڕوماڵات چارەسەر دەبێت.[1]
#30-01-2019#

گوندەواری باشقەڵا لە دابەشکاریی کارگێڕیی ئێراندا، یەکێکە لە نۆ گوندەواری ناوچەی ناوەندی شارستانی #ورمێ# لە شارستانی ورمێ، لە پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان.
ناوەندی ئەم گوندەوارە گوندی یورقوناوا ئەڤرازە.[1]

$دانیشتووان$
بەپێی سەرژمێریی گشتیی جەماوەر و خانووی ئێران لە ساڵی 2011دا، ژمارەی دانیشتووانی ئەم گوندستانە (9، 818) کەس و (5، 073)نێر و (4، 745)مێ و (2، 681)خێزان پێکهاتووە.
دانیشتووانی ئەم گوندەوارەیە لە کورد و ئازەری و یارسان و کورەسوننی پێکهاتووە.
دانیشتووانی ئەم گوندەوارە لە کورد و ئازەری و یارسان و کورەسوننی پێکهاتووە:
ژمارەی کورد: (3، 708)کەس کە دەکاتە ڕێژەی (37، 7٪)ی دانیشتووانی گوندەوارەکە.
ژمارەی ئازەری: (5، 194)کەس کە دەکاتە ڕێژەی (52، 9٪)ی دانیشتووانی گوندەوارەکە.
ژمارەی کورەسوننی: (458)کەس کە دەکاتە ڕێژەی (4، 7٪)ی دانیشتووانی گوندەوارەکە.
ژمارەی یارسان: (458)کەس کە دەکاتە ڕێژەی (4، 7٪)ی دانیشتووانی گوندەوارەکە.
پێکهاتەی گوندەواری باشقەڵا لە (2006)دا

$جوگرافیا$
گوندەواری باشقەڵا هاوسنوورە لەگەڵ ئەم گوندەوارانە:
لە باکوورەوە لەگەڵ گوندەواری تەڵاتەپە و گوندەواری نازیا ئەڤراز.
لە باشوورەوە لەگەڵ گوندەواری بەکشلوچای.
لە ڕۆژهەڵاتەوە لەگەڵ دەریاچەی ورمێ.
لە ڕۆژاواوە لەگەڵ گوندەواری چەمێ ڕەوزە و گوندەواری نازیا نشیو.

$دابەشی کارگێڕی$
لە (35) گوند پێکهاتووە:
یورقوناوا ئەڤراز(ناوەند)
ئیسلام پەناباد
باژاڕۆکا گوڵمەرز
بوربور
بورونجاباد
تەکالوو
تۆپراق قەڵا
چیچەکلی باشقەڵا
چیچەکلی مەنسوور
دانقرالی
دەدەساقی
ساریبەیلی ئەرالیق
ساریجالوو
سەفەربەهی
سەفەرقولی خان
شۆرکەند
شێخ تەیموور
عەیبلوو
عیسالی حەیدەرلوو
عیسالی زەمی
قازانەلی
قزڵ حاجیلوو
قەرەبقولوو
قەڵا عەزیز بەگ
قەهرەمانلی ئەڤراز
قەهرەمانلی نشیو
قوسوور
کەچەباش
گەزنەق
گویچەلی ئەسڵان
گویچەلی تەپە
مەزرا ئوجولار
یەغموور عەلی
یورقوناوا نشیو
یوسوفابادا شامیرزا

$پێکهاتەی نەتەوەی گوندەکان$
کوردەکان (1)گوند.
ئازەرییەکان (11)گوند.
کوردەکان و کورەسوننییەکان و ئازەرییەکان و یارسانەکان (1)گوند.
کوردەکان و ئازەرییەکان (22)گوند.