ئەمڕۆ چوارشەممە #06-12-2023#، ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان، بەسەرپەرشتی #مەسرور بارزانی#، سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان و ئامادەبوونی #قوباد تاڵەبانی#، جێگری سەرۆک وەزیران، کۆبوونەوەی ئاسایی خۆی ئەنجام دەدات و تیایدا چەند بابەتێک تاوتوێ دەکات.
فەرمانگەى میدیا و زانیارى هەرێم بڵاویکردەوە، بڕگەی یەکەمی کۆبوونەوەکە تایبەت دەبێت بە گفتوگۆکردن لە بارەی دوا پێشهاتی بەشە بودجە و مووچەی هەرێمی کوردستان، لە میانەی دوا سەردانی شاندی دانووستانکاری هەرێمی کوردستان بۆ #بەغدا#.
فەرمانگەکە بڵاویشیکردەوە، لە بڕگەی دووەمی کۆبوونەوەکەدا ڕاپۆرتی جێگری سەرۆک وەزیران پشتبەست بە بڕیاری ئەنجوومەنی وەزیران تایبەت بە ڕاسپاردنی جێگری سەرۆک وەزیران بۆ سەرپەرشتی کۆبوونەوەی لایەنە پەیوەندیدارەکان تایبەت بە پرسی زیادبوونی ژمارەی حاڵەتەکانی توندوتیژی دژی ئافرەتان و خستنەڕووی ڕاسپاردە و چارەسەرەکان.
هەروەها ئەوەشى بڵاوکردەوە، لە بڕگەی کۆتایی کۆبوونەوەکەدا ڕاپۆرتێک سەبارەت بە بارودۆخی کارەبا لە هەرێمی کوردستان دەخرێتەڕوو. [1]

بەپێی ئەو ڕەشنووسەی خراوەتە بەردەم پەڕڵەمانتاران، مادەکانی دانەوەی پاشەکەوتی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم و ئیدارەدانی کێڵگەکانی نەوتی #کەرکووک# و #نەینەوا#، کە خۆی لە کێڵگەکانی خوڕمەڵە و کۆڕمۆر و شێخان دەبینێتەوە خراونەتەوە ژێر کۆنتڕۆڵی حکومەتی هەرێم. هەروەها مامەڵەکردنی پارێزگا ناڕازییەکان لەگەڵ بەغدا لادراون. کە هەموو ئەوانە خواستی #پارتی دیموکراتی کوردستان# بوون بۆ جێگیرکردنیان لە یاسای بودجەدا. [1]

ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!

ئەندامێکی پەرلەمانی کوردستان ئاشکرایدەکات، بەهۆی باشبوونی باری دارایی، حکومەتی هەرێم بودجەیەکی بۆ تەواوکردنی ژمارەیەک بەنداو تەرخانکردوە.
بەپێی ئامارەکانی #وەزارەتی کشتوکاڵ# و سەرچاوەکانی ئاو لە هەرێمی کوردستان، 17 بەنداوی بچووک و گەورە و مامناوەندی هەیە لەگەڵ زیاتر لە 97 بۆند، لەکاتێکدا ژمارەیەک بەنداو و بۆندەکان لەژێر دیزاین و تەواوکردندان.
خەڵەف ئەحمەد، ئەندامی لیژنەی کشتوکاڵ و سەرچاوە ئاوییەکان لە پەرلەمانی کوردستان بۆ دواڕۆژ ئەوەدەخاتەڕوو، بەهۆی باشبوونی باری دارایی هەرێم و ناردنی پارە لە لایەن بەغداوە جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان بە مەبەستی تەواوکردنی کارەکانی ژمارەیەک بەنداو، بودجەی پێویستی تەرخانکردووە.
ئەوەشی خستەڕوو، بەمەبەستی گلدانەوەی ئاوی زیاتر و دوورکەوتنەوە لە مەترسییەکانی داهاتوو، پێویستە بەزووترین کات دەستبکرێت بە تەواوکردنی سێ بەنداوی گەورە لە هەردوو پارێزگای سلێمانی و هەولێر کە لە ئێستادا لەژێر کارکردندایە، هەربۆیە تەواوکردنی ئه و بەنداوانەش لە ئەولەویەتی کارەکانی حکومەت دەبێت و بودجەشی بۆ تەرخانکراوە.
بەڕێوەبەری گشتی بەنداو و کۆگاکانی ئاو، ئاشکرایدەکات، بۆئەوەی هەرێمی کوردستان ئاسایشی ئاو بۆ نەوەکانی داهاتووش پارێزراوبکات، پێویستی بە دروستکردنی زیاتری بەنداوی گەورە و بچووک و مامناوەند هەیە.
ئەکرەم ئەحمەد، بەڕێوەبەری گشی بەنداو و کۆگاکان لە وەزارەتی کشتوکاڵ و سەرچاوەکانی ئاو بە دواڕۆژی ڕاگەیاند لەئێستادا لە هەرێمی کوردستان تەنها 17 بەنداوی بچووک و گەورە و مامناوەندی هەیە لەگەڵ زیاتر لە 97 بۆند، لەکاتێکدا دەبووایە ژمارەی بەنداو و بۆندەکان زیاتر بووایە لە 500.[1]
#26-04-2018#

ناونیشانی پەرتووک: بودجە و کارتێکەرەکانی
ناوی نووسەر: #محەمەد ڕەئوف#
شوێنی چاپ: #سلێمانی#
چاپخانە: کارۆ
ساڵی چاپ: 2015
ژمارەی چاپ: یەکەم[1]

بەشێک لە ئەندامانی پەڕڵەمانی ئێراق و هەندێک لە میدیاکانی هەرێم بڵاویان کردەوە، گوایە بڕگەیەکی نوێ بۆ پڕۆژە یاسای بودجەی ئێراق زیاد کراوە. بەمەترسی بۆ سەر پشکی هەرێم ناویان برد.
بڕگەی دوو لە مادەی 12، لە سەرەتاوە لە ڕەشنووسی پڕۆژە یاساکەدا هەبووە و نزیکەی مانگ و نیوێکە ڕەشنووسی پڕۆژە یاساکە دراوەتە هەموو ئەندامانی پەڕڵەمان. لە پەڕڵەمان خوێندنەوەی یەکەمی بۆ کراوە.

بەپێی بڕگەی دوو لە مادەی 12ی ڕەشنووسی پڕۆژە یاساکە نابێت پشکی هەرێم لە داهاتی فرۆشتنی نەوت و داهاتە فیدڕاڵیە گەڕاوەکان زیاتر بێت لە پشکی هەرێم لە بودجەی کارگێڕی و وەبەرهێنان. ئەم بڕگەیە بودجەی سیادی و حاکیمە و خەرجیە فیدڕاڵیەکان ناگرێتەوە.

واتە نابێت پارەی نێردراو بۆ هەرێم زیاتر بێت لە داهاتی فرۆشتنی 400 هەزار بەرمیل نەوت بەنرخی 70 دۆلار بۆ هەر بەرمیلێک، لەگەڵ نیوەی داهاتی خاڵە سنوورییەکان. چاوەڕوان دەکرێت تێکڕای داهاتی فرۆشتنی 400 هەزار بەرمیل نەوت و نیوەی داهاتی خاڵە سنوورییەکان نزیک بێت لە یەک تریلیۆن و 250 ملیار دینار ئەوەش وەک بەربەستێک دەبێت کە مانگانە لە بودجەی کارپێکردن (تەشغیڵی) ئێراق لەو بڕە زیاتر نەنێرێت. [1]

=KTML_Bold=پرسى هەناردەکردن و فرۆشتنى نەوت لەلایەن سۆمۆ خاڵى ناکۆکیانە=KTML_End=

کۆبوونەوەکانى دوو ڕۆژى ڕابردووی تایبەت بە پشکى هەرێم لە بودجەى ئێراق، هەرێم و بەغداى لێک نزیک کرۆدتەوە و خاڵى ناکۆکی نێوانیشیان هەناردە و فرۆشتنى نەوتە لەنێوان هەرێم و بەغدا.
کۆبوونەوەکانى دوو ڕۆژى ڕابردووى هەماهەنگى شیعەکان و هاوپەیمانى ئیدارەى دەوڵەت، هەرێم و بەغداى لەسەر ماددەکانى 13ى و 14ەى تایبەت بە پشکى هەرێم لەیەکتر نزیکردۆتەوە و لە ئێستادا هەردوولا دەیانەوێ لەسەر شێوازى ماددە و بڕگەکان ڕێکبکەون.

خاڵى ناکۆکى نێوان هەرێمى کوردستان و لایەنە شیعەکان، پرسى فرۆشتن و هەناردەکردنى نەوتى هەرێمى کوردستانە. لایەنە شیعەکان لەگەڵ ئەوەدان هەموو دۆسیەى نەوت لە دەست کۆمپانیاى سۆمۆ بێت، حکوومەتى هەرێمیش دەیەوێ بە هەماهەنگى هەردوولا بێت وەک ئەوەى لە ڕێککەوتنى پێشووى هەردوو حکومەتدا هاتووە. [1]

=KTML_Bold=بەغدا و هەرێم لەسەر ڕەشنووسى بودجە ڕێککەوتوون=KTML_End=

حکوومەتى هەرێمى کوردستان، لەگەڵ ئێراق و لایەنە شیعەکان لەسەر زۆربەى ماددە و بڕگەکانى تایبەت بە پشکى هەرێم لە ڕەشنووسى بودجەى ڕێککەوتن و لە ماوەیەکى نزیکدا بودجە دەخرێتە دەنگدان لە پەڕڵەمان.
لە دواى زیادکردنى چەند بڕگەیەک لە ماددەى 13ى و 14ى پڕۆژە یاسای بودجەی ئێراق لەلایەن لیژنەى دارایى پەڕڵەمانى ئێراق، کە تایبەت بوون بە پشکى هەرێم، ناڕەزایى حکوومەتى هەرێمى کوردستانی لێکەوتەوە.
لە ئێستادا دواى چەندین کۆبوونەوە لەنێوان لایەنە شیعەکان و #پارتى دیموکراتى کوردستان# و #یەکێتیى نیشتمانیی کوردستان#، لایەنەکان لەسەر بەشێکى زۆر لە بڕگەکانى تایبەت بە پشکى هەرێم لەسەر بودجە ڕێککەوتوون.
هەربەپێى زانیارییەکانى لە ماوەى چەند کاتژمێر و ڕۆژانى داهاتووش دواى داڕشتنەوەى بەشێک لە بڕگەکانى ماددەى 13ى و 14ى پشکى هەرێم دەنگ لەسەر ڕەشنووسى بودجە دەدرێت.
تاوەکوو ئێستا پارتى و یەکێتیى لەسەر بڕگەى تایبەت بە پارێزگاکان و بەونی ناڕازیى هەرێم ڕێکنەکەوتوون و یەکێتیى و بەشێک لەلایەنەکان پشتگیرى دەکەن، پارتى دیموکراتى کوردستانیش ئەو بڕگەیە ڕەتدەکاتەوە. [1]

#پارتی دیموکراتی کوردستان#، دوو پەیامی ئاڕاستەی بەغدا کردووە و جەختیکردووەتەوە، کە یان گۆڕانکاری لە پڕۆژە یاسای بودجە، یان کشانەوە لە حکومەتی ئێراق.
پەیامی یەکەم لە ڕێگەی #مەسعود بارزانی# سەرۆکی پارتی ئاڕاستەی لایەنە شیعەکان کراوە و پەیامی دووەمیش لە ڕێگەی #مەسرور بارزانی# سەرۆکی حکومەت ئاڕاستەی محەمەد شەیاع سوودانی سەرۆک وەزیران کراوە.
پەیامەکان لە ڕێگەی فوئاد حسێن وەزیری دەرەوەی ئێراق لە پشکی پارتی ئاڕاستە کراون و جەختکراوەتەوە، کە بەهیچ شێوەیەک وەک پارتی لەگەڵ ماددەی 13 و 14 پڕۆژە یاسایی بودجە ناکەن و دەبێت گۆڕانکارییان تێدا بکرێت.

#فوئاد حسێن# لەو بارەوە بە تایبەت نووری مالیکی سەرۆکی دەوڵەتی یاسا و محەمەد شەیاع سوودانی سەرۆک وەزیرانی بینیوە و هەڕەشەی کشانەوەی پارتیشی لە پڕۆسەی سیاسی و حکومەتی ئێراق لێکردوون.
دوای ئەو پەیامانە، لەسەر بڕیاری نووری مالکی کۆبوونەوەی چوارچێوەی هەماهەنگی بۆ گۆڕینی پڕۆژە یاسای بودجە دواخراوە و سوودانیش داوای چوونی شاندێکی باڵای هەرێم بۆ بەغدای کردووە، بۆ ئەوەی لەم چەند ڕۆژە لەسەر میکانیزمێکی نوێ‌ لە بارەی پڕۆژە یاسای بودجە و بڕگەکانی تایبەت بە هەرێم ڕێکبکەون. [1]

#پارتی دیموکراتی کوردستان# کار بۆ ئەوە دەکات پێنج داواکاری خۆی پڕۆژە یاسای بودجەدا جێگیر بکات.

=KTML_Bold=داواکاری یەکەم:=KTML_End= پارتی دەیەوێت ئەو بڕگەیە لە پڕۆژەکە لاببرێت کە داوا دەکات کێڵگە نەوتییەکانی سنووری پارێزگای #نەینەوا# و #کەرکووک# کە ئێستا لەلایەن هەرێمەوە ئیدارە دەدرێن. لە دەست هەرێم دەربهێندرێن. ئەوانیش مەبەست کێڵگەی خوڕمەڵە و کۆڕمۆرە.
=KTML_Bold=داواکاری دووەم:=KTML_End= تایبەتە بە دەسەڵاتەکانی سەرۆکی حکومەت لە خەرجکردنی بودجەدا. پارتی دەیەوێت دەسەڵاتەکانی سەرۆکی حکومەتی هەرێم بەسەر پشکی کورد، وەک ڕێکەوتنی نێوان محەمەد شەیاع سوودانی و #مەسرور بارزانی# بمێنێتەوە.
=KTML_Bold=داواکاری سێیەم:=KTML_End= پارتی دەیەوێت ئەو بڕگەیە لە پڕۆژە یاسای بودجەدا لاببرێت کە ڕێگە دەدات لە کاتی بوونی کێشەدا هەر پارێزگایەک بە شێوەی ڕاستەوخۆ مامەڵە لەگەڵ بەغدا بکات.
=KTML_Bold=داواکاری چوارەم:=KTML_End= تایبەتە بە خەرجییەکانی دەرهێنانی نەوت لە هەرێم، کە پارتی دەیەوێت پشکی هەرێم لە پارەی تێچوی دەرهێنانی نەوت زیاد بکرێت.
=KTML_Bold=داواکاری پێنجەمی پارتی:=KTML_End= تایبەتە بە بڕگەی دانەوەی پاشەکەوتی مووچە. کە پارتی نایەوێت دانەوەی پاشەکەوتی مووچە لە پشکی هەرێم بێت، بەڵکوو دەیەوێت بەغدا بڕە پارەیەک بۆ دانەوەی پاشەکەوتی مووچەی فەرمانبەران لە بودجە دابینبکرێت. [1]