پەرتووکخانە پەرتووکخانە
گەڕان

کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!


بژاردەی گەڕان





گەڕانی ورد      کیبۆرد


گەڕان
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆمارکردنی بابەت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
ئامرازەکان
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
زمانەکان
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
هەژماری من
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
گەڕان تۆمارکردنی بابەت ئامرازەکان زمانەکان هەژماری من
گەڕانی ورد
پەرتووکخانە
ناونامە بۆ منداڵانی کورد
کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
سەرچاوەکان
شوێنپێیەکان
دڵخوازەکان
چالاکییەکان
چۆن بگەڕێم؟
بڵاوکراوەکانی کوردیپێدیا
ڤیدیۆ
درەختی پۆلەکان
بابەت بەهەڵکەوت
تۆماركردنی بابەتی نوێ
ناردنی وێنە
ڕاپرسی
بیروڕاکانتان
پەیوەندی
کوردیپێدیا چ زانیارییەکی پێویستە!
ستانداردەکان
ڕێساکانی بەکارهێنان
کوالیتیی بابەت
دەربارە
ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
چیمان دەربارە وتراوە!
ناوکێشکردن لە ماڵپەڕەکانتاندا
تۆمارکردن / کوژاندنەوەی ئیمێڵ
ئاماری میوانەکان
ئاماری بابەت
وەرگێڕی فۆنتەکان
گۆڕینی ڕێکەوتەکان
پشکنینی ڕێنووس
زمان و شێوەزمانی ڕووپەلەکان
کیبۆرد
لینکە پێویستەکان
ئێکستێنشنی کوردیپێدیا بۆ گووگڵ کڕۆم
کوکیز
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
چوونەژوورەوە
دەبمە هاوکارتان!
وشەی نهێنیت لەبیرکردووە!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 دەربارە
 بابەت بەهەڵکەوت
 چالاکییەکانی ڕۆژی
 ڕێساکانی بەکارهێنان
 ئەرشیڤوانانی کوردیپێدیا
 بیروڕاکانتان
 دڵخوازەکان
 کڕۆنۆلۆژیای ڕووداوەکان
 چالاکییەکان - کوردیپێدیا
 یارمەتی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
توانا محەمەد نەجم عەلی
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سالار فەتاح قادر
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
ئاسۆ ڕەسوڵ محەمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
پێشڕەو حەمەجان عەزیز
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سۆما حەمە عەلی یار ئەحمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
عەبدولڕەزاق محەمەد ئەحمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شیمال ئەحمەد ئیسماعیل
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سادق خەلیل عەبدولعەزیز
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شڤان عادل مستەفا
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
بەفرین ئەحمەد عەبدوڵڵا
31-10-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  530,176
وێنە
  110,960
پەرتووک PDF
  20,352
فایلی پەیوەندیدار
  105,419
ڤیدیۆ
  1,578
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
295,471
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,587
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,151
عربي - Arabic 
31,280
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,094
فارسی - Farsi 
10,469
English - English 
7,671
Türkçe - Turkish 
3,675
Deutsch - German 
1,785
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
115,949
ژیاننامە 
26,434
پەرتووکخانە 
25,817
کورتەباس 
18,584
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,837
پەند و ئیدیۆم 
13,755
شوێنەکان 
12,003
شەهیدان 
11,923
کۆمەڵکوژی 
10,919
هۆنراوە 
10,461
بەڵگەنامەکان 
8,354
وێنە و پێناس 
7,383
ئامار و ڕاپرسی 
4,627
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,434
ڤیدیۆ 
1,474
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,461
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
823
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
766
شوێنەوار و کۆنینە 
637
فەرمانگەکان  
537
گیانلەبەرانی کوردستان 
277
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
324
PDF 
31,608
MP4 
2,599
IMG 
203,549
∑   تێکڕا 
238,080
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
ژیاننامە
قەناتی کوردۆ - کوردۆیڤ
ژیاننامە
عادیلە خانم
ژیاننامە
فەرهاد عەبدولحەمید - فەرهاد...
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
ژیاننامە
شەیما
(Destana Rizayê Kurmet) Enînivîsa Êzdîyên Qersê
کوردیپێدیا، (مافی گەییشتن بە زانیاریی گشتی) بۆ هەموو تاکێکی کورد دەستەبەردەکات!
پۆل: کورتەباس | زمانی بابەت: Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)
بەشکردن
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
نرخاندنی بابەت
نایاب
زۆر باشە
باش
خراپ نییە
خراپ
بۆ ناو لیستی دڵخوازەکان
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
گۆڕانکارییەکانی بابەتەکە
Metadata
RSS
گووگڵی وێنەی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
گووگڵی بابەتی هەڵبژێردراو بکە!
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
Türkçe - Turkish0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

(Destana Rizayê Kurmet) Enînivîsa Êzdîyên Qersê

(Destana Rizayê Kurmet) Enînivîsa Êzdîyên Qersê
(Destana Rizayê Kurmet) Enînivîsa Êzdîyên Qersê.
#Rohat Alakom#
07. 12. 2009
Dîrok û serpêhatiya kurdên êzdî li Serhedê gelek balkêş e. Di pirtûka min a li ser Kurdên Qersê de beşeke dirêj li ser kurdên êzdî ku li derdorê Qersê diman, hatiye nivîsîn. Di beşa pirtûkê ya bi navê Serpêhatiya Qersê ya Kurdên Êzdî zêdetir dîroka wan a li Qersê, berî koçkirina sala 1918an hatiye sekinîn. Mîsyonerên swêdî ku di dawiya sedsala 19 û destpêka sedsala 20an de li herêma Serhedê gelek aktîv bûne, wan beşeke serpêhatiya van kurdên êzdî derbasî ser kaxiz kirine. Ezdîyên Serhedê her wisa di van salên dawî de bûn mijara lêkolîneke fireh ku ji aliyê lêkoler Pîr Dîma hatiye nivîsîn. Êzdiyên Serhedê li deverên Surmelî, Bazîd, Ayintap, Qaxizman (li aliyê Sînekê), Dîgor, Rewan û Tiflîsê her war guhartine, çawa dibêjin: (Me du miriyên xwe li cîhekî gor nekirin!). Piştî serobinobûn û hilweşîna Sovyetê, kurdên êzdî vê carê li hemû cîhanê belav bûn. Li Rusyayê, Almanyayê, Belçîka, Fransa, Awisturya, Swêd û gelek welatên mayîn îro komên êzdiyên ji Sovyeta kevn hene. Van kurdên Serhedê di nav dused salan de çar-pênc caran war guhartine, derodero bûne, wek komeke dûrwelat, derwelat yan jî bêwelat hatine nasîn. Lê belê ew wek elementeke DNA her diçin dîsa li çanda xwe, erf-edetên xwe û li koka xwe vedigerin, her wek xwe dimînin. Kakilê çanda wan neguhirbar e, winda nabe.
Gund Mîllîyet Mal Mêr Jin
Qizilqûle Kurd 23 102 88
Susiz Kurd 12 63 60
Bocalî Kurd 23 103 75
Enîkoy Kurd 13 51 51
Duzgeçît Kurd 11 42 44
Yemençayîr Kurd 19 75 60
Şirînkoy Kurd 17 72 58
Şatiroxlî Kurd 26 113 90
Qereqela Êzdîya Kurd 18 54 47
Siçan Kurd 15 69 74
Yayle Kurd 13 50 40
Qozulce Kurd 22 91 88
Dîgora Xerebe Kurd 20 96 96
Kosesogutlî Kurd 24 96 95
Nifûsê 14 gundên êzdî li herêma Qersê, angorî agahiyên sala 1889an (Karsskaya Oblast - Svod Statistiçeskşix Dannix, Komîteya Îstatîskê ya Kavkaz, Tiflîs, 1889).
Di dîroka kurdên êzdî de navê bajarê Qersê ku li Serhedê dimîne, navekî naskiri ye. Ew kurdan di salên 1918an de berî ku herin Ermenîstan û Gurcistanê, li Qersê diman, li derdorê Dîgorê çend gundên wan hebûn. Di wan salên rev û bezê de hin malbatên ku canê xwe xelas kirin, derbasî Ermenîstan û Gurcistanê bûn. Bi salan li wir hêwirîn. Ji xwe re jîyaneke nû saz kirin. Bûn xweyê dîrokekê. Van kurdan paşê dîroka xwe ya li Sovyet baş qeyd kirin, derbasî ser kaxiz kirin. Tenê ew koleksiyona rojnameya Riya Teze bi serê xwe çavkaniyeke bêhempa ye, nêzîkî 5000 hejmarên wê derketine. Her wisa jî gelek lêkolîn li ser jîyana wan ya Sovyet hatine nivîsîn. Lê belê tiştekî balkêş e ku dîrokzan û lêkolerên kurdên Ermenîstanê di derbarê dîroka bajarê ku jê hatine, ango di derbarê bajarê Qersê, kurdên Qersê de kêm tişt nivîsîne. Dema ku Qers di nav sînorê Rûsyayê de bû (1877-1917) bi sedan lêkolîn ji aliyê rûsan hatine nivîsîn. Çawa em fêr dibin di van salan de salname û rojname bi rûsî li Qersê derketine. Wek mînak rojnameyeke bi navê Kars ya heftane bi salan li Qersê der çûye. Hejmara pêşîn di sala 1883an de hatiye weşandin û heta salên 1917an her berdewam kiriye. Ev yeka tê wê wateyê ku di nav van sî salan de nêzîkî 1500 hejmarên wê hatine weşandin. Hema ev rojname bi serê xwe hêjayî lêkolîneke dîrokî ya doktorayê ye. Di nav rûpelên wê de qala kurdên êzdiyên Qersê jî tê kirin. Lê belê çavkaniyên kurdî ewqas behsa vê rojnameyê nakin.
Ev zarokê ku dayîka wî bi destê wî digre, di vê helbestê de tê ser sînorê Tirkiye û Ermenîstanê, ev Rizayê ku bi rastî di sala 1978an de hatiye Ermensîtanê bi xwe ye. Ew Kida ku navê wê di helbesta #Fêrîkê Ûsiv# de derbas dibe jî, li sûretê jorîn tê xuyan.Di beşeke vê destanê de çawa em dibînin Riza diçe goristana gundê Pampê, li wir gorên xal û xatiyan zîyaret dike û hinek xweliya ser gorê hildide wekî paşê bibe Qersê, bavêje ser gora diya xwe Xezalê, Xezala ku (Ax û kesr dilda mayî)
$Tevî xizm û xûnavê gund,
Xwey-xûnavê dereng hatî
Diçe pala çîyayê bilind
Ser mezelê xal û xatî.
Radimûse kêlikêd sar
Xalo, divê, -evaye ez
Eva, xuşka teye Xezal
Ev, xarziyê te dûre derez
Û ew mêrê musulmaniyê
Dînî xweda zikirî zor
Hiltîne bo xatirê xala
Tasa Sultan Êzîdê sor
Çenge xweliya mezelê wan
Û mezelê Kida xatî,
Dike nava destmala al
Bi tiberkî, tulizmetî.
Wekî bibe here wira
Bireşîne bi şîn-şahî,
Ser mezelê xuşka wane
Ax û keser dilda mayî.$
Bavê helbestvan, Ûsiv, vê carê gazî kurê xwe Hemo dike û bi hevra berê xwe didin welatê kal û bavan, aliyê Dîgorê, xwîşka xwe Xezalê bi bîr tînin: (Kar-xezala quntara çîya)
$Hemo, lawo Ûsiv dibê
Mirin mayîn aliyê Xwedê
Lê ji aliyê Qersê, Qulpê
Dîgor şêne wek destê dê.
Hergê Xwedê hunermezin
Nekirebe para gorê
Ser-beratê xweyînga min
Wê kivş bibe li Dîgorê.$
Helbestvan Fêrîkê Ûsiv di dawiya destana xwe de pêşneyarekê jî, ji kurmetê xwe re tîne û hêvî dike ku Riza, keçeke van kurdên êzdî li Ermenîstanê ji kurekî xwe re bixwaze:
$Tevî bira-beledêd xwe
Bigere cî-warê xwestî,
Ji bona ewledê xwe
Nîşan bike qîzek êzdî..$
Ev çend sal in #Firîda Hecî Cewarî# ku li Erîvanê dimîne, bi îmkanên sînorkirî hin pirtûk amade kirine û bi tîpên latînî pêşkêşî xwendevanan kiriye. Cara pêşîn di derbarê Heciyê Cindî de (1908-1990) bi navê Heciyê Cindî - Jîyan û Kar xebateke bîyografîk weşand. Firîda Hecî Cewarî, ji aliyê din pirtûkeke Heciyê Cindî ya folklorê bi navê Folklora Kurda amade kir û dîsa li Rewanê derxist. Di vê xebata dawî de her wisa jî qasî 40 pêkenokên Mele Nesreddîn (Nesreddîn Xoce) cîh girtine ku cara pêşîn bi kurdî di vê pirtûkê de tên belav kirin. Heciyê Cindî hemû ev berheman berî mirina xwe ji zarê gel berhev kirine. Firîda Hecî Cewarî her wisa jî hemû berhemên helbestvan Fêrîkê Ûsiv (1934-1997) wek sê cildan amade kirin û li Rewanê weşand. Fêrîkê Ûsiv zêdetir wek helbestvan hatiye nasîn, lê belê her wisa jî şano, çîrok û berhemên edebî yên mayîn nivîsîne û berhemên hin nivîskarên cîhanê wergerandine kurdî. Ji van sê cildan cildê yekem bi van rêzên helbestvan Fêrîkê Ûsiv ve dest pê dike:
$Mîna toxim direşînim pirsêd melûl ser kaxiz
Wê pey minra guldin gelo, bigihîjin, bibin rez
Yan hêsirê kesî serda wê nebarin wek baran,
Û bêxweda wê birizin, pûçbin, herin bê deng û hes..$
Wisa tê xuyan ked û hewldayînên helbestvan di ro de, badilhewa neçûye! Firîda Hecî Cewarî bi çapkirina van hersê cildên helbestên Fêrîkê Ûsiv (tomerî 1000 rûpel) karekî gelek baş kiriye. Her wisa jî di derbarê vî helbestvanê kurd de gelek zaniyariyên kêrhatî di nav rûpelên van sê cildan de hene. Di van pirtûkan de çend kesên ku li ser nivîskariya Fêrîkê Ûsiv hin tişt nivîsîne, wek rexne û danasîn jî cîh girtine. Wek mînak Wezîrê Eşo û Eskerê Boyîk li ser helbestvaniya Fêrîkê Ûsiv du nivîsên dirêj amade kirine. Ev herdu nivîsên balkêş û kêrhatî di cildê sêwem de cîh girtine. Firîda Hecî Cewarî di dawiya cildê sêwem de nîşan dide ku navê Fêrîkê Ûsiv û Fêrîk Egîd Polatbekov hatine tevlihev kirin, hin helbestên Fêrîkê Ûsiv wek mînak bi şaşî û xeletî, mixabin li ser Fêrîk Egîd Polatbekov hatine hesibandin.Kal bavên Fêrîkê Ûsiv, wek Heciyê Cindî, Emînê Evdal, Cerdoyê Gênco ji gundê Yemençayirê ne. Ev gunda yek ji wan gundên Dîgora îro ku li devera Qersê dimîne, tê hesibîn. Navê bavê Fêrîk, Ûsivê Îbo, navê kalkê wî Îboyê Hemo bûye. Ji êla Sîpka ne. Dema di sala 1918an de Qers dikeve destê tirkan, kurdên êzdî direvin, derbasî aliyê Ermenîstanê dibin. Şeş zarokên Îboyê Hemo hebûne: Hesen, Zozan, Çilê, Kidê, Xezal û Ûsiv. Ji wan du heb di şer de dimrin, yên din Hesen, Kidê, Ûsiv diçin Ermenîstanê û Xezal li Qersê dimîne. Çawa em dibînin Xezal, dayîka Riza ye, Rizayê ku piştî 60 salan ji Qersê tê Rewanê ji bo seredanê. Dema sala 1918an tirk êrîş kurdan dikin, mêrê Xezalê, Koroxlî dikujin, yekî bin navê Hesenê Cemaldînî bi wê re dizewice û Xezal li Qersê dimîne. Ji wan Ûsiv jî bavê helbestvan Fêrîk e. Ji ber vê yekê jî Fêrîk bi navê Fêrîkê Ûsiv hatiye nasîn. Çawa tê zanîn lêkoler û nivîskar Heciyê Cindî jî ji vê malbatê ye, kurê Zozanê ye.
Di edebiyata kurdên Sovyetê de temaya Qersê hertim bala min kişandiye. Romanên ku li Ermenîstanê hatine nivîsîn bi firehî qala kurdên Qersê dikin, wek romanên Erebê Şemo, Heciyê Cindî. Lê belê di hunera helbestvaniya kurdên Sovyet de Qers û kurdên Qersê mijareke wisa xurt nîne. Di kêm helbestan de em rastî vê temayê tên. Destana Rizayê Kurmet ku ji aliyê Fêrîkê Ûsiv hatiye nivîsîn ji ber vê yekê gelek giring e. Ev destan li ser wî kurdê Qersî, Riza ku di sala 1978an de hatiye Rewanê, tê gotin. Fêrîkê Ûsiv ev helbesta dirêj (13 rûpel) bi destan nav kiriye. Yek ji wan helbestên here balkêş, bi baweriya min ev berhem e. Fêrîk, ev helbest avitiye ser kurmetê xwe yê bi navê Riza ku di sala 1978an de ji Qersê hatiye Rewanê wekî nasên xwe bibîne. Riza, belkî jî kesê yekem ku sînorê Sovyetê derbas bûye û bi hesreta dîtina xal û xarziyên xwe hatiye Ermenîstana Sovyet. Ji der vê helbestê, her wisa jî Firîda Hecî Cewarî di nameyekê de hin bîranînên xwe yên li ser vê hevdudîtin û rasthatina giring pêşkêş dike:
Navê gundê wî Qizilqule bû. Navê xanima wî Gule bû, yeke pirr bedew, xeberxweş bû. Digotin 3-4 zarokên me li Îzmirê zewicîne, ,mêr kirine, dûri wan in. Gundê xwe de tenê kurdi xeber didin, lê diçine bajaran, wê demê tenê tirki xeber didin. Hema dema gîhiştin Yêrêvanê, telefonek ji me re hat, paşê Fêrîk pêra axivi, piştra ez û Fêrîk şev rê ketin çûne hotela wan. Riza bi kiras û derpê ve derê oda xwe vekir, wî û Fêrîk hev hemêz kirin, hev bernedidan. Hey yeki digo, birê min, hey yê din. Ez û Gulê jî iske-iska me bû li dora wan diçûn, dihatin. Pişt re rûniştin, îjar Fêrîk go ez kî me, îjar em çûne rûyên hev. Riza di derheqa xal û xatiya ji me pirsî, Fêrîk got, ew çûne ax û barê sar, bû kuriniya wî giriya. Go ax, edê, ez dereng hatim ditina xwîşk û birên te, wax, wax.... Riza ji Fêrîkê re got, gidi, bextê te me, min zû bigihine gund, ez herim ser mezelê wan.
Êdî berbang bû, em hatin mala bavê min, li wir jî giriyê şabûnê bûn. Fêrîk bi telefonê Hemoyê birê xwe re xeber da, gotin berf zef hatiye, lê emê hema îro bi avtomobîla Vilisê bên. Hatin, êdî nîvro bû, bavê min nehişt wê rojê rêkevin, sivetire pey taştê re rêketin. Ez neçûm gund, min karê xwe nikarbû bihişta.
Berî çûyîna xwe ya Romê, Riza û Gulê dageriyan Yêrêvanê, du roja li mala bavê min man. Kurdên me ên nas û nenas dihatin ditina wan. Roja sisya em çûne hotelê, wekî Riza heq-hesavê hotele bide, piştira bi avtoyen lawikên gundê Pampê rêketin ber bi bajarê Gumriyê, wekî ji wir bi tirenê herine Qersê. Li Gumriyê, dema xatirê xwe ji hev dixwazin, Riza bi dilşewat dibêje: (Qurbana we bim, ezê dîsa bême dîtina we. De di wan salan de çûyin-hatin pirr çetin bû).
Destana Rizayê Kurmet ku helbestvanê kurdê Sovyeta kevn, Fêrîkê Ûsiv di sala 1985an de nivisiye, helbestekî gelek bi dilşewat e ku ser temaya sînor, hesret û mirinê ye. Di vê helbestê de xanima kurd a bi navê Xezal destê kurê xwe digre, tê ser sînor, berê xwe dide Ermenîstanê, bi sînorparêzan re dipeyîve û silavan xwîşk û birayên xwe yên ku Ermenîstanê ne, dişîne:
Xezalê nuxiriyê daye du xwe
Hatîye xamê Delî Qazîyê
Û deyn sînorvan kiriye
Dûrve kiriye hewar û gazî:
$Ez Xezal im, êzdîya sîpkî
Qîza Îvo, xuşka Hesen, xuşka Ûsiv
Kevanîka Hesenê Cemaldînî
Sînorçî, ez bextê te me
Tu ê cabekê ji min re bînî
Hesen sax e?
Ûsiv sax e?
Kidê sax e?
Gelo li wan dera dikin
Pirsa halê xweyînga xwe?$.
Di dawiya destanê de em dibînin ku Riza êdî ji Rewanê derbasî Qersê bûye. Çend sal şunda xebereke nebixêrê dighêje Rewanê û tê gotin ku Riza çûye dilovaniya xwe. Him di dawiya destana bi navê Rizayê Kurmet, him di nameya Firîda Hecî Cewarî de em fêr dibin ku Riza ji ber nexweşîke giran, wefat kiriye. Careke din êdî riya wî berbi Rewanê nakeve. Lê belê şik û guman li ser mirina wî di vê helbesta Fêrîkê Ûsiv de her berdewam e: (Kî dizane..hesibandin çawa cesûs). Him seredana Riza, him jî destana Rizayê Kurmet bi dîtina min ji her alî ve gelek balkêş e. Riza, belkî jî kesê yekem bûye ku di van salan de çûye Rewanê bona zarokên xal û xatiya xwe dibîne. Ji aliyê dîrokî de jî ev bûyer, nûçeyeke balkêş û hewaskar pêk tîne.
Fêrîkê Ûsiv di helbesteke xwe ya din bi navê Çîya-Banî de jî berê xwe dide Qersê yan jî berê şivan Îsa dizvirîne wî alî: “Şivdar tûj kir aliyê Qersê”. Çawa di vê helbestê de xuya dibe Qersa vî şivanî, ji Pampa helbestvan zêdetir şirîntir e (Pamp: gundê Fêrîkê Ûsiv li Ermenîstanê):
$Wê derê bû, birê apo
Wekiland wî careke din
Paşê hizing hatê û got
(Şam şekire, weten şirîn).
Ez şaşmayî ber xwe ketim
Wekî dewsa Pampa bikir
Apê Îsa gundekî din
Hesaw dikir Şam û Şekir.$
Pampa ku li quntara çîyayê Qemerdaxê dimîne, gundê helbestvan Fêrîkê Ûsiv bû. Wî, gelek salên xwe li wir derbas kir.[16] Li ser gundê Pampê her wisa jî Wezîrê Eşo pirtûkek nivîsîye, ev cara pêşîn e ku gundekî kurd li Ermenîstanê dibe mijara pirtûkekê. [17] Fêrîkê Ûsiv, temaya welatevînîyê di gelek helbestên xwe de kiriye mijareke bingehîn. Di helbesta bi navê Kurdistan de welatê xwe yê ku bi salan jê dûrmayî wek “Dîya min dûr-derayî” dinavîne û dide nasîn.[18] Di helbestên wî de em her wisa jî enînivîsa kurdên êzdî dixwînin, enînivîseke ku ji sirgûnê, dûrwelatiyê û koçberiyê pêk tê. Ew dilê xwe ji koçberan re, xerîb û bêstaran re dike hêlîn:
$Qulingno, hey wax, hûn çûn
Êwir nebûn vî meskenî
Dilkê min we re hêlîn
We nehat lê danenî.$
Ev rêzên bi dilşkestî her wisa dîsa serpêhatiya Rizayê Kurmet tîne bîra me. Piştî mirina Riza, êdî tu deng û behs ji aliyê Qersê nayên. Ev sînorê bedbîn bi salan hemû têkiliyên mirovan diqetîne. Bi kurtahî çawa em dibînin temayên wek sînor, koçberî, mirin û tunebûn li vî welatê Serhedê ketine ketine zikê hev, gazî hev dikin.
[1]

کوردیپێدیا بەرپرس نییە لە ناوەڕۆکی ئەم تۆمارە و خاوەنەکەی لێی بەرپرسیارە. کوردیپێدیا بە مەبەستی ئەرشیڤکردن تۆماری کردووە.
ئەم بابەتە بەزمانی (Kurmancî) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
Ev babet bi zimana (Kurmancî) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
ئەم بابەتە 2,370 جار بینراوە
ڕای خۆت دەربارەی ئەم بابەتە بنووسە!
هاشتاگ
سەرچاوەکان
[1] ماڵپەڕ | Kurmancî | diyarname.com
فایلی پەیوەندیدار: 2
بابەتە پەیوەستکراوەکان: 124
1. ژیاننامە Rohat Alakom
2. ژیاننامە Rohat Alakom
3. ژیاننامە Rohat Alakom
1. پەرتووکخانە Bîranînên Min
2. پەرتووکخانە Ezdîyên Serhedê
3. پەرتووکخانە Li Dû Şopa Êzdiyan
3. کورتەباس Qaza Qersê navê delaliyê ye
14. کورتەباس Dewleta tirk, lîstik û êzdî
15. کورتەباس Berê Êzdiyan li ku ye?!
22. کورتەباس Êzdî Êzdayetî û Reform
23. کورتەباس Êzdiyatî û Şêx
26. کورتەباس WATEYA ROJİYÊ Dİ OLA ÊZDÎ DE
33. کورتەباس Diyaspora Êzîdî ya Gurcistanê
زمانی بابەت: Kurmancî
پۆلێنی ناوەڕۆک: یاداشت
پۆلێنی ناوەڕۆک: مێژوو
پۆلێنی ناوەڕۆک: دۆزی کورد
جۆری دۆکومێنت: زمانی یەکەم
جۆری وەشان: دیجیتاڵ
شار و شارۆچکەکان: قارس
وڵات - هەرێم: باکووری کوردستان
تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان
کوالیتیی بابەت: 99%
99%
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ڕاپەر عوسمان عوزێری )ەوە لە: 29-12-2022 تۆمارکراوە
ئەم بابەتە لەلایەن: ( ڕۆژگار کەرکووکی )ەوە لە: 29-12-2022 پێداچوونەوەی بۆکراوە و ئازادکراوە
ئەم بابەتە بۆ دواجار لەلایەن: ( ڕۆژگار کەرکووکی )ەوە لە: 29-12-2022 باشترکراوە
ناونیشانی بابەت
ئەم بابەتە بەپێی ستانداردەکانی کوردیپێدیا هێشتا ناتەواوە و پێویستیی بە داڕشتنەوەی بابەتی و زمانەوانیی زۆرتر هەیە!
ئەم بابەتە 2,370 جار بینراوە
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
کورتەباس
پڕۆژەی سەری ئەرکیی لە زمانی کوردیی دا
کورتەباس
گرێی پرس بە پێی تیۆری دەسەڵات و بەستنەوە (G.B) لە زمانی کوردیی دا
شوێنەوار و کۆنینە
پردی قەڵاتاسیان
وێنە و پێناس
چەند یاریزانێکی شاری هەولێر
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
کورتەباس
ڕۆڵی فۆنیمە ناکەرتییەکان لە پڕۆسەی وانەوتنەوەدا
ژیاننامە
ئاسۆ ڕەسوڵ محەمەد
وێنە و پێناس
گەنجێکی کوردی باشوری کوردستان شاری سلێمانی ساڵانی شەستەکانی سەدەی بیست
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 2
وێنە و پێناس
دوو کەسایەتی شاری سلێمانی ساڵی 1974
پەرتووکخانە
مێژووی وەرزش لە ڕواندز
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
ژیاننامە
بەسنە ئیدریس تەها
وێنە و پێناس
دوو کەسایەتی گوندی سوورەقەڵات، لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان سەرقاڵی کڕینی فەڕشن
پەرتووکخانە
زمانی ستانداردی کوردی
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
ژیاننامە
پێشڕەو حەمەجان عەزیز
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
ژیاننامە
سالار فەتاح قادر
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
کورتەباس
سنوری نێوان بەرکاری ناڕاستەوخۆ و ئاوەڵگوزارە لە زمانی کوردیدا
پەرتووکخانە
شیکردنەوەی وتار
ژیاننامە
توانا محەمەد نەجم عەلی
ژیاننامە
سۆما حەمە عەلی یار ئەحمەد
پەرتووکخانە
بونیادنانی بیری ڕەخنەیی بۆ تازە لاوانی پێشەنگ
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
پەرتووکخانە
شیرین و خوسرەو؛ بە ڕێنووسی نوێ
وێنە و پێناس
مێردمنداڵێکی کورد لە ساڵی 1965
ژیاننامە
سیدرا فازیل محەمەد
ژیاننامە
عەبدولڕەزاق محەمەد ئەحمەد
کورتەباس
میتافۆر لە چێوەى زانستى زمانى دەماریی دا
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
ژیاننامە
بەفرین ئەحمەد عەبدوڵڵا
ژیاننامە
خەدیجە زەکەریا عومەر

ڕۆژەڤ
ژیاننامە
قەناتی کوردۆ - کوردۆیڤ
10-11-2008
هاوڕێ باخەوان
قەناتی کوردۆ - کوردۆیڤ
ژیاننامە
عادیلە خانم
18-11-2008
هاوڕێ باخەوان
عادیلە خانم
ژیاننامە
فەرهاد عەبدولحەمید - فەرهاد پەهلەوان
24-12-2010
هاوڕێ باخەوان
فەرهاد عەبدولحەمید - فەرهاد پەهلەوان
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
20-12-2014
هاوڕێ باخەوان
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
ژیاننامە
شەیما
19-11-2018
هاوڕێ باخەوان
شەیما
 چالاکییەکانی ڕۆژی
بابەتی نوێ
ژیاننامە
توانا محەمەد نەجم عەلی
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سالار فەتاح قادر
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
ئاسۆ ڕەسوڵ محەمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
پێشڕەو حەمەجان عەزیز
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سۆما حەمە عەلی یار ئەحمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
عەبدولڕەزاق محەمەد ئەحمەد
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شیمال ئەحمەد ئیسماعیل
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
سادق خەلیل عەبدولعەزیز
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
شڤان عادل مستەفا
31-10-2024
کشمیر کەریم
ژیاننامە
بەفرین ئەحمەد عەبدوڵڵا
31-10-2024
کشمیر کەریم
ئامار
بابەت
  530,176
وێنە
  110,960
پەرتووک PDF
  20,352
فایلی پەیوەندیدار
  105,419
ڤیدیۆ
  1,578
زمان
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
295,471
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,587
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,151
عربي - Arabic 
31,280
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,094
فارسی - Farsi 
10,469
English - English 
7,671
Türkçe - Turkish 
3,675
Deutsch - German 
1,785
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
348
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Español - Spanish 
55
Polski - Polish 
55
Հայերեն - Armenian 
52
Italiano - Italian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
6
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
پۆل
کوردیی ناوەڕاست
وشە و دەستەواژە 
115,949
ژیاننامە 
26,434
پەرتووکخانە 
25,817
کورتەباس 
18,584
ڕێکەوت و ڕووداو (کڕۆنۆلۆژیا) 
14,837
پەند و ئیدیۆم 
13,755
شوێنەکان 
12,003
شەهیدان 
11,923
کۆمەڵکوژی 
10,919
هۆنراوە 
10,461
بەڵگەنامەکان 
8,354
وێنە و پێناس 
7,383
ئامار و ڕاپرسی 
4,627
کلتوور - مەتەڵ 
3,149
ناوی کوردی 
2,434
ڤیدیۆ 
1,474
پارت و ڕێکخراوەکان 
1,461
پۆلێننەکراو 
990
بڵاوکراوەکان (گۆڤار، ڕۆژنامە و ...) 
823
کلتوور - گاڵتەوگەپ 
777
کارە هونەرییەکان 
766
شوێنەوار و کۆنینە 
637
فەرمانگەکان  
537
گیانلەبەرانی کوردستان 
277
هۆز - تیرە - بنەماڵە 
188
نەخشەکان 
185
نەریت 
160
ڕووه‌كی كورده‌واری (گژوگیا و دار) 
101
ژینگەی کوردستان 
94
زانستە سروشتییەکان 
80
خواردنی کوردی 
80
دۆزی ژن 
55
مۆزەخانە 
50
یارییە کوردەوارییەکان 
39
بەرهەمە کوردستانییەکان 
38
کەلوپەلی سەربازیی بەکارهاتوو لە کوردستان 
28
گەشتوگوزار 
2
کۆگای فایلەکان
MP3 
324
PDF 
31,608
MP4 
2,599
IMG 
203,549
∑   تێکڕا 
238,080
گەڕان بەدوای ناوەڕۆکدا
کوردیپێدیا پڕزانیاریترین و فرەزمانترین سەرچاوەی کوردییە!
کورتەباس
پڕۆژەی سەری ئەرکیی لە زمانی کوردیی دا
کورتەباس
گرێی پرس بە پێی تیۆری دەسەڵات و بەستنەوە (G.B) لە زمانی کوردیی دا
شوێنەوار و کۆنینە
پردی قەڵاتاسیان
وێنە و پێناس
چەند یاریزانێکی شاری هەولێر
پەرتووکخانە
ژینانامە - وەشانی 2
کورتەباس
ڕۆڵی فۆنیمە ناکەرتییەکان لە پڕۆسەی وانەوتنەوەدا
ژیاننامە
ئاسۆ ڕەسوڵ محەمەد
وێنە و پێناس
گەنجێکی کوردی باشوری کوردستان شاری سلێمانی ساڵانی شەستەکانی سەدەی بیست
پەرتووکخانە
کۆڵبەرنامە - وەشانی 2
وێنە و پێناس
دوو کەسایەتی شاری سلێمانی ساڵی 1974
پەرتووکخانە
مێژووی وەرزش لە ڕواندز
پەرتووکخانە
شوێنەوارنامە - وەشانی 3
ژیاننامە
بەسنە ئیدریس تەها
وێنە و پێناس
دوو کەسایەتی گوندی سوورەقەڵات، لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان سەرقاڵی کڕینی فەڕشن
پەرتووکخانە
زمانی ستانداردی کوردی
پەرتووکخانە
زمانی کورد، بگونجێنە بۆ 0 و 1
ژیاننامە
پێشڕەو حەمەجان عەزیز
پەرتووکخانە
مەتەڵنامە (وەشانی 2، بەشی 1 لە 2 )
شوێنەوار و کۆنینە
کۆشکی حەوش کوروو
ژیاننامە
سالار فەتاح قادر
شوێنەوار و کۆنینە
پردی دیجلە
کورتەباس
سنوری نێوان بەرکاری ناڕاستەوخۆ و ئاوەڵگوزارە لە زمانی کوردیدا
پەرتووکخانە
شیکردنەوەی وتار
ژیاننامە
توانا محەمەد نەجم عەلی
ژیاننامە
سۆما حەمە عەلی یار ئەحمەد
پەرتووکخانە
بونیادنانی بیری ڕەخنەیی بۆ تازە لاوانی پێشەنگ
شوێنەوار و کۆنینە
گۆڕدخمە سان ڕۆستەم
پەرتووکخانە
شیرین و خوسرەو؛ بە ڕێنووسی نوێ
وێنە و پێناس
مێردمنداڵێکی کورد لە ساڵی 1965
ژیاننامە
سیدرا فازیل محەمەد
ژیاننامە
عەبدولڕەزاق محەمەد ئەحمەد
کورتەباس
میتافۆر لە چێوەى زانستى زمانى دەماریی دا
شوێنەوار و کۆنینە
زیندان سلێمان... شوێنی تەقوای زەردەشتییەکان
ژیاننامە
بەفرین ئەحمەد عەبدوڵڵا
ژیاننامە
خەدیجە زەکەریا عومەر

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 16
| پەیوەندی | CSS3 | HTML5

| کاتی ئافراندنی لاپەڕە: 3.016 چرکە!